intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo " Sự phát triển của luật hành chính Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và những kinh nghiệm đối với Việt Nam "

Chia sẻ: Mơ Mộng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
104
lượt xem 9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự phát triển của luật hành chính Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và những kinh nghiệm đối với Việt Nam nghĩa vụ đảm bảo thực hiện thoả ước (tổ chức công đoàn và hiệp hội NSDLĐ đảm bảo các thành viên của mình là NLĐ và NSDLĐ tuân thủ đầy đủ các quy định của thoả ước). Các quy định trong thoả ước có giá trị pháp lí trực tiếp và bắt buộc (khoản 2 Điều 4 Luật thoả ước tập thể) theo nguyên tắc: Những thoả thuận trong HĐLĐ có lợi hơn cho NLĐ so với thoả ước tập...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Sự phát triển của luật hành chính Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và những kinh nghiệm đối với Việt Nam "

  1. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú TS. Ph¹m Hång Quang * L u t hành chính H p chúng qu c Hoa Kỳ(1) không có l ch s phát tri n lâu i cùng v i nh ng thành t u h c thu t n i b t 1. S phát tri n c a khái ni m lu t hành chính Hoa Kỳ Khái ni m lu t hành chính Hoa Kỳ nói như c, Pháp - các nư c thu c h th ng châu riêng cũng như các nư c thu c h th ng Âu l c a, v n ư c xem là chi c nôi phát tri n lu t Anh - M nói chung ra i mu n hơn so c a lu t hành chính trên th gi i t th k th v i các nư c thu c h th ng lu t châu Âu XVIII.(2) Tuy v y, lu t hành chính H p chúng l c a. Trong cu n “T i n lu t h c” n i qu c Hoa Kỳ cu i th k XIX, u th k ti ng c a Francis Rawle xu t b n l n th ba XX l i có nh ng phát tri n vư t b c nh m năm 1914, thu t ng “lu t hành chính” cũng m b o tính minh b ch c a th t c hành không xu t hi n. Dicey - nhà lu t h c n i ti ng chính cũng như tính công b ng trong vi c ngư i Anh trong cu n sách “Lu t hi n pháp” phán xét các hành vi công quy n xâm ph m (Law of Constitution) xu t b n năm 1885 n các quy n, l i ích h p pháp c a cá nhân. cũng hoàn toàn ph nh n s t n t i c a lu t S phát tri n c a lu t hành chính Hoa hành chính trong h th ng pháp lu t Anh.(3) Kỳ cho th y xu hư ng nh hư ng l n nhau, Ông phê phán mô hình H i ng nhà nư c xích l i g n nhau gi a các h th ng pháp lu t (Conseil d’Etat) Pháp cũng như vi c tách trên th gi i trong b i c nh toàn c u hoá bi t toà án hành chính t h th ng toà án tư di n ra m nh m hi n nay. Trong ph m vi pháp và ng h tính h p nh t c a hành chính bài vi t này, tác gi không nh m m c ích trong c lĩnh v c công và tư ư c xem là c gi i thi u toàn b quá trình hình thành, phát i m n i tr i c a h th ng pháp lu t Anh. tri n cũng như t t c các ch nh lu t hành Cu n sách u tiên xu t b n Hoa Kỳ chính c a Hoa Kỳ và so sánh v i Vi t Nam có nh c n thu t ng “lu t hành chính” là xu t phát t s khác nhau cơ b n c a h “Lu t hành chính so sánh” (Comparative th ng pháp lu t hai nư c mà t p trung gi i Administrative Law) c a GS. Goodnow, thi u m t vài nét v s phát tri n c a lu t năm 1893. Ông ã lí gi i trong cu n sách hành chính Hoa Kỳ g n v i nh ng bài h c này lí do vì sao thu t ng “lu t hành chính” kinh nghi m cho s phát tri n lí lu n lu t hành chính Vi t Nam nh m áp ng m c * Gi ng viên Khoa hành chính-nhà nư c tiêu h i nh p hi n nay. Trư ng i h c Lu t Hà N i 34 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010
  2. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú n mu n Hoa Kỳ. Ông cũng phân tích vi n, phúc l i xã h i hay v n xây d ng làn sóng d ch thu t và ti p nh n các thu t ư ng sá, c u c ng… Chính vì v y, lu t ng c a lu t hành chính Pháp vào h th ng hành chính còn liên quan n v n l p t v ng pháp lí c a Hoa Kỳ ng th i nh n pháp, v n chính sách công và hi u qu m nh ó là trào lưu mà ông coi là “s ánh c a n n hành chính. GS. Freund cũng ã th c vĩ i” c a h th ng lu t châu Âu l c a th a nh n r ng m t trong nh ng n i dung i v i nh ng v n thu c v hành chính quan tr ng c a lu t hành chính ó là v n (4) nư c này. GS. Goodnows ã ưa ra khái b o v các quy n c a cá nhân n u như các ni m “lu t hành chính” như sau: “Lu t hành quy n này b xâm h i do hành vi l m quy n chính là m t nhánh c a lu t công, trong ó hay vư t quá gi i h n t nh o t c a xác nh cơ c u t ch c và ph m vi quy n quy n l c hành chính. Ông cũng ánh giá h n c a các cơ quan nhà nư c, công ch c, vi c thi u cơ ch ki m soát c l p i v i ng th i quy nh các bi n pháp kh c ph c quy n l c hành chính, các ch nh kh c hành chính bu c các cơ quan, công ch c ph c hành chính (như gi i quy t khi u n i, công quy n ph i có trách nhi m n u như ki n t ng hành chính, b i thư ng nhà nư c) xâm h i các quy n cá nhân”.(5) là i m h n ch c a lu t hành chính Hoa Kỳ Trong cu n sách ti p theo xu t b n năm trong khi ây là v n có l ch s phát tri n 1905 - Các nguyên t c lu t hành chính c a lâu i các nư c châu Âu l c a như Pháp H p chúng qu c Hoa Kỳ, GS. Goodnows và c - v n ư c xem là “quê hương” c a ti p t c ưa ra khái ni m lu t hành chính v lu t hành chính.(6) cơ b n gi ng như ã nêu trên nhưng có b Các lu t sư M cho r ng thu t ng lu t sung hai n i dung ó là: Xác nh cơ c u, t hành chính ph c t p và c n ư c nh nghĩa ch c và quy n h n c a cơ quan và công m t cách chính xác. Lu t sư Edward trong ch c n m trong nhánh hành pháp và quy bài vi t “Lu t hành chính c a Hoa Kỳ” ăng nh cách th c th c hi n các bi n pháp kh c trên t p chí The Yale Law, xu t b n năm ph c hành chính khi t ch c, cá nhân công 1916 ã phân tích thu t ng “quy n l c hành quy n gây thi t h i cho các t ch c, cá nhân. chính” (administrative power) trong s so GS. Freund trong cu n sách “Gi i thi u sánh v i các thu t ng “quy n l c l p pháp” các b n án, tình hu ng nghiên c u trong lu t (legislative power), “quy n l c hành pháp” hành chính” xu t b n năm 1911 ã b sung: (executive power) và “quy n l c tư pháp” Thu t ng “lu t hành chính” ư c s d ng (judicial power) – các thành t cơ b n trong i v i các i u kho n lu t liên quan n các h c thuy t phân chia quy n l c nhà nư c c a v n c a hành chính công, ví d như các Mongtesquier.(7 ) Lu t sư Edward cho r ng d ch v xã h i dân s , b u c , chính quy n n u như h c thuy t này chi ph i toàn b a phương, qu n lí các trư ng h c, b nh Hi n pháp, cũng như t ch c ho t ng c a t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 35
  3. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú nhà nư c M thì không có ch t n t i cho công nh n là ngành lu t c l p n m trong quy n l c hành chính trong ba quy n nêu nhánh lu t công các nư c như Anh, Hoa trên. Ông phân tích các thu t ng quy n l p Kỳ (quan i m c a nhà lu t h c Dicey, th m pháp, hành pháp và tư pháp có th ư c xem phán Jurist Austin…) n khi ư c th a xét dư i hai góc : Góc l ch s và góc nh n như thu t ng pháp lí du nh p t Pháp. ch c năng. Xem xét góc l ch s , t t N i hàm c a lu t hành chính u tiên ch là c các quy n l c nhà nư c u ư c th c xác nh cơ c u, t ch c, ch c năng c a cơ hi n trong tay các cá nhân ư c s d ng quan th c thi quy n hành pháp (như GS. m t trong ba nhánh quy n l c nhưng l i Wade ã ưa ra là ngành lu t i u ch nh hoàn toàn không có s phân chia logic nào ph m vi các quy n c a cơ quan, công ch c gi a các cá nhân s d ng quy n l c này. hành chính khi th c thi các o lu t c a Xem xét góc ch c năng mà các quy n Ngh vi n),(8) n khái ni m ưa ra b i GS. l c này th c hi n, không ph i có ba mà là b n Goodnow ã b sung n i dung c a ch nh lo i cá nhân th c hi n các ch c năng này bao kh c ph c hành chính, xác nh cơ ch giúp g m các cá nhân n m quy n l p pháp, hành cho các cá nhân có quy n yêu c u phán xét pháp, tư pháp và các cá nhân th c hi n quy n và b o v các quy n t do c a mình kh i b qu n lí hành chính. Ch c năng hành chính xâm h i b i quy n l c hành chính. N i dung (administrative function) ư c xem là ch c v kh c ph c hành chính hay n i dung v tài năng b sung cho ba ch c năng l p pháp, phán hành chính ư c xem là n mu n hành pháp và tư pháp. Quy n l c hành chính trong lu t hành chính c a Hoa Kỳ so sánh và quy n hành pháp theo lu t sư Edward v i s có m t c a n i dung này ngay t khi phân tích không ph i là m t. ây cũng chính hình thành khái ni m lu t hành chính c a là v n lí lu n Vi t Nam c n ti p t c c và Pháp, v i s phát tri n lâu i c a nghiên c u làm rõ n i dung quy n hành H i ng nhà nư c và h th ng toà án hành pháp và quy n qu n lí hành chính. chính a phương (Pháp) hay h th ng toà án Như v y, qua vi c phân tích khái ni m hành chính c l p t trung ương n a lu t hành chính và s phát tri n khái ni m phương ( c). GS. Freund ã ti p t c b này Hoa Kỳ, liên h và rút ra nh ng sung các v n v hành chính công, các kinh nghi m cho s hoàn thi n khái ni m d ch v xã h i dân s , b o hi m, qu n lí này Vi t Nam, m t s v n có th rút ra phúc l i xã h i, v n tư nhân hoá… trong như sau: n i hàm c a lu t hành chính Hoa Kỳ, cho M t là c hai khái ni m lu t hành chính th y khái ni m này ã th c s phát tri n do GS. Goodnow và GS. Freund ưa ra u hoàn thi n và m b o s th ng nh t v i lí phán ánh nh ng n i hàm c a lu t hành chính lu n lu t hành chính trên th gi i. hi n i. Lu t hành chính t ch không ư c Hai là so sánh v i s phát tri n c a khái 36 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010
  4. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú ni m lu t hành chính Vi t Nam, có th chính (ho t ng ch p hành- i u hành) ư c th y hơn 60 năm qua, khái ni m này v n trao cho h th ng cơ quan hành chính nhà ang trong giai o n ti p t c hoàn thi n. nư c ( ng u là Chính ph - cơ quan hành Liên h v i Trung Qu c cho n trư c khi chính nhà nư c cao nh t). Kinh nghi m c a chính sách i m i c a Chính ph ng Hoa Kỳ như lu t sư Edward ch ra quy n Ti u Bình d n n s ra i c a Hi n pháp qu n lí hành chính là m t ph n c a quy n năm 1982 và sau ó là h th ng toà hành hành pháp nhưng nó cũng n m m t ph n chính n m trong toà án nhân dân b n c p trong quy n l p pháp khi c n xác l p nguyên năm 1989, GS. Yong Zhang ã th ng th n t c c a hành vi (rule of conducts).(11) Như th a nh n Trung Qu c trong 50 năm qua, v y, cũng gi ng như kinh nghi m c a Hoa chưa có lu t hành chính theo úng nghĩa c a Kỳ, quy n hành pháp và quy n qu n lí hành nó.(9) S phát tri n v m ng tài phán hành chính c n có s phân bi t rõ. chính t cu i th k XX Trung Qu c và Cu i cùng m u ch t v n là tr l i cho Vi t Nam cho th y các qu c gia trên th gi i câu h i lu t hành chính là gì hay ưa ra nh có xu hư ng m c a và h c h i nh ng kinh nghĩa chính xác v lu t hành chính. N u so nghi m t nư c ngoài, b t k s khác bi t v sánh v i vi c phát tri n khái ni m này Hoa chính tr , i u ki n kinh t , xã h i và văn hoá Kỳ như ã phân tích trên, có th th y khái pháp lí qu c gia. S h c t p kinh nghi m t ni m lu t hành chính Vi t Nam chưa bao nư c ngoài như GS. David Nelken kh ng quát ư c t t c các n i dung, n i hàm c a nh là phương pháp t t nh m thúc y và khái ni m này. Giáo trình lu t hành chính rút ng n quá trình c i cách pháp lu t trong Vi t Nam c a Trư ng i h c Lu t Hà N i nư c.(10) Tuy nhiên, lu t hành chính v n là (g i t t là Giáo trình lu t hành chính) ưa ra ngành lu t ph c t p và có nhi u bi n ng, khái ni m này như sau: “Lu t hành chính là vi c h c t p kinh nghi m nư c ngoài c n ngành lu t c l p trong h th ng pháp lu t ph i có s sàng l c và phát tri n theo trào Vi t Nam, bao g m các quy ph m pháp lu t lưu chung trên th gi i. i u ch nh các quan h xã h i phát sinh Ba là như lu t sư Edward ã phân tích v trong lĩnh v c hành pháp, hay còn g i là s không ng nh t gi a quy n hành pháp ch p hành và i u hành”.(12) Như v y, khái và quy n qu n lí hành chính, Vi t Nam ni m ưa ra dư ng như chú tr ng n tính m c dù không công nh n nguyên t c tam hình th c (ngành lu t c l p, bao g m các quy n phân l p nhưng trong nguyên t c quy ph m pháp lu t ư c xem là v b c bên quy n l c nhà nư c th ng nh t (Qu c h i là ngoài i u ch nh…) hơn là n i hàm, n i cơ quan quy n l c nhà nư c cao nh t) cũng dung c a khái ni m lu t hành chính. Rõ ràng, ã có s phân nh tương i rõ ràng ba so sánh v i khái ni m lu t hành chính c a quy n này, trong ó quy n qu n lí hành Hoa Kỳ, khái ni m này Vi t Nam ã vô t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 37
  5. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú hình trung b i hai m ng n i dung r t quan GS. Goodnow trong vi c ưa ra khái ni m tr ng c a lu t hành chính hi n i, ó là v lu t hành chính như ã phân tích m c 1 m ng v kh c ph c hành chính (khi ưa các ã khái quát tương i y n i dung c a quy t nh hay hành vi công quy n ra phán lu t hành chính, ó là 1) Xác nh cơ c u, t xét b o v tri t các quy n t do cá ch c, nhi m v quy n h n c a cơ quan hành nhân) hay m ng v hành chính công và v n chính và ngư i làm vi c trong h th ng cơ tư nhân hoá ang là v n m i c a lu t quan ó; 2) Cách th c ki m tra ho t ng hành chính hi n nay khi b n ch t c a các hành chính thông qua các bi n pháp kh c quan h này ã không còn ơn thu n là quan ph c hành chính nh m b o v cá nhân thoát h ch p hành- i u hành, quan h mang tính kh i s tuỳ ti n, s l m quy n c a n n hành quy n l c ph c tùng như cách hi u truy n chính quan liêu; 3) Các d ch v hành chính th ng trư c ây. công và v n tư nhân hoá. Th m phán 2. i tư ng i u ch nh, phương pháp Austin khi liên h v i i tư ng i u ch nh i u ch nh và ngu n c a lu t hành chính c a lu t hi n pháp thì cho r ng n u như lu t Hoa Kỳ hi n pháp xác nh ch th là cá nhân hay giai Lu t hành chính Hoa Kỳ không ưa ra t ng nào n m gi quy n l c th ng tr trong nh nghĩa th ng nh t v i tư ng i u nhà nư c, các m i quan h gi a các cơ quan ch nh c a ngành lu t này như cách ti p c n trong b máy nhà nư c thì lu t hành chính c a khoa h c lu t hành chính Vi t Nam, ó i u ch nh cách th c làm sao quy n l c là h th ng các quan h xã h i phát sinh này ư c tri n khai th c hi n trong th c t trong lĩnh v c ch p hành và i u hành. thông qua h th ng cơ quan chuyên bi t v i Tr l i cho câu h i: Lu t hành chính i u th t c ti n hành m t cách công khai, minh ch nh cái gì, tác gi J.M. Shafritz cho r ng: b ch. Xem xét khía c nh ph m vi quy n t Ph m vi i u ch nh c a lu t hành chính là t nh o t c a hành chính, GS. Wade cho r ng ch c, ho t ng và th m quy n c a các cơ lu t hành chính ph i i u ch nh các quy n t quan hành chính trong khi ti n hành ho t nh o t này, theo ó, các cơ quan và công ng qu n lí, ng th i là ho t ng ki m tra ch c hành chính có quy n t do quy t nh c a toà án i v i h th ng hành chính.(13) các v n trong ph m vi mình qu n lí i tư ng tác ng ch y u c a lu t hành m b o tính thông su t, hi u qu , k p th i. chính hay nói cách khác i tư ng mà lu t Tuy nhiên, quy n t nh o t này cũng ph i hành chính hư ng t i giúp cho ho t ng b ki m soát tránh cho c máy quy n l c qu n lí v n hành có hi u qu chính là ho t hành chính v n hành m t cách vô t ch c ng l p quy, th t c hành chính minh b ch, như GS. Mark Aronson ã c nh báo(14) – y công khai và ho t ng ki m tra c a toà án chính là m nh t mà lu t hành chính ph i i v i h th ng hành chính. GS. Freund và k p th i có m t i u ch nh. 38 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010
  6. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú Như v y, xét v i tư ng i u ch nh, Phương pháp i u ch nh c a lu t hành lu t hành chính Hoa Kỳ r ng hơn và c th chính Hoa Kỳ trên cơ s i tư ng i u hơn so v i lu t hành chính Vi t Nam. M c ch nh như ã xác nh trên cho th y là s dù, Giáo trình lu t hành chính chia i tư ng k t h p gi a phương pháp quy n l c, quy n i u ch nh thành ba nhóm nhưng t u trung uy ph c tùng và phương pháp dân ch , bình l i ch c p m t quan h là ch p hành và ng th a thu n. Trong th c t th c hi n i u hành, m i quan h trên dư i mang tính ch c năng qu n lí hành chính, các cơ quan m nh l nh hành chính. Trong xu hư ng h i Hoa Kỳ thư ng ti n hành các ho t ng như nh p qu c t hi n nay, cùng v i vi c chuy n ban hành văn b n nh m c th lu t hay t ra i cơ c u kinh t có s tham gia ngày càng các quy nh a phương (appropriations), ông c a các thành ph n kinh t tư nhân, ho t ng c p gi y phép (licenses), ho t cũng như s m r ng dân ch xu ng c p cơ ng qu n lí vi c xây d ng ư ng cao t c, s , hành chính không ch còn là v n áp ư ng xe l a (regulation of railways), ho t t m nh l nh t trên xu ng. Vi t Nam ã ng b nhi m công ch c (appointments of th a nh n s t n t i c a các h p ng hành public officers)… Các ho t ng này không chính, các d ch v hành chính công như d ch ch là k t qu c a các m nh l nh ơn phương, v công ch ng, y t , b o hi m, v n c áp t t trên xu ng mà còn có s k t h p ph n hoá, tư nhân hoá các d ch v hành v i vi c l y ý ki n ph n h i c a ngư i dân chính cũng ang ư c m r ng… i u này a phương, cũng như cơ ch tr c ti p ki m òi h i lu t hành chính Vi t Nam c n ph i tra giám sát c a ngư i dân. Cũng gi ng như có nh ng thay i nh t nh v i tư ng Nh t B n, chính quy n a phương c a i u ch nh cho phù h p v i nh ng bi n i Hoa Kỳ cũng thư ng ban hành các hình th c c a xã h i g n ây. Bên c nh ó, không nên văn b n hư ng d n hành chính, trong th c t tách bi t các v n c a lu t hành chính như không mang tính m nh l nh áp t như vi c v n kh c ph c hành chính thông qua cơ ban hành các quy t nh hành chính nhưng ch gi i quy t khi u n i, ki n t ng hay b i cũng có s c nh hư ng nh t nh trong vi c thư ng nhà nư c tr thành nh ng ngành lu t nh hư ng cho ngư i dân t nguy n h p tác c l p hay là m t nhánh trong các ngành trong ho t ng qu n lí hành chính.(15) lu t khác. Kinh nghi m t i tư ng i u Ngu n c a lu t hành chính c a Hoa Kỳ ch nh c a lu t hành chính Hoa Kỳ như ã bao g m Hi n pháp liên bang và hi n pháp phân tích trên, cũng gi ng như c a nhi u các bang, các o lu t liên bang và các bang, qu c gia khác như Pháp, c, Nh t B n nên các b n án và quy t nh c a toà án, các văn ư c Vi t Nam tham kh o h c t p giúp b n pháp lu t c a cơ quan hành chính. Vi t cho lu t hành chính Vi t Nam phát tri n hoà Nam có th h c t p kinh nghi m t Hoa Kỳ nh p vào dòng ch y chung. góc xem xét và nghiên c u án l như là t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 39
  7. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú d ng ngu n chính th ng c a các ngành lu t viên c a ngành lu t này khi nghiên c u, trao nói chung và ngành lu t hành chính nói riêng. i h c thu t v i nư c ngoài, cũng như cho Giáo trình lu t hành chính nh nghĩa: các nhà làm lu t. Ngu n c a lu t hành chính là các văn b n 3. Khung hi n pháp c a h th ng lu t pháp lu t ch a ng các quy ph m pháp lu t hành chính và m t s nguyên t c chung hành chính, i u ch nh các quan h xã h i Giáo trình lu t hành chính có xác nh phát sinh trong lĩnh v c ch p hành và i u các nguyên t c nhưng ó là nh ng nguyên hành. Hi n nay, lu t hành chính cũng như t c cơ b n trong qu n lí hành chính nhà nư c các ngành lu t khác trong h th ng pháp lu t mà không ph i là nguyên t c c a lu t hành Vi t Nam m c dù không coi các b n án c a chính hay là khung hi n pháp c a h th ng toà án là ngu n c a lu t, tuy nhiên trong lu t hành chính gi ng như Hoa Kỳ hay m t nh ng năm g n ây, vi c Tòa án nhân dân s nư c khác như Nh t B n, Hàn Qu c ho c t i cao công b và xu t b n nh ng b n án ngay các nư c ư c coi là quê hương c a giám c th m t t c các lĩnh v c hình s , lu t hành chính như Pháp và c. Có th th y hai nguyên t c cơ b n trong dân s , kinh t , lao ng, hành chính có th h th ng pháp lu t hành chính Hoa Kỳ ó là cho th y xu hư ng coi tr ng vi c nghiên c u nguyên t c pháp quy n (Rule of Law) và b n án như là ngu n không chính th ng c a nguyên t c phân chia quy n l c (Separation pháp lu t. M t s nư c không theo h th ng of Powers). Ngoài ra, còn có m t s nguyên án l gi ng Hoa Kỳ như Pháp, Nh t B n, t c khác như nguyên t c ch nghĩa liên bang Hàn Qu c cũng chú tr ng vi c nghiên c u (Federalism), nguyên t c t tr a phương b n án và xác nh nó cũng là ngu n c a (Local Autonomy), nguyên t c u quy n h p pháp lu t. Th c ti n ho t ng nghiên c u hi n (Constitutionality of Delegation of pháp lu t, ho t ng l p pháp và áp d ng Powers). Lu t hành chính Hoa Kỳ cho th y pháp lu t Vi t Nam cho th y vi c nghiên ph m vi quy n l c gi i h n c a h th ng cơ c u b n án, c bi t là các b n án giám c quan hành chính t dư i quy n l c hành th m c a Toà án nhân dân t i cao có th xem pháp c a T ng th ng, ư c th hi n rõ trong là các b n án m u, là i u h t s c c n thi t ý nghĩa pháp lí quy nh t i i u 3 Lu t t giúp cho lí lu n và th c ti n luôn luôn do thông tin (Freedom of Information Act), song hành, giúp cho các nhà làm lu t k p hay i u 3A c a Lu t th t c hành chính th i b sung các tình hu ng m i n y sinh liên bang năm 1946 (Federal Administrative trong th c ti n. Trong tương lai, các b n án Prodecure Act). Trong m i liên h v i và quy t nh c a toà hành chính có th là nguyên t c phân chia quy n l c, theo Hi n ngu n c a ngành lu t này hay không cũng là pháp c a Hoa Kỳ, có th th y t m quan i u Vi t Nam nên ti p t c tham kh o, vì nó tr ng c a h th ng cơ quan hành chính có ích trư c h t cho chính sinh viên và gi ng nư c này và ư c xem như là h th ng n m 40 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010
  8. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú gi quy n l c th tư – quy n qu n lí hành lu t (Rechstaatt hay Law based State) như chính bên c nh ba quy n l p pháp, hành các nư c châu Âu l c a, vi c tìm ki m mô pháp và tư pháp. Ngoài ra, theo nguyên t c hình ki m soát ho t ng qu n lí hành u quy n hi n pháp, h th ng cơ quan hành chính Hoa Kỳ có nh ng i m khác bi t. chính Hoa Kỳ ư c hi u không ch n m Trong h th ng pháp lu t hành chính Hoa gi quy n qu n lí hành chính mà còn n m Kỳ, công lí v th t c th hi n trong nh ng quy n “n a l p pháp” (quasi-legislative) và nguyên t c c th như công b ng t nhiên “n a tư pháp” (quasi-judicial). ây ư c (natural justice), công b ng th t c (procedural xem là nét c bi t c a h th ng cơ quan fairness) ho c quy trình h p lí (due process). hành chính c a Hoa Kỳ vì không có nhi u Có th nói nh ng khái ni m này còn tương nư c trên th gi i th a nh n các ch c năng i xa l i v i các nư c có h th ng pháp m t n a như v y l i g n v i cơ quan có ch c lu t chuy n i như Vi t Nam và cũng năng qu n lí hành chính.(16) không d dàng gì có th du nh p vào h Lu t hành chính Hoa Kỳ còn xác nh th ng t v ng pháp lí c a các nư c này. m t s nguyên t c khác như nguyên t c công Kinh nghi m c a Nh t B n khi xây d ng lí hành chính (administrative justice), bao Lu t th t c hành chính năm 1993 cho th y g m công lí v th t c và công lí v n i v m t hình th c, nó ch u s nh hư ng Lu t dung. ây là nguyên t c mà khái ni m c a th t c hành chính liên bang M nhưng v nó có n i hàm r t r ng, bao g m giá tr i u b n ch t v n theo lí lu n c a h th ng pháp ch nh không ch ho t ng qu n lí ơn thu n lu t châu Âu l c a. V i cách ti p c n truy n (ho t ng i u hành) mà còn là ho t ng th ng, nguyên t c công lí hành chính c a Hoa ki m soát thông qua con ư ng toà án hay Kỳ có th hi u bao g m công b ng v th t c cơ quan tài phán (ho t ng tài phán hành - liên quan n các v n v tính h p lí, tính chính). Có th th y g n như lí lu n hành có căn c c a th t c liên quan n vi c ra chính c a Hoa Kỳ cũng ch u nh hư ng c a các quy t nh qu n lí hành chính và công s du nh p lí lu n hành chính c a Pháp di n b ng v n i dung - liên quan n tính h p ra khá ph bi n trên th gi i, có nghĩa là b n hi n, h p pháp c a các quy t nh này. thân hành chính luôn luôn bao g m trong nó i u ch nh pháp lu t v ho t ng hai m t t n t i song song, không th tách r i hành chính, lu t hành chính c a Hoa Kỳ ã ó là v n qu n lí và v n tài phán. Tuy xác nh rõ ph m vi các ho t ng c n ph i nhiên, b chi ph i b i nguyên t c quy n l c quy nh và có s ki m soát ch t ch như nhà nư c phân chia, cũng như nguyên t c ho t ng ban hành văn b n quy ph m pháp nhà nư c pháp quy n (Rule of Law) kh i lu t hành chính, ho t ng th c hi n pháp xư ng b i nhà lu t h c Dicey (1885) trong lu t thông qua vi c áp d ng các th t c hành ó cao vai trò c l p c a toà án khác v i chính, ho t ng thanh tra, ki m toán, gi i vi c ti p c n nguyên t c nhà nư c làm theo quy t khi u n i hành chính, ho t ng ki m t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 41
  9. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú tra hành chính “n a tư pháp” và tài phán phát tri n. T t nhiên, lu t hành chính Vi t hành chính, cu i cùng là ho t ng xét x Nam cũng ã ưa ra các nguyên t c cơ b n, hành chính c a toà án. th c hi n các ho t ư c hi u là nh ng tư tư ng ch o xuyên ng này, lu t hành chính Hoa Kỳ còn ưa su t trong ho t ng qu n lí hành chính. Tuy ra nhi u nguyên t c quan tr ng như nguyên nhiên, c n ph i nghiên c u và phân tích các t c minh b ch v th t c hành chính, nguyên nguyên t c theo hư ng là nguyên t c c a t c y quy n, nguyên t c th ch hoá quy n ngành lu t. Ch ng h n gi ng như vi c gi i l c hành chính, nguyên t c xác nh căn c thi u nguyên t c nhà nư c pháp quy n, phân phán quy t tính h p pháp c a các quy t chia quy n l c trong n i dung lu t hành nh, hành vi hành chính b ki n, nguyên t c chính Hoa Kỳ, lu t hành chính Vi t Nam xác nh th m quy n c a toà án trong gi i có th gi i thi u nguyên t c nhà nư c pháp quy t ki n t ng hành chính. quy n xã h i ch nghĩa, nguyên t c t p trung Tóm l i, nghiên c u v khung hi n pháp quy n l c, nguyên t c ng lãnh o theo và m t s nguyên t c có liên quan c a lu t hư ng ó th c s là khung hi n pháp quy hành chính Hoa Kỳ, m t s kinh nghi m có nh cho s t n t i và phát tri n c a lu t th rút ra i v i vi c nghiên c u v n này hành chính Vi t Nam. Vi t Nam như sau: Ba là liên quan n các ch nh c a lu t M t là xu t phát t n i hàm c a lu t hành chính, lu t hành chính Hoa Kỳ cũng hành chính Vi t Nam h p hơn so v i lu t u xác nh các nguyên t c cơ b n, c thù hành chính Hoa Kỳ như ã phân tích m c i u ch nh các ho t ng có liên quan. 1, cho nên vi c xác nh các nguyên t c Tuy nhiên, lu t hành chính Vi t Nam m i chung c a ngành lu t này có s khó khăn ch xác nh hai nguyên t c pháp lí c thù nh t nh. Vi c tách bi t lu t t t ng hành trong ho t ng qu n lí hành chính nhà chính, lu t thanh tra, lu t khi u n i t cáo là nư c, ó là nguyên t c qu n lí theo ngành nh ng ngành lu t c l p trong h th ng k t h p v i qu n lí theo a phương và pháp lu t Vi t Nam gây nh ng c n tr nh t nguyên t c qu n lí theo ngành k t h p v i nh trong vi c xem xét tính t ng th , th ng qu n lí theo ch c năng, chuyên môn t ng nh t c a các ch nh lu t hành chính, t ó h p. Như v y, các nguyên t c này m i ch có khó th tìm ra nguyên t c chung cho bao trùm ho t ng qu n lí hành chính c ngành lu t này. thù mà chưa bao g m nhi u nguyên t c Hai là không nh ng ch lu t hành chính khác trong các ho t ng qu n lí hành chính, Hoa Kỳ mà lu t hành chính c a nhi u nư c th t c hành chính cũng như v n tài phán như Nh t B n, Pháp, c cũng xác nh rõ hành chính (n u xem xét nó là n i dung c a khung hi n pháp c a ngành lu t này, c th lu t hành chính)… là các nguyên t c cơ b n nh t c a hi n pháp Cu i cùng, liên quan n khía c nh i u làm cơ s cho h th ng pháp lu t hành chính ch nh pháp lu t v ho t ng hành chính, 42 t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010
  10. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú Vi t Nam c n h c t p Hoa Kỳ cũng như xu hư ng c a nhi u nư c trên th gi i hi n nay “chúng” có nghĩa là nhi u, ôi khi ư c dùng là “ch ng” theo nghĩa là ch ng t c. Năm 2007, B ngo i là nên a d ng hoá các bi n pháp nh m ki m giao Vi t Nam ã có công văn chính th c công nh n soát ho t ng qu n lí hành chính, cũng như và s d ng th ng nh t là H p chúng qu c Hoa Kỳ. trao cho các t ch c và cá nhân nhi u kênh Xem: http://vi.wikipedia.org/wiki/Hoa_Ky (2).Xem: Edward Harriman, Lu t hành chính, 2006, l a ch n hơn phán quy t tính h p pháp, tr. 659. h p lí c a các cơ quan công quy n xâm h i (3).Xem: Z.M. Nedjati & J.E.Trice, Lu t hành chính n quy n và l i ích h p pháp c a mình. c a Anh và h th ng châu Âu l c a, 1978, tr. 4. Như th m phán Edwin Felter - m t chuyên (4).Xem: Edward Harriman, S phát tri n lu t hành gia c a d án STAR-Vi t Nam bình lu n chính c a M , The Yale Law Journal, Vol 25, No 8, 1916, tr. 65. r ng: Vi c thay i cách th c ưa v án (5).Xem: Frank Johnson Goodnow, Lu t hành chính hành chính ra trư c cơ quan tài phán hành so sánh, 2005, tr. 20. chính c l p mà không ch ưa ra toà án là (6).Xem: Edward Harriman, trích d n 1, tr. 660. phù h p v i khuynh hư ng trên th gi i, ó (7).Xem: Edward Harriman, trích d n 3, tr. 67. là trao th m quy n cho cơ quan c bi t v i (8).Xem: Z.M.Nedjati & J.E.Trice, tr. 10. ch t lư ng cao và quen thu c v i công vi c (9).Xem: Yong Zhang, Nghiên c u so sánh v tài phán hành chính ông Á và ông Nam Á, 1997, tr. 74 . mà h v n làm.(17) Do ó, phát tri n lí (10).Xem: David Nelken, Legal transplants and. Beyond: lu n lu t hành chính Vi t Nam, ngoài vi c Of Disciplines and Metaphors, trích trong Comparative m b o s phát tri n th ng nh t gi a các Law in the 21st Century (Lu t so sánh trong th k XXI), ch nh lu t hành chính như ã phân tích A.Harding & E.Orucu ed, 2002, tr. 27 . trên, Vi t Nam có th tham kh o nh ng tư (11).Xem: Edward Harriman, trích d n 1, tr. 662. v n c a các chuyên gia Hoa Kỳ cũng như (12).Xem: Trư ng i h c Lu t Hà N i, Giáo trình lu t hành chính Vi t Nam, Nxb. Công an nhân dân, nhi u chuyên gia trong nư c khác trong vi c Hà N i, 2009, tr. 12. ti p t c nghiên c u xây d ng mô hình cơ (13).Xem: J.M.Shafritz & A.C.Hyde, S phân lo i quan tài phán hành chính, trao cho cơ quan hành chính công, 2005, tr. 464. này quy n phán quy t tính h p pháp, h p lí (14).Xem: Mark Aronson & Bruce Dyer, Tài phán c a t t c các quy t nh, hành vi hành chính hành chính – Gi i h n c a quy n l c, 2000, tr. 2. ( 15 ).Xem: Ph m H ng Quang, “Hư ng d n hành trong m i lĩnh v c ng th i v n duy trì chính – M t n i dung quan tr ng c a Lu t th t c quy n phán quy t cu i cùng thu c v toà án hành chính Nh t B n và v n b o v quy n và l i tư pháp, trong ó Toà án nhân dân t i cao có ích h p pháp c a các t ch c, cá nhân”, T p chí dân th m quy n cao nh t phán quy t m i quy t ch và pháp lu t, s 3/2010, tr. 35. nh, hành vi c a cơ quan công quy n, bao (16). An Introduction to American Law, (America g m c các quy t nh l p pháp vi hi n./. Gyoseihou Giron), Hokkaigakuen Law Journal, 2004, tr. 654. (1). Tên chính th c The United State of America xu t (17).Xem: Báo cáo và khuy n ngh v vi c thành l p hi n l n u tiên năm 1776. Theo phiên âm Hán Vi t cơ quan tài phán hành chính Vi t Nam, D án ư c d ch ra là H p chúng qu c Hoa Kỳ, trong ó Vietnam – STAR, Thanh tra chính ph , 2006, tr. 128. t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 43
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
838 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2