Báo cáo tổng hợp đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ: Tiêu chí tuyển chọn học sinh năng khiếu múa

Chia sẻ: Lê Thương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:172

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu trình bày các nội dung: Cơ sở lý thuyết năng khiếu múa, môi trường và năng khiếu múa, thực trạng công tác tuyển sinh ở các cơ sở đào tạo diễn viên múa chuyên nghiệp, tiêu chí và phương pháp xá định điều kiện và năng khiếu đối với học sinh múa. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tổng hợp đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ: Tiêu chí tuyển chọn học sinh năng khiếu múa

Bé V¨n ho¸ - ThÓ thao vµ du lÞch Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa Chñ nhiÖm ®Ò tµi : NGND TrÇn Quèc C−êng 6594 04/10/2007 Hµ Néi – 2007
Bé V¨n ho¸ - ThÓ thao vµ du lÞch Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa Chñ nhiÖm ®Ò tµi : NGND TrÇn Quèc C−êng Nhãm t¸c gi¶ ®Ò tµi : Th¹c sÜ – NG¦T Vò D−¬ng Dòng Th¹c sÜ – NGUT TrÞnh Quèc Minh Th¹c sÜ – Nh¹c sÜ Vò Minh Vü Hµ Néi - 2007
1 danh môc nh÷ng ch÷ viÕt t¾t 1 BGD - §T Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o 2 C§ Cao ®¼ng 3 C§C¢ Cæ ®iÓn ch©u ©u 4 GS Gi¸o s− 5 GVHD Gi¸o viªn h−íng dÉn 6 GVTS Gi¸o viªn tuyÓn sinh 7 NG¦T Nhµ gi¸o −u tó 8 NGND Nhµ gi¸o nh©n d©n 9 NS¦T NghÖ sÜ −u tó 10 NSND NghÖ sÜ nh©n d©n 11 NXB Nhµ xuÊt b¶n 12 PGS Phã gi¸o s− 13 TCCB Tæ chøc c¸n bé 14 Th.s Th¹c sÜ 15 TS TiÕn sÜ 16 VHNT V¨n ho¸ - NghÖ thuËt
2 danh môc c¸c b¶ng vµ s¬ ®å B¶ng 1 Thèng kª kÕt qu¶ tuyÓn sinh vµ xÕp lo¹i häc tËp. Trang 58 Tiªu chuÈn c©n nÆng ®èi víi n÷ häc sinh móa B¶ng 2 Trang 82 Häc viÖn Móa M¸txc¬va Liªn Bang Nga. Tiªu chuÈn c©n nÆng ®èi víi nam häc sinh móa B¶ng 3 Trang 83 Häc viÖn Móa M¸txc¬va Liªn Bang Nga. KÕt qu¶ chung tuyÓn n¨ng khiÕu móa n¨m 2004 cña B¶ng 4 Trang 88 Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). KÕt qu¶ chung tuyÓn n¨ng khiÕu móa n¨m 2006 cña B¶ng 5 Trang 89 Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). §iÓm n¨ng khiÕu ©m nh¹c trong kú thi chung tuyÓn n¨m B¶ng 6 Trang 94 2001 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). Tæng hîp ®iÓm n¨ng khiÕu ©m nh¹c trong kú thi chung B¶ng 7 tuyÓn n¨m 2003 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam Trang 95 (thang ®iÓm 10). Tæng hîp ®iÓm ©m nh¹c cña c¸c thÝ sinh tróng tuyÓn (®¹t B¶ng 8 Trang 97 yªu cÇu vÒ móa) cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam. B¶ng c©n nÆng (W) t−¬ng øng víi chiÒu cao (H) theo chØ B¶ng 9 Trang 103 sè khèi c¬ thÓ. Tiªu chÝ tuyÓn chän ®é mÒm x−¬ng h«ng cã t¸c ®éng B¶ng 10 Trang 118 ngo¹i lùc. B¶ng 11 Biªn ®é cña ®é më. Trang 122 S¬ ®å Tiªu chÝ x¸c ®Þnh n¨ng khiÕu móa Trang 143
3 më ®Çu I. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ChÊt l−îng kh«ng tù nhiªn xuÊt hiÖn, kh«ng ®Õn tõ mét c«ng thøc, tõ mét tÊm b¶n ®å chØ dÉn hoÆc mét cuèn s¸ch mµ cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch cho nã. ChÊt l−îng gi¸o dôc, ®µo t¹o lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mçi tr−êng vµ ph¶i ®−îc tiÕp cËn th«ng qua mét qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ khoa häc, chÆt chÏ. X©y dùng kÕ ho¹ch h−íng tíi môc tiªu chÊt l−îng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò lín cña qu¶n lý chÊt l−îng tæng thÓ. Kh«ng cã mét kÕ ho¹ch, mét ®Þnh h−íng dµi h¹n th× nhµ tr−êng kh«ng thÓ cã chÊt l−îng gi¸o dôc - ®µo t¹o cao. ChÊt l−îng ®Çu vµo lµ mét kh©u quan träng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh ®µo t¹o nãi chung vµ ngµnh ®µo t¹o n¨ng khiÕu nãi riªng. §· tõ nhiÒu n¨m nay, t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së ®µo t¹o diÔn viªn móa trªn c¶ n−íc, vÊn ®Ò tuyÓn chän häc sinh cã ®iÒu kiÖn c¬ thÓ vµ n¨ng khiÕu móa lu«n lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña quy tr×nh ®µo t¹o. §iÒu kiÖn c¬ thÓ vµ n¨ng khiÕu móa lµ mét vÊn ®Ò nghÖ thuËt tiÒm Èn mµ trong ®ã chøa ®ùng nh÷ng c¬ së khoa häc. NÕu nh− giíi y häc ®· cã nhiÒu nç lùc nghiªn cøu nh»m ®¸nh thøc nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm Èn trong bé gien (gene) hay bé n·o con ng−êi víi hy väng t¹o ra nh÷ng siªu nh©n, nh÷ng thiªn tµi, th× vÊn ®Ò ph¸t hiÖn nh÷ng n¨ng khiÕu, tµi n¨ng bÈm sinh cïng nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nã lµ c«ng viÖc cña nhiÒu nhµ khoa häc trªn c¸c lÜnh vùc, trong ®ã cã lÜnh vùc nghÖ thuËt. Bëi v× ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu lµ ph¸t hiÖn ra nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc biÖt vÒ mét thiªn h−íng nµo ®ã khi ®øa trÎ ch−a ®−îc tiÕp xóc mét c¸ch cã hÖ thèng trong lÜnh vùc ho¹t ®éng t−¬ng øng. H¬n thÕ n÷a n¨ng khiÕu lµ nh÷ng tiÒn ®Ò sinh häc cÇn thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn tµi n¨ng.
4 Muèn ph¸t hiÖn ra nh÷ng n¨ng khiÕu, tµi n¨ng bÈm sinh cÇn cã nh÷ng tiªu chÝ, ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ còng nh− tuyÓn chän. Tiªu chÝ vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän lµ vÊn ®Ò cã mèi quan hÖ h÷u c¬, thËt khã kh¨n khi chØ cã nh÷ng tiªu chÝ chung chung, kh«ng cô thÓ vµ thiÕu nh÷ng c¬ së khoa häc, vµ cµng khã kh¨n h¬n khi x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng tiªu chÝ mµ thiÕu ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, tuyÓn chän. §· tõ nhiÒu n¨m nay vÊn ®Ò x©y dùng nh÷ng tiªu chÝ vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa trªn c¬ së khoa häc lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn v× hoµn c¶nh chñ quan, kh¸ch quan nµo ®ã mµ cho ®Õn nay vÉn ch−a cã sù nh×n nhËn vµ thèng nhÊt mét c¸ch khoa häc nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa. §· h¬n 45 n¨m qua vÊn ®Ò nµy vÉn chØ dõng l¹i ë trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm lÉn nhau th«ng qua c¸c bµi viÕt, c¸c Héi th¶o chuyªn ngµnh. V× vËy chóng t«i chän “Tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé. II . Môc ®Ých nghiªn cøu: 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa. C¬ së khoa häc cña nã trong viÖc tuyÓn chän häc sinh móa. 2. HÖ thèng c¸c tiªu chÝ tuyÓn chän vµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ ®ã. III. T×nh h×nh nghiªn cøu 1. Ngoµi n−íc: Nghiªn cøu mét sè tµi liÖu gi¶ng d¹y cña c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÖ thuËt móa danh tiÕng nh− Nga, Ph¸p, Trung Quèc… chóng t«i nhËn thÊy bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè chung vÒ h×nh thøc, thÓ lùc, kh¶ n¨ng c¶m
5 thô ©m nh¹c, kh¶ n¨ng m« pháng móa… hÖ thèng c¸c yÕu tè riªng ®Òu phô thuéc vµo ®Æc tr−ng cña mçi lo¹i h×nh nghÖ thuËt vµ quan niÖm thÈm mü truyÒn thèng, phô thuéc vµo môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn nghÖ thuËt móa ë mçi quèc gia. V× vËy, nh÷ng tµi liÖu cña c¸c trung t©m ®µo t¹o móa ë n−íc ngoµi chØ mang tÝnh chÊt tham kh¶o. 2. Trong n−íc: ë mét vµi khÝa c¹nh, vÊn ®Ò nµy ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c Héi th¶o vÒ gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o móa. Nh−ng cho ®Õn nay vÉn ch−a cã mét tµi liÖu nµo nghiªn cøu nã mét c¸ch thÊu ®¸o vµ toµn diÖn trªn c¬ së khoa häc. IV. ®èi t−îng vµ Ph¹m vi nghiªn cøu Sinh lý häc tuæi häc ®−êng bËc Trung häc c¬ së, Trung häc phæ th«ng vµ c«ng t¸c tuyÓn sinh t¹i mét sè c¬ së ®µo t¹o diÔn viªn móa chuyªn nghiÖp ë ba miÒn: B¾c – Trung – Nam ViÖt Nam. Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa. C¬ së khoa häc cña nã trong viÖc tuyÓn chän häc sinh móa, ®ång thêi x©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän. V. Nguån t− liÖu nghiªn cøu Chñ yÕu lµ nguån t− liÖu ®iÒn d· thùc ®Þa, quan s¸t ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tuyÓn sinh vµ th«ng qua t− liÖu cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp kÕt hîp víi nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan. VI. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn. Kh¶o s¸t, ®iÒu tra, pháng vÊn kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp, thèng kª, so s¸nh ®ång thêi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu liªn ngµnh nh−: D©n téc häc, V¨n hãa häc, Di truyÒn häc, Sinh lý häc, Gi¶i phÉu häc…
6 VII. §ãng gãp khoa häc cña ®Ò tµi * Tõ nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa ®−a ra nh÷ng nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ khoa häc lµm c¬ së cho nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn. * §Ò xuÊt, x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n, quy tr×nh tuyÓn chän ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa trªn c¬ së khoa häc. * Lµ ®Ò tµi khoa häc mang tÝnh øng dông ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi vµ nghÖ thuËt trong lÜnh vùc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o diÔn viªn móa. * Nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n mang tÝnh khoa häc vµ hÖ thèng cña c«ng tr×nh gãp phÇn n©ng cao kiÕn thøc, n¨ng lùc cña c¸n bé tuyÓn sinh vµ chÊt l−îng ®µo t¹o nghÖ thuËt móa ë c¸c c¬ së ®µo t¹o chuyªn nghiÖp trªn c¶ n−íc. * §¸p øng nhu cÇu thÈm mü ngµy cµng cao cña kh¸n gi¶ víi nghÖ thuËt móa trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸ nghÖ thuËt vµ giao l−u v¨n ho¸ thÕ giíi, h−íng tíi môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn nghÖ thuËt móa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.
7 Ch−¬ng I C¬ së lý thuyÕt n¨ng khiÕu móa V¨n ho¸ lµ mét hÖ gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ng−êi s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh øng xö víi tù nhiªn vµ x· héi. NghÖ thuËt lµ mét trong nh÷ng ®Ønh cao cña v¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ mét dßng ch¶y liªn tôc ®Ó båi ®¾p nªn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña c¸c nÒn v¨n hãa vµ v¨n minh nh©n lo¹i. Nãi ®Õn s¸ng t¹o nghÖ thuËt, kh«ng thÓ kh«ng bµn tíi kh¸i niÖm tµi n¨ng. Tµi n¨ng cã ba cÊp ®é: N¨ng khiÕu, tµi n¨ng vµ thiªn tµi. N¨ng khiÕu lµ nh÷ng dÊu hiÖu tiÒm Èn bªn trong vµ mang mét thiªn h−íng nhÊt ®Þnh vÒ mét lÜnh vùc nµo ®ã. N¨ng khiÕu cã tÝnh bÈm sinh, n¨ng khiÕu cã thÓ t¹o ra c¸c thÇn ®ång, nh−ng n¨ng khiÕu cã thÓ ®−îc ph¸t triÓn hoÆc bÞ lôi tµn. §Ó cã mét tµi n¨ng cÇn cã c¶ mét qu¸ tr×nh tõ chç ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu ®Õn nu«i d−ìng, ®µo t¹o, ph¸t triÓn n¨ng khiÕu. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tµi n¨ng ®−îc khai sinh trªn c¬ së cña di truyÒn sinh häc vµ di truyÒn v¨n hãa trong m«i tr−êng lÞch sö, x· héi nhÊt ®Þnh. Nhµ b¸c häc Nga P¸plèp ®· chØ ra r»ng sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tµi n¨ng ë con ng−êi phô thuéc vµo 3 yÕu tè c¬ b¶n: B¶n chÊt di truyÒn chñng lo¹i, ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng, gi¸o dôc cïng nh÷ng ¶nh h−ëng cña x· héi vµ lÞch sö. Ng−îc dßng lÞch sö, tõ thêi cæ ®¹i Hy L¹p c¸c nhµ triÕt häc coi tµi n¨ng nghÖ thuËt th¬ ca lµ “TiÕng nãi huyÒn bÝ” cña nµng th¬. Nhµ triÕt häc Hy L¹p S«c¬r¸t coi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt lµ do mét søc m¹nh cña thÇn linh øng nhËp vµo con ng−êi. §Òc¸tt¬ nhµ triÕt häc ng−êi Ph¸p còng cho r»ng tµi n¨ng cña con ng−êi lµ tÆng vËt cña th−îng ®Õ.
8 Ngµy nay mü häc M¸cLªnin quan niÖm mét c¸ch khoa häc vÒ sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn tµi n¨ng trong nghÖ thuËt nh− sau: Tµi n¨ng vµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o lµ tµi s¶n v« gi¸, tµi n¨ng h×nh thµnh nhê n¨ng khiÕu ph¸t triÓn. N¨ng khiÕu lµ mÇm mèng quý hiÕm cÇn ®−îc ch¨m sãc vµ cÇn c¶ x· héi vun trång. Còng nh− c¸c ngµnh khoa häc tù nhiªn, khoa häc x· héi nãi chung vµ nghÖ thuËt nãi riªng viÖc ®Æt ra nh÷ng tiªu chÝ ®Ó tuyÓn chän vµ ®¸nh gi¸ tµi n¨ng lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cña sù ph¸t triÓn. Tiªu chÝ lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i ®¹t ®−îc trong qóa tr×nh kiÓm ®Þnh chÊt l−îng. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng nÕu nh÷ng tiªu chÝ ®ã ®−îc soi s¸ng trªn mét c¬ së khoa häc, cã tÝnh thùc tiÔn vµ øng dông cao th× sÏ mang l¹i nh÷ng thµnh tùu kh«ng chØ trong lÜnh vùc ®µo t¹o nh»m ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu vµ båi d−ìng tµi n¨ng mµ cßn ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Ng−îc l¹i nÕu nh÷ng tiªu chÝ trªn kh«ng mang tÝnh khoa häc vµ kh¶ thi th× sÏ cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh, mét lÜnh vùc. V× vËy x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ nh»m cô thÓ hãa mét c¸ch khoa häc mang ®Þnh tÝnh, ®Þnh l−îng cña mét vÊn ®Ò lµ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c nhµ khoa häc thuéc nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã vÊn ®Ò x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh móa cã thÓ coi lµ mét ®ãng gãp khoa häc trong lÜnh vùc ®µo t¹o diÔn viªn móa. Víi mong muèn viÖc tuyÓn chän häc sinh móa trong c¸c khoa móa vµ c¸c tr−êng móa sÏ cã chÊt l−îng ®Çu vµo cao h¬n, gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng cña qóa tr×nh ®µo t¹o. V× vËy khi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa còng nh− nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän chóng t«i c¨n cø vµo kinh nghiÖm vµ thùc tÕ ®µo t¹o cña tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam, cña c¸c khoa móa trong c¸c tr−êng V¨n hãa nghÖ thuËt trªn c¶ n−íc ®ång thêi vËn dông, ®èi chiÕu víi nh÷ng c¬ së lý thuyÕt vÒ Gi¶i phÉu häc, Sinh lý häc, V¨n hãa häc… ®Ó soi s¸ng vÊn ®Ò cÇn
9 nghiªn cøu. H¬n thÕ n÷a tõ nh÷ng c¬ së khoa häc cña vÊn ®Ò chóng t«i quy chiÕu ng−îc l¹i víi nh÷ng tËp thÓ vµ c¸ nh©n häc sinh ®· ®−îc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o nay ®· trë thµnh nh÷ng tµi n¨ng nghÖ thuËt cña ®Êt n−íc. 1.1. H×nh thÓ Móa lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt tæng hîp bao gåm ©m nh¹c, héi häa, ¸nh s¸ng, trang phôc… §Æc tr−ng c¬ b¶n cña nghÖ thuËt móa lµ giµu tÝnh t¹o h×nh, giµu biÓu c¶m vµ ®−îc x©y dùng b»ng nh÷ng ®éng t¸c chuyÓn ®éng trong ©m nh¹c th«ng qua ph−¬ng tiÖn biÓu hiÖn lµ c¬ thÓ ng−êi diÔn viªn. Nãi mét c¸ch kh¸c móa lµ ®iªu kh¾c chuyÓn ®éng trong ©m nh¹c b»ng ph−¬ng tiÖn biÓu hiÖn lµ ng−êi diÔn viªn. Nh÷ng nhµ nghiªn cøu lÞch sö nghÖ thuËt cho r»ng nghÖ thuËt móa ph¸t sinh tõ buæi b×nh minh cña nh©n lo¹i. Tr−íc khi bÞ hÊp dÉn bëi c¸i ®Ñp cña nghÖ thuËt móa, trong mçi con ng−êi xuÊt hiÖn nhu cÇu cÇn biÓu hiÖn nh÷ng c¶m xóc cña m×nh b»ng cö chØ, ®éng t¸c tr−íc niÒm vui h©n hoan cña sù chiÕn th¾ng hoÆc tr−íc sù khiÕp sî nh÷ng lùc l−îng thiªn nhiªn thÇn bÝ… Mçi sù kiÖn, mçi hiÖn t−îng cña thiªn nhiªn ®Òu kÝch thÝch ãc s¸ng t¹o, sù vËn ®éng cña c¬ thÓ nh»m béc lé c¶m xóc. Móa thêi bÊy giê ®−îc xem nh− mét ©n ®øc cña thÇn linh ban tÆng cho loµi ng−êi, nã cã thÓ lµm cho kÎ thï, thó d÷ sî h·i, nã t¨ng lßng tù tin vµo chÝnh b¶n th©n… Cïng víi thêi gian nh÷ng Ých dông ban ®Çu ®· nh−êng chç cho nhu cÇu thÈm mü. NghÖ thuËt móa lµ nghÖ thuËt cña c¸i ®Ñp. NÐt ®Æc tr−ng cña c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ tÝnh ®iÓn h×nh, nã hµm chøa nh÷ng nÐt chñ yÕu vµ ®Æc s¾c c¸i ®Ñp kh¸ch quan ngoµi cuéc sèng. C¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ mét cÊu t¹o hîp lý nh÷ng yÕu tè liªn quan cña mét thùc thÓ võa mang tÝnh kh¸i qu¸t võa mang tÝnh cô thÓ lµ h×nh t−îng nghÖ thuËt. Cho nªn mét mÆt nghÖ thuËt ph¶i
10 chó ý ®Õn chiÒu réng vµ chiÒu s©u cã ý nghÜa triÕt luËn vÒ cuéc sèng. MÆt kh¸c khi biÓu hiÖn ý nghÜa c¸i ®Ñp, nghÖ thuËt cßn chó ý ®Õn c¶ tÝnh vËt chÊt cña nã nh−: ©m thanh, mµu s¾c, ng«n tõ, khu«n mÆt, h×nh thÓ, sù vËn ®éng… TÊt c¶ ph¶i ®−îc chau chuèt tíi møc tinh tÕ vµ c¬ cÊu hãa theo mét thÓ thøc cã tÝnh thÈm mü cao ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu c¶m thô thÈm mü cña kh¸n gi¶. Nh− vËy c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ sù thèng nhÊt gi÷a néi dung ®Ñp vµ h×nh thøc ®Ñp. §ã lµ néi dung cña lý t−ëng sèng ®−îc chiÕu s¸ng mét c¸ch s©u s¾c vµ lÊp l¸nh, cã thÓ x©m nhËp ®Õn tËn cïng t©m hån con ng−êi, gãp phÇn ®Þnh h−íng hµnh ®éng cña con ng−êi. Cßn h×nh thøc ®Ñp lµ h×nh th¸i tæ hîp cÊu tróc vËt chÊt c¸i b¶n chÊt bªn trong cña néi dung b»ng mét ngo¹i h×nh cã søc cuèn hót mü c¶m. Nãi ®Ñp nh− móa, tr−íc hÕt lµ nãi ®Õn vÎ ®Ñp h×nh thÓ cña ng−êi diÔn viªn, ®ã lµ mét phÇn quµ tÆng cña th−îng ®Õ céng víi kÕt qu¶ lao ®éng nghÖ thuËt bÒn bØ, dÎo dai vµ s¸ng t¹o. Tõ vÎ ®Ñp h×nh thÓ céng víi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt ®Ó h−íng tíi c¸i ®Ñp th¸nh thiÖn cña t©m hån lµ nhiÖm vô mµ ng−êi diÔn viªn móa ph¶i chuyÓn t¶i tíi kh¸n gi¶. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã ng−êi diÔn viªn móa ph¶i cã h×nh thÓ ®Ñp vµ tµi n¨ng móa, c¶ hai yÕu tè trªn ®Òu ®−îc b¾t ®Çu tr−íc hÕt tõ kh©u tuyÓn chän thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa. D¸ng ng−êi vµ chiÒu cao lµ yÕu tè ®Çu tiªn trong kh©u tuyÓn chän. Trong gi¶i phÉu vµ nghÖ thuËt t¹o h×nh tû lÖ dùa trªn c¬ së khoa häc so s¸nh c¸c bé phËn c¬ thÓ b»ng ph−¬ng ph¸p ®o, tõ ®ã Ên ®Þnh mÉu mùc vÒ sù c©n ®èi cña tÇm vãc con ng−êi. Nh−ng tû lÖ kh«ng h¼n lµ mét ®Þnh luËt, mùc th−íc thËt chÝnh x¸c tiªu biÓu cho mét d©n téc nµo. Tuy mçi d©n téc còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tÇm vãc kh¸c nhau, ng−êi ch©u ¸ kh¸c víi ng−êi ch©u ¢u, ch©u Phi, ch©u Mü… Tû lÖ
11 con ng−êi kh¸c nhau cßn do hoµn c¶nh sèng, khÝ hËu, ®Þa lý, m«i tr−êng, ngay c¶ trong cïng mét d©n téc, ë cïng mét vïng con ng−êi còng kh«ng gièng nhau vÒ tû lÖ, bëi vËy tû lÖ kh«ng h¼n nh− mét c«ng thøc, mét ®Þnh luËt hay mét mùc th−íc thËt chÝnh x¸c mµ nã chØ mang tÝnh kh¸i qu¸t, −íc lÖ mét c¸ch t−¬ng ®èi. Nãi nh− vËy kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ ®Ò ra nh÷ng tiªu chuÈn chung vÒ mét tû lÖ c¬ thÓ ®Ñp, mçi thêi ®¹i cã mét tiªu chuÈn hoµn h¶o riªng, th−êng th× ng−êi ta dïng ®Çu lµm ®¬n vÞ so s¸nh víi toµn bé c¬ thÓ. §¬n vÞ ®Çu ®−îc ®o tõ ®Ønh ®Çu ®Õn c»m ë mÆt tr−íc vµ tõ ®Ønh ®Çu ®Õn ngang g¸y ë mÆt sau cña c¬ thÓ. VÝ nh− thêi Hy L¹p tû lÖ ë ng−êi tr−ëng thµnh cã chiÒu cao 8 ®Çu gÇn nh− biÓu thÞ cña mét vÎ ®Ñp lý t−ëng vµ tû lÖ nµy ®−îc ¸p dông cho nghÖ thuËt t¹o h×nh. ë ViÖt Nam tû lÖ chung ®¹t kho¶ng trªn d−íi 7 ®Çu r−ìi ¸p dông cho c¶ nam lÉn n÷. §èi víi c«ng t¸c tuyÓn häc sinh ë ViÖt Nam còng ¸p dông tû lÖ nµy nh−ng ®ßi hái ®èi víi n÷ vai xu«i võa ph¶i, vai nam réng nh−ng kh«ng ngang, cæ cao vµ tay ch©n dµi. Tû lÖ cña ch©n ph¶i dµi h¬n th©n, ch©n tay dµi ®éng t¸c móa míi thanh tho¸t, t¹o h×nh míi v÷ng ch¾c, d¸ng nÐt míi dµi réng, bay bæng. Tuy nhiªn mçi x· héi l¹i cã nh÷ng chuÈn mùc kh¸c nhau vÒ c¬ thÓ móa, nÕu nh− ë ch©u ¢u ®ßi hái nam, n÷ móa tr−íc hÕt ph¶i cã chiÒu cao víi d¸ng vÎ thanh nh·, ch©n dµi, l−ng th¼ng, th× ë ch©u ¸ tr−íc hÕt lµ khu«n mÆt ®Ñp víi c¬ thÓ ®Çy ®Æn. Cã nh÷ng n−íc kh¸c l¹i chÊp nhËn sù ®a d¹ng vÒ h×nh thÓ vµ chiÒu cao. Con ng−êi ta ai còng yªu thÝch c¸i ®Ñp. C¸i ®Ñp th−êng dÔ c¶m nhËn vµ khã ®¸nh gi¸, tuy nhiªn c¸i ®−îc coi lµ duyªn d¸ng, ®¸ng yªu trong nÒn v¨n hãa nµy, cã thÓ bÞ coi lµ xÊu xÝ trong nÒn v¨n hãa kh¸c. Ch¼ng h¹n kh¸n gi¶ truyÒn thèng cña In®«nªxia sÏ thÊy ch−íng m¾t khi nh×n thÊy bê vai trÇn, l−ng trÇn, eo hë cïng nh÷ng ®éng t¸c rung vai l¾c ngùc trong nh÷ng ®iÖu
12 móa cña d©n da ®á, cña téc ng−êi T©y Nguyªn, Ch¨m ë ViÖt Nam, còng nh− vËy hä rÊt khã chÞu khi nh×n mét vò n÷ Balª v−¬n cÆp ch©n dµi, v× trong nghÖ thuËt móa In®«nªxia phô n÷ kh«ng thÓ hiÖn vÎ ®Ñp ®«i ch©n cña m×nh theo c¸ch Êy. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ khÝa c¹nh thÈm mü “hay” vµ “dë” vµ tÊt c¶ nh÷ng thµnh viªn cña céng ®ång ®Òu tu©n theo quy ®Þnh Êy. Vò n÷ Ên §é vµ Ai CËp ph¶i cã th©n h×nh ®Çy ®Æn. Sù ®Çy ®Æn cña bé ngùc, cÆp m«ng kh«ng chØ lµ biÓu t−îng cña søc sèng mµ cßn lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thÓ hiÖn vÎ ®Ñp cña nghÖ thuËt móa n−íc hä. VÎ ®Ñp lý t−ëng cña c¸c vò n÷ cæ ®iÓn trªn ®¶o JaVa lµ hiÖn th©n vÎ ®Ñp t©m linh cña ng−êi JaVa: DÞu dµng, kÝn ®¸o, khiªm nh−êng, ªm ®Òm nh− n−íc ch¶y. Kh¸c víi c¸c vò n÷ hiÕm khi nhÊc ch©n khái mÆt ®Êt, c¸c vò c«ng nam JaVa cã nhiÒu ®éng t¸c dµi, réng ®ßi hái chiÒu cao th©n thÓ vµ chiÒu dµi c¸nh tay. ë ViÖt Nam vãc d¸ng thon nhá, kháe m¹nh víi cÆp ch©n th¼ng, dµi kh«ng chØ lµ tiªu chÝ cña nghÖ thuËt móa mµ cßn lµ tiªu chÝ tuyÓn chän nh÷ng ng−êi ®Ñp trong c¸c cuéc thi. Theo ®iÒu tra cña chóng t«i c¸c thÝ sinh dù thi ng−êi ®Ñp ViÖt Nam n¨m 1990 cã chiÒu cao lµ 158,8 cm, n¨m 1992: 159,1 cm, n¨m 1993: 163,1 cm, n¨m 1994: 165,2 cm, n¨m 1995: 167,2 cm, n¨m 1996: 165,4 cm. Thêi gian gÇn ®©y c¸c thÝ sinh cã chiÒu cao tõ 1m63 – 1m72. Riªng chØ sè c©n nÆng (gr) chiÒu cao (cm) cña mét c« g¸i ViÖt Nam cã h×nh thÓ ®Ñp ph¶i ®¹t tõ 300 – 310 gr/1cm chiÒu cao míi lµ ®Ñp vµ chuÈn ph¶i ®¹t tõ 300 – 320 gr/1cm chiÒu cao míi kh«ng r¬i vµo thang suy dinh d−ìng (theo chØ sè BMI cña TiÓu ban dinh d−ìng ph©n lo¹i). Mét ng−êi ®Ñp hay ng−êi mÉu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ®¹t chuÈn ph¶i cã vßng ngùc vµ vßng m«ng t−¬ng ®−¬ng cïng víi cÆp ch©n dµi vµ th¼ng.
13 §ã lµ m©u thuÉn vµ khã kh¨n trong kh©u tuyÓn chän ng−êi mÉu nãi chung vµ häc sinh móa nãi riªng v× hiÖn nay chiÒu cao trung b×nh cña nam ë n−íc ta lµ 164,8 cm vµ n÷ lµ 153,3 cm. 1.1.1. H×nh thøc C¸c nhµ khoa häc nãi r»ng, vÎ ®Ñp lu«n cã tiªu chuÈn cña nã, x−a nay phô n÷ ch©u ¸ th−êng m¬ −íc cã lµn da tr¾ng mÞn, m¸i tãc ®en dµi ãng ¶, c¸i miÖng nhá xinh x¾n, c¸i mòi däc dõa. C¸c phô n÷ Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam ®· cã mét thêi gian dµi hµng thÕ kû −íc mong cã “khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn nÐt ngµi në nang”. Nãi vÒ c¸i ®Ñp cña ch©u ¸ c¸c chuyªn gia nghiien cøu vÒ vÎ ®Ñp con ng−êi cho r»ng nÐt ®Ñp ë khu vùc Trung §«ng lµ ®éc nhÊt v« nhÞ, ®ã lµ n¬i ph−¬ng §«ng gÆp ph−¬ng T©y, phô n÷ trung §«ng xinh ®Ñp víi nh÷ng nÐt cña ph−¬ng T©y vµ n−íc da ph−¬ng §«ng, nÐt ®Ñp cña hä g©y nªn sù thÝch thó, −a nh×n vÒ Ên t−îng ba chiÒu. ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng nÕu nh− phô n÷ Mianma ®Ñp v× hä cã nÐt ®Ñp cña sù dÞu dµng th× phô n÷ Th¸i Lan ®Ñp v× hä thÓ hiÖn sù hÊp dÉn cña vÎ ®Ñp mét c¸ch thÇm kÝn. ThÕ nh−ng trong c«ng viÖc tuyÓn chän ng−êi ®Ñp còng nh− häc sinh móa, chóng ta ph¶i chÊp nhËn sù ®a d¹ng trong qu¸ tr×nh giao l−u v¨n hãa. Giê ®©y ch©u ¸ ®ang cã xu h−íng t×m kiÕm vÎ ®Ñp míi, c¸c c« g¸i Trung Hoa kh«ng cßn thÝch khu«n mÆt tr¸i xoan vµ c¸c thiÕu n÷ Ên §é kh«ng cßn t«n thê “khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn” cïng cÆp m«i dµy n÷a. C¸c c« g¸i trÎ cña ch©u ¸ ngµy nay l¹i muèn cã khu«n mÆt dµi, sèng mòi cao, miÖng h¬i réng, khu«n m¾t to víi ®«i l«ng mµy s¾c s¶o.
14 Ng−êi ViÖt Nam lu«n coi träng nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn, h−íng vÒ nh÷ng gi¸ trÞ céi nguån nh©n b¶n, ®ã lµ c¸i ®Ñp cña sù hµi hßa, thanh tó nh− nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ, nh− sù c©n b»ng ©m d−¬ng mµ trong ®ã nÐt ®Ñp cña ng−êi phô n÷ lµ hiÖn th©n cña triÕt lý sèng, cña ch©n gi¸ trÞ t©m hån vµ v¨n hãa ViÖt Nam. NÐt ®Ñp trªn khu«n mÆt cña ng−êi phô n÷ ViÖt Nam truyÒn thèng s¸ng ngêi sù hµi hßa, duyªn d¸ng, th¸nh thiÖn, thÓ hiÖn chiÒu s©u l¾ng ®äng cña t©m hån ViÖt. ë ViÖt Nam nÐt ®Ñp truyÒn thèng vÉn ®ang ®−îc t«n vinh, khu«n mÆt Hoa hËu ViÖt Nam n¨m 2004 NguyÔn ThÞ HuyÒn lµ mét vÝ dô, ®ã lµ nÐt ®Ñp cña khu«n mÆt tr¸i xoan víi cÆp mµy l¸ liÔu, sèng mòi däc dõa cïng c¸i miÖng c−êi xinh duyªn. Sù kÕt hîp gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c ®−êng nÐt hµi hßa cña khu«n mÆt vµ s¸ng lªn mét vÎ ®Ñp dÞu dµng, duyªn d¸ng ViÖt Nam. Sù bïng næ cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c trung t©m phÉu thuËt thÈm mü cïng sù réng më trong giao l−u v¨n hãa quèc tÕ ®· vµ ®ang gãp phÇn lµm thay ®æi quan niÖm vÒ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña phô n÷ Ch©u ¸. Giê ®©y ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y h×nh nh− ®· t×m thÊy sù thèng nhÊt trong quan niÖm vÒ vÎ ®Ñp cña ng−êi phô n÷ sau bao thÕ kû c¸ch biÖt. 1.1.2. ThÓ lùc ThÓ lùc lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi con ng−êi mµ cßn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c vËn ®éng viªn, diÔn viªn xiÕc vµ móa. V× vËy trong c«ng t¸c tuyÓn sinh, thÓ lùc lµ mét yªu cÇu mµ thÝ sinh cÇn ph¶i cã ®Ó ®¸p øng nh÷ng ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®éng t¸c móa, bµi tËp móa, tiÕt môc móa lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thÓ chÊt vµ t©m lý, ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ thÓ lùc cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. V× vËy bªn c¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i n¾m v÷ng yÕu lÜnh, yªu
15 cÇu cña ®éng t¸c th× møc ®é ®¹t chuÈn cña ®éng t¸c cßn phô thuéc vµo c¸c tè chÊt thÓ lùc t−¬ng øng, nh− søc nhanh, søc m¹nh, søc bÒn, ®é dÎo. H¬n thÕ n÷a sù ph¸t triÓn cña c¸c tè chÊt thÓ lùc cßn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña giíi tÝnh vµ løa tuæi, tøc lµ c¸c tè chÊt thÓ lùc kh¸c nhau sÏ ®¹t ®−îc c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau ë c¸c løa tuæi. ThÝ dô søc nhanh (sù nhanh nhÑn, ph¶n x¹) trong kho¶ng tõ 12 ®Õn 15 (± 1) tuæi ®èi víi nam vµ tõ 9 ®Õn 12 (± 1) ®èi víi n÷, ®é dÎo tèt nhÊt tõ 5 ®Õn 6 tuæi, tõ 8 ®Õn 12 tuæi gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ, tõ 12 ®Õn 15 tuæi ®é dÎo gi¶m dÇn, søc m¹nh b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ tuæi 16, 17 vµ tõ 18 ®Õn 20 tuæi lµ thêi ®iÓm cao cña sù ph¸t triÓn søc m¹nh, søc bÒn. ThÓ lùc n÷ yÕu h¬n nam còng cã c¬ së khoa häc cña nã, vµ ®· ®−îc c¸c nhµ gi¶i phÉu häc, sinh lý häc chøng minh qua c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nh− sau: Tim cña n÷ nhá, khèi l−îng tim trung b×nh 240 gam (so víi tim cña nam lµ 267 gam), lùc bãp cña tim n÷ kÐm h¬n tim nam thÓ hiÖn qua khèi l−îng m¸u mçi lÇn bãp, nh−ng nhÞp tim n÷ l¹i nhanh h¬n cña nam. HÖ x−¬ng cña n÷ nhá h¬n nam, lång ngùc hÑp, x−¬ng s−ên m¶nh vµ cÊu tróc cét sèng nhá, ®é dµi t−¬ng ®èi cña chi còng ng¾n h¬n. HÖ c¬ b¾p cña n÷ chØ chiÕm 30 – 35% khèi l−îng c¬ thÓ, trong khi ®ã cña nam chiÕm 40%, ng−îc l¹i tæ chøc mì cña n÷ l¹i ph¸t triÓn h¬n nam, ë tuæi tr−ëng thµnh søc m¹nh b¾p thÞt cña n÷ chØ b»ng 50% cña nam. Träng l−îng n÷ nãi chung nhÑ, phæi nhÑ vµ nhá h¬n nam, nhÞp thë nhanh h¬n. Nh− vËy tõ søc m¹nh cña hÖ x−¬ng, c¬ ®Õn chøc n¨ng h« hÊp, tuÇn hoµn cña n÷ ®Òu kÐm nam. §ã lµ lý do ng−êi ta gäi n÷ lµ ph¸i yÕu. ThÓ lùc vµ tÇm vãc ng−êi ViÖt Nam ®ang ë møc ®é khiªm tèn, thø nhÊt do chÕ ®é dinh d−ìng ch−a hîp lý, h¬n n÷a møc sèng cña chóng ta cßn thÊp, ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n vµ miÒn nói, t¹i thµnh phè thu nhËp cã cao h¬n nh−ng
16 cßn rÊt nhiÒu kho¶n trong ®êi sèng cÇn ®Õn sù tiÕt kiÖm. Thø hai v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ ta ch−a cã ®−îc phong trµo thÓ dôc thÓ thao trong céng ®ång. §¸nh gi¸ vÒ thÓ lùc con ng−êi, c¸c nhµ Sinh lý häc th−êng dùa vµo chiÒu cao, c©n nÆng, ¸nh m¾t, mµu da vµ sù linh ho¹t trong ho¹t ®éng sèng. ThÓ lùc tèt lµ cã biÓu hiÖn bªn ngoµi nh− c¬ b¾p, x−¬ng, da… lÉn bªn trong tim, phæi, gan, d¹ dµy, thÇn kinh… th«ng qua sù ®¸nh gi¸ trùc quan hoÆc kÕt luËn cña b¸c sÜ, thÓ lùc tèt ®−îc thÓ hiÖn qua søc m¹nh, søc nhanh, ®é bÒn trong ho¹t ®éng sèng. §èi víi mét häc sinh móa nÕu kh«ng cã thÓ lùc th× kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng kü thuËt quay, nh¶y, bª ®ì phøc t¹p, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc tiÕt tÊu nhanh trong c¸c ®iÖu móa s«i næi, bèc löa, ®Æc biÖt lµ trong kÞch móa. 1.2. §iÒu kiÖn c¬ thÓ NÕu nh− ®Æc tr−ng ng«n ng÷ cña héi häa lµ ®−êng nÐt, h×nh khèi, mµu s¾c, cña ©m nh¹c lµ ©m thanh tiÕt tÊu, giai ®iÖu th× t¹o h×nh vµ ®éng t¸c chÝnh lµ ®Æc tr−ng ng«n ng÷ cña nghÖ thuËt móa. TÝnh chuyªn nghiÖp, hµn l©m cña ®éng t¸c móa kh«ng chØ ®−îc thÓ hiÖn b»ng kh¶ n¨ng biÓu c¶m cña c¬ thÓ móa mµ cßn thÓ hiÖn th«ng qua kü thuËt móa trong c¸c ®éng t¸c quay, nh¶y, xoay, lËt, xo¹c bay ë trªn kh«ng hay trªn mÆt ®Êt gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng xóc c¶m vÒ c¸i ®Ñp, vÎ ®Ñp vµ tµi n¨ng s¸ng t¹o cña con ng−êi. Muèn thùc hiÖn ®−îc nh÷ng yªu cÇu trªn ng−êi häc sinh móa trong phÇn tuyÓn chän ph¶i cã ®iÒu kiÖn c¬ thÓ tèt. §iÒu kiÖn c¬ thÓ tèt lµ vÎ ®Ñp c©n ®èi cña th©n h×nh céng víi nh÷ng yÕu tè cña thÓ chÊt. Nh− vËy côm tõ ®iÒu kiÖn c¬ thÓ móa bao gåm c¶ hai yÕu tè h×nh thÓ vµ thÓ chÊt. Kh¸i niÖm h×nh thÓ bao gåm h×nh d¸ng víi nh÷ng chØ sè vÒ chiÒu cao, c©n nÆng, tû lÖ, ®−êng nÐt khu«n mÆt vµ nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi. Cßn
17 nh÷ng ®Æc tÝnh sinh häc vÒ n¨ng lùc vËn ®éng cña c¸c bé phËn c¬ thÓ ng−êi ta dïng kh¸i niÖm thÓ chÊt. ThÓ chÊt lµ nh÷ng yÕu tè chuyªn m«n t¸c ®éng cã môc ®Ých ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c phÈm chÊt thÓ lùc, ®Õn c¸c chøc n¨ng vËn ®éng cña con ng−êi vµ ®Õn c¸c thuéc tÝnh tù nhiªn cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc cña c¬ thÓ. TÝnh chÊt lÞch sö cña sù hoµn thiÖn thÓ chÊt thÓ hiÖn ë chç c¸c ®Æc ®iÓm quan träng cña nã nh−: dÊu hiÖu, chØ sè, cÊp ®é, biªn ®é… lu«n lu«n bÞ c¸c nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn sèng x· héi ë mçi giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ chi phèi. Do ®ã c¸c ®Æc ®iÓm Êy thay ®æi theo sù ph¸t triÓn cña x· héi. Tõ ®ã, râ rµng lµ kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã nh÷ng chØ sè kh«ng ®æi vµ ®o ®−îc mét c¸ch chÝnh x¸c vÒ sù hoµn thiÖn thÓ chÊt. C¸c chØ sè bªn ngoµi cña sù ph¸t triÓn thÓ chÊt bao gåm nh÷ng thay ®æi vÒ c¸c sè ®o, träng l−îng vµ tû lÖ c¬ thÓ, cßn ®Æc ®iÓm sù ph¸t triÓn thÓ chÊt vÒ mÆt chÊt l−îng ë mçi c¸ nh©n thÓ hiÖn tr−íc hÕt ë sù biÕn ®æi chøc n¨ng c¸c bé phËn c¬ thÓ theo c¸c thêi kú ph¸t triÓn cña løa tuæi. Nh− vËy sù ph¸t triÓn thÓ chÊt kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn mµ cßn lµ mét qu¸ tr×nh chÞu sù t¸c ®éng cña x· héi. Lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn bëi v× nã ph¸t triÓn theo c¬ së tù nhiªn, bÈm sinh di truyÒn vµ tu©n theo c¸c quy luËt tù nhiªn, nh− quy luËt thèng nhÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i tr−êng, quy luËt t¸c ®éng qua l¹i gi÷a sù thay ®æi vÒ cÊu tróc chøc n¨ng c¬ thÓ, quy luËt l−îng ®æi dÉn ®Õn chÊt ®æi trong c¬ thÓ. Song sù t¸c ®éng gi÷a c¸c quy luËt tù nhiªn ®ã cßn phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn sèng x· héi vµ ho¹t ®éng cña con ng−êi, do ®ã sù ph¸t triÓn thÓ chÊt cã thÓ c©n ®èi, hµi hßa, hoÆc bÞ h¹n chÕ, kh«ng c©n ®èi, thiÕu hµi hßa. Víi ý nghÜa chung nhÊt, sù ph¸t triÓn thÓ chÊt con ng−êi lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ
18 biÕn ®æi theo quy luËt c¸c thuéc tÝnh vÒ h×nh th¸i, chøc n¨ng tù nhiªn cña c¬ thÓ d−íi ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng sinh th¸i vµ ®iÒu kiÖn sèng. Qu¸ tr×nh nµy phô thuéc kh«ng nh÷ng vµo quy luËt sinh häc mµ cßn phô thuéc vµo c¸c quy luËt cña cuéc sèng vµ x· héi. Khi n¾m v÷ng c¸c quy luËt kh¸ch quan ®ã cña sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, th× vÒ mÆt nguyªn t¾c chóng ta cã ®Çy ®ñ nhËn thøc khoa häc vµ cã thÓ ®iÒu khiÓn ®Ó nã ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ hµi hßa c¸c h×nh th¸i chøc n¨ng cña c¬ thÓ, ®ång thêi cã thÓ ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng tiªu chÝ vÒ thÓ chÊt trªn c¬ së khoa häc. ThÓ chÊt móa vÒ c¬ b¶n bao gåm c¸c thµnh tè: §é mÒm, ®é më vµ søc bËt xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña nghÖ thuËt Móa ViÖt Nam chóng t«i tr×nh bµy ë ®©y c¸c vÊn ®Ò vÒ cÊu t¹o, vai trß, vÞ trÝ vµ tÝnh n¨ng cña c¸c thµnh tè nãi trªn tõ gãc ®é gi¶i phÉu häc vµ sinh lý häc ®ång thêi ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cña nã ®Õn løa tuæi vµ giíi tÝnh. 1.2.1. §é mÒm Trªn s©n khÊu móa ViÖt Nam hiÖn nay cã c¸c h×nh th¸i móa D©n gian, móa TÝn ng−ìng, móa Cung ®×nh, móa S©n khÊu truyÒn thèng (móa Tuång) móa Cæ ®iÓn ch©u ¢u vµ móa HiÖn ®¹i ph−¬ng T©y. §Ó ®¸p øng ®−îc c¸c h×nh th¸i móa trªn trong c«ng t¸c ®µo t¹o nãi chung vµ c«ng t¸c tuyÓn sinh nãi riªng ®é mÒm lµ mét yÕu tè quan träng vµo lo¹i bËc nhÊt trong sù so s¸nh víi ®é më vµ søc bËt. Sù mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn lµ mét trong s¸u ®Æc ®iÓm cña móa ng−êi ViÖt. “… mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn ®−îc thÓ hiÖn ®Ëm nÐt trong nh÷ng ®éng t¸c cña phÇn th©n trªn cña c¬ thÓ, trong ®ã phÇn tay lµ quan träng. MÒm m¹i, uyÓn chuyÓn lµ sù ho¹t ®éng tæng hßa cña ®Çu, m×nh, ch©n, tay cïng chuyÓn ®éng trong mét kho¶nh kh¾c. §ã lµ nh÷ng b−íc ®i mÒm m¹i,