Trách nhiệm tài sản của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh Tóm lại, trong tiến trình phát triển và hội nhập quốc tế, nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội sẽ tiếp tục phát triển hoặc sẽ hình thành và phát triển. Song hành với nó sẽ là sự phát sinh, phát triển những dạng hành vi phạm tội mới.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Báo cáo "Trách nhiệm tài sản của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh "
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn ThÞ KhÕ *
T rong n n kinh t th trư ng c a nư c ta
hi n nay t n t i r t nhi u lo i hình doanh
nghi p. M i doanh nghi p là m t ơn v s n
“vô h n” và trách nhi m “h u h n”.
“Trách nhi m vô h n” và “trách nhi m
h u h n” là nh ng khái ni m c a khoa h c
xu t hàng hoá, kinh doanh c l p. Doanh pháp lí nhưng nó l i không ư c quy nh
nghi p ph i ch u trách nhi m trư c khách trong các văn b n pháp lu t. C m t “trách
hàng v ch t lư ng hàng hoá, d ch v c a nhi m h u h n” trong các văn b n pháp lu t
mình và t ch u trách nhi m v k t qu ho t không t n t i m t cách c l p mà nó n m
ng kinh doanh. N u doanh nghi p kinh trong c m t “công ti trách nhi m h u h n”
doanh có lãi thì doanh nghi p m i có th t n v i tư cách là m t lo i hình doanh nghi p.
t i và phát tri n ư c. Ngư c l i, n u doanh Các khái ni m ó ch xu t hi n trong các
nghi p kinh doanh thua l , doanh nghi p s b sách báo pháp lí.(1) Song ngay c nh ng tài
phá s n. ó là quy lu t kinh t khách quan li u này cũng chưa ưa ra câu tr l i m t
c a n n kinh t th trư ng. Quy lu t này tác cách tr c ti p “trách nhi m vô h n” là gì? và
ng lên t t c các lo i hình doanh nghi p, dù “trách nhi m h u h n” là gì?
ó là doanh nghi p nhà nư c, doanh nghi p Khi pháp lu t quy nh: “Thành viên công
t p th hay doanh nghi p tư nhân. ti trách nhi m h u h n ch u trách nhi m v
Vn t ra ây là khi b phá s n, trách các kho n n và nghĩa v tài s n khác c a
nhi m tài s n c a doanh nghi p n âu? doanh doanh nghi p trong ph m vi s v n ã cam
nghi p ch u trách nhi m vô h n hay h u h n? k t góp vào doanh nghi p” cũng như “c
Trách nhi m “vô h n” và trách nhi m ông ch ch u trách nhi m v các kho n n và
“h u h n” là nh ng khái ni m c a khoa h c các nghĩa v tài s n khác c a doanh nghi p
pháp lí m i ư c du nh p vào nư c ta k t trong ph m vi s v n ã góp vào doanh
khi chúng ta chuy n t n n kinh t k ho ch nghi p” và “thành viên góp v n c a công ti
hoá t p trung và bao c p sang n n kinh t th h p danh ch ch u trách nhi m v các kho n
trư ng vào cu i nh ng năm tám mươi c a n c a công ti trong ph m vi s v n ã góp
th k XX. B i vì, trong n n kinh t th vào công ti”(2) thì các lu t gia cho r ng các
trư ng, các doanh nghi p kinh doanh không thành viên nói trên ch u trách nhi m h u h n.
có hi u qu có th b phá s n, v n trách i u này có nghĩa là khi công ti trách nhi m
nhi m “vô h n” và trách nhi m “h u h n” h u h n, công ti c ph n, công ti h p danh
m i ư c t ra. Trong cơ ch k ho ch hoá kinh doanh thua l n m c b tuyên b phá
t p trung và bao c p trư c ây, các ơn v s n thì các thành viên ó ch m t i s v n
kinh t ch làm kinh t theo k ho ch nhà
nư c, không có c nh tranh, không có phá s n * Gi ng viên chính Khoa pháp lu t kinh t
nên cũng không có khái ni m trách nhi m Trư ng i h c Lu t Hà N i
22 T¹P ChÝ luËt häc sè 9/2006
- nghiªn cøu - trao ®æi
ã góp vào công ti kinh doanh mà không không dùng vào kinh doanh. V v n này,
ph i b thêm tài s n cá nhân khác ra tr có th kh ng nh các nhà lu t h c ã có s
n thay cho công ti. S dĩ g i là “trách th ng nh t v i nhau và không có gì ph i bàn
nhi m h u h n” b i trách nhi m tài s n c a cãi. i u c n bàn ây là trách nhi m tài s n
các thành viên này ư c “gi i h n” trong c a doanh nghi p khi b tuyên b phá s n.
ph m vi s v n ã góp vào công ti. Qua ây Mu n xác nh ư c trách nhi m tài s n
chúng ta có th nói: Trách nhi m h u h n là c a doanh nghi p n âu, chúng ta c n ph i
trách nhi m ư c “gi i h n” trong ph m vi xem năng l c (kh năng) ch u trách nhi m tài
s v n kinh doanh. Hay trách nhi m h u h n s n c a doanh nghi p. Doanh nghi p có tư
là trách nhi m b ng tài s n kinh doanh. cách pháp lí riêng ch u trách nhi m hay
Khi pháp lu t quy nh: “Thành viên h p không và n u có thì ch u trách nhi m n âu.
danh ph i ch u trách nhi m b ng toàn b tài Lo i th nh t: Doanh nghi p có tư cách
s n c a mình v các nghĩa v c a công ti” pháp nhân. Lo i th hai: Doanh nghi p không
và “ch doanh nghi p tư nhân ch u trách có tư cách pháp nhân. H u h t các doanh nghi p
nhi m b ng toàn b tài s n c a mình v m i u có tư cách pháp nhân như công ti nhà nư c,
ho t ng c a doanh nghi p”(3) thì các lu t công ti c ph n, công ti trách nhi m h u h n,
gia cho r ng thành viên h p danh và ch công ti h p danh v.v.. Duy nh t ch có doanh
doanh nghi p tư nhân ch u trách nhi m vô nghi p tư nhân là không có tư cách pháp nhân.
h n. i u này có nghĩa là khi công ti h p Là doanh nghi p không có tư cách pháp
danh kinh doanh thua l mà b tuyên b phá nhân, doanh nghi p tư nhân ơn thu n ch là
s n thì n u tài s n c a công ti không cơ s s n xu t kinh doanh c a m t cá nhân. Tài
tr các kho n n c a công ti, các thành viên s n c a doanh nghi p tư nhân là tài s n c a
h p danh không nh ng b m t s v n ã góp ch doanh nghi p. Khi thành l p doanh nghi p
vào công ti mà còn ph i l y c tài s n cá tư nhân, ch doanh nghi p tư nhân không ph i
nhân khác c a mình như nhà , xe c , chuy n tài s n cũng như v n u tư cho doanh
trang s c v.v. tr cho các ch n c a công nghi p vì ng nào chúng v n thu c quy n s
ti. i v i ch doanh nghi p tư nhân cũng h u c a ch doanh nghi p. Tài s n c a doanh
v y, n u tài s n c a doanh nghi p tư nhân nghi p tư nhân không ư c tách bi t v i tài
(tài s n này th c ch t là tài s n kinh doanh s n c a ch doanh nghi p. Ho t ng kinh
c a ch doanh nghi p) không tr n doanh c a doanh nghi p tư nhân cũng không
thì ch doanh nghi p tư nhân ph i l y c tài tách bi t v i ho t ng c a ch doanh nghi p.
s n cá nhân khác c a mình tr cho các Ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p tư
ch n . Như v y, trách nhi m vô h n là trách nhân chính là ho t ng kinh doanh c a ch
nhi m “vư t” ra ngoài ph m vi s v n ưa doanh nghi p tư nhân. B n ch t c a doanh
vào kinh doanh, hay nói cách khác trách nghi p tư nhân là cá nhân kinh doanh. Cá nhân
nhi m vô h n là trách nhi m “không b gi i thành l p ra doanh nghi p tư nhân th c hi n
h n” trong ph m vi s v n kinh doanh. Hay ho t ng kinh doanh c a mình. Cũng chính vì
trách nhi m vô h n là trách nhi m b ng tài th mà pháp lu t m i quy nh: Ch doanh
s n kinh doanh và c tài s n c a cá nhân nghi p tư nhân ph i ch u trách nhi m b ng
t¹p chÝ luËt häc sè 9/2006 23
- nghiªn cøu - trao ®æi
toàn b tài s n c a mình v m i ho t ng c a trách nhi m h u h n? V n tư ng mâu
doanh nghi p.( 4 ) Qua ó có th kh ng nh thu n nhưng l i r t h p lí. Ch doanh nghi p
doanh nghi p tư nhân không có năng l c ch u tư nhân và thành viên h p danh c a công ti
trách nhi m tài s n cũng như b t kì m t hình h p danh là nh ng con ngư i c th , là nh ng
th c trách nhi m nào. Doanh nghi p tư nhân cá nhân nên toàn b tài s n c a ch doanh
b tuyên b phá s n ng nghĩa v i vi c ch nghi p tư nhân và c a thành viên h p danh
doanh nghi p b tuyên b phá s n. Toàn b bao g m tài s n kinh doanh và tài s n không
trách nhi m c a doanh nghi p tư nhân do ch kinh doanh ph c v cho nhu c u cá nhân.
doanh nghi p tư nhân ph i gánh ch u. Còn pháp nhân, m t con ngư i do pháp lu t
i v i các doanh nghi p có tư cách pháp hư c u, không có tài s n nào khác ngoài tài
nhân, v n l i hoàn toàn khác. Khi u tư thành s n ph c v cho vi c th c hi n ch c năng,
l p ra các lo i hình doanh nghi p có tư cách nhi m v c a pháp nhân. Toàn b tài s n c a
pháp nhân theo quy nh c a pháp lu t, như pháp nhân doanh nghi p ch là tài s n kinh
công ti c ph n, công ti trách nhi m h u h n, doanh. Pháp nhân không ph i là cá nhân nên
công ti h p danh, công ti nhà nư c v.v. các nó không có tài s n cá nhân như nhà ,
nhà u tư ph i chuy n v n và tài s n cho trang s c v.v.. Tr s c a pháp nhân là tài
doanh nghi p. Tài s n c a doanh nghi p có tư s n kinh doanh, ngay c bàn gh trang b cho
cách pháp nhân ư c tách bi t v i tài s n c a giám c doanh nghi p giám c th c
ngư i hay nh ng ngư i u tư v n thành hiên ch c năng, nhi m v c a mình cũng là
l p ra nó. Doanh nghi p có tư cách pháp nhân tài s n kinh doanh c a pháp nhân doanh
là ch th kinh doanh hoàn toàn c l p v i nghi p. Pháp nhân doanh nghi p ch có th
các thành viên c a nó v m t kinh t cũng như ch u trách nhi m tài s n b ng tài s n c a
v m t pháp lí. Tài s n c a doanh nghi p c l p pháp nhân doanh nghi p mà toàn b tài s n
v i tài s n c a các thành viên và doanh nghi p c a pháp nhân doanh nghi p là tài s n kinh
ch u trách nhi m b ng tài s n riêng c a pháp doanh. Hay nói cách khác, trách nhi m c a
nhân doanh nghi p. Pháp nhân doanh nghi p pháp nhân ch “gi i h n” trong ph m vi tài
nhân danh chính mình tham gia các quan h s n kinh doanh mà không th vư t ra ngoài
pháp lu t m t cách c l p. Như v y, doanh gi i h n này. Như v y, trách nhi m tài s n
nghi p có tư cách pháp nhân ho t ng kinh c a pháp nhân doanh nghi p là “có gi i h n”.
doanh dư i danh nghĩa c a pháp nhân và ch u Khi chúng ta nói trách nhi m tài s n c a pháp
trách nhi m b ng toàn b tài s n c a pháp nhân. nhân là trách nhi m h u h n thì cũng có
Toàn b tài s n c a pháp nhân là t t c nh ng nghĩa là pháp nhân ch u trách nhi m h u h n
tài s n thu c quy n s h u c a pháp nhân. vì chính pháp nhân ph i gánh ch u trách
V n t ra ây là vì sao khi ch nhi m này. Ngoài tài s n kinh doanh, pháp
doanh nghi p tư nhân, thành viên h p danh nhân không có tài s n nào khác nên pháp
c a công ti h p danh ch u trách nhi m b ng nhân không có kh năng ch u trách nhi m vô
toàn b tài s n c a mình thì g i là trách h n như cá nhân. i u này lí gi i vì sao pháp
nhi m vô h n còn pháp nhân cũng ch u trách lu t l i quy nh thành viên h p danh, ngư i
nhi m b ng toàn b tài s n c a mình l i g i là ph i ch u trách nhi m vô h n, ch có th là cá
24 T¹P ChÝ luËt häc sè 9/2006
- nghiªn cøu - trao ®æi
nhân, pháp nhân không th là thành viên h p nhi m vô h n như chúng ta ã bi t. S dĩ
danh mà ch có th là thành viên góp v n. công ti h p danh ch u trách nhi m h u h n
Thông thư ng, khi các nhà u tư u tư mà thành viên h p danh v n ph i ch u nhi m
v n vào các lo i hình doanh nghi p có tư vô h n, (có nghĩa là khi công ti h p danh ã
cách pháp nhân h ch ch u trách nhi m trong dùng toàn b tài s n c a công ti tr n mà
ph m vi s v n u tư (trách nhi m h u h n). v n không , thành viên h p danh ph i l y
Còn pháp nhân s ch u trách nhi m b ng toàn tài s n khác c a mình ti p t c tr n ), vì thành
b tài s n c a pháp nhân. Riêng i v i công viên h p danh có nh ng “ c quy n” nh t
ti h p danh, có th coi là m t ngo i l c bi t, nh trong công ti h p danh mà các thành viên
cũng như công ti h p v n c ph n trong Lu t góp v n không có, ó là các thành viên h p
công ti c a c.(5) M c dù công ti có tư cách danh có quy n kinh doanh dư i tên chung c a
pháp nhân, thành viên h p danh theo lu t c a công ti, có quy n i di n theo pháp lu t và t
chúng ta và thành viên nh n v n theo Lu t ch c i u hành ho t ng kinh doanh hàng
công ti c a c v n ph i ch u trách nhi m vô ngày c a công ti; v y quy n nhi u hơn, trách
h n nhưng chúng ta cũng không th ánh nhi m nhi u hơn là l ương nhiên.
ng trách nhi m tài s n c a thành viên h p Tóm l i, cá nhân u tư v n kinh doanh
danh v i trách nhi m tài s n c a công ti h p thì trách nhi m tài s n c a h có th là trách
danh.(6) Thành viên h p danh ch u trách nhi m nhi m h u h n, có th là trách nhi m vô h n.
vô h n không có nghĩa là công ti h p danh i u này ph thu c vào vi c cá nhân u tư
cũng ch u trách nhi m vô h n. Thành viên h p vào lo i hình doanh nghi p nào. Còn doanh
danh có tư cách pháp lí riêng và công ti h p nghi p thì n u doanh nghi p không có tư
danh có tư cách pháp lí riêng. Như trên ã cách pháp nhân, doanh nghi p không có kh
phân tích, doanh nghi p có tư cách pháp nhân năng ch u trách nhi m tài s n, ch doanh
ch có th ch u trách nhi m tài s n trong ph m nghi p s ph i ch u trách nhi m vô h n.
vi tài s n c a pháp nhân. Công ti h p danh Nh ng doanh nghi p có tư cách pháp nhân
theo quy nh c a pháp lu t hi n hành là ch có th ch u trách nhi m h u h n./.
doanh nghi p có tư cách pháp nhân nên cũng
ch có th ch u tách nhi m tài s n trong ph m (1).Xem: - “Giáo trình lu t kinh t Vi t Nam”, Nxb.
HQGHN 1997, tr. 182, 188;
vi tài s n c a công ti (trách nhi m h u h n).
- “Giáo trình lu t kinh t ”, Nxb. CAND, tr. 142, 180;
Tài s n c a công ti là tài s n kinh doanh c a - “Trách nhi m tài s n c a pháp nhân: H u h n hay
công ti, chúng hoàn toàn c l p v i tài s n vô h n?”, T p chí khoa h c pháp lí, s 6/2005, tr. 23.
c a thành viên h p danh l n thành viên góp (2).Xem: Các i u 26, 51, 95 Lu t doanh nghi p năm
v n c a công ti. Có th chia s quan i m v i 1999; i u 38, 77, 130 Lu t doanh nghi p năm 2005.
m t s tác gi cho r ng tài s n c l p không (3).Xem: i u 130, 141 Lu t doanh nghi p năm 2005.
(4).Xem: Kho n 1 i u 141 Lu t doanh nghi p năm 2005.
ng nghĩa v i trách nhi m h u h n(7) vì tài
(5).Xem: i u 278 Lu t công ti c ph n c a c năm 1965.
s n c a ch doanh nghi p tư nhân và tài s n (6). Các tác gi cho r ng: Trách nhi m tài s n c a
c a thành viên h p danh ch ng ph i là tài s n công ti h p danh là vô h n vì thành viên h p danh
c l p v i tài s n c a các t ch c và cá nhân ch u trách nhi m vô h n, T p chí ã d n, tr. 28.
khác hay sao, th mà h v n ph i ch u trách (7). T p chí ã d n, tr. 27.
t¹p chÝ luËt häc sè 9/2006 25
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
