intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Về các dấu hiệu của vi phạm pháp luật "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

388
lượt xem
67
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Về các dấu hiệu của vi phạm pháp luật

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Về các dấu hiệu của vi phạm pháp luật "

  1. nghiªn cøu - trao ®æi Lª thÞ kim chung * T rong khoa h c pháp lí, v n vi ph m trách nhi m pháp lí th c hi n trong i u pháp lu t hi n v n còn nhi u quan i m ki n h có th nh n th c và ki m soát ư c hành vi c a mình".(4) Th m chí có tác gi khác nhau. Bài vi t này t p trung nghiên c u làm rõ hơn các d u hi u c a vi ph m pháp lu t. còn có quan i m cho r ng cơ s c a trách Các d u hi u c a vi ph m pháp lu t là nhi m pháp lí cũng là m t d u hi u c a vi ph m pháp lu t.(5) Như v y, nh n th c v các các y u t nh n di n và phân bi t hành vi vi ph m pháp lu t v i nh ng hành vi không d u hi u c a vi ph m pháp lu t hi n chưa ph i là vi ph m pháp lu t. Giáo trình lí lu n th t th ng nh t. Tuy nhiên, không ai ph nhà nư c và pháp lu t c a Trư ng ih c nh các d u hi u sau: Lu t Hà N i vi t: "Vi ph m pháp lu t là 1. M i vi ph m pháp lu t u bi u hành vi (hành ng ho c không hành ng) hi n b ng hành vi trái pháp lu t và có l i do ch th có năng D u hi u hành vi là d u hi u m c nhiên l c trách nhi m pháp lí th c hi n, xâm h i c a khái ni m vi ph m pháp lu t. Ch hành các quan h xã h i ư c pháp lu t xã h i vi m i th c s là s ki n pháp lí có kh năng ch nghĩa b o v ".(1) Trong khi ó, m t s i tư ng thu c ph m vi gây ra s thay i nhà nghiên c u l i có cách nh nghĩa khác. c n ư c pháp lu t b o v . B n thân ý nghĩ Nh n m nh tính nguy hi m cho xã h i c a không th tác ng vào th gi i khách quan hành vi vi ph m pháp lu t, TS. Bùi Minh làm bi n i ư c chúng. N u truy c u Thanh cho r ng: "Vi ph m pháp lu t là hành trách nhi m pháp lí i v i ý nghĩ thì vi c vi nguy hi m cho xã h i do ch th có năng ánh giá tính nghiêm tr ng c a vi ph m l c trách nhi m pháp lí th c hi n m t cách pháp lu t s hoàn toàn là duy ý chí. c ý ho c vô ý xâm ph m n các quan h xã Th t ra, hành vi không ph i là d u hi u h i ư c pháp lu t xác l p và b o v ".(2) Có riêng có c a vi ph m pháp lu t mà m i hành tác gi l i mu n làm rõ y u t l i khi nêu vi pháp lu t u mang d u hi u này. B i khái ni m vi ph m pháp lu t: "Vi ph m pháp pháp lu t là quy t c x s , quy t c c a hành lu t là hành vi trái pháp lu t do ch th có vi, ch có hành vi m i là i tư ng i u năng l c trách nhi m pháp lí th c hi n khi ch nh c a pháp lu t, ch u s phán xét c a h có i u ki n khách quan có th pháp lu t còn ý nghĩ, ý nh không thu c i nh n th c và i u khi n hành vi c a mình"(3) tư ng i u ch nh c a pháp lu t. ho c "Vi ph m pháp lu t là hành vi xâm h i n các quan h xã h i ư c pháp lu t b o * Khoa nhà nư c và pháp lu t v do cá nhân ho c t ch c có năng l c Trư ng chính tr t nh Khánh Hoà t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007 3
  2. nghiªn cøu - trao ®æi v i nhà nư c và s là hành vi c a nhà nư c Tuy nhiên, khi xem xét vi ph m pháp trong m i quan h v i ngư i dân. lu t, không th b qua d u hi u hành vi, b i n u không s d n n vi c truy c u trách 2. Tính trái pháp lu t c a hành vi nhi m pháp lí i v i ý nghĩ. M t khác, khi Tính trái pháp lu t rõ ràng là d u hi u có bàn n d u hi u hành vi, c n nh n th c c tính pháp lí b t bu c c a m i vi ph m pháp hành vi c a cá nhân và hành vi c a t ch c. lu t, th hi n nguyên t c pháp ch trong vi c ánh giá hành vi, làm cơ s truy c u trách Ch th c a pháp lu t không ch là cá nhân (th nhân) mà t ch c cũng là ch th c a nhi m pháp lí. Trong con m t c a nhà làm pháp lu t; không ch là ngư i dân mà cơ lu t, vi ph m pháp lu t là hành vi có h i cho quan nhà nư c, cán b công ch c nhà nư c xã h i. Song, y u t trái pháp lu t c a hành cũng là ch th c a pháp lu t, c nhà nư c vi không m c nhiên ch a ng y u t có h i cũng là ch th c a pháp lu t. Song, cách cho xã h i. N u cho r ng vi ph m pháp lu t xác nh hành vi c a t ch c chưa ư c làm là hành vi có h i cho xã h i thì s r t khó rõ trong lí lu n. Dư ng như không th có s khăn cho vi c ch ng minh. th ng nh t tuy t i v ý th c và ý chí c a Pháp lu t, m t m t, là m t h th ng quy c t p th , vì t p th ư c c u thành b i t c chu n i u ch nh các hành vi xã h i, nhi u con ngư i, nh n th c (ý th c) khác xã h i t ư c tr t t nh t là chu n m c nhau, vi c quy t nh l a ch n hành vi nhân nh. Theo ó, hành vi h p pháp là nh ng danh t p th cũng không th luôn t s hành vi h p chu n, h p lí, c n thi t và có ích nh t trí. Do v y, ph i quy ư c cách xác nh cho xã h i. Còn vi ph m pháp lu t là hành vi sai trái, i ngư c l i yêu c u và l i ích c a hành vi c a t ch c. Cách xác nh thông thư ng nh t là l y hành vi c a m t cá nhân xã h i, trái v i òi h i c n ph i có c a m t ho c chu i hành vi n i ti p c a nh ng cá xã h i có tr t t , vi ph m pháp lu t b xã h i nhân v i vai trò i di n h p pháp c a t lên án. M t khác, pháp lu t l i là ý chí c a m t nhà nư c c th nào ó, là ý chí c a giai ch c xác nh là hành vi c a t ch c. Ho c l y hành vi c a a s thành viên c a t c p th ng tr trong xã h i c th y. Do ó, vi ph m pháp lu t b lên án b i nhà nư c. T ch c xác nh hành vi c a t ch c. Th c ra, hành vi c a cá nhân trong nh ng trư ng hai m t c a v n , chúng ta th y r ng pháp h p y (nhân danh t ch c, cơ quan, ho c lu t v i ý nghĩa là ý chí c a nhà nư c, c nhân danh nhà nư c) c n ư c xem xét ng bi t nhà nư c xã h i ch nghĩa i di n cho ý chí c a nhân dân thì pháp lu t thư ng phù th i là hành vi c a cá nhân trong quan h này và là hành vi c a t ch c ho c là hành vi h p v i l i ích xã h i. Song, không ph i lúc c a nhà nư c quan h khác. Thí d , hành nào pháp lu t (k c pháp lu t xã h i ch vi c a ngư i ti n hành t t ng trong quá nghĩa) cũng luôn trùng khít v i chu n m c trình gi i quy t v án hình s s ư c xem xã h i m i hành vi h p pháp u h p lí xét là hành vi c a cá nhân trong m i quan h và có ích. Trên th c t có nh ng hành vi trái 4 t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007
  3. nghiªn cøu - trao ®æi pháp lu t nhưng l i có ích, th m chí c n thi t lo i hành vi xét v tính h p pháp c a nó. cho xã h i. V i nh ng trư ng h p như th , Có nh ng văn b n ch a ng nh ng quy ph m pháp lu t mâu thu n v i văn b n quy các nhà nghiên c u cho r ng khi pháp lu t quá bó bu c ho c b t c p s làm cho ngư i ph m có giá tr pháp lí cao hơn hay nói t t bi n thành ngư i t i. Lúc ó, bu c ph i chính xác hơn là có nh ng quy ph m pháp s a i pháp lu t, b ng quy ph m pháp lu t lu t không h p pháp, v y hành vi phù h p xác nh l i tính h p pháp c a các hành v i nó li u có là h p pháp? V b n ch t, ó vi. Có nh ng hành vi th i i này là vi ph i là hành vi trái pháp lu t. D u hi u trái ph m pháp lu t nhưng th i i khác l i xem pháp lu t ư c nh n ra b ng k t qu c a s là hành vi h p pháp ho c v i pháp lu t nư c so sánh gi a hành vi và pháp lu t. Tính trái này thì xem là h p pháp nhưng pháp lu t pháp lu t th hi n vi c th c hi n hành vi nư c khác l i xem là vi ph m pháp lu t. pháp lu t c m; th c hi n nh ng i u vư t quá V y, mu n k t lu n m t hành vi nào ó là vi gi i h n quy n; th c hi n không úng ho c không th c hi n nh ng nghĩa v , nhi m v ph m pháp lu t hay không vi ph m pháp lu t thì luôn ph i b ng nhãn quan pháp lu t. Dù mà pháp lu t b t bu c. T t c nh ng hành vi trên u th hi n s trái ngư c gi a hành vi xét bình di n nào thì vi ph m pháp lu t cũng là hành vi trái v i các yêu c u c a pháp v i yêu c u c a pháp lu t. lu t, là hành vi l ch chu n pháp lu t. Vi 3. Tính có l i ph m pháp lu t b ph n i b i m t h th ng Vi c xem xét tính ch t l i c a hành vi pháp lu t c th mà trong hành vi y h i t ch t ra khi x s c a ch th không phù y nh ng m t không phù h p c a hành h p v i yêu c u c a xã h i th hi n trong vi so v i nh ng yêu c u b t bu c ã ư c các quy ph m pháp lu t. L i là tr ng thái xác nh m t cách rõ ràng b ng các quy tâm lí c a ch th hành vi th hi n qua thái ph m pháp lu t c th có hi u l c. Ch so ch quan c a ch th y i v i hành vi sánh v i pháp lu t (ch không bu c ph i so sai trái c a mình và h u qu c a hành vi ó. ch quan c a m t ngư i th hi n sánh v i b t kì chu n m c nào khác) thì m i Thái hai m t, là lí trí và ý chí. M t ngư i, v m t có th k t lu n b t kì hành vi nào là trái pháp lí trí, nh n th c ư c ho c pháp lu t bu c lu t. Tính trái pháp lu t c a hành vi là d u ph i nh n th c ư c nh ng yêu c u x s hi u quan tr ng nh t, nó chi ph i t t c các d u hi u khác c a vi ph m pháp lu t. Các c n thi t còn v m t ý chí l i ch n và thúc d u hi u khác ch ư c xét n sau khi ã y hành vi c a mình trái v i yêu c u ó thì xác nh ư c tính trái pháp lu t c a hành vi. ngư i này có l i trong hành vi. T t nhiên, T t nhiên, mu n k t lu n v tính trái pháp s l a ch n y ph i t trong hoàn c nh ch lu t c a hành vi thì trư c h t ph i có pháp th có i u ki n và kh năng l a ch n x lu t. Và ngay c vi c ban hành văn b n quy s khác phù h p yêu c u pháp lu t mà ch ph m pháp lu t cũng c n ư c xem là m t th này ã không ch n, l i ch n x s sai t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007 5
  4. nghiªn cøu - trao ®æi l ch. Thông thư ng vi ph m pháp lu t v i thi t ph i ch ng minh ư c l i c a ngư i l i vô ý ch b truy c u trách nhi m pháp lí ph m t i, lo i l i và m c l i. Tuy nhiên, khi hành vi ã gây ra thi t h i. Tuy nhiên, l i ch t ra t i th i i m ch th th c hi n hành vi ch không t ra t trư c khi có v m t lí thuy t, dù không gây thi t h i nhưng vi c ch th ch n x s trái pháp hành vi. Song, theo quy nh c a pháp lu t lu t trong i u ki n có th ch n x s h p hi n hành, n u không vì lí do b nh t t mà tình tr ng m t kh năng nh n th c và i u pháp thì ã là có l i. Theo tôi, không ph i m i vi ph m pháp khi n hành vi l i do chính ch th dùng ch t lu t u b t bu c ph i hi n di n d u hi u l i kích thích gây ra cho mình thì h v n b xét m t cách rõ ràng. B i quan ni m v l i l i khi có hành vi trái pháp lu t. L i trong trư ng h p này th t ra là l i quy k t. m i ngành lu t m i khác. Trong lu t dân s , không nh t thi t ph i phân nh c ý tr c Tính có l i trong hành vi c a t ch c cũng l i là v n ti p hay gián ti p, vô ý do quá t tin hay do r t khó gi i quy t. Song, do quy ư c v cách xác nh hành vi c a t c u th và có khi y u t l i trong vi ph m ch c nên cũng quy ư c tương ng cho vi c pháp lu t dân s ch là l i suy oán. i u 309 B lu t dân s năm 1995 quy nh: xác nh l i c a t ch c. Lí trí và ý chí c a "Vi c ch ng minh không có l i thu c nghĩa t ch c s là t ng th nh n th c và l a ch n v c a ngư i vi ph m nghĩa v dân s ". c a các cá nhân i v i nh ng hành vi h i u 302 B lu t dân s năm 2005 quy nh th c hi n nhân danh t ch c. ã có tranh v trách nhi m dân s do vi ph m nghĩa v lu n v trư ng h p trư ng phòng kinh doanh dân s cũng th hi n vi c xác nh l i dân s c a công ty kí h p ng kinh doanh, sau ó là suy oán. Trong vi ph m dân s , không giám c công ty bi t v hành vi y mà ch d u hi u l i có ngo i l mà th m chí c không có ý ki n ph n i. V y hành vi kí d u hi u hành vi cũng ôi khi là quy ư c. h p ng không úng th m quy n này là i n hình là trư ng h p tr em gây thi t h i, hành vi c a t ch c hay hành vi c a cá nhân; cha m ph i b i thư ng b ng tài s n c a l i thu c v t ch c hay thu c v cá nhân? xác nh ph i d a vào quy ư c. Tính quy mình. V y hành vi trái pháp lu t và l i c a a tr trong trư ng h p này th hi n ư c l i càng rõ hơn trong nh ng trư ng h p cha m như th nào? Chính vì lí do này mà tùy vào xác nh hành vi c a t ch c b ng hành vi tính ch t nghiêm tr ng c a s vi ph m, pháp c a a s thành viên t ch c y. B i lúc b y lu t s quy nh nghiêm ng t hay không quá gi có m t nhóm thành viên không thu c v ng t v d u hi u l i truy c u trách nhi m a s trong di n bi n hành vi. pháp lí i v i ch th vi ph m pháp lu t. D u hi u tính có l i c a hành vi có ý nghĩa r t quan tr ng, giúp chúng ta nh n V i vi ph m hình s thì l i là m t trong di n ư c m t bên trong c a hành vi ng nh ng y u t b t bu c nghiêm ng t. Mu n truy c u trách nhi m hình s , nhà nư c nh t th i d u hi u l i óng vai trò cơ b n trong 6 t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007
  5. nghiªn cøu - trao ®æi vi c phân hóa vi ph m pháp lu t tuỳ tính "hành vi xâm h i n các khách th ư c pháp lu t b o v , do ngư i không có năng ch t nguy hi m và m c vi ph m, giúp vi c i u ch nh hành vi ư c chính xác. Tuy l c trách nhi m pháp lí th c hi n v n c u v y, ôi khi, v i m t s vi ph m pháp lu t, thành nên hành vi vi ph m pháp lu t. Ch y u t l i ch có tính quy ư c. có i u là ngư i ó không ph i ch u trách nhi m pháp lí".(7) Quan i m này khá m i 4. Năng l c trách nhi m pháp lí c a trong lí lu n nhà nư c pháp lu t, c n ư c ch t h V d u hi u này, TSKH. Lê C m, khi ti p t c nghiên c u thêm. B n thân thu t ng "năng l c trách nhi m pháp lí" ch ph n phân tích khái ni m t i ph m ã cho r ng tu i là m t d u hi u riêng, không thu c v ánh n i dung là i u ki n truy c u trách d u hi u năng l c trách nhi m pháp lí.(6) nhi m pháp lí, là kh năng b pháp lu t Thi t nghĩ, không nh t thi t ph i tách chúng bu c ph i gánh ch u trách nhi m pháp lí i thành hai d u hi u riêng bi t, b i khi ch th v i hành vi trái pháp lu t ch s "vi ph m", v m t ng nghĩa, ch thu n túy là trái v i ph i t m t tu i nh t nh (lu t nh) thì pháp lu t m i xem h là ngư i có th nh ng yêu c u (pháp lu t) t ra. Trư ng kh năng nh n th c và i u khi n hành vi c a h p ngư i m c b nh tâm th n, do không làm ch ư c hành vi c a mình, gây ra thi t mình t ó bu c h ph i gánh ch u trách ng th i, m t ngư i nào ó nhi m pháp lí. h i cho xã h i thì h v n b áp d ng bi n ãt tu i lu t nh không m c nhiên có pháp pháp lí là b t bu c ch a b nh; tr em kh năng nh n th c và i u khi n hành vi gây thi t h i cho xã h i thì pháp lu t bu c cha m c a tr b i thư ng cho bên b thi t c a mình mà h c n thêm m t i u ki n n a, h i. M t s câu h i ư c ưa ra: Bi n pháp là ph i có tình tr ng s c kh e (tinh th n và th ch t) bình thư ng thì m i có th nh n pháp lí b t bu c ch a b nh có ph i là m t th c v tính trái pháp lu t c a hành vi, nh n lo i trách nhi m pháp lí? Hay có th xem th c ư c tác h i c a hành vi i v i xã h i, ây là m t bi n pháp qu n lí xã h i vì vi c l a ch n và i u khi n ư c hành vi c a ch a b nh không là h u qu b t l i i v i ngư i b nh mà thư ng là có l i cho c mình theo s l a ch n, t ó m i có th ngư i ó l n cho xã h i? Còn trư ng h p bu c h ch u trách nhi m i v i nh ng hành vi sai trái mà h ã th c hi n. Như v y, tr em (thí d dư i 14 tu i) gây thi t h i, y u t tu i và y u t kh năng ki m soát theo lí thuy t, ph i chăng không có vi ph m hành vi ã k t thành m t th th ng nh t, pháp lu t, v y cái gì ã làm phát sinh trách không tách r i. Chúng cùng t o nên d u hi u nhi m pháp lí i v i cha m a tr ? Trách năng l c trách nhi m pháp lí c a ch th . nhi m pháp lí này có l phát sinh t hành vi vi ph m nghĩa v qu n lí con cái? Xác nh TS. Bùi Minh Thanh l i cho r ng không nên xem năng l c trách nhi m pháp lí là hành vi như th , th t ra chưa thuy t ph c, n u ch p nh n ư c thì cũng ch là quy ư c. m t d u hi u c a vi ph m pháp lu t vì t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007 7
  6. nghiªn cøu - trao ®æi T nh ng phân tích trên, thi t nghĩ, có có quy nh ch tài nhưng h t th i hi u truy l không nên nh n th c v khái ni m vi c u trách nhi m pháp lí. N u pháp lu t thi u quy nh ch tài tương ng v i quy nh b t ph m pháp lu t m t cách quá c ng nh c. bu c nghĩa là pháp lu t sơ h . Th c t ã có Trong s các d u hi u c a vi ph m pháp lu t, có d u hi u là c trưng t t y u c a lúc pháp lu t c a chúng ta sơ h như v y. khái ni m, có d u hi u th t ra là s quy ư c Song, không vì thi u quy nh ch tài mà có c a khoa h c lí lu n nhà nư c và pháp lu t. th nói hành vi trái pháp lu t không là vi D u hi u năng l c trách nhi m pháp lí là m t ph m pháp lu t. d u hi u phái sinh t d u hi u l i. B i khi Các d u hi u ã phân tích trên ây s không có kh năng nh n th c và i u khi n giúp chúng ta nh n di n ư c vi ph m pháp hành vi thì dư ng như không th xem là có lu t và phân bi t nó v i nh ng hành vi không ph i là vi ph m pháp lu t. Như v y, s hi n l i khi ch th gây thi t h i cho xã h i. Ngoài ra, tôi xin bàn thêm v quan i m di n c a các d u hi u trong khái ni m vi cho cơ s c a trách nhi m pháp lí cũng là m t ph m pháp lu t c n ư c hi u m t cách d u hi u c a vi ph m pháp lu t.(8) D u hi u không quá c ng nh c, m c dù nh nghĩa v n c a vi ph m pháp lu t ph i là nh ng bi u th a nh n vi ph m pháp lu t là hành vi trái hi n c trưng dùng pháp lu t do ch th có năng l c trách nhi m nh n di n hành vi vi ph m pháp lu t. Song, khi nói "vi ph m pháp pháp lí th c hi n m t cách có l i./. lu t là cơ s c a trách nhi m pháp lí" thì hành (1).Xem: Trư ng i h c Lu t Hà N i (2000), “Giáo vi y ã ư c xác nh là vi ph m pháp lu t trình lí lu n nhà nư c và pháp lu t”, Nxb. Công an m t cách rõ ràng, lúc ó nó m i là cơ s c a nhân dân, tr. 486. trách nhi m pháp lí. V y trong khái ni m vi (2).Xem: Bùi Minh Thanh (2003), “Vi ph m pháp ph m pháp lu t có c n d u hi u "là cơ s c a lu t và u tranh ch ng vi ph m pháp lu t trong lĩnh trách nhi m pháp lí" n a không? Theo tôi, Vi t Nam hi n nay”, Lu n án ti n sĩ lu t v c kinh t n u xem ây là m t d u hi u c a vi ph m h c, Hà N i, tr. 16. (3).Xem: Lê Minh Ti n (2003), “Hành vi pháp lu t - pháp lu t thì chưa logic, chưa thuy t ph c. lí lu n và th c ti n”, Lu n văn th c sĩ Nh ng v n Thi t nghĩ, ch nên xem ây là m t c i m lu t h c, Trư ng i h c Lu t Hà N i, tr. 56. c a vi ph m pháp lu t, vì vi ph m pháp lu t (4).Xem: Bùi Xuân Phái (2002), “Vi ph m pháp lu t - làm phát sinh trách nhi m pháp lí, ch là i m lí lu n và th c ti n Vi t Nam”, Lu n M ts v n khác bi t so v i các hành vi khác, các s ki n văn th c sĩ lu t h c, Trư ng i h c Lu t Hà N i, tr. 26. pháp lí khác mà không nên xem là m t d u (5).Xem: Ph m Quang Huy (2002), “Ranh gi i gi a t i ph m và không ph i t i ph m trong lu t hình s hi u c a vi ph m pháp lu t. Th c t v n có Vi t Nam”, Lu n án ti n sĩ lu t h c, Hà N i, tr. 32. nh ng trư ng h p ch ng minh ư c rõ ràng (6).Xem: TSKH. Lê C m (2002), “Các nghiên c u hành vi ã vi ph m nh ng quy nh c a pháp chuyên kh o v ph n chung lu t hình s ”, T p IV, lu t mà không th truy c u trách nhi m pháp Nxb. Công an nhân dân, tr. 19 n tr. 34. lí i v i ch th hành vi vì m t s lí do như (7).Xem: Bùi Minh Thanh, Tài li u ã d n, tr. 16. (8).Xem: Ph m Quang Huy, Tài li u ã d n, tr. 32. pháp lu t thi u quy nh v ch tài ho c tuy 8 t¹p chÝ luËt häc sè 02/2007
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2