zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Bảo đảm tính ổn định của hệ thống pháp luật - yêu cầu quan trọng trong xây dựng, soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật

Chia sẻ: ViAnkanra2711 ViAnkanra2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

43
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tính ổn định của hệ thống pháp luật là một trong những tiêu chuẩn của pháp luật trong nhà nước pháp quyền. Tuy nhiên, sự ổn định không thể hiện ở việc hệ thống pháp luật ấy là nhất thành bất biến, không có sự thay đổi qua thời gian. Bài viết trình bày khái quát về tính ổn định của hệ thống pháp luật, tính ổn định của hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay, giải pháp nâng cao tính ổn định của hệ thống pháp luật Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bảo đảm tính ổn định của hệ thống pháp luật - yêu cầu quan trọng trong xây dựng, soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật

NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT BẢO ĐẢM TÍNH ỔN ĐỊNH CỦA HỆ THỐNG PHÁP LUẬT - YÊU CẦU QUAN TRỌNG TRONG XÂY DỰNG, SOẠN THẢO VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Nguyễn Văn Cương* * TS. Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: tính ổn định của hệ thống Tính ổn định của hệ thống pháp luật là một trong những tiêu chuẩn pháp luật; hệ thống pháp luật; nhà của pháp luật trong nhà nước pháp quyền. Tuy nhiên, sự ổn định nước pháp quyền; văn bản quy phạm không thể hiện ở việc hệ thống pháp luật ấy là nhất thành bất biến, pháp luật không có sự thay đổi qua thời gian. Vì nếu tuyệt đối hóa tính ổn định của hệ thống pháp luật, chúng ta sẽ có một hệ thống văn bản xơ cứng, Lịch sử bài viết: lạc hậu quá xa so với sự phát triển của đời sống kinh tế - xã hội. Nhận bài : 04/09/2018 Biên tập : 20/09/2018 Duyệt bài : 26/09/2018 Article Infomation: Abstract Keywords: stability of legal system; This article provides the discussions of the theoretical aspect of legal system; Rule of law; legal stability of a legal system as one of the standards for the presence normative documents. of rule of law in a country. However, the stability does not reflect that the legal system is likely unchanged, without any modification Article History: over the time. If the stability of the legal system is absolutely Received : 04 Sep. 2018 prioritized, there will be a non-flexible legal system that is far Edited : 20 Sep. 2018 behind the development of the socio-economic life. Approved : 26 Sep. 2018 1. Khái quát về tính ổn định của hệ luật và hệ thống pháp luật trong nhà nước thống pháp luật pháp quyền1. Theo các chuyên gia của Dự Tính ổn định của pháp luật nói riêng án Công lý thế giới (World Justice Project)2, và hệ thống pháp luật nói chung là một yêu pháp luật trong nhà nước pháp quyền phải cầu quan trọng trong các tiêu chuẩn của pháp đáp ứng 5 yêu cầu cơ bản, trong đó có yêu 1 GS. TSKH. Đào Trí Úc và PGS. TS. Trương Thị Hồng Hà (đồng chủ biên), Hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2018, tr. 64-65. 2 Xem: http://worldjusticeproject.org/ 10 Số 18(370) T9/2018
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT cầu “pháp luật phải rõ ràng, được công bố, Tính ổn định của hệ thống pháp luật ổn định”3. Yêu cầu về tính ổn định được không nhất thiết phải thể hiện ở việc hệ giải thích theo hướng các văn bản quy phạm thống pháp luật ấy là nhất thành bất biến, pháp luật (VBQPPL) phải ổn định ở mức đủ không có sự thay đổi qua thời gian. Sự ổn để công chúng có thể nắm vững được hành định của hệ thống pháp luật chỉ là ổn định vi nào được phép và hành vi nào bị cấm và tương đối, vì nếu tuyệt đối hóa tính ổn định không được sửa đổi hoặc bị làm lệch một của hệ thống pháp luật chúng ta sẽ có một cách bí mật hoặc bằng quyết định hành hệ thống văn bản xơ cứng, lạc hậu quá xa chính. Trong tác phẩm “Đạo của pháp luật” so với sự phát triển của đời sống kinh tế - xã (The Morality of Law) xuất bản năm 1969, hội; từ đó làm suy giảm vai trò tích cực của giáo sư luật Đại học Harvard - Lon Fuller pháp luật (vai trò mở đường, thúc đẩy phát cho rằng, một văn bản luật sẽ mất hiệu lực triển) và tính khả thi của chính các quy định nếu mắc phải 8 lỗi cơ bản sau: (1) Không trong hệ thống pháp luật. chứa đựng quy phạm cụ thể (chỉ bao hàm Có thể thấy, tính ổn định của hệ thống các khẩu hiệu mà không bao hàm đầy đủ mô pháp luật thể hiện ở ba khía cạnh chính sau thức quy phạm theo đúng công thức giả định, đây: quy định và chế tài); (2) Không công khai Thứ nhất, tính ổn định của hệ thống (văn bản đã được ban hành nhưng đối tượng pháp luật được thể hiện ở sự ổn định (không bị điều chỉnh lại không biết hoặc khó biết thay đổi) về nội dung chính sách mà hệ được); (3) Chứa đựng quy phạm khó hiểu, thống pháp luật theo đuổi, đặc biệt là rõ và không rõ ràng hoặc hiểu theo nhiều nghĩa ổn định về mục tiêu, định hướng và hệ giá khác nhau (điều này khiến cho thông điệp trị nền tảng cùng các nguyên tắc chi phối. của văn bản trở nên không rõ ràng); (4) Áp Việc tiếp tục duy trì các chính sách có lợi dụng hiệu lực hồi tố; (5) Chứa đựng các quy cho sự phát triển của đất nước được xem là định mâu thuẫn nhau; (6) Đưa ra các yêu cầu góp phần bảo đảm tính ổn định của hệ thống vượt quá khả năng chấp hành của người bị pháp luật. Tuy nhiên, điều này không loại điều chỉnh hoặc vượt quá khả năng thi hành trừ việc sửa đổi, bổ sung nhằm cải thiện chất của cơ quan thực thi pháp luật; (7) Không ổn lượng của chính sách, chất lượng của pháp định (thay đổi quá nhanh chóng); (8) Không luật; thúc đẩy xã hội phát triển bền vững (ví đảm bảo chữ tín trong thi hành pháp luật dụ như: gỡ bỏ những điều kiện kinh doanh (luật pháp yêu cầu một đằng nhưng cơ quan bất hợp lý; đơn giản hóa các thủ tục hành thực thi pháp luật lại thực thi một nẻo)4. chính rườm rà, phức tạp, không cần thiết; Một số nghiên cứu ở Việt Nam đã chỉ cắt giảm các quy định bất hợp lý nhằm giảm ra rằng, pháp luật không phải là hiện tượng thiểu chi phí tuân thủ pháp luật của người bất biến nhưng nếu pháp luật được sửa đổi dân, doanh nghiệp) thì thường không được quá thường xuyên trong một thời gian ngắn xem là việc làm mất tính ổn định của pháp hoặc rất ngắn thì pháp luật đó không có tính luật mặc dù các giải pháp này có dẫn tới sự ổn định tương đối5. thay đổi trong quy định của pháp luật. 3 4 yêu cầu còn lại là: ghi nhận và có cơ chế thực hiện trên thực tế yêu cầu chính quyền, công chức và viên chức chính quyền phải chịu trách nhiệm trước pháp luật; pháp luật phải công bằng; pháp luật phải bảo vệ quyền cơ bản của con người; pháp luật phải được ban hành, thực hiện và cưỡng chế thông qua quy trình mà công chúng có thể tiếp cận được. 4 Xem: Lon L. Fuller, The Morality of Law (revised edition), New Haven and London, Yale University Press, 1969, at 39. 5 GS. TSKH. Đào Trí Úc và PGS.TS. Trương Thị Hồng Hà (đồng chủ biên), Hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2018, tr. 64-65. Số 18(370) T9/2018 11
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT Thực tế cho thấy, để cải thiện môi Độ bao phủ của hệ thống pháp luật nước ta trường đầu tư, kinh doanh ở Việt Nam, khi khá toàn diện, đáp ứng yêu cầu của quá trình chúng ta thay đổi pháp luật để tạo lập môi chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trường đầu tư thông thoáng hơn, minh bạch trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị hơn, giảm bớt chi phí phi chính thức, khắc trường mở cửa, hội nhập, gắn với việc xây phục các biểu hiện tiêu cực, tham nhũng dựng nhà nước pháp quyền XHCN của nhân thì các nhà đầu tư và dư luận xã hội thường dân, do nhân dân và vì nhân dân. Những hoan nghênh mà không xem các biện pháp thành tố cơ bản của hệ thống pháp luật bao cải cách này làm cho hệ thống pháp luật mất gồm Hiến pháp, cùng các đạo luật rường cột tính ổn định. của quốc gia như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Thứ hai, khi việc thay đổi quy định Hình sự, Luật Thương mại, Luật Doanh của pháp luật được thực hiện theo cách thức nghiệp, Luật Đầu tư, Bộ luật Lao động, các minh bạch, có thể dự báo trước, có sự giải Bộ luật Tố tụng đều đã được xây dựng. trình rõ ràng, thuyết phục thì mặc dù có việc Mặc dù vậy, trước những biến chuyển sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật, thì nhanh của đời sống kinh tế - xã hội của đất sự thay đổi pháp luật như vậy cũng ít bị xem nước thời kỳ chuyển đổi, vị thế của nhà là biểu hiện của sự không ổn định của hệ nước, của thị trường và của khu vực tổ chức thống pháp luật. xã hội và của mỗi cá nhân công dân, chuẩn mực ứng xử của các chủ thể cũng cần có sự Thứ ba, bảo đảm tuổi thọ của các thay đổi tương ứng. VBQPPL một cách hợp lý. Tất nhiên, rất khó để xác định tuổi thọ của một văn bản Trong bối cảnh như vậy, khó tránh mấy năm thì được xem là dài. Đối với các khỏi tình trạng hệ thống pháp luật có sự thay loại VBQPPL khác nhau như: Hiến pháp, đổi, đôi khi là thay đổi quá nhanh chóng mà luật, nghị định, thông tư thì không nhất thiết nhiều người cho rằng thiếu tính ổn định. Cụ thể: yêu cầu độ dài về tuổi thọ là giống nhau. Tuy nhiên, theo nguyên lý chung, Hiến pháp cần Văn kiện Đại hội XII của Đảng cho có tính ổn định hơn đạo luật; đạo luật cần có rằng “hệ thống pháp luật thiếu đồng bộ, tính ổn định hơn nghị định và thông tư. Một nhiều nội dung chưa đáp ứng yêu cầu xây văn bản luật chưa có hiệu lực thi hành đã dựng nhà nước pháp quyền, còn chồng phải mang ra sửa đổi, bổ sung cũng dẫn đến chéo; tính công khai, minh bạch, khả thi, ổn sự không ổn định của hệ thống pháp luật. định còn hạn chế”6. Kế hoạch cải cách hành chính nhà nước của Chính phủ giai đoạn 2. Tính ổn định của hệ thống pháp luật 2016-2020 đã đặt ra mục tiêu phấn đấu đến Việt Nam hiện nay năm 2020 “hoàn thành cơ bản nhiệm vụ xây Thực tiễn xây dựng, hoàn thiện hệ dựng hệ thống pháp luật Việt Nam đồng bộ, thống pháp luật nước ta trong vài thập niên thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn trở lại đây cho thấy, chúng ta đã đạt được định, dễ tiếp cận, với chi phí tuân thủ thấp… nhiều thành tựu quan trọng. Hầu hết các lĩnh phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã vực dân sự, kinh doanh, thương mại, lao hội”7. Trong Văn kiện Đại hội XII, Đảng ta động, đầu tư, bảo vệ người tiêu dùng, bảo cũng chủ trương “đến năm 2020, phấn đấu vệ môi trường, an sinh xã hội, an toàn thực cơ bản hoàn thiện đồng bộ hệ thống thể chế phẩm, quản lý hành chính, hình sự, tố tụng kinh tế thị trường định hướng XHCN theo đều được điều chỉnh bởi các văn bản luật. các tiêu chuẩn phổ biến của nền kinh tế thị 6 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 173. 7 Quyết định số 225/QĐ-TTg ngày 4/2/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016-2020. 12 Số 18(370) T9/2018
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT trường hiện đại và hội nhập quốc tế; bảo Luật Doanh nghiệp; còn Luật Bảo hiểm xã đảm tính đồng bộ giữa thể chế kinh tế và thể hội năm 2014, Bộ luật Hình sự năm 2015 chế chính trị, giữa nhà nước và thị trường;… phải sửa đổi ngay cả khi chưa có hiệu lực bảo đảm tính công khai, minh bạch, tính dự thi hành. báo được thể hiện trong xây dựng và thực Đối với văn bản dưới luật, vẫn còn thi thể chế kinh tế, tạo điều kiện ổn định, diễn ra tình trạng văn bản hướng dẫn thi hành thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội”8. đầu năm ban hành, cuối năm đã bãi bỏ hoặc Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vừa ban hành đã ngưng hiệu lực thi hành. Ví trong phát biểu tại Hội nghị triển khai công dụ, Thông tư số 36/2017/TT-BYT của Bộ Y tác tư pháp năm 2017 cũng cho rằng, hạn tế được ban hành ngày 11/9/2017 để bãi bỏ chế đầu tiên phải kể tới của pháp luật nước toàn bộ Thông tư số 03/2017/TT-BYT ngày ta là “chất lượng còn thấp, thiếu ổn định nên 22/3/2017 về quy chuẩn quốc gia sữa dạng thường xuyên phải sửa đổi, bổ sung”9. lỏng; Thông tư số 53/2017/TT-BTNMT của Trong thực tiễn thực thi pháp luật, Bộ Tài nguyên - Môi trường được ban hành người dân, nhà đầu tư thường phàn nàn ngày 4/12/2017 để ngưng hiệu lực thi hành về chất lượng hệ thống pháp luật ở Việt Khoản 5 Điều 6 Thông tư số 33/2017/TT- Nam, trong đó đặc biệt quan ngại về tính BTNMT ngày 29/9/2017 về việc ghi tên các ổn định của hệ thống pháp luật biểu hiện ở thành viên có chung quyền sử dụng đất vào việc “thiếu ổn định trong chính sách” như sổ đỏ hộ gia đình v.v.. phản ánh trong Báo cáo cạnh tranh toàn cầu 3. Giải pháp nâng cao tính ổn định của hệ 2016-2017 của Diễn đàn Kinh tế thế giới10. thống pháp luật Việt Nam Thực tế cũng cho thấy, sự thiếu nhất quán Để bảo đảm nâng cao tính ổn định của trong chính sách thu hồi đất, chuyển mục hệ thống pháp luật nước ta, chúng tôi cho đích sử dụng đất trong các luật đất đai qua rằng, cần tập trung thực hiện các giải pháp các thời kỳ đã góp phần tạo ra tình trạng sau: khiếu kiện đất đai rất phức tạp. Trong lĩnh Thứ nhất, cần phân định rõ hơn các vực thuế, tuy việc tiếp cận các văn bản liên loại VBQPPL khác nhau thì được quy định quan đã có cải thiện, song doanh nghiệp về những nội dung nào. Vấn đề này liên phản ánh, chính sách thuế thay đổi quá nhiều quan tới việc phân định thẩm quyền giữa lần trong một năm, đến mức nhiều văn bản Quốc hội, Chính phủ và các Bộ trưởng cũng được ban hành nhưng doanh nghiệp không như với chính quyền địa phương; cần làm kịp cập nhật11. sâu sắc hơn quan niệm cho rằng, hệ thống Thực tiễn xây dựng hệ thống pháp luật pháp luật được kết cấu gồm nhiều vòng, lõi, ở Việt Nam cho thấy, một số đạo luật quan theo đó, Hiến pháp và các đạo luật nằm ở trọng như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, lõi, ghi nhận những giá trị, những chính sách Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đất có tính nền tảng nhất, ổn định nhất của quốc đai, Luật Bảo vệ môi trường v.v.. có tuổi gia, quy định những đầu mối quan trọng thọ chưa cao. Từ năm 1995 tới 2015, Việt nhất trong xã hội; nghị định và thông tư, văn Nam ban hành ba Bộ luật Dân sự; từ năm bản của chính quyền địa phương được quy 1999 đến năm 2014, Việt Nam ban hành ba định để xử lý những vấn đề mang tính chất (Tiếp theo trang 29) 8 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, tlđd, tr. 104. 9 Xem: http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=298491, ngày 23/12/2016. 10 http://www3.weforum.org/docs/GCR2016-2017/05FullReport/TheGlobalCompetitivenessReport2016-2017_ FINAL. pdf at 362. 11 Thông tin nêu tại Hội nghị đối thoại về chính sách và thủ tục hành chính thuế, hải quan năm 2017 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp Bộ Tài chính tổ chức ngày 28/11/2017 tại thành phố Hà Nội. Số 18(370) T9/2018 13

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.