Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững

15/1/2016<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền<br /> vững<br /> Nguyễn Thị Thu Hoài | Chủ Nhật, 05/07/2015 08:29 GMT +7<br /> <br /> Việt Nam là một đất nước thống nhất đa dân tộc với nền văn hóa nhiều màu sắc.<br /> Nhằm bảo tồn tính đa dạng của văn hóa dân tộc Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã đề<br /> ra nhiều chính sách liên quan đến công tác bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số<br /> (VHDTTS), có tác dụng tích cực đối với việc kế thừa, phát triển truyền thống văn<br /> hóa tốt đẹp của dân tộc thiểu số, đồng thời thúc đẩy bình đẳng, đoàn kết, tiến bộ<br /> toàn dân tộc. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, các cấp chính quyền và người<br /> dân bản địa đã gặp không ít khó khăn trong việc cân bằng giữa phát triển kinh tế<br /> với bảo tồn văn hóa, gìn giữ sự phong phú đa dạng của VHDTTS.<br /> <br /> 1. Ý nghĩa của việc bảo tồn di sản VHDTTS<br /> Di sản VHDTTS là những giá trị vật chất và tinh thần được tích tụ, gìn giữ trong toàn bộ quá<br /> trình lịch sử phát triển của dân tộc thiểu số, là bộ phận cấu thành quan trọng của VHDTTS.<br /> Trong thời kỳ CNH, HĐH, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số có ý<br /> nghĩa thực tiễn vô cùng quan trọng.<br /> Thứ nhất, bảo tồn di sản VHDTTS thúc đẩy phát triển. Sự phát triển của VHDTTS được xây<br /> dựng trên nền tảng không ngừng phát huy những giá trị văn hóa truyền thống. Di sản<br /> VHDTTS ghi lại quá trình phát triển lịch sử của các dân tộc, biểu hiện sự kết tinh trí tuệ dân tộc<br /> data:text/html;charset=utf-8,%3Ch1%20style%3D%22font-size%3A%2019px%3B%20color%3A%20rgb(74%2C%2075%2C%2076)%3B%20margin%3A%200p…<br /> <br /> 1/6<br /> <br /> 15/1/2016<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững<br /> <br /> và văn hóa đặc sắc. Cùng với sự phát triển của thời đại, tuy một số văn hóa truyền thống thay<br /> đổi không ít, thậm chí một số nội dung do không còn phù hợp với thời đại mà dần dần tiêu<br /> vong, nhưng phần tinh hoa bao hàm trong đó sẽ không ngừng phát triển để thích ứng với yêu<br /> cầu của thời đại mới, được quần chúng trong dân tộc đó kế thừa, trở thành động lực tinh thần<br /> thúc đẩy phát triển.<br /> Thứ hai, bảo tồn di sản VHDTTS làm phong phú kho tàng văn hóa Việt Nam, lưu giữ tính đa<br /> dạng của văn hóa thế giới. Thời kỳ toàn cầu hóa, văn hóa truyền thống, trong đó bao gồm di<br /> sản VHDTTS, đều chịu tác động ở những mức độ khác nhau, có cái đang đứng trước nguy cơ<br /> biến mất, nhưng cũng có cái đã mất đi trước khi nhận thức, phát hiện ra nó. Với một đất nước<br /> đa tộc người như Việt Nam, bảo tồn di sản VHDTTS không chỉ làm phong phú kho tàng văn<br /> hóa dân tộc mà còn có cống hiến quan trọng duy trì sự đa dạng của văn hóa nhân loại.<br /> Thứ ba, việc bảo tồn di sản VHDTTS góp phần bảo đảm quyền lợi của VHDTTS, là một trong<br /> những nội dung quan trọng của vấn đề bảo vệ nhân quyền cho dân tộc thiểu số. Làm tốt công<br /> việc bảo tồn di sản VHDTTS là lời đáp trả hữu ích trước âm mưu diễn biến hòa bình, phá hoại,<br /> chia rẽ dân tộc dưới vỏ bọc nhân quyền của các thế lực thù địch.<br /> Thứ tư, bảo tồn di sản VHDTTS nhằm tăng cường khai thác nguồn tài nguyên văn hóa, thúc<br /> đẩy phát triển kinh tế khu vực dân tộc thiểu số. Hiện nay, hoạt động du lịch văn hóa ở các khu<br /> vực dân tộc thiểu số gia tăng, du lịch được thúc đẩy phát triển, thậm chí trở thành ngành chủ<br /> chốt của địa phương. Việc bảo tồn di sản VHDTTS đảm bảo cho tài nguyên du lịch văn hóa có<br /> thể phát triển bền vững, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực dân tộc thiểu số.<br /> 2. Những nguy cơ văn hóa khu vực dân tộc thiểu số đang đối diện<br /> Sản phẩm thủ công dân gian và kỹ thuật thủ công của dân tộc thiểu số dần dần tiêu<br /> vong<br /> Sự phát triển của công nghiệp hiện đại đã gây ra hậu quả tất yếu: sản phẩm dân gian được chế<br /> tác thủ công của dân tộc thiểu số không có sức cạnh tranh do tốn sức, tốn thời gian, lại yêu<br /> cầu chi phí quá cao. Thế hệ hiện tại không muốn làm những sản phẩm thủ công bị lạnh nhạt<br /> này, kỹ thuật làm đồ thủ công do đó bị thất truyền, dần đi tới diệt vong. Có thể lấy thí dụ nghề<br /> dệt thổ cẩm của người Thái, nghề gốm của người Thái đen ở Chiềng Cơi và Mường Chanh Sơn La. Trước đây nghề gốm khá phát triển, vào lúc nông nhàn hầu như gia đình nào cũng<br /> làm gốm. Thời điểm hưng thịnh nhất vào các năm 1979 - 1985, khi đó, gốm Mường Chanh có<br /> mặt ở khắp các huyện, thị trong tỉnh và nhiều địa phương khác. Tới nay, gốm Mường Chanh<br /> đang phải chịu sức ép cạnh tranh gay gắt của các sản phẩm sành, sứ, nhựa nội ngoại được<br /> nhập ồ ạt trên thị trường. Các sản phẩm dệt, nhuộm, thêu ghép hoa văn thổ cẩm trên vải;<br /> nhạc cụ dân tộc được chế tác bằng chất liệu đá, đồng, tre, nứa, gỗ, vỏ bầu khô; công cụ săn,<br /> bắn, bẫy chim, thú, cá; sản phẩm mây tre đan gia dụng của đồng bào dân tộc thiểu số vẫn<br /> khiến cho chúng ta khâm phục trong quá khứ thì trong những thập kỷ gần đây bị mai một, sa<br /> sút rất nhiều. Cả nước ta hiện có khoảng 1.500 làng nghề với khoảng 1,4 triệu thợ thủ công thì<br /> số làng nghề và thợ thủ công ở vùng dân tộc thiểu số lại quá nhỏ bé, ít ỏi, có thể đếm trên đầu<br /> ngón tay. Vì vậy, tất yếu sản phẩm từ nghề thủ công truyền thống của vùng dân tộc thiểu số<br /> lưu thông trên thị trường ngày càng thiếu vắng. Nguyên nhân là lâu nay, chúng ta thường chỉ<br /> nhìn nghề và làng nghề thủ công truyền thống dưới góc độ kinh tế, giải quyết việc làm, có<br /> thêm thu nhập cho người lao động, nên việc biến mất của các nghề thủ công truyền thống là<br /> data:text/html;charset=utf-8,%3Ch1%20style%3D%22font-size%3A%2019px%3B%20color%3A%20rgb(74%2C%2075%2C%2076)%3B%20margin%3A%200p…<br /> <br /> 2/6<br /> <br /> 15/1/2016<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững<br /> <br /> không thể tránh khỏi.<br /> Nguy cơ của một số vấn đề văn hóa tinh thần<br /> Về ngôn ngữ. Ngôn ngữ văn tự là linh hồn của văn hóa, là cơ sở và phương tiện truyền tải<br /> nghệ thuật cùng phong tục tập quán của các tộc người. Cùng với tốc độ truyền bá mạnh mẽ,<br /> nhanh chóng của văn hóa phương Tây và sự phổ cập rộng rãi của tiếng Việt trong khu vực dân<br /> tộc thiểu số, ngôn ngữ dân tộc thiểu số đang đứng trước nguy cơ tiêu vong.<br /> Đơn cử như trường hợp tộc người Thái ở Điện Biên, một trong những tộc người thiểu số có số<br /> lượng đông nhất ở Việt Nam, cũng là tộc người có chữ viết từ rất sớm, văn hóa Thái cũng có<br /> sự ảnh hưởng không ít đến đời sống văn hóa của các tộc người cộng cư trên địa bàn. Tuy<br /> nhiên, số người biết viết chữ trong tộc người Thái chỉ đếm trên đầu ngón tay. Một nguyên<br /> nhân khác xuất phát từ giáo dục. Tiếng Việt là ngôn ngữ chính còn ngôn ngữ dân tộc thiểu số<br /> không được giảng dạy như một song ngữ cho chủ thể văn hóa là những dân tộc ít người.<br /> Ngoài ra, do ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa phương Tây, người ta ngày càng thiếu coi trọng<br /> văn hóa truyền thống của dân tộc thiểu số. Lấy sự giàu có làm thước đo đánh giá con người,<br /> rất nhiều người dần dần thiếu hụt hoặc mất đi niềm tự tin, nảy sinh cảm giác tự ti, từ đó chủ<br /> động rũ bỏ nhiều thứ thuộc về mình, trong đó có ngôn ngữ. Thiết nghĩ, đây là một vấn đề cần<br /> hết sức lưu tâm. Tình trạng này chúng ta cũng gặp ở các dân tộc thiểu số Trung Quốc (1).<br /> Về âm nhạc, vũ đạo. Nếu như người Việt có đàn bầu thì cây tính tẩu của dân tộc Tày, Thái, tơ<br /> rưng, klong pút, cồng chiêng của các dân tộc Tây Nguyên, khèn của dân tộc Mông... là những<br /> nhạc cụ điển hình của các dân tộc thiểu số. Các nhạc cụ làm nên những dàn âm thanh văn hóa<br /> của các tộc người thiểu số trong suốt vòng đời của họ, từ khi sinh ra, lớn lên, dựng vợ gả<br /> chồng, cho đến khi trở về với đất mẹ. Nhịp đập khi khoan, khi nhặt của những ống tre, đầu<br /> gậy đập xuống sàn trong điệu múa tăng bu, múa gậy của đồng bào Khơ mú, múa sạp, múa<br /> chiêng của đồng bào Mường, Thái và còn biết bao âm thanh kỳ diệu trong điệu múa trống,<br /> múa xúc tép của dân tộc Cao Lan, múa chèo thuyền, múa hoa sen của đồng bào Khơme Nam<br /> Bộ... là những di sản văn hóa hết sức quý giá của các dân tộc thiểu số từ ngàn đời nay. Tuy<br /> nhiên, kinh tế toàn cầu hóa dẫn tới sự lan truyền của văn hóa tiêu dùng, khiến cho hoàn cảnh<br /> cư trú, phương thức tiêu dùng sinh hoạt ở khu vực dân tộc thiểu số có sự thay đổi rất lớn. Môi<br /> trường sinh tồn của ca múa nhạc dân gian cũng theo đó thay đổi. Biểu hiện cụ thể là những<br /> nghệ nhân ca múa nhạc dân gian dần dần già đi, còn thế hệ trẻ lại thoát ly đi lao động, không<br /> có thời gian và tâm trạng học tập lớp người đi trước. Một số thanh niên dân tộc thiểu số đi lao<br /> động ở bên ngoài về, chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa tiêu dùng, thậm chí còn nảy sinh<br /> tâm lý tự ti với văn hóa dân gian, cho rằng đó là những thứ lạc hậu, dần dần từ bỏ âm nhạc,<br /> vũ đạo truyền thống của dân tộc, khiến chúng đứng trước nguy cơ thất truyền. Ngoài ra, còn<br /> do rất ít người ý thức đầy đủ được giá trị của việc giữ gìn văn hóa dân tộc thiểu số trong công<br /> cuộc bảo tồn tính đa dạng của văn hóa quốc gia và thế giới. Cùng lúc với việc theo đuổi nhu<br /> cầu vật chất, người ta đã quên đi ý nghĩa và tầm quan trọng của văn hóa dân tộc thiểu số với<br /> việc duy trì cân bằng sinh thái toàn cầu. Phần lớn vẫn không nhận thức được tầm quan trọng<br /> của thời cơ bảo tồn văn hóa dân tộc, khiến văn hóa dân tộc tiêu vong hoặc đứt đoạn.<br /> 3. Một số giải pháp bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc thiểu số<br /> Phát triển bền vững trên cơ sở dung hòa giữa kinh tế và văn hóa<br /> Cần tận dụng tối đa ưu thế sinh thái tự nhiên và tài nguyên văn hóa của dân tộc thiểu số, tìm<br /> data:text/html;charset=utf-8,%3Ch1%20style%3D%22font-size%3A%2019px%3B%20color%3A%20rgb(74%2C%2075%2C%2076)%3B%20margin%3A%200p…<br /> <br /> 3/6<br /> <br /> 15/1/2016<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững<br /> <br /> kiếm điểm giao nhau giữa bảo tồn văn hóa dân tộc và phát triển kinh tế, dung hòa giữa kinh tế<br /> và văn hóa.<br /> Việt Nam có 54 dân tộc, mỗi dân tộc đều có văn hóa vật chất và tinh thần đặc sắc của riêng<br /> mình. Những phong tục độc đáo đó có sức hấp dẫn vô cùng lớn với con người sinh sống trong<br /> xã hội có nhịp sống gấp gáp như hiện nay. Một số khu vực dân tộc thiểu số có nguồn tài<br /> nguyên sinh thái tốt, môi trường sinh thái sơn thủy hữu tình, những thứ mà vùng phát triển<br /> không có được, nơi đây lại có. Những điểm này sẽ cung cấp điều kiện tìm kiếm điểm giao nhau<br /> giữa bảo tồn văn hóa dân tộc và phát triển kinh tế.<br /> Kết hợp giữa khai thác văn hóa và phát triển<br /> Cần tăng cường nhận thức kinh tế của dân tộc thiểu số, đem phong tục văn hóa dân gian dân<br /> tộc tiếp cận thị trường, áp dụng phương thức đưa và lợi dụng vốn của cá nhân, doanh nghiệp<br /> vào công tác bảo tồn, khai thác văn hóa; biến nghệ thuật dân gian dân tộc thành nguồn tài<br /> sản, kết hợp văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số và phát triển kinh tế hữu cơ, đồng thời<br /> từng bước phát triển thành điểm tựa của kinh tế văn hóa. Bên cạnh đó, cần khai thác du lịch<br /> một cách hợp lý trên cơ sở thúc đẩy khai thác, bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống;<br /> khiến cho tinh hoa văn hóa dân tộc được tôi luyện, truyền bá và phát triển rộng rãi, giúp cho<br /> nền du lịch hiện đại và xã hội dân tộc thiểu số tìm được điểm giao nhau, thúc đẩy kinh tế xã<br /> hội phát triển bền vững. Văn hóa dân tộc thiểu số đã qua quy hoạch khoa học, quản lý thích<br /> hợp sẽ khiến ngành du lịch hiện đại và xã hội dân tộc thiểu số tìm được tiếng nói chung khiến<br /> nó vượt qua quá trình công nghiệp hóa, trực tiếp bước vào xã hội hậu công nghiệp hóa.<br /> Kết hợp khai thác văn hóa và những hình thức truyền thông<br /> Khai thác phong tục dân tộc thiểu số, hình thức sinh hoạt, âm nhạc, vũ đạo… chế tác thành<br /> phim điện ảnh, truyền hình; xuất bản nhiều tác phẩm có đề tài văn hóa dân tộc thiểu số. Lợi<br /> dụng sức hấp dẫn của văn học nghệ thuật, sự thịnh hành của âm nhạc vũ đạo, tính sinh động<br /> của mạng internet, các tác phẩm phim ảnh… khiến người dân có thêm hiểu biết về văn hóa dân<br /> tộc thiểu số, kích phát niềm yêu thích của họ với văn hóa dân tộc thiểu số, từ đó khiến họ ủng<br /> hộ thậm chí đầu tư vào hạng mục bảo tồn, phát triển văn hóa dân tộc thiểu số.<br /> Giáo dục trong nhà trường phải đưa môn học kế thừa văn hóa dân tộc vào nội dung<br /> giảng dạy<br /> Việc bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc cần bắt đầu từ giáo dục, muốn xây dựng một vùng đất<br /> giàu chất dinh dưỡng để tiến hành bảo tồn, kế thừa, phát triển văn hóa dân gian dân tộc, bắt<br /> buộc phải đưa văn hóa dân gian dân tộc vào nội dung giảng dạy, đặc biệt là ở khu vực dân tộc<br /> thiểu số, cần mở những môn học liên quan, duy trì chế độ giáo dục song ngữ. Từng bước đầu<br /> tư thêm cho bảo tồn văn hóa, đẩy mạnh công tác nghiên cứu văn hóa dân tộc, thúc đẩy tiến<br /> trình lập pháp của bảo tồn văn hóa dân tộc. Về vấn đề này, tác giả Tô Ngọc Thanh đã từng có<br /> ý kiến: “Đưa thêm vào chương trình giáo dục phổ thông những kiến thức về văn hóa các tộc<br /> người Việt Nam. Khôi phục việc dạy chữ dân tộc trong các trường trước đây do chiến tranh nên<br /> bị bỏ dở. Đồng thời, nghiên cứu việc tạo bộ chữ cho các tộc người chưa có chữ viết”(2).<br /> Bên cạnh đó, cần tiếp tục thúc đẩy công tác điều tra chỉnh lý văn hóa dân gian dân tộc. Liên<br /> quan đến vấn đề này, chúng tôi nhận thấy ở Trung Quốc có một cách làm có thể tham khảo.<br /> Trung Quốc đã đưa ra hạng mục: Bảo tồn di sản văn hóa vô hình của dân tộc thiểu số Trung<br /> data:text/html;charset=utf-8,%3Ch1%20style%3D%22font-size%3A%2019px%3B%20color%3A%20rgb(74%2C%2075%2C%2076)%3B%20margin%3A%200p…<br /> <br /> 4/6<br /> <br /> 15/1/2016<br /> <br /> Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc thiểu số trong phát triển bền vững<br /> <br /> Quốc. Hành động bảo tồn dân ca, nguồn tiền do chính phủ Nhật Bản tài trợ, hiệp hội dân gian<br /> Trung Quốc và văn phòng UNESCO tại Bắc Kinh thực thi. Theo Báo cáo của họ, chương trình<br /> đã “phỏng vấn 235 ca sĩ của 10 dân tộc, ghi âm tổng cộng 385 bài hát, với thời lượng 42 tiếng<br /> đồng hồ, và ghi hình với thời lượng 57 tiếng; phim tuyên truyền chế tác hậu kỳ dài 50 phút, và<br /> tuyển tập tinh hoa dân ca dài 420 phút. Tổ khảo sát đã tiến hành điều tra, tìm hiểu toàn diện<br /> trên những phương diện như: sự phân bố của các dân tộc thiểu số trong vùng, kho tàng dân<br /> ca dân tộc thiểu số, hình thức lưu truyền dân ca dân tộc thiểu số, tình hình ca sĩ…”(3). Thực tế<br /> cho thấy, nhiều nhà nghiên cứu văn hóa của Việt Nam trong quá trình điền dã đã có sử dụng<br /> các thao tác và phương pháp trên đây, nhưng vẫn còn lẻ tẻ, thiếu quy mô và định hướng.<br /> Chúng ta cần nhanh chóng thay đổi cách tiếp cận để có thể đạt được hiệu quả như mong<br /> muốn.<br /> Bồi dưỡng ý thức về giá trị văn hóa dân tộc, đẩy mạnh tuyên truyền bảo tồn văn<br /> hóa dân tộc<br /> Chúng ta cần làm rõ hơn về vai trò to lớn và lâu dài của văn hóa trong phát triển kinh tế, nhận<br /> thức rằng văn hóa cũng là sức sản xuất. Đẩy mạnh tuyên truyền bảo tồn văn hóa trong quá<br /> trình khai thác, động viên toàn xã hội quan tâm bảo tồn và khai thác văn hóa dân tộc, giúp<br /> đồng bào dân tộc thiểu số biết rằng văn hóa có thể tạo ra lợi nhuận, vừa có lợi cho việc sáng<br /> tạo và phát triển kinh tế bền vững, vừa có lợi cho việc xây dựng văn hóa xã hội tại khu vực<br /> này... Về vấn đề này, ông Đan Chu Áng Bôn - Phó Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc quốc gia Trung<br /> Quốc cho rằng: “Phát triển kinh tế là một nền tảng cơ sở, nếu kinh tế phát triển tốt, có thể đem<br /> lại sự đảm bảo vật chất cho công tác phát triển văn hóa; tuy nhiên, nếu văn hóa phát triển tốt,<br /> đồng thời cũng có tác dụng thúc đẩy phát triển kinh tế. Do đó phát triển kinh tế và phát triển<br /> văn hóa có thể đồng thời tiến hành một cách hài hòa. Cả hai phương diện này đều quan trọng<br /> với khu vực dân tộc thiểu số, không thể thiên lệch bên nào”(4). Những trường hợp như Lệ<br /> Giang (5) của Vân Nam, Cửu Trại Câu (6) của Tứ Xuyên là những minh chứng rất cụ thể.<br /> Những năm gần đây, nhiều vùng dân tộc thiểu số của Việt Nam đã thu hút được rất nhiều<br /> khách tham quan du lịch theo dạng tham quan trải nghiệm, du lịch cộng đồng như khu vực<br /> Tây Bắc, Tây Nguyên. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai lại không có được những cơ sở<br /> thực tiễn tốt nên ít nhiều đã không thu được hiệu quả như mong muốn. Đơn cử như trường<br /> hợp khu du lịch bản Lác ở thung lũng Mai Châu - Hòa Bình. Được biết đến như một địa điểm<br /> hàng đầu thu hút khách nước ngoài trong nhiều năm vừa qua, đến nay, lượng khách đã giảm<br /> hẳn do việc chỉ chú ý đến lợi nhuận mà không chú ý đến việc tổ chức đời sống cho du khách. Ở<br /> khu du lịch bản Lác, khách tham quan sẽ rất dễ dàng để nhận ra sự thiếu vắng của phong tục<br /> tập quán của dân tộc thiểu số. Chính vì vậy, du lịch trải nghiệm, du lịch khám phá đã không<br /> thực hiện được. Mặc dù các ông chủ của những nếp nhà sàn khang trang (thường là người<br /> Việt) vẫn thuê người dân tộc nấu ăn, khách du lịch vẫn ngủ tập trung trong một nếp nhà sàn<br /> nhưng thường thì không được giao lưu đáng kể với dân bản địa. Đây quả là một điều đáng tiếc<br /> và cần phải có sự thay đổi về nhận thức và hành động, làm sao để hấp dẫn hơn nữa du khách,<br /> để di sản VHDTTS có dịp được truyền bá rộng rãi và văn hóa bản địa có thể tham gia một cách<br /> trực tiếp như một nguồn lực vào phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.<br /> Văn hóa truyền thống dân tộc là lực lượng quan trọng trong việc duy trì văn hóa dân tộc.<br /> Trong quá trình phát triển hiện đại hóa, những nhân tố văn hóa truyền thống không còn phù<br /> hợp với quy luật phát triển của xã hội, không thể duy trì cân bằng tự nhiên sinh thái và hài hòa<br /> xã hội sẽ bị loại bỏ. Tuy nhiên nên ý thức sâu sắc giá trị của văn hóa dân tộc thiểu số, nhận<br /> data:text/html;charset=utf-8,%3Ch1%20style%3D%22font-size%3A%2019px%3B%20color%3A%20rgb(74%2C%2075%2C%2076)%3B%20margin%3A%200p…<br /> <br /> 5/6<br /> <br />