Bệnh đốm lá tương đối phổ biến trên khoai lang, nhưng chưa được lưu tâm nhiều vì mức độ thiệt hại không nặng lắm. Tuy nhiên, trên những ruộng trồng đại trà, bệnh có điều.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bệnh hại cây khoai lang
- ® ¹i
®¹i häc cÇn th¬ - khoa n«ng nghiÖp
gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trùc tuyÕn
§êng 3/2, Tp. CÇn Th¬. Tel: 84 71 831005, Fax: 84 71 830814
Website: http://www.ctu.edu.vn/knn email: dminh@ctu.edu.vn, vtanh@ctu.edu.vn
BÖnh
BÖnh chuyªn khoa
Ch−¬ng 3:
BÖnh h¹i c©y khoai lang
- CHÖÔNG III
BEÄNH HAÏI CAÂY KHOAI LANG
BEÄNH ÑOÁM LAÙ (Leaf spot)
Beänh ñoám laù töông ñoái phoå bieán treân khoai lang, nhöng chöa ñöôïc löu taâm nhieàu vì
möùc ñoä thieät haïi khoâng naëng laém. Tuy nhieân, treân nhöõng ruoäng troàng ñaïi traø, beänh coù ñieàu
kieän phaùt trieån seõ aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng vaø naêng suaát cuûa khoai lang.
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
Trieäu chöùng coù hôi khaùc nhau tuøy theo loaøi naám gaây beänh:
1. Do loaøi Cercospora batatae Zimm.
Ñoám beänh troøn, ñöôøng kính: 5-15 mm, maøu naâu saäm, veà sau ngaû sang ñen, thöôøng ít ôû
rieâng reõ maø taäp hôïp laïi vôùi nhau vaø chieám haàu heát phieán laù. Beänh phaùt trieån maïnh khi khoai
sinh tröôûng keùm vaø aåm ñoä cao.
2. Do loaøi Cercospora bataticola Cif. & Bruner.
Ñoám beänh nhoû hôn ñoám beänh treân, kích thöôùc: 3-8 mm, maøu naâu ñoû, khi veát beänh coøn
non, ranh giôùi giöõa veát beänh vôùi phaàn moâ khoâng beänh xung quanh thì khoâng roõ raøng.
3. Ngoaøi ra, treân laù coøn gaëp nhieàu daïng trieäu chöùng khaùc nhau, do nhieàu loaøi Cercospora
khaùc gaây ra.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
1. Naám Cercospora batatae Zimm:
Ñính-baøo-ñaøi coù maøu naâu, gaáp khuùc nhieàu ôû phaàn treân, nôi ñính-baøo-töû ruïng, coøn ñeå laïi
seïo treân ñính-baøo-ñaøi. Kích thöôùc: 35-45 x 4-5 micron.
Ñính-baøo-töû coù daïng hình sôïi chæ daøi, khoâng maøu hoaëc coù maøu nhaït, ñaàu nhoïn, coù 3-5
vaùch ngaên. Kích thöôùc: 60-100 x 3-4 micron
2. Naám Cercospora bataticola Cif. & Bruner:
Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 125
- Ñính-baøo-ñaøi coù caùc ñaëc tính töông töï nhö cuûa loaøi treân. Ñính-baøo-töû coù hình con giun,
ñaàu nhoïn, khoâng maøu hoaëc coù maøu naâu vaøng saùng, coù nhieàu vaùch ngaên hôn vaø coù kích thöôùc
lôùn hôn loaøi naám treân: 140-180 x 2-4,5 micron.
III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH.
Boùn phaân ñaày ñuû vaø caân ñoái, chaêm soùc cho caây phaùt trieån toát ñeå taêng söùc choáng beänh:
nhaác daây, laøm coû vaø vun theâm ñaát cho daây khoai. Sau vuï muøa, caàn ñoát daây vaø laù beänh. Neân
aùp duïng luaân canh treân ruoäng thöôøng xuyeân bò nhieåm beänh.
BEÄNH ÑOÁM ÑEN (Black spot)
Beänh coøn ñöôïc goïi laø beänh Ñoám voøng, ñaây laø moät trong nhöõng beänh chuû yeáu haïi laù,
thöôøng gaây haïi töø khi môùi troàng cho ñeán khi thu hoaïch. Beänh phaùt trieån maïnh khi coù möa
nhieàu, ñaát aåm öôùt vaø vaøo giai ñoaïn cuoái sinh tröôûng cuûa caây.
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
Treân laù coù nhöõng veát troøn hoaëc veát coù goùc caïnh (khi veát beänh xuaát hieän gaàn caùc gaân
laù), coù maøu naâu hoaëc ñen, coù kích thöôùc ñoä 1cm hoaëc lôùn hôn. Veát beänh hôi loõm xuoáng, coù
vieàn raát roõ vaø coù nhöõng voøng ñoàng taâm, veát beänh thöôøng bò khoâ nöùt ôû giai ñoaïn sau, caû laù bò
vaøng hoaëc khoâ chaùy ñi.
Ñoâi khi, veát beänh cuõng xuaát hieän treân cuû döôùi daïng caùc veát maøu naâu ñen vôùi ñöôøng
kính 1cm.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh do naám !IAlternaria solani!i (Ell & Martin) Jones & Grout (!IA. bataticola!i
Ikata).
Ñính-baøo-ñaøi coù maøu naâu, phaùt trieån nhoâ ra khoûi hai maët laù, coù kích thöôùc: 50-90 x 8-9
micron. Ñính-baøo-töû coù maøu naâu vaøng, coù 5-12 vaùch ngaên, trong soá ñoù coù nhöõng vaùch ngaên
doïc. Ñính-baøo- töû coù hình quaû chuøy vôùi cuoáng daøi, kích thöôùc raát thay ñoåi: 120-296 x 12-20
micron.
Naám beänh phaùt trieån thuaän lôïi ôû 26 ñoä C, nhieät ñoä giôùi haïn laø 12 ñoä C vaø 38 ñoä C.
Naám thuoäc loaøi ña thöïc, coù theå gaây beänh cho nhieàu loaïi caây khaùc nhau, coù khaû naêng löu toàn
trong cuû gioáng vaø trong xaùc caây beänh.
Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 126
- III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH.
Veä sinh ñoàng ruoäng tröôùc vaø sau khi troàng. Xöû lyù cuû gioáng baèng caùch ngaâm cuû vaøo moät
trong caùc dung dòch sau ñaây, trong thôøi gian 1 giôø - 1 giôø 30 phuùt: formol 0,4-0,5%; SO4Cu
1%, HgCl2 0,1%
BEÄNH THOÁI MEÀM CUÛ
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
Töøng vuøng voû cuû bò nhieåm beänh khi cuû bò thöông hoaëc coù veát caét (cuû coøn nguyeân veïn
thì maàm beänh khoâng theå taán coâng ñöôïc).
Luùc ñaàu veát beänh vaãn giöõ maøu saéc bình thöôøng cuûa cuû, sau ñoù, veát beänh coù maøu naâu
roài chuyeån sang maøu ñen. Veát beänh meàm, coù chöùa chaát dòch ñaëc, khi aán nheï tay vaøo veát
beänh thì chaát dòch naày seõ chaûy ra vaø coù muøi hoâi. Khi chaát dòch naày ñaõ boác hôi heát, veát beänh
trôû neân khoâ, hôi loõm xuoáng vaø coù chöùa lôùp moác maøu traéng.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh do naám Rhizopus nigricans Ehr. Sôïi naám khoâng maøu luùc coøn non, veà sau coù maøu
hôi vaøng; töø ñoù, moïc thaúng ra caùc baøo ñaøi (sporangiophores), baøo ñaøi raát daøi: 2-4 mm. Baøo-
töû-phoøng (sporangiospores) hình caàu, maøu naâu, beà maët coù daïng hình maïng löôùi, ñöôøng kính:
10-15 micron.
Caùc sôïi naám giao phoái taïo thaønh caùc hôïp-baøo-töû (zygospores) maøu naâu saäm, hình caàu
vôùi ñöôøng kính: 160-220 micron, beà maët coù gai.
Ngoaøi loaøi naám naày, treân cuû coøn coù theå gaëp moät soá loaøi Rhizopus khaùc, vaø beân caïnh
trieäu chöùng thoái cuû, caùc loaøi naám naày coøn taïo ra caùc veát beänh caïn vaø naèm rieâng reû treân voû
cuû.
Naám phaùt trieån maïnh trong ñieàu kieän aåm ñoä cao. Luùc ñaàu, naám soáng hoaïi sinh treân caùc
veát thöông, tieát ra men diastaza laøm cheát teá baøo xung quanh, roài lan daàn ra.
Veà ñieàu kieän nhieät ñoä, caùc loaøi naám Rhizopus coù caùc ñoøi hoûi khaùc nhau, ñöôïc chia laøm
hai nhoùm naám:
Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 127
- - Nhoùm phaùt trieån trong ñieàu kieän nhieät ñoä cao: 30-32 ñoä C, vaø coù theå leân ñeán 42 ñoä C,
nhö caùc loaøi: R. tricici Saito, R. nodosus, Namsyl, R. oryzae Went & Prings vaø R. maydis
Bruderl.
- Nhoùm phaùt trieån ôû nhieät ñoä thaáp: 18-24 ñoä C, vaø ngöøng sinh tröôûng ôû 30-32 ñoä C, nhö
caùc loaøi: R. nigricans Ehr., R. reflexus Bain vaø R. artocarpi Rac.
III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH.
Khi thu hoaïch, caàn nhanh choùng, khoâng gaây veát thöông cho cuû. Toàn tröõ cuû nôi thoaùng
maùt, khoâ raùo. Khi chaát khoai, caàn nheï nhaøng vaø khoâng chaát thaønh ñoáng cao. Söû lyù cuû gioáng:
ngaâm trong dung dòch HgCl2 0,1% trong 10 phuùt.
BEÄNH THOÁI ÑEN (Black rot)
Ñaây laø moät trong nhöõng beänh haïi cuû töông ñoái phoå bieán vaø quan troïng, vì beänh raát deã
laây lan vaø coù theå taán coâng töø giai ñoaïn caây con ñeán khi thu hoaïch vaø toàn tröõ. Ñoâi khi trong
luùc thu hoaïch, beà ngoaøi cuû troâng vaãn bình thöôøng, nhöng sau moät thôøi gian toàn tröû thì cuû
môùi bieåu hieän trieäu chöùng vaø gaây thieät haïi nhieàu, nhaát laø khi chuyeân chôû.
I. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH.
ÔÛ caây con: thaân döôùi ñaát coù veát ñen, goác thaân cuõng coù maøu ñen vaø thoái, caây heùo cheát.
Treân cuû vaø thaân ngaàm: coù caùc ñoám troøn maøu naâu hoaëc ñen, ñöôøng kính: 2-3 cm. Ñoám
beänh aên saâu vaøo trong cuû, laøm cuû coù vò ñaéng vaø gaây ñoäc cho ñoäng vaät. Ñoâi khi giöõa ñoám
beänh coù moác ñen, ñoù laø phaàn coå cuûa bao-nang coù mieäng (perithecium) cuûa naám beänh.
II. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH.
Beänh do naám Ceratostomella fimbriata (Ellis & Halsted) Elliot [Endoconidiophora
fimbriata (Ellis & Halted) Davidson].
Ñính-baøo-töû coù hình truï daøi, khoâng maøu, laø moät teá baøo coù kích thöôùc thay ñoåi: 16-31 x
6,5-8 micron. Caùc ñính-baøo-töû ñöôïc thaønh laäp baèng hình thöùc noäi sinh vaø ñöôïc saép xeáp thaønh
chuoåi.
Bì-baøo-töû (chlamydospore) raát ít khi ñöôïc hình thaønh, coù daïng hình caàu hoaëc baàu duïc,
maøu naâu oâ-liu, coù vaùch daøy, chöùa caùc gioït daàu, kích thöôùc: 13,6-22,2 x 12,2-13,8 micron.
Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 128
- Bao-nang coù mieäng, daïng hình caàu vôùi ñöôøng kính: 50-100 micron, coù coå daøi vaø thaúng,
maøu ñen, thöôøng deã nhaàm laø tuùi- ñaøi vì caùc nang (asci) bò phaân huûy raát nhanh. Nang-baøo-töû
coù kích thöôùc: 4,5-8,7 x 3,5-4,7 micron.
Naám gaây beänh coù theå soáng trong ñaát vaøi ba naêm. Naám phaùt trieån toát nhaát ôû nhieät ñoä
22,7-25 ñoä C, treân 35 ñoä C, naám haàu nhö khoâng phaùt trieån ñöôïc. Do ñoù, khi giöõ cuû khoai ôû 43
ñoä C trong moät ngaøy, coù theå dieät ñöôïc naám beänh.
III. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH.
- Duøng cuû hoaëc daây khoai khoâng beänh ñeå gaây gioáng.
- Veä sinh ñoàng ruoäng: gom vaø thieâu ñoát xaùc caây beänh sau khi dôû khoai.
- AÙp duïng luaân canh ñoái vôùi caùc ruoäng thöôøng xuyeân nhieåm beänh.
- Söû lyù cuû gioáng baèng caùch ngaâm cuû vaøo moät trong caùc dung dòch sau: Bordeaux 4-5%,
acid boric 2% trong 10 phuùt, borac 2,5% trong 10 phuùt, hoaëc trong nöôùc noùng 47-48 ñoä C
trong 40 phuùt.
BEÄNH HAØ VOÛ (Scurf)
Phaàn thaân trong ñaát vaø cuû ñeàu bò nhieåm beänh. Luùc ñaàu laø caùc ñoám nhoû, maøu naâu nhaït;
sau ñoù, ñoám lôùn hôn vaø coù maøu naâu ñen hoaëc ñen. Ñoám beänh chæ coù treân lôùp voû cuû, khoâng aên
saâu vaøo trong, ñaây laø ñaëc ñieåm ñöôïc phaân bieät vôùi beänh thoái ñen.
Beänh do naám Monilochaetes infustans Ellis & Halsted. Ñính- baøo-ñaøi moïc thaúng, rieâng
reû, khoâng maøu, daøi 40-170 micron. Ñính-baøo-töû laø moät teá baøo khoâng maøu, coù hình ellip, kích
thöôùc: 12-20 x 4-7 micron.
AÙp duïng caùch phoøng trò gioáng nhö ñoái vôùi beänh Thoái ñen.
Giaùo Trình Beänh Caây Chuyeân Khoa 129
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
