Bí quyết khen ngợi và khiển trách nhân viên của nhà quản trị doanh nghiệp

KHOA HỌC QUẢN LÝ<br /> <br /> BÍ QUYẾT KHEN NGỢI VÀ KHIỂN TRÁCH NHÂN VIÊN CỦA NHÀ QUẢN TRỊ<br /> DOANH NGHIỆP<br /> Thái Văn Anh<br /> Khoa Tâm lý học,Học viện Khoa học xã hội<br /> TÓM TẮT<br /> Sự hiểu biết sâu sắc về tâm l on ng ời<br /> g p phần tạo nên nghệ thuật quản tr nhân sự và ngày càng<br /> ợc áp dụng r ng rãi trong các doanh nghiệp. Bài viết d i ây h ng tôi trình y về h i ph ơng pháp khen<br /> ngợi và khiển trách trong nghệ thuật quản tr nhân sự. N i dung bao gồm khái niệm, lợi ích, cách thức tiến hành,<br /> những l u trong khen ngợi và khiển trách nhân viên.<br /> Từ khóa: quản tr nhân sự, khen ngợi, khiển trách, doanh nghiệp, ph ơng pháp quản lý.<br /> <br /> THE SECRET IN PRAISING AND REPRIMANDING THE STAFF OF THE<br /> BUSINESS ADMINISTRATORS<br /> ABSTRACT<br /> The profound knowledge in the human psychology has created the art of personnel management which<br /> is more and more widely applied in many companies. In this article we just present two things in the art of<br /> personnel management: the praising methods and the reprimanding methods. The contents include: the<br /> concept, the benefits, the steps taken, the notes in praising and reprimanding the staff.<br /> Keywords:human resource management, praise, reprimand, business,management methods.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Để góp phần mang lại những kết quả tốt hơn ho hoạt ng kinh doanh của doanh<br /> nghiệp, các nhà tâm lý học và kinh tế họ<br /> nghi n ứu v<br /> r nhiều hình thứ , ph ơng<br /> pháp kích thích nh m th<br /> ẩy tính tích cực hoạt ng sản xu t kinh doanh củ ng ời lao<br /> ng nh : kí h thí h vật ch t, kích thích tinh thần, và kích thích kết hợp cả vật ch t l n tinh<br /> thần. Song song v i các hình thứ kí h thí h<br /> thì việ khen th ởng hay khiển trách là hai<br /> iều không thể thiếu trong nghệ thuật, t i năng ủa nhà quản tr .<br /> Trong l o ng, h ng t th ờng bắt g p tình trạng chung cho các nhân viên là hễ ợc<br /> sếp khen ngợi ng viên thì r t vui vẻ, hăng s y l m việ v ng ợc lại b khiển trách sẽ cảm<br /> th y buồn và m t hứng thú trong công việc. Cho nên, nắm bắt ợc cách thức, thời iểm, ối<br /> t ợng ể khen th ởng hay khiển trá h ợ xem nh hì kh th nh ông ủa nhà quản tr<br /> doanh nghiệp trong việ iều hành nhân viên và tổ chức b máy quản tr của mình. Tuy nhiên,<br /> ể làm tốt h i iều nay không phải việc dễ dàng.<br /> Xu t phát từ những ơ sở trên, chúng tôi gi i thiệu bài viết: “Bí quyết khen ngợi và<br /> khiển trách nhân viên của nhà quản trị doanh nghiệp” v i hy vọng bài viết cung c p ợc<br /> những ph ơng á h tối u nh m giúp các nhà quản tr bổ sung, nâng cao hiệu quả, ch t l ợng<br /> công việc của mình. Thiết nghĩ, ây l iều cần thiết cho cả ng ời l o ng l n ng ời s dụng<br /> l o ng ở Việt Nam hiện nay.<br /> 2. NỘI DUNG<br /> Khen ngợi và khiển trách là v n ề th ờng th y trong hoạt ng l o ng sản xu t nói<br /> chung và trong các doanh nghiệp n i ri ng Tuy nhi n, ể s dụng chúng m t á h ng<br /> ắn, khoa họ , nh m t nghệ thuật l iều mà nhà quản tr cần phải nghiên cứu, học tập m i<br /> mong mang lại giá tr thiết thực. Khen ngợi và khiển trá h nh thế n o ể ng ời l o ng<br /> làm việc hết mình cho doanh nghiệp? Khen ngợi và khiển trá h nh thế n o ể v n giữ ợc<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 71<br /> <br /> KHOA HỌC QUẢN LÝ<br /> <br /> mối quan hệ gắn , o n kết giữa c p trên v i c p d i nh m hoàn thành tốt nhiệm vụ sản<br /> xu t kinh doanh? N i dung d i ây sẽ giải quyết những v n ề<br /> 2.1. Khen ngợi, khiển trách trong quản trị doanh nghiệp<br /> Khen ngợi l ph ơng thức biểu th sự ánh giá tí h ực của nhà quản tr ối v i hành vi<br /> ứng x và hoạt ng của từng nhân viên hay tập thể nhân vi n Đây là m t công cụ mạnh mẽ<br /> trong quản lý. Lời khen ngợi ũng giống nh m n qu ho kết quả làm việc tốt. Nó còn có tác<br /> dụng giải tỏa áp lự v th<br /> ẩy tinh thần làm việc của nhân viên. Vì thế, ừng ngần ngại<br /> khen m t i khi họ làm tốt công việc của mình.<br /> Khiển trá h l ph ơng thức biểu th sự không tán thành, lên án, phê bình của nhà quản<br /> tr ối v i hành vi ứng x của từng nhân viên hay tập thể nhân viên và bu c họ iều chỉnh sự<br /> ứng x hợp v i các chuẩn mự<br /> nh. Là hình thức kỷ luật th p nh t áp dụng ối v i những<br /> ng ời phạm khuyết iểm ở mứ<br /> nhẹ, có tính ch t nh t thời, không có hệ thống ho c những<br /> tr ờng hợp<br /> ợ ph ình nh ng không s a chữa.<br /> 2.2. Nhân viên với nhu cầu cần khen ngợi và khiển trách<br /> Theo A.H. M slow, “ ng ơ ủ ng ời l o ng là hoàn toàn do các nhu cầu của họ<br /> quy nh”7. Vì thế ông<br /> hi á nhu ầu này thành 5 mứ<br /> từ chỗ mang tính ch t sinh lý<br /> ến chỗ hoàn toàn mang tính ch t xã h i. Áp dụng thuyết nhu cầu của A.H. Maslow vào việc<br /> quản lý nhân viên, ta th y r ng nếu xá<br /> nh ợc m t on ng ời ng r t quan tâm ở m t<br /> nhu cầu n o , t<br /> thể dùng nhu cầu n y ể th<br /> ẩy họ.Vậy, khen ngợi hay khiển trách<br /> thu c về nhóm nhu cầu mang tính ch t xã h i Điều này có thể ợc lý giải nh s u:<br /> - Mong muốn<br /> <br /> ợc thừa nhận l<br /> <br /> iều i ũng<br /> <br /> - Mỗi ng ời ều cần tiếp thêm ngh lự trong l o<br /> <br /> ng.<br /> <br /> - Mỗi ng ời ều mong chờ sự thoải mái tinh thần diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong<br /> cu c sống.<br /> - Mỗi ng ời ều muốn tạo ra mối liên kết<br /> - Mỗi ng ời ều mong muốn<br /> - Mỗi ng ời ều muốn<br /> chỉ ra lỗi y.<br /> <br /> c biệt v i mọi ng ời xung quanh.<br /> <br /> ợc học hỏi khi v p phải kh khăn<br /> <br /> ợc hoàn thiện khi mình làm m t việ s i v<br /> <br /> - Mỗi ng ời ều muốn mình<br /> <br /> ợ ng ời khác<br /> <br /> ợ ng ời khác tôn trọng và quan tâm.<br /> <br /> 2.3. Lợi ích của sự khen ngợi, khiển trách<br /> Robert White (1959) cho r ng t t cả mọi ng ời ều có nhu cầu năng lực.Theo ông,<br /> nhu cầu năng lực là mong muốn củ á nhân t ơng tá<br /> kết quả v i môi tr ờng8 Nh vậy,<br /> trong l o ng, on ng ời luôn có mong muốn nâng o năng lực của mình, tứ h ng ến sự<br /> hoànthiện và không ngừng v ơn l n Do , khen ngợi và khiển trách có khoa học có lợi cho<br /> nhà quản tr doanh nghiệp l n nhân vi n l o ng.<br /> <br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Nguyễn Hữu Thụ (2013), Tâm lý học quản trị kinh doanh, Nx Đại học quốc gia, Hà N i, tr.183.<br /> Robert White (1959), Motivation reconsidered: The concept of competence. Psychological Review, 66, 297333.<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 72<br /> <br /> KHOA HỌC QUẢN LÝ<br /> <br /> 2.3.1. Đối với nhà quản trị doanh nghiệp<br /> - Việc công nhận á h nh ng, nỗ lực và kết quả làm việc của nhân viên hay khiển<br /> trách những sai sót, hạn chế trong cách thức làm việc của họ ợc xem r t quan trọng ể họ<br /> nâng o hơn nữa ch t l ợng công việ Qu<br /> gi p ông ty, do nh nghiệp ngày càng phát<br /> triển bền vững, áp ứng nhu cầu khách hàng, giải quyết các v n ề phát sinh và thích nghi v i<br /> iều kiện th tr ờng luôn biến ng.<br /> - Tránh sự b t mãn của nhân viên. Khi nhân vi n ợ “sếp” qu n tâm k p thời họ sẽ<br /> hào hứng làm việc và luôn ủng h cho các hoạt ng của doanh nghiệp<br /> - Luôn tuân thủ các quy tắc. Các nhân viên sẽ có ý thức tôn trọng các quy tắc của doanh<br /> nghiệp, nhiệt tình trong các hoạt ng.<br /> - Tạo sự yêu thích và bảo vệ môi tr ờng làm việc. Giữa các nhân viên có sự liên hệ mật<br /> thiết th ơng y u, tôn trọng, học hỏi l n nhau, cùng giúp nhau tiến b .<br /> - Ngoài ra thông qua việc khen ngợi hay khiển trách mà nhà quản tr<br /> ơ h i ể củng<br /> cố mối quan hệ v i nhân vi n; h ng d n, tá<br /> ng ến nhân viên; tạo ra sự liên kết ch t chẽ<br /> v i nhân viên; mở r ng tầm ảnh h ởng củ mình; c biệt tạo bầu không khí t ơng tá tí h<br /> cực.<br /> 2.3.2. Đối với nhân viên<br /> - Lời khen ngợi và khiển trá h ng l , ng á h ợc xem là m t trong những yếu tố<br /> tạo n n môi tr ờng làm việc tích cự vì khi<br /> nhân vi n<br /> ợc sự cam kết mạnh mẽ hơn<br /> ối v i công việc của mình.<br /> - M t khi th y ợc sự thừa nhận v ánh giá cao của nhà quản tr cho các nỗ lực của<br /> mình, họ sẽ cảm th y thoải mái và hiệu su t làm việc sẽ o hơn<br /> - Các nhân viên sẽ cảm th y vui vẻ và luôn muốn tạo ra nhiều lợi nhuận hơn ho ông<br /> ty vì họ hiểu r ng ây l nơi ể họ ợc th thách và cống hiến cả những iều họ l m ợc và<br /> cả những iều họ v p phải.<br /> - Luôn i l m v i ý thức trách nhiệm cao. Họ ý thứ<br /> ợc r ng mỗi ng y l o ng của<br /> họ<br /> ng g p không hỉ cho họ, cho công ty mà quan trọng hơn l họ luôn ợc sếp thừa<br /> nhận. Ngoài ra họ còn th y mình<br /> ng g p ho sự phát triển của xã h i.<br /> - Ngoài ra thông qua việc khen ngợi hay khiển trách của nhà quản tr mà nhân viên có<br /> ơ h i nhận ợc sự phản hồi về những gì mình ng l m, hạn chế sai lầm và thời gian lãng<br /> phí, có m t sự sáng tạo và quyết tâm hơn<br /> 2.4. Các bước tiến hành khen ngợi, khiển trách<br /> Chìa khóa của sự thành công trong khen ngợi, khiển trách không chỉthể hiện ở việc áp<br /> dụng ng ng ời, ng việ , ng thời iểm m<br /> n ợc thể hiện trong từng<br /> c diễn ra<br /> quá trình khen ngợi hay khiển trách. Cụ thể nh s u:<br /> 2.4.1. Khen ngợi<br /> -D<br /> <br /> i ây l<br /> <br /> á<br /> <br /> c tiến hành khen ngợi trong m t tình huống cụ thể:<br /> <br /> - Ngay lúc bắt ầu hãy cho nhân viên biết những việc làm của họ. V i nhân viên m i<br /> cần chỉ cho họ biết cách lập mụ ti u ể họ làm tốt.<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 73<br /> <br /> KHOA HỌC QUẢN LÝ<br /> <br /> - Khen t ng họ ngay khi nhân vi n l m ợc việ áng khí h lệ Thông th ờng nhà<br /> quản tr th ờng h y ể ý và nhắc lỗi củ nhân vi n, ít i ể<br /> ến v n ề quan trọng này. Và<br /> ũng không ần phải chờ ến k họp m i khen ngợi họ.<br /> - Nói nhân viên biết họ áng khí h lệ iều gì và lý do vì sao khen ngợi họ.<br /> - Cho nhân viên biết bạn vui nh thế nào khi họ l m<br /> - Dừng m t lát ể họ cảm nhận niềm vui<br /> <br /> ợ<br /> <br /> iều<br /> <br /> ợc khen ngợi.<br /> <br /> - Khích lệ nhân viên cố gắng hơn nữa.<br /> - Bắt tay, vỗ vai hay m t h nh<br /> muốn họ th nh ông nh thế nào.<br /> <br /> ng thân mật n o<br /> <br /> ể nhân viên cảm th y bạn mong<br /> <br /> 2.4.2. Khiển trách<br /> Trở thành m t v sếp dễ mến và tâm lý trong mắt nhân vi n không quá kh ũng hẳng<br /> phải dễ dàng. Chỉ cần tinh tế v hân th nh qu n tâm ến ng ời khác sẽ chiếm ợc trái tim<br /> họ Do , sở hữu m t cách thức khiển trách khéo léo, nghệ thuật nhà quản tr sẽ nhận ợc<br /> m t kho t ng tình th ơng y u v kính trọng của nhân viên.D i ây l á<br /> c tiến hành<br /> khiển trách nhân viên có tác dụng.<br /> - N i tr<br /> <br /> c cho nhân viên biết phong cách làm việc của nhà quản tr .<br /> <br /> - Nhắc lại lỗi của nhân viên khi họ l m s i Điều này diễn ra ngay lập tức khi họ làm<br /> s i, không n n ể dành chờ ến cu c họp m i em r v l u khi nhắc lỗi ũng không n n<br /> quá tức giận, ũng nh không ợc khiển trá h khi<br /> hỉ là lời ồn.<br /> - Nói nhân viên biết bạn có cảm giác khó ch u ra sao khi nhân viên mắc lỗi; nói b ng<br /> thái dứt khoát, chứ không phải là c n nh n.<br /> - Phê bình nhẹ nhàng, chỉ phê bình hành vi chứ không phải phê bình bản thân, hay nhân<br /> cách củ nhân vi n Điều n y l m nhân vi n không rơi v o trạng thái thủ thế và cãi lại. Nên<br /> nh r ng hành vi chỉ là m t phần giá tr on ng ời, on ng ời hoàn toàn có thể cải tạo hành vi<br /> của mình.<br /> - Im l ng v i giây ể nhân viên cảm nhận iều<br /> - N i u iểm của nhân viên và cho họ th y mình giận là vì tôn trọng họ chứ không<br /> phải ghét bỏ họ.<br /> - Bắt tay, vỗ vai hay m t c chỉ thân mật n o<br /> ể nhân viên th y bạn ứng về phía họ,<br /> nh ng trong tr ờng hợp vừa rồi bạn không tán thành v i cách họ làm.<br /> - Không nhắc lại lỗi ũ<br /> Thông th ờng, chúng ta th y ở Việt Nam các chủ doanh nghiệp s dụng ph ơng pháp<br /> khiển trách không có hệ thống Đáng lẽ phải phản ứng ngay khi các nhân viên mắc lỗi lần ầu<br /> tiên, thì lại ể cho các nhân viên l p i l p lại lỗi của mình nhiều lần và cuối cùng, họ s dụng<br /> ngay biện pháp cự o n nh t là sa thải L m nh vậy h ng t<br /> vô tình ánh m t nhân tài<br /> chỉ vì mình h<br /> iết cách s dụng họ.<br /> 2.5. Những lưu ý khi khen ngợi hay khiển trách<br /> - M t lời khuy n ắt giá mà nhà quản tr cần phải nh là nên khách quan và công b ng<br /> khi khen hay khiển trách b t cứ nhân viên nào.<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 74<br /> <br /> KHOA HỌC QUẢN LÝ<br /> <br /> - Khi khen ngợi cần phải chú ý t i<br /> iểm nhân viên, không nên quá tô hồng và tôn<br /> thờ cá nhân chủ nghĩ dễ l m ho nhân vi n ki u ăng, ề cao cá nhân mình.<br /> - Cần phải cân nhắc mứ<br /> <br /> và kết quả của lời khiển trá h tr<br /> <br /> khi<br /> <br /> r<br /> <br /> - Chỉ khiển trách hành vi chứ không xúc phạm nhân cách, thân thể on ng ời.<br /> - Không nhắc lại lỗi của nhân viên khi họ<br /> <br /> s a chữa.<br /> <br /> - Khiển trách phải i ôi v i tạo ơ h i ể nhân viên tiến b .<br /> - Cần linh hoạt phối hợp khéo léo, linh hoạt giữa khen ngợi, khiển trách và m t vài thủ<br /> thuật khác trong nghệ thuật quản tr nhân sự ể nhân viên ngày càng hoàn thiện mình.<br /> 3. KẾT LUẬN<br /> V n ề kí h thí h, th<br /> ẩy tính tích cực hoạt ng m t cách hiệu quả củ ng ời lao<br /> ng trong các doanh nghiệp nh m h ng ến mục tiêu chung của tổ chức luôn là bài toán<br /> nan giải cho các nhà quản tr doanh nghiệp. Tr n ây l những nghiên cứu sơ ẳng của<br /> chúng tôi, v i mong muốn ng g p m t chút kiến thứ ơ ản bổ sung và làm phong phú<br /> hơn nghệ thuật quản tr nhân sự của các nhà quản lý. Bài nghiên cứu m i chỉ dừng lại ở hai<br /> phạm trù khen ngợi và khiển trá h Nh ng thiết nghĩ những iều nhỏ<br /> t ởng chừng nh<br /> ình th ờng này nếu ợc các nhà quản l , l nh ạo quan tâm áp dụng vào công việc h ng<br /> ngày củ mình, n ũng thể ví nh m t m l a nhỏ góp phần lan tỏa tạo nên thành công<br /> trong các công ty, doanh nghiệp hiện nay.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Kenneth Blanchard, Spence Johnson (2005), Vị giám đốc một phút, Nxb Tổng hợp<br /> TpHCM.<br /> [2]. Doug Jensen, Tom McMullen, Mel Stark (Tr nh Hồng Hạnh d ch) (2006). Nghệ thuật<br /> khen thưởng nhân viên, Nx L o ng.<br /> [3]. Hu nh Văn Sơn (2009), Kích thích động cơ làm việc c a nhân viên, Nx Tr ờng ĐH S<br /> phạm TP.HCM.<br /> [4]. Nguyễn Hữu Thụ (2013), Tâm lý học quản trị kinh doanh, Nx Đại học quốc gia, Hà N i.<br /> [5].Robert White (1959), Motivation reconsidered: The concept of competence. Psychological<br /> Review, 66, 297-333.<br /> Phản biện khoa học: TS. Nguyễn Hữu Thân<br /> Đơn vị công tác: Trƣờng ĐH Hồng Bàng<br /> SĐT: 0913.853.091 - Email: drthannguyenhuu2000@gmail.com<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 75<br /> <br />