Biện pháp giải trình vì một nền giáo dục không ai bị bỏ lại phía sau

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 15-18<br /> <br /> BIỆN PHÁP GIẢI TRÌNH<br /> VÌ MỘT NỀN GIÁO DỤC “KHÔNG AI BỊ BỎ LẠI PHÍA SAU”<br /> Lê Khánh Tuấn - Trường Đại học Sài Gòn<br /> Ngày nhận bài: 20/10/2018; ngày sửa chữa: 22/11/2018; ngày duyệt đăng: 27/12/2018.<br /> Abstract: Implementing the Sustainable Development Agenda to 2030, in 2018, the United<br /> Nations organizes the Global Action Week for Education with the theme “Accountability for<br /> sustainable development in the field of education and citizen participation”. This article reviews<br /> the process of developing, difficulties and obstacles of Vietnam in implementing the plan on<br /> sustainable development of education and training until 2025 and orientation to 2030; thereby<br /> proposing management measures to enhance accountability, towards an education “no one is left<br /> behind”.<br /> Keywords: Measures, accountability measures, education, no one is left behind.<br /> 1. Mở đầu<br /> Tháng 9/2015, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông<br /> qua nội dung “Biến đổi thế giới: Chương trình nghị sự<br /> phát triển bền vững đến năm 2030”. Một kế hoạch hành<br /> động vì nhân loại, toàn cầu và sự thịnh vượng được đưa<br /> ra với 17 mục tiêu về phát triển bền vững (SDGs Sustainable Development Goals), 169 mục tiêu cụ thể và<br /> 230 chỉ số giám sát, bao quát hết tất cả các lĩnh vực đời<br /> sống KT-XH. Trong đó, mục tiêu thứ 4 đề cập đến lĩnh<br /> vực giáo dục, đó là “Đảm bảo một nền giáo dục bình<br /> đẳng, hoà nhập, chất lượng và thúc đẩy các cơ hội học<br /> tập suốt đời cho tất cả mọi người” (sau đây xin gọi tắt là<br /> SDG4). Mục tiêu này gồm 7 mục tiêu và 11 chỉ tiêu.<br /> Nhằm vận động thực thi cam kết của các chính phủ,<br /> các tổ chức quốc tế và sự tham gia của các bên liên quan<br /> vào thực hiện SDG4, hàng năm, Liên hợp quốc đều tổ<br /> chức “Tuần lễ toàn cầu hành động vì giáo dục” (GAWE<br /> - Global Action Week on Education); trong đó, năm<br /> 2018, chủ đề của Tuần lễ là “Trách nhiệm giải trình vì<br /> SDG4 và sự tham gia của công dân”. Hưởng ứng đề<br /> xướng của Liên hợp quốc, Việt Nam đã có nhiều hoạt<br /> động để thúc đẩy sự thực thi, trong đó có việc tìm kiếm<br /> biện pháp giải trình để kiểm tra, giám sát sự phát triển<br /> của nền giáo dục “không một ai bị bỏ lại phía sau”.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Cam kết của Chính phủ Việt Nam<br /> Từ năm 2012, tại Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc<br /> về phát triển bền vững diễn ra tại Rio de Janeiro, Brazil,<br /> Chính phủ Việt Nam đã khẳng định “Phát triển bền vững<br /> là xu thế chung mà toàn nhân loại đang nỗ lực hướng tới.<br /> Phát triển bền vững đã trở thành đường lối, quan điểm<br /> của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước và được<br /> thể hiện rõ nét trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch<br /> phát triển KT-XH quốc gia cũng như của các ngành và<br /> địa phương của Việt Nam” [1].<br /> <br /> 15<br /> <br /> Về lĩnh vực Giáo dục, năm 2015, tại Hàn Quốc, cùng<br /> với 160 quốc gia khác, Việt Nam đã thông qua “Tuyên<br /> bố Incheon về giáo dục đến năm 2030”, với một khung<br /> hành động gồm 20 điểm, hướng đến một tầm nhìn mới<br /> cho giáo dục và cam kết cùng thực thi một chương trình<br /> nghị sự chung.<br /> Trên cơ sở các cam kết quốc tế, căn cứ vào mục tiêu<br /> phát triển bền vững của Liên hợp quốc, ngày 10/5/2017,<br /> Thủ tướng Chính phủ đã kí Quyết định số 622/QĐ-TTg<br /> về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện<br /> Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững (gọi<br /> tắt là QĐ 622) với các nội dung:<br /> - Đề ra 17 mục tiêu chung cho phát triển KT-XH của<br /> nước ta đến năm 2030, trong đó lĩnh vực GD-ĐT thuộc<br /> mục tiêu số 4 (SDG4) “Đảm bảo nền giáo dục có chất<br /> lượng, công bằng, toàn diện và thúc đẩy các cơ hội học<br /> tập suốt đời cho tất cả mọi người”.<br /> - Đề ra 115 mục tiêu cụ thể, trong đó mục tiêu 4<br /> (SDG4) lĩnh vực GD-ĐT có 8 mục tiêu cụ thể.<br /> - Giao các Bộ, ngành xây dựng và ban hành kế hoạch<br /> hành động triển khai thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ<br /> được phân công; xây dựng bộ chỉ tiêu thống kê và xây<br /> dựng hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ giám sát, đánh giá.<br /> 2.2. Kế hoạch triển khai của ngành Giáo dục<br /> Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại QĐ<br /> 622, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã kí Quyết định số<br /> 2161/QĐ-BGDĐT ngày 26/6/2017 ban hành Kế hoạch<br /> thực hiện mục tiêu phát triển bền vững lĩnh vực GD-ĐT<br /> đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 (sau đây xin<br /> gọi tắt là kế hoạch KH2161).<br /> Kế hoạch KH2161 gồm 6 mục tiêu chung, 33 chỉ tiêu<br /> cụ thể, 45 chỉ số theo dõi giám sát chia theo 03 giai đoạn<br /> đến năm 2020, đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.<br /> 6 mục tiêu chung là: 1) Tăng tiếp cận giáo dục cho mọi<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 15-18<br /> <br /> người (với 7 chỉ tiêu cụ thể); chăm sóc giáo dục trẻ thơ<br /> có chất lượng (4 chỉ tiêu); 2) Phát triển giáo dục đại học<br /> có chất lượng (5 chỉ tiêu); 3) Đảm bảo bình đẳng trong<br /> giáo dục và xóa bỏ chênh lệch còn tồn tại đối với các đối<br /> tượng dễ bị tổn thương (3 chỉ tiêu); 4) Xây dựng xã hội<br /> học tập (3 chỉ tiêu); 5) Trang bị kĩ năng, kiến thức cần<br /> thiết cho người học (4 chỉ tiêu); xây dựng môi trường học<br /> tập an toàn không bạo lực, toàn diện, hiệu quả cho tất cả<br /> mọi người (4 chỉ tiêu); 6) Giáo dục nâng cao nhận thức<br /> năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ rủi ro<br /> thiên tai (3 chỉ tiêu cụ thể).<br /> Kế hoạch KH2161 cũng đã đề xuất các nhóm giải<br /> pháp tổ chức thực hiện đối với các Bộ, ngành và các địa<br /> phương; đồng thời phân công trách nhiệm chủ trì triển<br /> khai thực hiện kế hoạch cho các cục, vụ, viện thuộc Bộ<br /> GD-ĐT.<br /> Trên cơ sở kế hoạch KH2161, Bộ GD-ĐT đã quyết<br /> định thành lập Ban chỉ đạo quốc gia thực hiện SDG4, do<br /> một thứ trưởng làm Trưởng ban; giúp việc Ban chỉ đạo<br /> có Tổ thư kí. Ban chỉ đạo đã tổ chức hội nghị phổ biến,<br /> quán triệt kế hoạch KH2161 đến 63 sở GD-ĐT; yêu cầu<br /> các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương xây dựng kế<br /> hoạch thực hiện phù hợp với thực tế của địa phương.<br /> Đồng thời, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra việc lồng ghép<br /> các mục tiêu của SDG4 vào kế hoạch phát triển GD-ĐT<br /> hàng năm; rà soát, đánh giá, xây dựng các tiêu chí thống<br /> kê để thu thập thông tin phục vụ cho việc kiểm tra, giám<br /> sát. Các cục, vụ, viện trực thuộc Bộ tham mưu triển khai,<br /> theo dõi, giám sát và định kì báo cáo Bộ trưởng để tổng<br /> hợp báo cáo Chính phủ.<br /> 2.3. Những khó khăn, vướng mắc<br /> Sau một năm triển khai thực hiện kế hoạch KH2161,<br /> tháng 6/2018, tại Đà Nẵng, Bộ GD-ĐT đã phối hợp với<br /> UNICEF và các đối tác quốc tế tổ chức Hội thảo Hưởng<br /> ứng GAWE 2018 và phổ biến kế hoạch hành động thực<br /> hiện mục tiêu phát triển bền vững ngành Giáo dục. Một<br /> số khó khăn, vướng mắc vẫn còn, đó là:<br /> - Sau một năm, mới có 29/63 tỉnh, thành phố gửi báo<br /> cáo kế hoạch thực hiện SDG4.<br /> - Nguồn lực tài chính cho thực hiện kế hoạch còn hạn<br /> hẹp, kể cả ngân sách Nhà nước và các nguồn vốn tài trợ;<br /> trong khi huy động xã hội hoá chưa tốt.<br /> - Sự chuyển biến nhận thức của các cấp, các ngành<br /> chưa tương xứng.<br /> - Một số chỉ tiêu kế hoạch hiện vẫn còn ở mức thấp,<br /> phải có giải pháp quyết liệt của tất cả các cấp, các ngành<br /> thì mới đạt được mục tiêu 2025, như:<br /> + Tỉ lệ dân số 11-14 tuổi đi học trung học cơ sở phải<br /> nâng từ khoảng 91% hiện nay lên 97%; giảm tỉ lệ trẻ<br /> em ngoài nhà trường độ tuổi tiểu học từ 2,6% hiện nay<br /> <br /> 16<br /> <br /> xuống 1,0% và trẻ em ngoài nhà trường độ tuổi trung<br /> học cơ sở từ 7,7% hiện nay xuống 6,0% năm 2015<br /> (thuộc mục tiêu 4.1).<br /> + Huy động trẻ vào nhà trẻ từ 16% lên 35%, tỉ lệ trẻ<br /> em mầm non được trải nghiệm tích cực từ 90% lên 98%<br /> vào năm 2025 (thuộc mục tiêu 4.2).<br /> + Tỉ lệ trường học các cấp có công trình vệ sinh, nước<br /> sạch đạt chuẩn phải tăng 1% đến 2%/năm; tỉ lệ trường<br /> học phổ thông có cơ sở hạ tầng, tài liệu học tập, môi<br /> trường học tập phù hợp và tiếp cận với học sinh khuyết<br /> tật phải tăng từ khoảng 47% hiện nay lên 55% năm 2015<br /> (thuộc mục tiêu 4.a).<br /> + Giảm sĩ số học sinh/lớp học, tỉ lệ học sinh/giáo viên,<br /> đảm bảo tỉ lệ giáo viên/lớp theo quy mô lớp học mới, là<br /> những chỉ tiêu rất khó đạt (thuộc mục tiêu 4.c). Hiện tại,<br /> quy mô lớp học của Việt Nam đang ở mức cao, có thể<br /> cao gấp 2 đến trên 2,5 lần so với các nước tiên tiến; muốn<br /> giảm phải có sự đầu tư tài chính rất lớn cho xây dựng<br /> phòng học, ngoài ra vị trí việc làm cũng phải tăng thêm.<br /> Do đó, cần một chủ trương của Đảng và một chính sách<br /> lớn của Chính phủ, nếu chỉ một ngành Giáo dục thì<br /> không thể thực hiện được.<br /> - Một số chỉ số theo dõi, giám sát mang tính định tính<br /> chưa được cụ thể hoá, làm hạn chế tính giải trình trong<br /> quản lí. Trong đó, có những chỉ số bắt buộc phải đưa vào<br /> đánh giá, như: tỉ lệ học sinh đạt mức độ thông thạo tối<br /> thiểu về đọc hiểu và toán học; tỉ lệ trẻ em được trải<br /> nghiệm tích cực; tỉ lệ thanh niên và người lớn có kĩ năng<br /> sử dụng và xử lí công nghệ thông tin; tỉ lệ học sinh hiểu<br /> biết về công dân toàn cầu và phát triển bền vững; tỉ lệ<br /> trường học có đủ điều kiện thiết yếu cho giáo dục khuyết<br /> tật; tỉ lệ học sinh bị bắt nạt, nhục hình, bạo lực học đường,<br /> quấy rối, lạm dụng tình dục...<br /> - Khó khăn, trở ngại về đổi mới tư duy và thay đổi<br /> phương pháp quản lí vẫn còn. Trong phát biểu của Phó<br /> Trưởng đại diện UNICEF tại Hà Nội, bà Lesley Miller kì<br /> vọng rằng để Việt Nam đạt được SDG4 về giáo dục thì<br /> không thể cứ theo cách làm cũ, quen thuộc và đề nghị tập<br /> trung thảo luận 3 nội dung (đều hướng đến biện pháp giải<br /> trình vì một nền giáo dục “không ai bị bỏ lại phía sau”):<br /> + Một là, cải thiện quá trình thu thập dữ liệu và minh<br /> chứng thực tế, là một trong những điều kiện tiên quyết để<br /> theo dõi tiến độ thực hiện. Điều này rất quan trọng, nhằm<br /> đảm bảo có số liệu cụ thể để nắm được những thiếu hụt<br /> không chỉ trong cơ hội tiếp cận giáo dục mà còn đảm bảo<br /> chất lượng trong dạy và học một cách bình đẳng, đặc biệt<br /> là ở cấp tỉnh.<br /> + Hai là, các chính sách, quá trình lập kế hoạch và dự<br /> toán ngân sách nên dựa trên những bằng chứng xác thực<br /> từ việc thu thập và phân tích dữ liệu. Cần tích hợp một<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 15-18<br /> <br /> cách có hệ thống các chỉ số SDG4 liên quan, có các biện<br /> pháp bố trí nguồn lực ở tất cả các cấp bao gồm cả ở<br /> trường học.<br /> + Ba là, quan hệ phối hợp giữa các bộ ngành, địa<br /> phương cần được xem là một yếu tố quan trọng của<br /> chương trình nghị sự SDG4, cả trong thực hiện và cả<br /> trong thu thập thông tin, trách nhiệm giải trình. Các<br /> nguồn số liệu về thực hiện cần có sự kết hợp chặt chẽ của<br /> các Bộ ngành, địa phương.<br /> 2.4. Kiến nghị các biện pháp để tăng cường trách<br /> nhiệm giải trình, hướng đến một nền giáo dục “không<br /> ai bị bỏ lại phía sau”<br /> Để tăng mức độ giải trình về kết quả thực hiện và<br /> phương thức triển khai kế hoạch KH2161 hướng đến nền<br /> giáo dục “không một ai bị bỏ lại phía sau”, các biện pháp<br /> chủ yếu tập trung vào tiếp cận giáo dục. Một mặt, phải<br /> làm sao có đủ số liệu để đánh giá mức độ tiếp cận giáo<br /> dục thực tế của người dân ở tất cả các vùng, miền, các<br /> thành phần xã hội; mặt khác, chỉ tiêu kế hoạch phải<br /> hướng đến việc đưa họ đến trường, “không được để một<br /> ai bị bỏ lại ở phía sau”.<br /> - Cần thay đổi nhận thức về hoà nhập, công bằng và<br /> bình đẳng. Hoà nhập là bảo đảm sự cùng tham gia, hoà<br /> chung, không có sự tách biệt; để giải trình phải xây dựng<br /> công cụ đo lường để đánh giá sự hoà nhập. Công bằng<br /> và bình đẳng là hai vế nhạy cảm khi xây dựng chính sách,<br /> bảo đảm công bằng có thể không tạo lập được bình đẳng;<br /> vì vậy phải cần nhắc kĩ khi nào thì nghiêng về công bằng,<br /> khi nào thì nặng về bình đẳng. Để thực hiện được sự hoà<br /> nhập, công bằng, bình đẳng trong giáo dục cần phải có<br /> sự tích hợp vào tất cả các chính sách, tất cả các cấp học;<br /> cần trách nhiệm phối hợp của tất cả các Bộ, ngành và địa<br /> phương - nghĩa là, Chính phủ cần có sự chỉ đạo phù hợp<br /> để huy động được sức mạnh tổng thể của toàn xã hội và<br /> cả hệ thống chính trị.<br /> - Phải thừa nhận một thực tế là hiện nay việc thu thập<br /> thông tin quản lí của toàn ngành Giáo dục rất khó, kỉ luật<br /> báo cáo của các cấp chưa tốt. Ngay cả số liệu về chi tiêu<br /> ngân sách nhà nước cho toàn ngành, muốn thu thập được<br /> cũng phải chịu độ trễ đến hàng năm. Với lượng thông tin<br /> cần thu thập khá lớn cho thực hiện giải trình kết quả<br /> SDG4, vẫn thực trạng này sẽ là bất khả thi. Phân cấp<br /> quản lí ngân sách, quản lí nhân sự của ngành Giáo dục<br /> hiện nay rất phân tán, nhiều bất cập chính là nguyên nhân<br /> của vấn đề. Kiến nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện cơ<br /> chế phân cấp quản lí nhà nước về giáo dục với hiệu lực<br /> và hiệu quả thực thi cao hơn.<br /> - Song song với cải thiện việc thực thi về phân cấp<br /> quản lí, đề nghị Ban chỉ đạo quốc gia về thực hiện SDGs<br /> của Chính phủ có sự phân công, chỉ đạo quyết liệt, bảo<br /> <br /> 17<br /> <br /> đảm có sự can thiệp mạnh ở tất cả các cấp, các ngành<br /> trong việc báo cáo, cung cấp đầy đủ thông tin phục vụ<br /> cho việc giám sát, đánh giá và giải trình kết quả. Ban chỉ<br /> đạo SDG4 của Bộ GD-ĐT cần đề xuất cụ thể sự phân<br /> công cung cấp thông tin cho từng chỉ số của Bộ Kế hoạch<br /> và Đầu tư (Tổng cục Thống Kê), Bộ Tài chính, Bộ Lao<br /> động - Thương binh và Xã hội, các ngành và địa phương<br /> liên quan để Ban chỉ đạo quốc gia quyết định.<br /> - Trong 45 chỉ số theo dõi, giám sát của kế hoạch<br /> KH2161, một số đã thể hiện trong chỉ tiêu thống kê, số<br /> còn lại hoặc là chưa được định lượng hoá, hoặc chưa có<br /> kênh thu thập thông tin; nếu không hoàn thiện, sẽ không<br /> có đủ “nguyên liệu” cho đánh giá hoặc thực hiện giải<br /> trình. Bộ GD-ĐT cần sớm định lượng hoá các chỉ tiêu<br /> định tính và xác lập kênh thông tin, báo cáo đối với tất cả<br /> chỉ số.<br /> - Kiến nghị Bộ GD-ĐT rà soát lại các hệ thống phần<br /> mềm về thông tin quản lí (Hệ thống thông tin quản lí<br /> giáo dục; hệ thống thông tin phổ cập giáo dục và chống<br /> mù chữ, hệ thống thông tin quản lí nhân sự; hệ thống<br /> phần mềm quản lí kế hoạch...); soát xét, chỉ đạo thực<br /> hiện theo nguyên tắc kế thừa kết quả đã triển khai (trong<br /> đó có tận dụng thói quen, kĩ năng sử dụng của người<br /> dùng), phát triển tiêu chí thu thập, kênh thu thập thông<br /> tin, tránh thay đổi quá nhiều ... bảo đảm tiết kiệm, hiệu<br /> quả. Cần coi ứng dụng công nghệ thông tin là một biện<br /> pháp rất quan trọng.<br /> - Cần đưa sáng kiến về trẻ em ngoài nhà trường của<br /> Liên hợp quốc vào áp dụng một cách toàn diện, có hệ<br /> thống từ trung ương đến cơ sở, xem đây là một giải pháp<br /> căn cơ để tạo bình đẳng cho mọi người có cơ hội đến<br /> trường, đặc biệt là các đối tượng khó khăn, làm cho<br /> “không một ai bị bỏ lại phía sau”. Trách nhiệm thu thập<br /> thông tin về trẻ em ngoài nhà trường (để trả lời câu hỏi<br /> “trẻ em ngoài nhà trường họ là ai?”) và phân tích rào cản<br /> (trả lời câu hỏi “Vì sao họ không được đến trường?”)<br /> phải được xác định từ cơ sở giáo dục và cấp uỷ, chính<br /> quyền trực tiếp quản lí. Hệ thống thống kê, báo cáo cần<br /> được thiết lập xuyên suốt từ cơ sở; từ đó, Bộ GD-ĐT tổng<br /> hợp thông tin để phân tích và xây dựng chính sách (trả<br /> lời câu hỏi “Làm sao để đưa họ đến trường?”).<br /> - Kiến nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện quy hoạch<br /> lại hệ thống chính sách để tháo bỏ các rào cản, giúp huy<br /> động triệt để các đối tượng trẻ em đến trường. Đối với<br /> các chính sách cũ cần rà soát, hoàn thiện trên cơ sở khắc<br /> phục những nội dung chưa hợp lí, phát huy điểm mạnh<br /> để hạn chế tối đa những mặt trái, mặt kém hiệu quả trong<br /> triển khai thực hiện. Ngoài chính sách hỗ trợ tài chính,<br /> cần quan tâm ban hành chính sách mang tính xã hội, phát<br /> động các phong trào cộng đồng, nhằm huy động sức<br /> mạnh tổng hợp để tháo gỡ rào cản cho trẻ em khuyết tật,<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 15-18<br /> <br /> trẻ em bị cản trở đến trường bởi những biểu hiện về tâm<br /> lí, tập quán lạc hậu hoặc bị tác động từ việc di cư, tìm<br /> kiếm việc làm của bố mẹ...<br /> - Chỉ đạo mạnh mẽ việc xây dựng kế hoạch và lập dự<br /> toán ngân sách giáo dục theo phương pháp lập kế hoạch<br /> chiến lược và quản lí kế hoạch dựa vào kết quả. Kế hoạch<br /> phải được hình thành từ cơ sở giáo dục, trên cơ sở đánh<br /> giá chính xác thực trạng trẻ em ngoài nhà trường, từ đó<br /> xác định mục tiêu ưu tiên và tính toán điều kiện về nhân<br /> lực, tài chính, cơ sở vật chất cho thực hiện. Song song với<br /> tiếp cận chất lượng và tiếp cận quản lí, cần lấy kết quả<br /> đánh giá tác động xã hội về bình đẳng học tập làm thước<br /> đo của kế hoạch. Tiêu chí “vì nền giáo dục không một ai<br /> bị bỏ lại phía sau” phải là thước đo hiệu quả của cả quá<br /> trình kế hoạch (trước, trong và sau khi thực hiện kế<br /> hoạch); đồng thời phải được quán triệt đến tất cả các cấp<br /> kế hoạch (từ cơ sở giáo dục, phòng, sở và Bộ GD-ĐT).<br /> 3. Kết luận<br /> Bài viết này đã điểm lại quá trình triển khai, những<br /> khó khăn, vướng mắc của Việt Nam trong thực hiện kế<br /> hoạch về mục tiêu phát triển bền vững lĩnh vực GD-ĐT<br /> đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030; từ đó kiến<br /> nghị các biện pháp quản lí nhằm tăng cường trách nhiệm<br /> giải trình, hướng đến một nền giáo dục “không ai bị bỏ<br /> lại phía sau”.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Chính phủ (2012). Thực hiện phát triển bền vững ở<br /> Việt Nam. Báo cáo quốc gia tại Hội nghị cấp cao của<br /> Liên hợp quốc về phát triển bền vững (RIO+20), Rio<br /> de Janeiro (Brazil).<br /> [2] Bộ GD-ĐT (2018). Kế hoạch hành động thực hiện<br /> mục tiêu phát triển bền vững ngành Giáo dục<br /> (SDG4). Báo cáo hội nghị, Đà Nẵng.<br /> [3] Bộ GD-ĐT (2017). Quyết định số 2161/QĐBGDĐT ngày 26/6/2017 về việc ban hành Kế hoạch<br /> thực hiện mục tiêu phát triển bền vững lĩnh vực giáo<br /> dục và đào tạo đến năm 2025 và định hướng đến<br /> năm 2030.<br /> [4] Lesley Miller, Phó Trưởng Đại diện UNICEF Việt<br /> Nam (2018). Phát biểu khai mạc Hội thảo hưởng<br /> tuần lễ toàn cầu về giáo dục và phổ biến kế hoạch<br /> hành động thực hiện các mục tiêu phát triển bền<br /> vững ngành Giáo dục. Đà Nẵng.<br /> [5] Thủ tướng Chính phủ (2015). Quyết định số<br /> 622/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 về việc ban hành Kế<br /> hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình<br /> nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.<br /> [6] UNESCO - UNICEF - Ngân hàng Thế giới - UNDP UN Women - UNHCR (2015). Tuyên bố Incheon<br /> <br /> 18<br /> <br /> hướng tới giáo dục chất lượng, bình đẳng, hòa nhập và<br /> học tập suốt đời cho mọi người. Incheon (Hàn Quốc).<br /> [7] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số<br /> 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản<br /> toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công<br /> nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập<br /> quốc tế.<br /> MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI...<br /> (Tiếp theo trang 23)<br /> Kết quả nghiên cứu thực trạng cho thấy, nhìn chung<br /> khả năng hiểu nghĩa của từ trong tác phẩm văn học của<br /> trẻ mầm non nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói riêng còn rất<br /> hạn chế. Nguyên nhân một mặt là do khả năng ngôn ngữ<br /> và vốn kinh nghiệm của trẻ còn nghèo nàn; các ngôn từ<br /> trong tác phẩm văn học lại vô cùng phong phú, giàu tính<br /> tượng thanh, tượng hình, giàu sắc thái và cũng rất trừu<br /> tượng, đa nghĩa... Nhưng có một nguyên nhân quan trọng<br /> nữa là trong thực tế tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi làm quen tác<br /> phẩm văn học, giáo viên chưa thực sự chú trọng cũng<br /> như chưa có các phương pháp và kĩ năng phù hợp để giúp<br /> trẻ hiểu nghĩa của từ trong hoạt động cho trẻ làm quen<br /> tác phẩm văn học.<br /> Để giúp trẻ 5-6 tuổi hiểu nghĩa của từ trong hoạt động<br /> cho trẻ làm quen tác phẩm văn học, chúng tôi đã nghiên<br /> cứu và xây dựng các biện pháp phù hợp với đặc điểm ngôn<br /> ngữ và khả năng nhận thức của trẻ cũng như phù hợp với<br /> điều kiện thực tế của giáo dục mầm non Việt Nam nói<br /> chung và của thành phố Vinh hiện nay nhằm nâng cao khả<br /> năng hiểu nghĩa của từ trong tác phẩm văn học.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Trịnh Thị Hà Bắc (2013). Lí luận và phương pháp<br /> phát triển ngôn ngữ cho trẻ em. NXB Đại học Huế.<br /> [2] Bộ GD-ĐT (2009). Chương trình giáo dục mầm non.<br /> [3] Bộ GD-ĐT (2016). Thông tư số 28/2016/TTBGDĐT sửa đổi bổ sung một số nội dung chương<br /> trình của Chương trình giáo dục mầm non 2009.<br /> [4] Nguyễn Thị Hòa (2009). Giáo dục học mầm non.<br /> NXB Đại học Sư phạm.<br /> [5] Lê Thu Hương (chủ biên, 2017). Tuyển chọn trò<br /> chơi, bài hát, thơ ca, truyện, câu đố theo chủ đề (trẻ<br /> 5-6 tuổi). NXB Giáo dục Việt Nam.<br /> [6] Đỗ Thị Kim Liên (1999). Ngữ nghĩa lời hội thoại.<br /> NXB Giáo dục.<br /> [7] A.X. Macarenco (1962). Bài ca sư phạm. NXB Văn hóa.<br /> [8] Trần Thị Hoàng Yến (2006). Đánh giá khả năng hiểu<br /> nghĩa từ của trẻ mẫu giáo lớn. Trường Đại học Vinh.<br /> <br />