Bình giảng bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử.

Đề bài: Bình giảng bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử.<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Mấy ai dã từng say trăng như Hàn Mặc Tử? Cả một thế giới trăng trong thơ ông:<br /> <br /> "Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu<br /> <br /> Đợi gió đông về để lả lơi…"<br /> <br /> (Bẽn lẽn)<br /> <br /> "Bỗng đêm nay trước cửa bóng trăng quỳ<br /> <br /> Sấp mặt xuống uốn mình theo dáng liễu".<br /> <br /> (Hãy nhập hồn em)<br /> <br /> "Bông nguyệt leo song sờ sẫm gối<br /> <br /> Gió thu lọt cửa cọ mài chăn".<br /> <br /> (Đêm không ngủ)<br /> <br /> Thi sĩ còn nói đến thuyền trăng, sông trăng, sóng trăng... Cả một thế giới trăng mộng ảo,  <br /> huyền diệu. Thơ Hàn Mặc Tử rợn ngợp ánh trăng, thể hiện một tâm hồn "say trăng" với  <br /> tình yêu tha thiết cuộc đời, vừa thực vừa mơ. Ông là một trong những nhà thơ lỗi lạc nhất <br /> của phong trào Thơ mới (1932 ­ 1941). Với 28 tuổi đời (1912 ­ 1940), ông để lại cho nền <br /> thơ ca dân tộc hàng trăm bài thơ và một số kịch thơ đặc sắc. Thơ  của ông như  trào ra từ <br /> máu và nước mắt, có không ít hình tượng kinh dị. Cũng chưa ai viết hay về mùa xuân và  <br /> thiếu nữ ("Mùa xuân chín"), về Huế đẹp và thơ ("Đây thôn Vĩ Dạ") như Hàn Mặc Tử.<br /> <br /> "Đây thôn Vĩ Dạ" rút trong "Tập thơ  Điên" xuất bản năm 1940, sau khi nhà thơ  đã qua <br /> đời. Bài thơ nói rất hay về Huế, về cảnh sắc thiên nhiên hữu tình, về con người xứ Huế,  <br /> nhất là các cô gái duyên dáng, đa tình, đáng yêu. Hàn Mặc Tử  đã viết về  một tình yêu ­  <br /> tình yêu đơn phương thơ mộng đắm say, lung linh trong sáng đến huyền ảo. Bài thơ  giãi <br /> bày một nỗi niềm bâng khuâng, một khát khao về hạnh phúc của thi sĩ đa tình, có nhiều  <br /> duyên nợ với cảnh và con người Vĩ Dạ.<br /> <br /> Câu đầu của khổ thơ thứ nhất "dịu ngọt" như một lời chào mời, vừa mừng vui hội ngộ,  <br /> vừa nhẹ nhàng trách người thương xiết bao thương nhớ, đợi chờ. Giọng thơ êm dịu, đằm  <br /> thắm và tình tứ: "Sao anh không về  chơi thôn Vĩ?". Có mấy xa xôi. Cảnh cũ người xưa  <br /> thấp thoáng trong vần thơ đẹp mang hoài niệm. Bao kỉ niệm sống dậy trong một hồn thơ.  <br /> Nó gắn liền với cảnh sắc vườn tược và con người xứ Huế mộng mơ:<br /> <br /> "Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên<br /> <br /> Vườn ai mướt quá xanh như ngọc<br /> <br /> Lá trúc che ngang mặt chữ điền".<br /> <br /> Cảnh được nói đến là một sáng bình minh đẹp nơi thôn Vĩ. Nhìn từ  xa, thi nhân say mê  <br /> ngắm nhìn những ngọn cau, tàu cau ngời lên dưới màu nắng mới, "nắng mới lên" rực rỡ. <br /> Hàng cau cao vút là hình  ảnh thân thuộc của thôn Vĩ Dạ  từ  bao đời nay. Hàng cau như <br /> chào mời, như vẫy gọi.<br /> <br /> Quên sao được màu xanh cây lá nơi đây. Nhà thơ  trầm trổ  thốt lên khi đứng trước một  <br /> màu xanh vườn tược Vĩ Dạ: "Vườn ai mướt quá xanh như  ngọc". Sương đêm  ướt đẫm <br /> cây cỏ, hoa lá. Màu xanh mỡ  màng, non tơ  ngời lên, bóng lên dưới ánh mai hồng, trông  <br /> "mướt quá" một màu xanh ngọc bích. Đất đai màu mỡ, khí hậu thuận hoà, con người cần  <br /> cù chăm bón mới có màu sắc "xanh như ngọc"  ấy. Thiên nhiên như  rạo rực, trẻ  trung và <br /> đầy sức sống. Nói về  màu xanh ngọc bích, Xuân Diệu (1938) cũng viết: "Đổ  trời xanh  <br /> ngọc qua muôn lá..." ("Thơ  duyên"). Hai chữ  "vườn ai" gọi ra nhiều ngạc nhiên và man  <br /> mác bâng khuâng. Câu thơ thứ tư tả thiếu nữ với khóm trúc vườn xuân: "Lá trúc che ngang <br /> mặt chữ  điền". Mặt trái xoan, mặt hoa da phấn, khuôn mặt búp sen là vẻ  đẹp của giai <br /> nhân. Mặt chữ điền là gương mặt đầy đặn, vuông vắn, phúc hậu. "Lá trúc che ngang" là <br /> nét vẽ độc đáo đã tô đậm một nét đẹp của cô gái Huế duyên dáng, dịu dàng, kín đáo, tình  <br /> tứ đáng yêu. Hàn Mặc Tử hơn một lần nói về trúc và thiếu nữ. Khóm trúc như  toả  bóng <br /> xanh mát che chở cho một mối tình đẹp đang nảy nở:<br /> <br /> "Thầm thì với ai ngồi dưới trúc<br /> <br /> Nghe ra ý vị và thơ ngây".<br /> <br /> (Mùa xuân chín)<br /> Hai câu thơ  ba, bốn trong khổ thơ đầu tả  cau, tả  nắng, tả vườn, tả trúc và thiếu nữ  với  <br /> một gam màu nhẹ, thoáng, ẩn hiện, mơ hồ. Đặc sắc nhất là hai hình ảnh so sánh và ẩn dụ <br /> (xanh như  ngọc..., mặt chữ  điền). Cảnh và người nơi Vĩ Dạ  thật hồn hậu, thân thuộc  <br /> đáng yêu.<br /> <br /> Vĩ Dạ ­ một làng quê nằm bên bờ Hương giang, thuộc ngoại ô cố đô Huế. Vĩ Dạ đẹp với  <br /> những con đò thơ  mộng, những mảnh vườn xanh tươi bốn mùa, sum sê hoa trái. Những <br /> ngôi nhà xinh xắn thấp thoáng ẩn hiện sau hàng cau, khóm trúc, mà ở đây thường dìu dặt  <br /> câu hát nam ai, nam bình, qua tiếng đàn tranh, đàn tam thập lục huyền diệu, réo rắt. Thôn  <br /> Vĩ Dạ đẹp nên thơ. Hàn Mặc Tử đã dành cho Vĩ Dạ vần thơ đẹp nhất với tất cả tấm lòng <br /> tha thiết mến thương. Xa cách Huế và Vĩ Dạ đã bao năm tháng rồi. Thế  mà cảnh sắc và <br /> con người nơi thôn Vĩ vẫn được nhà thơ ôm ấp trong lòng, càng trở nên lung linh, biểu lộ <br /> niềm ước mong tha thiết được trở lại cố đô thăm cảnh cũ người xưa. Bức tranh tâm cảnh <br /> đã được thể hiện một cách tài hoa qua bức tranh thôn Vĩ hữu tình nên thơ.<br /> <br /> Khổ  thơ  thứ  hai nói về  cảnh mây trời, sông nước. Một không gian nghệ  thuật thoáng  <br /> đãng, mơ hồ, xa xăm. Hai câu thơ năm, sáu là bức tranh tả gió, mây dòng sông và hoa (hoa  <br /> bắp). Giọng thơ nhẹ nhàng, thoáng buồn. Nghệ thuật đối tạo nên bốn phiên cảnh hài hoà, <br /> cân xứng và sống động. Gió mây đôi ngả như mối tình nhà thơ, tưởng gần đấy mà xa vời,  <br /> cách trở. Dòng Hương giang êm đềm trôi lững lờ, trong tâm tưởng thi nhân trở nên "buồn <br /> thiu", nhiều bâng khuâng man mác. Hoa bắp laỵ, nhè nhẹ đung đưa trong gió thoảng. Nhịp  <br /> điệu khoan thai, thơ mộng của miền sông Hương núi Ngự  được diễn tả  rất tinh tế! Các <br /> điệp ngữ  luyến láy gợi nhiều vương vấn mộng mơ. Ngoại cảnh mênh mang chia lìa... <br /> như nỗi lòng, như tâm tình thi nhân vậy:<br /> <br /> "Gió theo lối gió, mây đường mây<br /> <br /> Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay".<br /> <br /> Hai câu tiếp theo, nhà thơ  hỏi "ai" hay hỏi mình khi nhìn thấy, hay nhớ  tới hình ảnh con <br /> đò nằm mộng bến sông trăng. Sông Hương quê em trở  thành "sông trăng". Hàn Mặc Tử <br /> với tình yêu Vĩ Dạ đã sáng tạo nên vần thơ đẹp nói về dòng sông Hương với những con <br /> thuyền nằm ngủ  dưới vầng trăng. Nguyễn Công Trứ  đã từng viết: "Gió trăng chứa một  <br /> thuyền đầy". Hàn Mặc Tử  cũng góp cho nền thơ  Việt Nam hiện đại một vần thơ  trăng <br /> độc đáo:<br /> <br /> "Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> <br /> Có chở trăng về kịp tối nay?".<br /> <br /> Tâm hồn nhà thơ  xao xuyến khi nhìn sông trăng và con thuyền. Thuyền em hay "thuyền  <br /> ai" vừa thân quen, vừa xa lạ. Chất thơ  mộng  ảo trong "Đây thôn Vĩ Dạ" là  ở  những thi  <br /> liệu ấy. Câu thơ gợi tả một hồn thơ đang rung động trước vẻ đẹp thơ mộng của xứ Huế <br /> miền Trung, nói lên một tình yêu kín đáo, dịu dàng, mộng mơ và thoáng buồn. Ở đây bức  <br /> tranh tâm cảnh tràn ngập ánh trăng, thấm thìa một nỗi buồn cô đơn li biệt của khách đa  <br /> tình.<br /> <br />  Khổ thơ thứ ba nói về cô gái Huế và tâm tình thi nhân. Đương thời, nhà thơ Nguyễn Bính <br /> đã viết về thiếu nữ sông Hương: "Những nàng thiếu nữ sông Hương ­ Da thơm là phấn,  <br /> má hường là son..". Vĩ Dạ  mưa nhiều, những buổi sớm mai và chiều tà lắm sương khói. <br /> "Sương khói" trong Đường thi thường gắn liền với tình cố  hương,  ở  đây sương khói đã  <br /> làm nhoà đi, mờ đi áo trắng em, nên anh nhìn mãi vẫn không nhận ra dáng hình em (nhân <br /> ảnh). Người thiếu nữ Huế thoáng hiện, trắng trong, kín đáo và duyên dáng. Gần mà xa. <br /> Thực mà mơ. Câu thơ chập chờn, bâng khuâng. Ta đã biết Hàn Mặc Tử từng có một mối  <br /> tình đẹp đơn phương với một thiếu nữ Huế mang tên một loài hoa đẹp. Phải chăng nhà <br /> thơ nói về mối tình này?<br /> <br /> "Mơ khách đường xa, khách đường xa,<br /> <br /> Áo em trắng quá nhìn không ra<br /> <br /> Ở đây sương khói mờ nhân ảnh<br /> <br /> Ai biết tình ai có đậm đà?".<br /> <br /> "Mơ  khách đường xa, khách đường xa... ai biết... ai có..." các điệp ngữ  và luyến láy  ấy <br /> tạo nên nhạc điệu sâu lắng, dịu buồn, mênh mang. Sự cách biệt và nỗi buồn xa vắng chia <br /> li như kéo dài trong không gian và thời gian vô tận. Người đọc thêm cảm thương cho nhà  <br /> thơ tài hoa, đa tình mà bạc mệnh, từng say đắm với mối tình đơn phương nhưng suốt đời  <br /> phải sống trong cô đơn và bệnh tật.<br /> <br /> Cũng cần nói một đôi lời về  chữ  "ai" trong bài thơ  này. Cả  bốn lần chữ  "ơi" xuất hiện  <br /> đều mơ  hồ, ám  ảnh: ''Vườn ai mướt quá xanh như  ngọc?" ­ "Thuyền ai đậu bến sông  <br /> trăng đó?" ­ "Ai biết tình ai có đậm đà?". Con người mà nhà thơ  nói đến là con ngưòi xa <br /> vắng, trong hoài niệm, bâng khuâng. Nhà thơ luôn luôn cảm thấy mình hụt hẫng, chơi vơi  <br /> trước một mối tình đơn phương mộng ảo. Một chút hi vọng mong manh mà tha thiết như <br /> đang nhạt nhoà và mờ ảo cùng sương khói?<br /> <br /> Hàn Mặc Tử  đã để  lại cho ta một bài thơ  tình thật hay và cảm động. Cảnh và người, <br /> mộng và thực, say đắm và bâng khuâng, ngạc nhiên và thẫn thờ,... bao hình  ảnh và cảm <br /> xúc đẹp mà buồn hội tụ trong ba khổ thơ thất ngôn, câu chữ toàn bích.<br /> <br /> "Đây thôn Vĩ Dạ" là một bài thơ tình tuyệt tác. Cái màu xanh như ngọc của vườn ai, con <br /> thuyền ai đậu bến sông trăng, và cái màu trắng của áo em như  dẫn hổn ta đi về  miền <br /> sương khói Vĩ Dạ  thôn một thời xa vắng, tìm lại bóng giai nhân, thương nhớ nhà thơ  tài <br /> hoa, đa tình mà mệnh bạc. Bức tranh tâm cảnh trong "Đây thôn Vĩ Dạ" vương vấn mãi <br /> lòng ta. <br /> <br /> Bài làm 2:<br /> <br /> Hàn Mặc Tử  là một gương mặt thơ  kì lạ  và kì diệu, có cuộc sống ngắn ngủi đầy đau  <br /> thương, bất hạnh. Là người rất yêu đời, yêu cuộc sống nhưng tiếc thay, tạo hóa lại quá  <br /> bất công với số  phận của thi nhân. Vì thế  mà những mối tình trong thơ  ông dù đẹp đẽ,  <br /> nồng thắm đến đâu thì cuối cùng cũng chia lìa, tan vỡ.<br /> <br /> Sau khi lâm trọng bệnh, biết rằng chẳng bao giờ còn được đoàn tụ  với người mình yêu  <br /> nên thi sĩ thường miêu tả cảnh gặp gỡ, nhớ nhung trong những giấc chiêm bao. Vì thường  <br /> xuyên bị cái chết ám ảnh nên ông hay nói đến sự vĩnh biệt, cõi hư vô. Ông thích đêm tối, <br /> sương mù, trăng sao... là những cảnh hợp với tâm trạng ảm đạm, thê lương. Nỗi đau thể <br /> xác khiến Hàn Mặc Tử  nhiều khi như  điên như  dại nhưng cũng có lúc nó nâng thần trí  <br /> ông lên đến đỉnh cao của tưởng tượng huyễn hoặc, đưa ông vào thế  giới tràn đầy âm <br /> thanh, ánh sáng, sắc màu. Trong cõi riêng ấy, ông thỏa sức biểu hiện niềm đam mê khao <br /> khát tình yêu và cuộc sống tươi đẹp vĩnh hằng.<br /> Thơ  Hàn Mặc Tử  thường có những bước nhảy đột ngột về  ý. Ý nọ  cách ý kia một <br /> khoảng lớn, có lúc tưởng chừng như không liên kết gì với nhau nhưng thực ra lại gắn bó  <br /> rất chặt chẽ ở các trạng thái của cảm xúc. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là một ví dụ.<br /> <br /> Đây thôn Vĩ Dạ là bài thơ nổi tiếng, được coi là viên ngọc quý trong thơ ca Việt Nam. Bài <br /> thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu cuộc sống mãnh liệt của thi sĩ, thể hiện qua tình cảm thiết  <br /> tha đối với cảnh vật và con người. Dẫu có thoáng nét ngậm ngủi và sự chia lìa, tan vỡ của <br /> tình yêu song cảm xúc  ấy đã thăng hoa, làm giàu thêm đời sông tình cảm của con người. <br /> Có thể coi bài thơ là lời tỏ tình với cuộc đời của một trái tim yêu thương và luôn luôn hy  <br /> vọng.<br /> <br /> Bài thơ có ba khổ. Khổ thứ nhất tả vẻ đẹp của vườn cây thôn Vĩ và thi sĩ gửi gắm ước  <br /> mong một ngày nào đó dược trở về thăm cảnh cũ người xưa.<br /> <br /> Khổ thứ hai tả cảnh sông nước đêm trăng huyền ảo: gió, mây, dòng nước, hoa bắp tay...  <br /> trong không gian quạnh vắng, đìu hiu. Nét thực nét ảo cứ chập chờn chuyển hóa. Khung  <br /> cảnh thấm đẫm nỗi buồn thương, giống như tâm trạng đang chới với, lo âu, nghẹn ngào  <br /> của thi sĩ trước linh cảm tan vỡ, chia lìa của tình yêu. Khổ thứ ba nói về hình ảnh khách  <br /> đường xa và chốn sương khói mông lung, cảnh chìm trong mộng ảo. Dẫu có hình ảnh của  <br /> khách đường xa, áo trắng... nhưng tất cả  đều nhạt nhòa, vô định như  một mối tình vừa <br /> mới định hình đã vội hóa thành hư  vô, đọng lại trong lòng người một nỗi hoài nghi, hi  <br /> vọng.<br /> <br /> Âm điệu chủ đạo của bài thơ dựa trên ba câu tự vấn đầy băn khoăn, khắc khoải. Câu hỏi  <br /> thứ nhất: Sao anh không về chơi thôn Vĩ? mang nhiều sắc thái như: vừa hỏi han, vừa hờn <br /> trách, vừa nhắc nhở, vừa mời mọc. Tác giả  đang phân vân tự  hỏi về  một việc đáng ra <br /> phải làm từ lâu mà giờ đây không biết có còn cơ hội để thực hiện nữa không. Đó là về lại  <br /> thôn Vĩ, nơi mình từng lui tới hồi còn là học sinh trường Pellerin  ở Huế. Sự phân vân và  <br /> những sắc thái tâm trạng khác nhau đan xen trong cùng một câu hỏi cho ta thấy nỗi ước ao  <br /> trở  về  thôn Vĩ vừa mãnh liệt vừa u uẩn, không dễ  gì bày tỏ. Nghĩa là ao  ước đấy, song <br /> cũng đầy mặc cảm về khả năng thực hiện ao ước của mình.<br /> <br /> Câu hỏi thứ hai: Thuyền ai đậu bến sông trăng đó, Có chở trăng về kịp tối nay ? thể hiện  <br /> sự băn khoăn, khắc khoải và hi vọng mong manh trong tâm trạng thi sĩ.<br /> <br /> Câu hỏi thứ ba: Ai biết tình ai có đậm đà? chất chứa một mối hoài nghi.<br /> <br /> Tâm trạng của thi sĩ diễn biến theo chiều hướng: ao  ước  đắm say ­ hoài vọng phấp <br /> phỏng ­ mơ tưởng hoài nghi. Càng về sau càng có phần u uẩn và sầu muộn. Đó là những <br /> cung bậc khác nhau của một mối tình vô vọng. Tuy nhiên, đằng sau mối tình  ấy vẫn là  <br /> một niềm thiết tha gắn bó với đời. Những câu hỏi này là hình thức để nhà thơ tỏ bày tâm  <br /> trạng. Âm điệu bài thơ càng về sau càng da diết, sâu lắng và nhờ đó mà ba khổ thơ tưởng  <br /> như tách biệt lại liên kết với nhau một cách tự nhiên, tạo thành một bài thơ hoàn chỉnh có <br /> vẻ đẹp khác thường.<br /> <br /> Câu thơ  mở  đầu: Sao anh không về  chơi thôn Vĩ? chứa đựng nhiều sắc thái biểu cảm  <br /> khác nhau. Nó có thể  là lời mời mọc dưới dạng hờn trách nhẹ  nhàng, rất đáng yêu của <br /> một cô gái Huế. Nếu vậy thì phải nghe câu thơ ấy cất lên bằng chính cái giọng Huế ấm <br /> áp, ngân nga, ta mới cảm nhận được hết vị dịu ngọt đến nao lòng của nó. Hiểu cách khác, <br /> nó là một câu hỏi tu từ. Nhà thơ lòng tự hỏi lòng: Liệu có còn dịp nào mình được về thăm <br /> thôn Vĩ mảnh đất gắn bó với bao kỉ niệm dấu yêu của mối tình đầu? Tự  hỏi cũng là để <br /> nhắc nhỏ mình và kín đáo lồng vào trong đó nỗi khát khao, nhung nhớ.<br /> <br /> Ba câu sau tả vẻ đẹp vườn cây thôn Vĩ:<br /> <br /> Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên<br /> <br /> Vườn ai mướt quá xanh như ngọc<br /> <br /> Lá trúc che ngang mặt chữ điền.<br /> <br /> Bức tranh chỉ đơn sơ vài nét chấm phá nhưng sinh động và đặc sắc vô cùng! Đây là cảnh  <br /> hiện ra trong cõi nhớ  nên vẻ  đẹp của nó trở  nên lung linh gấp bội. Mỗi câu thơ  tả  một <br /> cảnh vườn. Ánh nắng ban mai trong trẻo, tinh khiết phơn phớt hồng trên những tán cau  <br /> xanh cao vút, in dáng trên nền trời buổi bình minh. Thi sĩ miêu tả hàng cau trước nhất bởi  <br /> đó là hình ảnh nổi bật, là điểm nhấn của bức tranh phong cảnh rất ấn tượng. Tưởng như <br /> hàng cau kia đang thay ai ngóng đợi người về. Hình  ảnh hàng cau gợi trong ta một nỗi <br /> niềm làng mạc, quê hương sâu sắc.<br /> Câu thơ  tiếp theo thề  hiện cảm xúc ngỡ  ngàng và thán phục của nhà thơ  trước vẻ  đẹp <br /> tràn đầy sức sống của khu vườn: vườn ai mướt quá xanh như ngọc. Đây cũng là lời nhận <br /> xét chân tình thốt lên tự đáy lòng thi sĩ. Thi sĩ không tả cụ thể cảnh vườn mà chỉ nhắc tới <br /> sắc xanh của lá. Mướt là màu xanh mỡ màng, non tươi, phơi phới xuân thì, nhìn mát mắt  <br /> và mát tận tâm hồn. Từ  quá chỉ  mức độ  làm tăng thêm khả  năng gợi tả  của câu thơ. Cái <br /> sắc nắng mới lên rọi xuống những vòm lá còn ướt sương đêm khiến cho màu xanh của lá  <br /> ánh lên như  ngọc. Vườn cây thôn Vĩ như một viên ngọc bích khổng lồ  rời rợi sắc xanh, <br /> tỏa vào không gian và lòng người cái sắc màu quyến rũ lạ lùng! Tất cả đều rạo rực, tràn  <br /> đầy sức sống. Tưởng chừng như  nghe thấy được cả  tiếng của nhựa sống đang chuyển  <br /> lên cành tơ, lá nõn. Trước cảnh thiên nhiên tuyệt vời ấy, tâm hồn con người cũng rạo rực,  <br /> vui tươi.<br /> <br /> Câu thơ thứ tư là nét vẽ thân tình tô đậm vẻ e ấp, dịu dàng rất đáng yêu của người con gái <br /> Huế: Lá trúc che ngang mặt chữ điền. Thấp thoáng sau lá trúc là khuôn mặt chữ điền phúc <br /> hậu. ở đây, ta thấy sự tinh tế của ngòi bút Hàn Mặc Tử khi tả cảnh, tả người: Lá trúc che  <br /> ngang làm tăng thêm vẻ duyên dáng của gương mặt chữ điền. Với câu thơ này, Hàn Mặc <br /> Tử  đã thể  hiện được thần thái của thôn Vĩ: cảnh tươi đẹp và con người duyên dáng.  <br /> Thiên nhiên và con người hài hòa với nhau tạo thành vẻ đẹp đặc trưng của Huế.<br /> <br /> Bức tranh thôn Vĩ tuyệt đẹp đã để  lại  ấn tượng khó quên trong lòng thi sĩ. Trên cái nền  <br /> phong cảnh đầy hương sắc  ấy có một cuộc hội ngộ  tuy không nói ra mà niềm vui như <br /> thấm vào vạn vật. Thoảng đâu đây tiếng thì thầm mơ hồ xao xuyến của tình yêu.<br /> <br /> Khổ  thơ  thứ  hai vẫn tiếp tục tả cảnh nhưng hầu như không ăn nhập gì với khung cảnh <br /> tươi vui  ở  khổ  thơ  đầu. Cảm xúc thơ  chợt lắng xuống, đượm buồn. Linh cảm chia lìa  <br /> hiện ra trong từng câu, từng chữ và từng hình ảnh:<br /> <br /> Gió theo lối gió, mây đường mây<br /> <br /> Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay<br /> <br /> Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> <br /> Có chở trăng về kịp tối nay?<br /> Thông thường thì gió thổi, mây bay theo cùng một hướng. Còn  ở  đây, gió, mây đôi ngả. <br /> Gió ở cây lá, còn mây lãng đãng tận trên cao. Ngẫu nhiên chăng hay dụng ý? Câu thơ ngắt <br /> làm đôi. Gió đóng khung trong gió (Gió theo lối gió), mây cuộn trong mây (mây đường <br /> mây). Mạch thơ chợt như đứt đoạn. Có cái gì đó xót xa, nghẹn ngào, hụt hẫng trong cảm <br /> xúc của nhà thơ.<br /> <br /> Ở Vĩ Dạ, bước ra sau vườn đã là bến nước với dăm ba bậc dẫn xuống sông. Dòng nước <br /> sông Hương lặng lẽ, im lìm, buồn thiu như  không muốn trôi. Hoa bắp (ngô) vật vờ, lắt  <br /> lay trong gió nhẹ. Đâu đâu cũng đượm một nỗi buồn.<br /> <br /> Khung cảnh thật vậy chăng? Đúng vậy! Trên kia thật mà  ở  đây cũng thật, bởi tươi tắn <br /> hay ủ ê cũng đều là Huế cả. vườn tươi sớm mai, sông ủ buổi chiều. Nỗi buồn phơn phớt,  <br /> nhè nhẹ mà thấm tận đáy lòng. Nét trầm tư  không nơi nào có được ấy là đặc trưng của <br /> Huế. Bức tranh phong cảnh thứ hai này có đủ gió thổi, mây bay, dòng nước trôi, hoa bắp <br /> lay... mà sao vắng lặng đến lạnh lùng. Đường như  tất cả  đang phai nhạt dần sự  sống,  <br /> đang bị vây bọc trong một mối sầu thương. Sự ngang trái, trớ trêu ẩn chứa trong cảnh vật  <br /> hay vui buồn là do con mắt nhìn đầy tâm trạng của nhà thơ? Nỗi buồn của thiên nhiên có  <br /> liên quan gì đến nỗi buồn của con người hay không?<br /> <br /> Trở lại mối tình của thi sĩ với cô gái thôn Vĩ Dạ. Mối tình ấy tuy đẹp đẽ nhưng vô vọng. <br /> Duyên kiếp của đôi trai gái này là duyên kiếp lỡ  làng, không thể  chung đôi, chung đời  <br /> được. Vì vậy nỗi buồn trong lòng người như  lan cả  vào cỏ  cây, mây nước; khiến cho <br /> dòng nước buồn thiu và hoa bắp cũng vật vờ, lay lắt, lảo đảo bên dòng nước im lìm.  <br /> Dòng nước buồn thiu tự mang trong lòng một tâm trạng buồn hay nỗi sầu li tán, chia phôi  <br /> của gió với mây đã lây buồn tới dòng sông?!<br /> <br /> Lạ  nhất là động từ lay vốn là một từ tả  thực không mang ý nghĩa vui hay buồn, vậy mà  <br /> sao đặt vào trong câu thơ  này, nó lại gợi cảm xúc buồn đến vậy? Nó phụ  họa với nỗi  <br /> buồn chia cắt của gió, mây, của dòng nước buồn thiu như chẳng còn sức sống.<br /> <br /> Trong cái xu thế  đang chảy trôi, chia lìa mỗi lúc mỗi xa  ấy, thi sĩ chợt  ước ao có được  <br /> một thứ ngược dòng về với mình, đó là trăng:<br /> <br /> Thuyền ai đậu bến sông trăng đó<br /> Có chở trăng về kịp tối nay ?<br /> <br /> Nhà thơ  nhìn thấy hay hình dung trong kí  ức cảnh những con thuyền khoan thai, bồng  <br /> bềnh trên mặt nước sông Hương lấp lánh ánh trăng ?! Sự phân vân đoán định trong từ nghi <br /> vấn thuyền ai càng làm tăng thêm vẻ mơ  hồ, huyển  ảo cho cảnh vật và đặc tả  một hồn  <br /> thơ đang rung động mãnh liệt trước vẻ đẹp hữu tình của Huế.<br /> <br /> Nhà thơ ao ước thuyền chở trăng về như mong một tri âm tri ki đến với mình. Dòng nước <br /> hóa thành dòng trăng hay ánh trăng đang tan ra thành nước?! Thuyền chở trăng về cập bến <br /> thời gian huyền  ảo. Song, đó chi là bề nổi của ý thơ. Có một chữ tâu nay bị bỏ  quên bởi <br /> lẽ nó khiêm nhường, không cầu kì hoa mĩ nhưng lại mang nhiều sắc thái tu từ, ấy là chữ <br /> lập. Chữ kịp chứa đựng bi kịch của tâm hồn thi sĩ. Nó phản ánh tâm trạng khắc khoải đợi <br /> trông cùng chút hi vọng mong manh của nhà thơ  đang chơi vơi trên bờ  vực của  đau <br /> thương, tuyệt vọng. Chữ kịp cho ta thấy cảm nhận của thi sĩ về hiện tại ngắn ngủi và hé  <br /> mở một khao khát sống cháy bỏng, muốn giao hòa, chia sẻ tâm sự với mọi người. Thi sĩ  <br /> muốn níu kéo sự sống và chạy đua với thời gian.<br /> <br /> Thuyền em đang đậu ở bến sông trăng như đời em sáng láng đầy xuân tươi, có chở  trăng  <br /> về kịp tối nay cho lòng anh vui lên một chút! Nỗi ước mong thầm lặng mà tha thiết. Tha  <br /> thiết mà mong manh. Càng mong manh lại càng tha thiết.<br /> <br /> Thuyền đậu, thuyền đi trên sông Hương trong đêm trăng là chuyện bình thường, nhưng <br /> bến sông trăng thì chi có trong thơ Hàn Mặc Tử. Thuyền chở trăng về kịp tối nay thì cuộc  <br /> hẹn hò sẽ trọn vẹn. Có rượu, có trăng, có những người yêu nhau thì đời đẹp biết bao! Bù <br /> lại cảnh tượng ngăn cách, buồn bã ở hai câu trên, đây là hi vọng của cuộc gặp gỡ hòa hợp <br /> mát lành, cho dù hi vọng ấy cũng chẳng khác chi sương khói.<br /> <br /> Có chở trăng về kịp tối nay là câu thơ của cõi mộng. Đến đây, nhà thơ không nhìn ra cảnh <br /> vật nữa mà nhìn vào chính lòng mình. Quỹ  thời gian đang vơi đi từng ngày, từng khắc, <br /> cuộc chia li vĩnh viễn đang tới gần. Thi sĩ rơi vào cõi đau thương, tuyệt vọng.<br /> <br /> Bốn câu thơ khổ  này là bức tranh tâm cảnh. Gió, mây chia đường, bạn tình rẽ đôi. Buồn <br /> đến cả  dòng sông, ngọn bắp. Thuyền ai đó hay thuyền em mà sáng đầy trăng? Hãy chở <br /> trăng vê kịp tối nay để ta gặp nhau lần cuối. Nhưng đó chỉ  là ước mong, dẫu chân thành  <br /> tha thiết mà mờ ảo, mông lung.<br /> <br /> Nếu ở khổ  thứ hai, tâm trạng của nhà thơ  là khắc khoải, đợi mong và bồn chồn hi vọng <br /> thì đến đoạn này, khi thả hồn mơ khách đường xa, nhà thơ mới thấy nỗi niềm chia lìa da <br /> diết hơn, thấm thìa hơn. Nhà thơ  lặng đi trong cõi mộng. Hình  ảnh cô gái Huế  hết sức  <br /> gần gũi nhưng cũng hết sức xa vời. Xa vời về thời gian, không gian và nhà thơ  linh cảm  <br /> thấy mối tình giữa mình và cô gái ấy cũng đã thành hư ảo. Gâu thơ trên đương còn là mơ,  <br /> câu dưới đã bay vào ảo giác, một bước nhảy vọt rất Hàn Mặc Tử, khó tìm thấy ở những  <br /> bài thơ tình khác...<br /> <br /> Lời thơ ở hai câu này nghe như có gì thổn thức, nghẹn ngào, hụt hẫng, chới với, bẽ bàng <br /> và tội nghiệp biết bao cho lòng chàng trai!<br /> <br /> Mơ khách đường xa, khách đường xa<br /> <br /> Áo em trắng quá nhìn không ra.<br /> <br /> Trên là vườn đẹp, trăng đẹp và bây giờ đến hình bóng đẹp của khách đường xa. Hình ảnh  <br /> này gợi cho ta nhớ tới gương mặt chữ điền có lá trúc che ngang không thể nào quên.<br /> <br /> Đây là hình ảnh người con gái Huế có vẻ đẹp trinh khiết đầy xuân tình mà thi sĩ hằng yêu  <br /> mến. Gắn với hình dáng ấy là sắc áo trắng tinh khôi. Màu áo ở đây cũng là màu áo trong  <br /> tâm tưởng. Tác giả  hình dung trong tâm tưởng để  thấy lại cái màu trắng của kí  ức, cho  <br /> nên nó hư hư thực thực. Câu thơ đầy ảo giác nhưng rất hay, rất có lí và bất ngờ: Áo em  <br /> trắng quá nhìn không ra. Màu trắng giờ đang choán hết tâm tư, tình cảm của thi nhân. Bài  <br /> thơ tả cảnh đã thành bài thơ thổ lộ tình yêu. Một thứ tình yêu đơn phương, thiết tha và có  <br /> phần tội nghiệp:<br /> <br /> Ở đây sương khói mờ nhân ảnh<br /> <br /> Ai biết tình ai có đậm đà?<br /> <br /> Hai câu thờ  cuối dẫn ta vào cõi hoài niệm của nhà thơ. Sương khói làm mờ  nhân  ảnh <br /> không phải là sương khói ngoài đời mà là sương khói trong mối tình đương nhen nơi lòng  <br /> thi sĩ, là cái khoảnh khắc nhà thơ đắm đuối trong cơn mộng tưởng.<br /> <br /> Đâu còn nắng hàng cau, vườn mướt quả  Đâu còn xanh như  ngọc, mặt chữ  điền Cũng <br /> chẳng còn gió mây, dòng nước buồn, hoa bắp lay, sông trăng và con thuyền chở trăng về...  <br /> Chỉ còn sương khói che khuất bóng người.<br /> <br /> Không chỉ hình bóng em mờ mà thân xác anh cũng mờ tan trong sương khói lạnh lẽo. Còn <br /> lại may có chữ tình, nhưng nhà thơ vẫn băn khoăn, khắc khoải: Ai biết tình ai có đậm đà ?<br /> <br /> Hai khổ  thơ  đầu nói đến cái đẹp của xứ  Huế, khổ  cuối nói vẻ  đẹp của cô gái Huế. Tả <br /> cảnh đẹp xứ  Huế, Hàn Mặc Tử  đắm say đến mức hòa nhập vào cảnh. Nói đến vẻ  đẹp  <br /> của cô gái Huế, nhà thơ lại lùi ra xa, giữa nhà thơ với cô gái là một khoảng cách mịt mờ <br /> sương khói. Vì thế mới có câu thơ cuối mang chút hoài nghi mà lại chan chứa niềm thiết  <br /> tha với cuộc đời : Ai biết tình ai có đậm đà ? Nhà thơ đã sử dụng rất tài tình đại từ phiếm <br /> chi Ai để mở ra hai ý nghĩa của câu thơ: Làm sao biết được tình người con gái thôn Vĩ có  <br /> đậm đà không? Hay cũng mờ   ảo, chóng tan như  làn sương khói kia? Người xứ  Huế  có <br /> biết chăng tình cảm của nhà thơ  đối với cảnh vật Huế, con người Huế  hết sức thắm  <br /> thiết, đậm đà ? Dù hiểu theo nghĩa nào thì câu thơ  cũng chi làm tăng thêm nỗi cô đơn,  <br /> trống vắng trong một tâm hồn tha thiết yêu thương con người và cuộc đời.<br /> <br /> Khổ  thơ  thứ  ba tiếp nối và đi sâu vào bên trong mối tình, từ  nỗi cách ngăn gió mảy chia  <br /> đường đến sự đứt gãy. Từ cảnh thiên nhiên như reo vui, tràn đầy sức sống ở khổ thơ thứ <br /> nhất đi dần tới sự xóa nhòa tất cả  vào mơ, vào sương khói ở  khổ  thứ  ba. Một mối tình  <br /> hết sức thiết tha, nồng ấm nhưng đành để nó mất hút vào cõi mông lung, mờ mịt; chỉ còn  <br /> lại dư vị đậm đà trong lòng người và cả lòng mình.<br /> <br /> Bài thơ bắt đầu bằng điệu vui tươi nhưng kết thúc lại buồn như vừa lỡ một cuộc hẹn hò. <br /> Có phải nội dung bài thơ chỉ giới hạn ở một nỗi đau cụ thể là mối tình lỡ làng của tác giả <br /> với một người con gái Huế  ? Nếu vậy, nó không tồn tại đến tận ngày nay. Cũng không  <br /> phải nó nói giùm niềm đau của ngàn vạn chàng trai không may trong trường tình. Gốc rễ <br /> sâu xa của nỗi bẽ bàng trong bài thơ vượt ra khỏi khuôn khổ tình yêu của một đôi trai gái,  <br /> mà nói lên tâm trạng chưa kịp vui đã thấy buồn, mới vừa ban mai mà đã vội chiều tà, bao  <br /> ước mơ tốt đẹp tất thảy đều tuột khỏi tầm tay. Đó là tâm trạng của tầng lớp trí thức trẻ <br /> 1930 ­ 1945 rất hào hứng tự khẳng định mình nhưng luôn bị những áp lực của xã hội phủ <br /> định, trong khi ánh sáng của cách mạng chưa soi rọi tới.<br /> Đây thôn Vĩ Dạ trước hết là một bài thơ về tình yêu. Thấp thoáng trong màn sương khói <br /> hư  ảo của tình yêu đôi lứa là tình yêu thiết tha, đằm thắm đối với quê hương đất nước.  <br /> Vì khơi gợi và làm rung động tình cảm chung của nhiều người như thế nên bài thơ  vốn <br /> diễn tả tâm trạng riêng của tác giả lại tạo được sự cộng hưởng rộng rãi và lâu bền trong <br /> tâm hồn của nhiều thế hệ yêu thơ Hàn Mặc Tử.<br />