27(3): 16-18 T¹p chÝ Sinh häc 9-2005<br />
<br />
<br />
<br />
Bæ sung mét loµi cña chi sida L. (Malvaceae)<br />
cho hÖ thùc vËt viÖt nam<br />
<br />
§ç ThÞ XuyÕn<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br />
<br />
Trªn thÕ giíi, chi Sida L. (hä B«ng Qua nghiªn cøu vµ so s¸nh víi c¸c mÉu vËt<br />
Malvaceae) cã kho¶ng 150 loµi, ph©n bè ë ®−îc l−u tr÷ t¹i c¸c phßng tiªu b¶n ë ViÖt Nam<br />
c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi. ë ViÖt vµ n−íc ngoµi, chóng t«i ®R ph¸t hiÖn ®−îc loµi<br />
Nam, theo Gagnepain cã 7 loµi [4], theo Sida parvifolia DC. cã ë ViÖt Nam. MÉu vËt<br />
NguyÔn TiÕn B©n vµ §ç ThÞ XuyÕn cã 8 loµi ®−îc NguyÔn Kh¾c Kh«i vµ Vò Xu©n Ph−¬ng<br />
[1], trong ®ã Sida supina (non L’HÐrit.) thu t¹i c¸c ®¶o Nam YÕt, Song Tö T©y, S¬n Ca<br />
Gagnep. ®−îc coi lµ synonym cña Sida vµ Tr−êng Sa Lín thuéc quÇn ®¶o Tr−êng Sa,<br />
cordata (Burm. f.) Borss. tØnh Kh¸nh Hoµ.<br />
<br />
Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi Sida L. ® biÕt ë ViÖt Nam<br />
1A. L¸ cã g©n h×nh ch©n vÞt. Vá m¶nh qu¶ kh«ng cã v©n låi, v¸ch máng, kh«ng nøt ë ®Ønh. H¹t tù<br />
phãng ra ngoµi khi vá kh«.<br />
2A. Th©n cá ®øng hay nöa bôi. Côm hoa chïm ë n¸ch l¸ hay ®Ønh cµnh. ................1. S. mysorensis<br />
2B. Th©n cá n»m vµ m¶nh. Côm hoa ®¬n ®éc hay 2-3 hoa ë n¸ch l¸.<br />
3A. M¶nh qu¶ kh«ng cã sõng. ....................................................................................2. S. cordata<br />
3B. M¶nh qu¶ cã sõng. ...............................................................................................3. S. javensis<br />
1B. L¸ cã g©n h×nh l«ng chim. Vá m¶nh qu¶ cã v©n låi nh« lªn, v¸ch dµy, nøt ë ®Ønh. H¹t kh«ng tù<br />
phãng ra ngoµi.<br />
4A. L¸ kÌm 2 c¸i kh¸c nhau, mét dµi mét ng¾n. C©y non th−êng cã l«ng ®¬n th−a, vÒ sau<br />
nh½n................................................................................................................................. 4. S. acuta<br />
4B. L¸ kÌm 2 c¸i gièng nhau c¶ vÒ h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc. C©y non th−êng Ýt nhiÒu ®Òu cã l«ng<br />
h×nh sao.<br />
5A. Vßi nhôy vµ m¶nh qu¶ 5. .............................................................................. 5. S. parvifolia *<br />
5B. Vßi nhôy vµ m¶nh qu¶ 7-14.<br />
6A. M¶nh qu¶ cã sõng ng¾n (th−êng 1 mm), sõng phÝa l−ng nh½n................... 6. S. rhombifolia<br />
6B. M¶nh qu¶ cã sõng dµi (th−êng h¬n 3 mm), sõng phÝa l−ng cã l«ng.<br />
7A. L¸ cã chiÒu dµi b»ng 1,5 lÇn chiÒu réng, ®Ønh tï hay h¬i nhän, ®−êng kÝnh hoa 5-8 mm.<br />
M¶nh qu¶ kh«ng kÓ sõng dµi 3-3,5 mm. ......................................................... 7. S. cordifolia<br />
7B. L¸ cã chiÒu dµi b»ng 2 lÇn chiÒu réng, ®Ønh nhän hay cã mòi nhän, ®−êng kÝnh hoa 14-17<br />
mm. M¶nh qu¶ kh«ng kÓ sõng dµi 4-5 mm. ..................................................8. S. subcordata<br />
<br />
D−íi ®©y lµ ®Æc ®iÓm cña loµi Sida parvifolia Baker f. 1892. Journ. Bot., 30: 291-KÐ h¶i ®¶o.<br />
DC. 1824. Th©n cá n»m, cao tíi 60 cm, th−êng cã rÔ ë<br />
Sida parvifolia DC. 1824. Prod. 1: 460; m¾t. Th©n, cuèng l¸ vµ cuèng hoa th−êng cã l«ng<br />
Wallker, 1966-1967. Blumea, 14: 192-Sida discolora h×nh sao nhá mµu x¸m, vÒ sau nh½n. L¸ h×nh<br />
16<br />
trøng réng, cã kÝch th−íc 0,5-2,5 × 0,5-2 cm, Typus: RÐunion (Bourbon), Bory sine num.<br />
gèc l¸ trßn tíi tï hay h¬i nhän, hiÕm khi h¬i (G. DC.).<br />
h×nh tim; chãp l¸ trßn tíi tï; g©n gèc th−êng 3; Sinh häc vµ sinh th¸i: C©y ra hoa vµ qu¶<br />
mÆt d−íi cã l«ng h×nh sao nhá mµu x¸m, mÆt vµo c¸c th¸ng 3-5. Sèng thÝch hîp ë c¸c vïng biÓn,<br />
trªn cã l«ng ®¬n vµ l«ng h×nh sao r¶i r¸c, vÒ sau trªn nÒn ®¸ san h«, ngoµi h¶i ®¶o.<br />
nh½n; cuèng l¸ dµi 2-5 mm. L¸ kÌm h×nh chØ cao<br />
1-2 mm. Hoa ®¬n ®éc ë n¸ch l¸, cuèng hoa dµi Ph©n bè: Kh¸nh Hoµ (quÇn ®¶o Tr−êng Sa:<br />
2-10 mm, cã 1 khuûu ë phÝa ®Ønh. §µi h×nh c¸c ®¶o Nam YÕt, Song Tö T©y, Tr−êng Sa Lín,<br />
chu«ng réng, cã ®−êng kÝnh 2-5 mm, cao 3-5 S¬n Ca). Cßn cã ë Philippin, Malaixia (Sumba,<br />
mm, chia 5 thuú; thuú h×nh tam gi¸c réng, cã Timor). §©y lµ mét loµi rÊt hiÕm gÆp.<br />
mòi nhän ë ®Ønh, kÝch th−íc 2-2,5 × 2-3 mm, MÉu nghiªn cøu: Kh¸nh Hoµ (quÇn ®¶o<br />
mÆt ngoµi cã l«ng h×nh sao, mÆt trong nh½n. Tr−êng Sa): ®¶o Tr−êng Sa Lín, N. K. Kh«i & V.<br />
Trµng hoa mµu vµng. Qu¶ nang, gÇn h×nh cÇu; X. Ph−¬ng TS 02 (HN); ®¶o Nam YÕt, N. K. Kh«i<br />
m¶nh qu¶ 5, h×nh 3 c¹nh, dµi chõng 2 mm, ë & V. X. Ph−¬ng TS 45 (HN); ®¶o S¬n Ca, N. K.<br />
®Ønh cã 2 sõng ng¾n. H¹t h×nh trøng, h¬i cã 3 Kh«i & V. X. Ph−¬ng TS 63 (HN); ®¶o Song Tö<br />
c¹nh, mµu ®en, nh½n. T©y, N. K. Kh«i & V. X. Ph−¬ng TS 85 (HN).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Sida parvifolia DC.<br />
1. cµnh mang hoa; 2. l¸ (mÆt trªn); 3. l¸ (mÆt d−íi); 4. hoa; 5. m¶nh qu¶ chÝn (mÆt l−ng); 6. m¶nh qu¶<br />
chÝn (mÆt bông). [H×nh vÏ theo mÉu Kh«i-Ph−¬ng TS 45 (HN)]<br />
<br />
18<br />
17<br />
Tµi liÖu tham kh¶o 3. Feng K. M., 1984: Malvaceae in Flora<br />
Reipublicae Popularis Sinicae, 49(2): 223-<br />
1. NguyÔn TiÕn B©n, §ç ThÞ XuyÕn, 2003: 250. Pekin (in Chinese).<br />
Malvaceae. Danh lôc c¸c loµi thùc vËt ViÖt 4. Gagnepain, 1910: Malvaceae in Flore<br />
Nam, 2: 566-568. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. GÐnÐrale de l'Indo-Chine (H. Lecomte), 2:<br />
2. Ph¹m Hoµng Hé, 1999: Malvaceae. C©y cá 399-406. Paris.<br />
ViÖt Nam, 1: 516-518. Nxb. TrÎ, Tp. Hå ChÝ 5. Waalker J. V. B., 1966-1967: Blumea, 14:<br />
Minh. 177-204.<br />
<br />
<br />
one new species of the genus sida L. (Malvaceae)<br />
for the flora of Vietnam<br />
<br />
Do Thi Xuyen<br />
<br />
Summarsy<br />
<br />
Sida parvifolia DC. (Malvaceae) is a new record for the flora of Vietnam. It has some especial characters<br />
as prostrate herbs, leaves penninerved, stipules of paid not different, flower axillary solitary, styles and<br />
mericarps 5. The specimens were collected in the Truongsa archipelago (Namyet, Songtutay, Truongsalon and<br />
Sonca islands), Khanhhoa province.<br />
<br />
Ngµy nhËn bµi: 20-10-2004<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
16<br />
18<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
