Bước đầu nghiên cứu tạo phân hữu cơ vi sinh từ phế phẩm mùn cưa, vỏ cây vụn nhờ sử dụng các chế phẩm sinh học

KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> <br /> <br /> Bước đầu nghiên cứu tạo phân hữu cơ vi sinh<br /> từ phế phẩm mùn cưa, vỏ cây vụn<br /> nhờ sử dụng các chế phẩm sinh học<br /> Trần Trung Kiên1, Kiều Thị Thu Lan2, Lê Thị Mận1<br /> Trường Đại học Hùng Vương, phường Nông Trang, Thành phố Việt Trì, Phú Thọ;<br /> 1<br /> <br /> Trung tâm phát triển Công nghệ cao – Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam, Hà Nội.<br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> Nhận bài ngày 22/11/2017, Phản biện xong ngày 10/12/2017, Duyệt đăng ngày 12/12/2017<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> <br /> T rong nghiên cứu này, hai chế phẩm sinh học Compost maker (CP), EM và phân<br /> trâu bò được sử dụng để xử lý phế phẩm mùn cưa, vỏ cây vụn làm phân hữu cơ vi<br /> sinh. Sau 90 ngày ủ nguyên liệu đã đạt độ chín theo tiêu chuẩn TCVN 7185:2002. Kết<br /> quả phân tích hàm lượng hữu cơ tổng số đạt trên 22%. Hàm lượng nitơ tổng số trong<br /> phân hữu cơ vi sinh cao nhất khi ủ với chế phẩm EM (%Nts 2,52) trong khi hàm lượng<br /> K2O5 hữu hiệu cao nhất khi ủ với chế phẩm CP (%K2O5(hh)1,61). Nghiên cứu này cũng<br /> cho thấy phân ủ với chế phẩm EM có hiệu quả tốt nhất tới một số chỉ tiêu sinh trưởng<br /> và năng suất của cây cải ngọt.<br /> Từ khóa: Phân hữu cơ vi sinh; mùn cưa; vỏ cây vụn; chế phẩm Comspot maker; chế phẩm EM<br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề chúng như một nguồn phân bón hữu cơ cho<br /> Khoảng một nửa hợp chất carbon trong cây trồng. Trần Văn Cường và cs gần đây đã<br /> sinh khối (biomass) trên mặt đất là cellulose, sử dụng chế phẩm vi sinh vật để xử lý rơm<br /> chiếm tới 35–50% khối lượng khô sinh khối rạ tạo ra phân hữu cơ có hàm lượng nitơ<br /> thực vật [7]. Một số phế phẩm của ngành tổng số và kali hữu hiệu cao [1]. Trong một<br /> nông–lâm–nghiệp có chứa cellulose như nghiên cứu khác ba loại chế phẩm sinh học là<br /> rơm rạ, bã mía, mùn cưa… trước đây chủ Biomix; Trichomix–DT; AT Compost được<br /> yếu được dùng để đốt lấy tro, biện pháp này sử dụng để xử lý rơm rạ trực tiếp trên đồng<br /> tuy tận dụng được nguồn phế phụ phẩm ruộng [2]. Nguyễn Thành Hối và cs sử dụng<br /> nhưng lại gây ô nhiễm môi trường. Gần đây Trichoderma sp. tạo phân vi sinh từ rơm rạ<br /> một số nghiên cứu đã sử dụng các chủng đã làm tăng năng suất của hai giống lúa thử<br /> vi sinh vật có khả năng phân giải cellulose nghiệm [3]. Ngoài ra, vỏ cà phê và ca cao còn<br /> để xử lý nhóm phế phụ phẩm giàu hợp chất được nghiên cứu xử lý nhanh bằng hai chủng<br /> carbon, nhằm nâng cao giá trị sử dụng của nấm mốc của các loài Trichoderma viride và<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017  23<br /> KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> Aspergillus niger [8]. Bã thải trồng nấm rơm cellulose (Streptomyces owasinensis); phân<br /> được nhóm tác giả Phan Như Thúc xử lý với giải photphat khó tan, phân giải protein<br /> chế phẩm Emuniv và ứng dụng trồng rau (Burkholderia vietnamiensis); lên men, khử<br /> cho hiệu quả tốt [9]. mùi hôi (Saccharomyces cerevisiae); mật độ<br /> Việt Nam là nước có 2/3 diện tích là đồi núi vi sinh vật hữu ích mỗi loại >108 CFU/g; chế<br /> với tổng diện tích đất có rừng năm 2015 là phẩm EM (Effective Microorganisms) (Viện<br /> 14.061,9 ha, sản lượng gỗ khai thác lên tới Thổ nhưỡng Nông hóa sản xuất 2017): chứa<br /> 9.199,2 nghìn m3 [10]. Với diện tích và sản khoảng 80 chủng vi sinh vật hiếu khí và kỵ<br /> lượng gỗ khai thác như vậy ước tính nguồn khí thuộc các nhóm: vi khuẩn quang hợp, vi<br /> phế phụ phẩm (mùn cưa, vỏ cây vụn) sẽ rất khuẩn lactic, nấm men, nấm mốc, xạ khuẩn;<br /> lớn. Qua khảo sát cho thấy, hầu như nguồn mật độ vi sinh vật >108 CFU/ml; phân trâu bò<br /> nguyên liệu này còn rất ít được quan tâm tươi được thu tại chuồng vào buổi sáng sớm.<br /> nghiên cứu theo hướng tạo phân hữu cơ vi Cây rau cải ngọt (Brassica integrifolia) 15<br /> sinh. Một nghiên cứu gần đây về sự biến đổi ngày tuổi, lựa chọn những cây khỏe mạnh,<br /> thành phần hóa học của mùn vụn gỗ phế có chiều cao tương đối bằng nhau, có 2–3<br /> thải khi xử lý với hai loại chế phẩm Biomix lá được sử dụng để nghiên cứu so sánh ảnh<br /> và Compost maker trong quá trình tạo phân hưởng của các mẫu phân hữu cơ vi sinh được<br /> hữu cơ vi sinh cho thấy: cellulose bị biến đổi ủ từ các nguồn chế phẩm khác nhau.<br /> mạnh nhất, lignin và các chất trích ly bằng<br /> ethanol ít bị biến đổi hơn [5]. Để có thêm 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> thông tin về nghiên cứu xử lý mùn cưa, 2.2.1. Phương pháp ủ phân<br /> vỏ cây vụn làm phân hữu cơ vi sinh cũng Nguyên liệu được ủ theo ba công thức:<br /> như nghiên cứu ảnh hưởng của chúng lên • CT1: Mùn cưa + chế phẩm EM (EM);<br /> cây trồng, chúng tôi thực hiện nghiên cứu • CT2: Mùn cưa + chế phẩm Compost<br /> này bằng việc sử dụng hai loại chế phẩm là maker (CP);<br /> Compost maker, EM và phân trâu bò tươi. • CT3: Mùn cưa + phân trâu bò (PT).<br /> Phân hữu cơ vi sinh từ mùn cưa, vỏ cây<br /> 2. Đối tượng và phương pháp vụn được ủ như sau:<br /> nghiên cứu Bước 1: Xử lý sơ bộ phế phẩm. Tiến hành<br /> 2.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu thu gom mùn cưa và vỏ cây vụn, loại bỏ<br /> Mùn cưa và vỏ cây vụn: được thu thập tại những mảnh vỏ cây có kích thước to lớn để<br /> các xưởng chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Phú nghiền vụn. Trải trên nền đất một lớp bạt<br /> Thọ, chủ yếu từ cây nguyên liệu giấy như: nylon, kích thước 4 m × 4 m. Dùng nước<br /> keo, bạch đàn. Mùn cưa khô được thu thập vôi trong (10 kg vôi bột hòa tan trong 50 l<br /> sau khi cưa, sẻ gỗ. Vỏ cây vụn được thu thập nước để lắng qua đêm) tưới và đảo trộn đều<br /> sau khi bóc và nghiền vụn bằng máy bóc cho thấm ướt, sau đó phủ kín bạt và ủ trong<br /> vỏ gỗ. hai ngày.<br /> Chế phẩm Compost Maker (CP) (Viện Bước 2: Tiến hành ủ với chế phẩm. Cả hai<br /> Thổ nhưỡng Nông hóa sản xuất 2017): loại chế phẩm CP và EM được ủ với tỷ lệ 1:500<br /> chứa các chủng vi sinh vật phân giải (w/w) theo hướng dẫn của nhà sản xuất.<br /> <br /> 24  Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017<br />  KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> Phân trâu bò được ủ với tỷ lệ 1:100 (w/w). Cụ thể như sau: đối chứng, không sử dụng<br /> Dùng bình tưới đều chế phẩm lên bề mặt phân bón hữu cơ vi sinh (RT0); bón phân<br /> từng lớp theo tỉ lệ trên và bổ sung nước để hữu cơ vi sinh được ủ từ nguyên liệu với<br /> đảm bảo độ ẩm. Đống ủ có chiều cao 1,2–1,5 chế phẩm EM (RT1); bón phân hữu cơ vi<br /> m; rộng 1,5–1,7 m; dài 4–5 m. sinh được ủ từ nguyên liệu với chế phẩm<br /> Bước 3: Giữ ẩm và tạo nhiệt độ cho đống ủ CP (RT2); bón phân hữu cơ vi sinh được ủ từ<br /> bằng cách đậy đống ủ bằng bạt kín. nguyên liệu với phân trâu bò (RT3).<br /> Bước 4: Chăm sóc đống ủ. Hai tuần một lần * Phương pháp thu thập số liệu về sinh<br /> mở đống ủ ra quan sát sự biến đổi của màu trưởng và năng suất<br /> sắc của nguyên liệu ủ, độ hoai mục của đống • Số lượng lá tăng = số lá ở thời điểm xác<br /> ủ và đảo trộn để chuyển nguyên liệu từ dưới định – số lá ban đầu.<br /> lên trên và từ mặt ngoài vào trong đống ủ. • Chiều dài lá tăng = chiều dài lá ở thời<br /> Thêm nước để đảm bảo độ ẩm đạt 45–50%. điểm xác định – chiều dài lá ban đầu.<br /> Mẫu phân hữu cơ được phân tích hàm • Chiều rộng lá tăng = chiều rộng lá ở<br /> lượng hữu cơ tổng số, nitơ tổng số, photpho thời điểm xác định – chiều rộng lá<br /> và kali hữu hiệu. ban đầu, đo cố định ở lá thứ 2 tính từ<br /> 2.2.2. Phương pháp xác định nhiệt độ, độ gốc lên.<br /> ẩm, độ hoai mục • Xác định trọng lượng cây (g): cân<br /> Để kiểm soát đống ủ, giá trị nhiệt độ được trọng lượng toàn bộ cây cải ngọt bằng<br /> đo bằng nhiệt kế. Giá trị pH được đo bằng cân kĩ thuât có độ chính xác tới 0,001<br /> máy đo pH đất. Các lần đo được thực hiện (Pioneer, USA).<br /> ở cùng một thời điểm, ở ba vị trí khác nhau • Tính năng suất lý thuyết (NSLT tạ/<br /> của đống ủ. Các chỉ tiêu được đo 2 tuần 1 lần. ha) = (Số khóm/m2 x trọng lượng cây<br /> Độ ẩm của phân, được biểu thị bằng tỷ (g))/10 (10 là hệ số quy đổi đơn vị g/m2<br /> số phần trăm giữa khối lượng nước có trong rau tạ/ha).<br /> mẫu bay hơi sau khi sấy đến khô tuyệt đối 2.2.4. Phương pháp xử lý số liệu<br /> với khối lượng mẫu trước khi sấy (TCVN Số liệu nghiên cứu được xử lý thống kê<br /> 9297:2012). bằng Excel và phần mềm Irristat 5.0.<br /> Xác định độ hoai mục thông qua đánh giá<br /> cảm quan và đo nhiệt độ đống ủ. Nếu nhiệt 3. Kết quả và thảo luận<br /> độ đống ủ được đo ở cùng một thời điểm 3.1. Quy trình ủ phân<br /> trong ba ngày liên tiếp có nhiệt độ ổn định Quy trình ủ phân được tóm tắt thông qua<br /> trong khoảng 28–30o, là phân đã đạt độ hoai sơ đồ hình 1, qua theo dõi nhận thấy, sau<br /> mục (TCVN 7185:2002). 90 ngày mẫu ủ đã đạt độ hoai mục. Kết thúc<br /> 2.2.3. Đánh giá hiệu quả phân hữu cơ quá trình ủ, sản phẩm được dỡ ra và đảo<br /> vi sinh trộn, đánh đống lại và để nguyên 1–2 tuần<br /> Thí nghiệm trồng cây cải ngọt gồm 4 công với mục đích ổn định chất lượng. Trước khi<br /> thức, mỗi công thức trồng 30 cây, nhắc lại đưa vào sử dụng, phân hữu cơ vi sinh được<br /> 3 lần, khoảng cách trồng 20 × 20 cm. Các kiểm tra theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN<br /> công thức được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên. 7185:2002).<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017  25<br /> KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Sơ đồ quá trình ủ phân hữu cơ vi sinh<br /> <br /> <br /> 3.2. Diễn biến độ pH, độ ẩm, nhiệt độ pH tăng lên 7,3 hay tương tự khi ủ với phân<br /> trong quá trình ủ phân trâu bò tươi pH của đống ủ cũng tăng lên<br /> Độ pH, độ ẩm và nhiệt độ có tính chất theo thời gian và sau 90 ngày ủ pH đo được<br /> quyết định đến thời gian ủ và chất lượng của là 7,5, điều này chứng tỏ đã xảy ra quá trình<br /> phân hữu cơ vi sinh. Quá trình ủ phải kiểm phân giải và biến đổi các chất trong đống<br /> soát những yếu tố trên để phân hữu cơ vi ủ nhờ tác động của các vi sinh vật được bổ<br /> sinh đạt yêu cầu về độ hoai mục cao nhất. sung dẫn đến thay đổi pH của đống ủ. Sau<br /> Độ pH: Qua bảng 1 nhận thấy, pH của 90 ngày ủ tiếp tục tiến hành kiểm tra thường<br /> cả 3 đống ủ đều có sự thay đổi theo thời xuyên, kết quả thu được cho thấy chỉ tiêu<br /> gian. Cụ thể, đối với đống ủ với chế phẩm này không có biến đổi nhiều và dần đi vào<br /> EM, pH của đống ủ sau 30 ngày ủ là 4,8 thì ổn định.<br /> sau 60 ngày ủ pH tăng lên 5,6 và sau 90 ngày Độ ẩm: Quá trình ủ do nhiệt độ tăng lên,<br /> ủ pH đạt 6,0. Đối với đống ủ với chế phẩm hơi nước bốc lên làm đống ủ khô. Để đảm<br /> CP, pH sau 30 ngày ủ là 5,8 thì sau 90 ngày ủ bảo độ ẩm thích hợp cho vi sinh vật hoạt<br /> động, quá trình chăm sóc đống ủ cần bổ<br /> Bảng 1. Diễn biến độ pH sau 30, 60 và 90 ngày ủ<br /> sung thêm nước. Sau 90 ngày đống ủ đã hoai<br /> nguyên liệu với chế phẩm<br /> mục, độ ẩm trong phân đạt ≈ 45%.<br /> Thời gian Giá trị pH<br /> (ngày) CT1 CT2 CT3<br /> Nhiệt độ: Kết quả kiểm tra cho thấy, nhiệt<br /> 30 4,8±0,24 5,8±0,45 6,5±0,31 độ tăng dần và đạt 40–450C sau khi ủ khoảng<br /> 60 5,6±0,26 6,7±0,48 7,0±0,29 30 ngày tại cả 3 đống ủ. Đây là điều kiện<br /> 90 6,0±0,25 7,3±0,40 7,5±0,22<br /> Ft 11,34 5,24 7,16 nhiệt độ thích hợp cho hoạt động của hầu<br /> F0.05 5,14 5,14 5,14 hết các vi sinh vật. Nhiệt độ này duy trì ổn<br /> <br /> 26  Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017<br />  KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> định cho đến thời điểm khoảng sau 90 ngày mẫu ủ với chế phẩm CP hoai mục nhanh<br /> ủ, nhiệt độ có dấu hiệu giảm dần và về mức nhất, điều này có thể được giải thích rằng,<br /> nhiệt ổn định trong khoảng 28–290C. Điều trong CP các chủng vi sinh vật chủ yếu thuộc<br /> này cho thấy, sau 90 ngày ủ, cơ chất dùng nhóm phân giải cellulose Streptomyces nên<br /> cho các phản ứng của vi sinh vật dần hết, sản có lợi cho việc phân hủy. Sau 90 ngày ủ, mẫu<br /> phẩm đã hoai mục (theo TCVN 7185:2002). ủ với chế phẩm CP và EM màu nguyên liệu<br /> Giá trị nhiệt độ này cũng phù hợp với nhiều chuyển sang nâu đen, mềm, có độ dính kết<br /> nghiên cứu của các tác giả khác [1], [4], [6]. cao còn mẫu được ủ với PT đặc tính này mới<br /> đạt được ở mức độ trung bình, vì vậy để mẫu<br /> 3.3. Kết quả đánh giá cảm quan này đạt được độ hoai mục tốt nhất được cần<br /> Nguyên liệu sau 30, 60 và 90 ngày ủ được ủ thêm thời gian (hình 2).<br /> kiểm tra, đánh giá cảm quan để có phương<br /> án điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm, độ pH cho 3.4. Kết quả phân tích hàm lượng N, P,<br /> phù hợp. K và hữu cơ tổng số<br /> Bảng 2. Kết quả đánh giá cảm quan của nguyên Kết quả phân tích ở bảng 3 chỉ ra rằng,<br /> liệu ủ hàm lượng hữu cơ tổng số trong cả ba công<br /> Thời gian Đánh giá cảm quan thức đều thấp hơn so với đối chứng (mùn cưa<br /> (ngày) CT1 CT2 CT3 chưa ủ) và đạt tiêu chuẩn về hàm lượng hữu<br /> 0 Màu vàng, Màu vàng, Màu vàng, cơ của phân hữu cơ theo (TCVN 7185:2002).<br /> tơi, cứng tơi, cứng tơi, cứng<br /> 30 Màu nâu nhạt Màu nâu nhạt Màu nâu Kết quả này là do hoạt động của các vi<br /> rất nhạt sinh vật có trong chế phẩm hoặc phân trâu<br /> 60 Màu nâu Màu nâu Màu nâu nhạt<br /> 90 Màu nâu Màu nâu Màu nâu bò đã oxy hóa các hợp chất hữu cơ thành<br /> đen sậm đen sậm một dạng cơ chất ổn định có thể sử dụng<br /> làm phân bón. Về thành phần dinh dưỡng<br /> Kết quả bảng 2 cho thấy, theo thời gian chứa các nguyên tố đa lượng đạt tiêu chuẩn<br /> màu sắc và độ kết dính của mẫu ủ có sự biến của phân hữu cơ vi sinh, bao gồm mẫu ủ với<br /> đổi rõ rệt. Cụ thể, mẫu ban đầu đưa vào ủ chế phẩm EM, N(ts) đạt 2,52%, mẫu ủ với CP<br /> đều có màu vàng, tơi, cứng sau đó màu của K 2O5(hh) 1,61%. Theo Thông tư số 36/2010/<br /> nguyên liệu đều dần chuyển sang nâu nhạt TT-BNNPTNT về việc ban hành quy định<br /> (30 ngày) và nâu (60 ngày). Trong 3 mẫu ủ, sản xuất, kinh doanh và sử dụng phân bón,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Màu sắc của sản phẩm trước và sau ủ 90 ngày<br /> ĐC: công thức đối chứng, nguyên liệu chưa xử lý<br /> <br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017  27<br /> KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> <br /> Bảng 3. Kết quả phân tíchhàm lượng N, P, K và hữu cơ tổng số<br /> Kết quả<br /> STT Chỉ tiêu phân tích Phương pháp thử Đơn vị (%)<br /> ĐC CT1 CT2 CT3<br /> 1 Nitơ tổng số TCVN 8557:2010 % N(ts) 0,46 2,52 1,62 1,79<br /> 2 P2O5 hữu hiệu TCVN 8559:2010 %P2O5(hh) 0,05 0.70 2,06 0,37<br /> 3 K2O5 hữu hiệu TCVN 8560:2010 %K2O(hh) 0,13 0,19 1,61 0,28<br /> 4 Hữu cơ tổng số TCVN 9294:2012 %OM 35,29 23,14 29,03 20,75<br /> <br /> <br /> hàm lượng dinh dưỡng được chấp nhận của sự sinh trưởng thông qua các chỉ tiêu: số<br /> phân bón có chứa hàm lượng hữu cơ bằng lá, chiều dài, chiều rộng lá tăng so với kích<br /> 80% giá trị ở tiêu chuẩn, hàm lượng một yếu thước ban đầu và năng suất thông qua trọng<br /> tố đa lượng %K 2O(hh) hoặc %P2O5(hh) hoặc % lượng tươi, năng suất lý thuyết. Kết quả thu<br /> N(ts) có giá trị bằng 90% so với tiêu chuẩn. được trình bày trong bảng 4.<br /> Đối chiếu với TCVN 7185: 2002 và thông tư Số liệu trong bảng 4 cho thấy, tất cả các<br /> 36 thì hai mẫu ủ với CP và EM đều đạt tiêu công thức trồng rau cải ngọt có sử dụng phân<br /> chuẩn của phân hữu cơ. So sánh với nghiên hữu cơ được ủ từ mùn cưa với chế phẩm<br /> cứu của Võ Thị Nho và cs, rơm rạ ủ với chế EM, CP hoặc phân trâu, cây đều có sự sinh<br /> phẩm Bio–Plan [6], mẫu ủ với chế phẩm EM trưởng và năng suất tốt hơn so với công thức<br /> có hàm lượng nitơ tổng số và mẫu ủ với CP đối chứng. Trong đó, công thức cây cải ngọt<br /> có hàm lượng K 205 cao hơn hẳn. được bón với phân ủ từ chế phẩm EM (RT1)<br /> cho hiệu quả tốt nhất. Cụ thể, sau 25 ngày<br /> 3.5. Nghiên cứu ảnh hưởng của phân hữu trồng so với thời điểm ban đầu số lá tăng<br /> cơ vi sinh đến sự sinh trưởng và năng suất thêm 10,8 lá/cây, chiều dài lá tăng 19,49 cm,<br /> của cây rau cải ngọt (Brassica integrifolia) chiều rộng lá tăng 4,47 cm, trọng lượng tươi<br /> Để nghiên cứu ảnh hưởng của phân hữu của cây đạt 103,52 g và năng suất đạt 258,80<br /> cơ vi sinh tới cây trồng, chúng tôi sử dụng tạ/ha. Sự sai khác đều có ý nghĩa thống kê<br /> cây rau cải ngọt đã được 15 ngày tuổi, lựa ở mức 95%. Điều này có thể giải thích là do<br /> chọn những cây đồng đều nhau có khoảng phân hữu cơ ủ với chế phẩm EM (RT1) có<br /> 3 lá, chiều dài lá từ 6–7 cm, chiều rộng lá từ hàm lượng nitơ tổng số cao nhất (2,52), đây<br /> 2,5–3 cm đem trồng thí nghiệm. Cây được là nguyên tố có vai trò quan trọng đối với sự<br /> theo dõi trong thời gian 25 ngày. Xác định tăng trưởng của nhóm cây lấy lá trong đó có<br /> ảnh hưởng của phân hữu cơ vi sinh đến cây cải ngọt.<br /> <br /> Bảng 4. Ảnh hưởng của phân hữu cơ vi sinh đến sự sinh trưởng và năng suất của cây rau cải ngọt<br /> Số lượng lá tăng Chiều dài lá tăng Chiều rộng lá tăng Trọng lượng cây tươi Năng suất lý thuyết<br /> Công thức<br /> (lá) (cm) (cm) (g) (tạ/ha)<br /> RTo 7,20±1,17 14,60±1,12 3,31±0,38 78,82±2,51 197,04±6,27<br /> RT1 10,80±1,05 19,49±1,59 4,47±0,56 103,52±4,07 258,80±10,18<br /> RT2 9,17±0,69 17,19±1,15 3,82±0,69 93,44±3,26 233,60±8,16<br /> RT3 8,87±1,02 17,26±1,14 3,79±0,57 91,41±1,78 228,53±4,44<br /> LSD0.05 0,32 0,71 0,17 6,98 17,46<br /> CV% 1,90 2,20 2,30 4,00 4,00<br /> <br /> <br /> 28  Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017<br />  KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> 4. Kết luận [3]  Nguyễn Thành Hối, Mai Vũ Du, Lê Vĩnh Thúc,<br /> Nghiên cứu góp phần tìm ra giải pháp Nguyễn Thị Diễm Hương (2015), “Ảnh hưởng<br /> xử lý phế phẩm mùn cưa và vỏ cây vụn hiệu của phân ủ từ rơm (phế thải của việc sản xuất<br /> quả, hạn chế ô nhiễm môi trường, cải thiện nấm rơm) có xử lí Trichoderma đến sinh<br /> độ phì cho đất, bổ sung các nguyên tố đa trưởng và năng suất của 2 giống lúa MTL560<br /> lượng cho cây trồng. Nguyên liệu được ủ với và IR50404”, Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP<br /> chế phẩm CP, EM và PT sau 90 ngày mẫu Thành phố Hồ Chí Minh 2(67): 177-183.<br /> ủ đã đạt độ hoai mục. Đánh giá cảm quan [4]  Trần Ngọc Hữu, Đỗ Tấn Trung, Nguyễn<br /> và phân tích một số các chỉ tiêu như hàm Quốc Khương, Nguyễn Thành Hối và Ngô<br /> lượng hữu cơ tổng số, nitơ tổng số, photpho Ngọc Hưng (2014), “Thành phần dinh<br /> hữu hiệu, kali hữu hiệu trong mẫu ủ với CP dưỡng NPK trong ủ phân hữu cơ vi sinh và<br /> và EM cho thấy phân đã đạt yêu cầu về chỉ hiệu quả trong cải thiện sinh trưởng và năng<br /> số hữu cơ, chỉ số các nguyên tố đa lượng đạt suất lúa”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học<br /> yêu cầu tối thiểu một chỉ số (TCVN 7185: Cần Thơ, 3, p.151-157.<br /> 2002). Đánh giá hiệu quả của phân đối với [5]  Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Chu Thi Thu<br /> cây cải ngọt thông qua một số chỉ tiêu về Hà (2012), “Nghiên cứu sự biến đổi một số<br /> sinh trưởng, trọng lượng tươi và năng suất thành phần hóa học của mùn vụn gỗ phế<br /> lý thuyết cho thấy, cây được bón phân ủ từ thải trong quá trình tạo phân bón hữu cơ vi<br /> nguyên liệu với chế phẩm EM, CP và PT đều sinh”, J. Viet. Env 3(1): p.10-13.<br /> cho hiệu quả hơn hẳn so với công thức đối [6]  Võ Thị Nho (2016), “Nghiên cứu ủ phân<br /> chứng và tốt nhất là công thức bón phân hữu hữu cơ vi sinh từ rơm, rạ và phân trâu bò tại<br /> cơ vi sinh được ủ với chế phẩm EM. huyện Lệ Thủy, Tỉnh Quảng Bình”, Tạp chí<br /> Ghi chú: Công trình này được hoàn thành Khoa học và Công nghệ Trường Đại học Hùng<br /> với sự hỗ trợ kinh phí từ chương trình Vương, 2(3), p.82-85.<br /> nghiên cứu KH&CN năm 2017 của Trường [7]  Võ Văn Phước Quệ và Cao Ngọc Điệp,<br /> Đại học Hùng Vương, Tỉnh Phú Thọ. (2011), “Phân lập và nhận diện vi khuẩn<br /> phân giải celullose”, Tạp chí Khoa học Đại<br /> Tài liệu tham khảo học Cần Thơ, 18a: 177-184.<br /> [1]  Trần Văn Cường, Nguyễn Văn Huân, [8]  Trần Thị Thanh Thuần, Nguyễn Đức Lượng<br /> Nguyễn Hồng Ngọc, Nguyễn Quang Huy, (2009), “Nghiên cứu enzyme cellalase và<br /> Phạm Văn Ngọc, Phan Thị Lan Anh, Hà pectinase từ chủng Trichoderma viride và<br /> Văn Huân (2014), “Một số kết quả ứng dụng Apergillus niger nhằm xử lý nhanh vỏ cà<br /> chế phẩm vi sinh trong xử lý chất thải nông phê”, Tạp chí phát triển KH&CN, 12(13): 1-7.<br /> nghiệp thành phân bón hữu cơ”, Tạp chí [9]  Phan Như Thúc (2016), Nghiên cứu giải pháp<br /> khoa học và Công nghệ lâm nghiêp, 4, p.3-9. xử lý bã thải trồng nấm trên địa bàn thành<br /> [2]  Nguyễn Xuân Dũ, Trương Thị Nga, Nguyễn phố Đà Nẵng, Báo cáo đề tài Khoa học và<br /> Thị Kim Phước (2014), “Xử lý rơm rạ trên đồng Công nghệ cấp Đại học Đà Nẵng, Đà Nẵng.<br /> ruộng bằng chế phẩm sinh học trong vụ xuân [10]  Tổng cục Thống kê (2016), Niên giám thống<br /> hè tại huyện cái bè tỉnh Tiền Giang”, Tạp chí kê, Nhà xuất bản Thống kê, p.15.<br /> Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 3: p. 81-86. (Xem tiếp trang 71)<br /> <br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Công nghệ số 3 (8) – 2017  29<br />