Các chỉ số tài chính nền tảng và những màn phù phép báo cáo

CÁC CHỈ SỐ TÀI CHÍNH NỀN TẢNG VÀ NHỮNG MÀN <br /> "PHÙ PHÉP" BÁO CÁO<br /> Biết tính toán và sử dụng các chỉ số tài chính không chỉ có ý nghĩa với nhà phân tích tài chính,  <br /> mà còn rất quan trọng với nhà đầu tư cũng như  với chính bản thân doanh nghiệp và các chủ <br /> nợ...Các chỉ  số  tài chính cho phép chúng ta so sánh các mặt khác nhau của các báo cáo tài <br /> chính trong một doanh nghiệp với các doanh nghiệp khác trong toàn ngành để  xem xét khả <br /> năng chi trả cổ tức cũng như khả năng chi trả nợ vay...<br /> <br /> PHẦN 1: 20 chỉ số tài chính quan trọng<br /> <br /> Chỉ số EPS: Earnings Per Share<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> EPS là chỉ số cho biết khả năng sinh lợi của Cty trên mỗi cổ  phần của cổ đông đóng góp là  <br /> bao   nhiêu.<br /> Chú ý: Nếu chỉ số EPS càng cao thì nó càng cho thấy khả năng sinh lời của Cty càng lớn và <br /> ngược   lại.<br /> So sánh chỉ số EPS qua các thời kỳ sẽ giúp chúng ta biết được tốc độ tăng trưởng của doanh  <br /> nghiệp đang phân tích.<br /> <br /> Chỉ số P/E: Thị giá / Thu nhập CP<br /> <br /> PE cho biết NĐT sẵn sàng trả giá cho mỗi CP cao hơn mức thu nhập hiện tại bao nhiêu lần<br /> PE   là   chỉ   số   cho   biết   giá   CP   đang   ở   mức   được   đánh   giá   cao   hay   thấp   trên   thị   trường.<br />  Chú ý:   Nếu chỉ số PE càng cao thì nó cho thấy CP được thị trường đánh giá cao và ngược lại.<br /> So  sánh  chỉ  số   PE  giữa   các   Cty  cùng ngành để   đánh giá   giá  trị  của  CP  mình  quan tâm.<br /> Theo quan điểm "bảo thủ", P/E dưới 10 thì nên mua. Nếu đang nắm giữ CP có mức P/E từ 10  <br /> ­ 12 lần thì không nên bán và có thể  mua tiếp. P/E 12 ­ 18 có thể  mua được khi thị  trường  <br /> đang trong giai đoạn ổn định theo hướng tốt. P/E từ 18 trở lên xem xét bán CP. Tuy nhiên, với  <br /> NĐT theo trường phái "tăng trưởng", P/E có thể được chấp nhận cao hơn nếu tốc độ tăng LN <br /> (E)   cao<br /> Đây là chỉ số mà các tổ chức tài chính, quỹ đầu tư lớn như HSBC, ML đã lợi dụng tâm lý yếu  <br /> của NĐT VN khi tung ra các báo cáo xoay quanh chỉ số này nhằm đánh đổ thị trường cho các <br /> NĐT của mình mua vào.<br /> <br /> Nếu NĐT quan tâm nhiều đến chỉ số P/E và muốn tìm hiểu chuyên sâu, có thể đọc thêm bài  <br /> viết: chỉ số P/E, và phương thức định giá cổ phiếu<br /> Chỉ số P/B: Thị giá / Giá trị sổ sách<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Giả sử rằng Cty có giá trị tài sản ghi nhận trên bảng cân đối kế toán là 100 tỷ, tổng nợ là 75 <br /> tỷ, như  vậy giá trị  ghi sổ  của Cty là 25 tỷ. Nếu hiện tại Cty có 10 triệu CP đang lưu hành, <br /> mỗi CP sẽ đại diện cho 2.5k giá trị ghi sổ của Cty. Nếu mỗi CP này có giá thị trường là 50k,  <br /> như vậy tỉ lệ P/B là 2=5/2.5.<br /> <br /> Chú ý: P/B là công cụ giúp có thể tìm kiếm được các CP có giá thấp mà phần lớn thị trường  <br /> bỏ qua. Nếu một Cty đang bán cổ phần với mức giá thấp hơn giá trị ghi sổ của nó (tức là có  <br /> tỉ  lệ P/B nhỏ  hơn 1), khi đó có hai trường hợp sẽ xảy ra: hoặc là thị  trường đang nghĩ rằng <br /> giá trị tài sản của Cty đã bị thổi phồng quá mức hoặc là thu nhập trên tài sản của Cty là quá <br /> thấp.<br /> <br /> Chỉ số P/B chỉ thực sự có ích khi xem xét các Cty có mức độ tập trung vốn cao hoặc các  <br /> Cty tài chính bởi giá trị tài sản của các Cty này tương đối lớn. Vì công tác kế toán phải  <br /> tuân thủ theo những tiêu chuẩn ngặt nghèo, giá trị ghi sổ của TS hoàn toàn không tính <br /> tới các TSVH như thương hiệu, nhãn hiệu, uy tín, bằng sáng chế và các tài sản trí tuệ <br /> khác do Cty tạo ra. Giá trị ghi sổ không có ý nghĩa nhiều lắm với các Cty dịch vụ vì họ <br /> giá trị tài sản hữu hình của họ không lớn<br /> Ví dụ: Microsoft là Cty mà phần lớn tài sản của Cty này là tài sản trí tuệ, các bản quyền  <br /> phần mềm chứ không phải là các tài sản hữu hình khác. Cổ phần của Cty này chẳng mấy khi  <br /> được bán với giá thấp hơn 10 lần giá trị ghi sổ của chúng.<br /> <br /> Chỉ số D/E: Nợ/ Vốn CSH<br /> <br /> DE là chỉ số cho biết tài sản của Cty được hình thành chủ yếu là do nguồn nào, nợ  phải trả <br /> hay vốn chủ sở hữu.<br /> <br /> Chỉ  số  nợ  trên vốn chủ  sở  hữu được dung để  phân tích tỷ  lệ  nợ  phải trả  trên vốn chủ  sở <br /> hữu. <br /> <br /> Tuy nhiên có một số điều cần lưu ý khi sử dụng chỉ số này:<br /> <br /> Giá trị  của nợ  phải trả  trên báo cáo gần với giá trị  thực tế  hơn so với vốn chủ  sở  hữu.<br /> Tùy thuộc vào quan điểm về nợ phải trả có bao gồm thuế thu nhập hoãn lại phải trả hay LN  <br /> phải chuyển về cho Cty mẹ hay không mà chỉ số này mang lại những kết quả khác nhau.<br /> <br /> Chỉ số ROE: Return on Equity<br /> <br /> ROE được dùng để  đo lường xem Cty tận dụng vốn của NĐT tốt đến mức nào. Hay hiểu <br /> một cách đơn giản ROE phản ánh mức độ sinh lời của một Cty, tính hiệu quả trong việc sử <br /> dụng tài sản được NĐT trang bị.<br /> <br /> Thông thường thì một Cty tốt thì cần phải có ROE cao hơn mức trung bình của các Cty cùng <br /> ngành vì điều này cũng đồng nghĩa với việc Cty kiếm được nhiều tiền hơn trên đồng vốn bỏ <br /> ra đầu tư<br /> <br /> Trung bình toàn thị trường là 20,55%<br /> <br /> Chỉ số này tăng cao hàng năm phản ánh tiềm năng tăng LN và quản lý hiệu quả của cty.<br /> <br /> Chú ý: Nói chung, nên tránh những Cty có chỉ số này nhỏ hơn 15%. Hầu hết mọi ngành, chỉ <br /> số  này của những Cty hàng đầu thường đạt trong khoảng 20% đến 30%, cá biệt có những  <br /> Cty đạt trên 40%. Chỉ số này có xu hướng cao lên theo thời gian do việc áp dụng những công  <br /> nghệ mới làm giảm chi phí và nâng cao năng suất<br /> <br /> Chỉ số ROA: ROA là gì, tính thế nào<br /> <br /> Nhận xét: Thể hiện Cty có được quản lý tốt hay không? Có hai chỉ số phản ánh tính hiệu quả <br /> của bộ máy vận hành Cty: tỷ suất LN trên tổng tài sản (ROA) và doanh sổ bán hàng trên một  <br /> nhân viên<br /> <br /> ROA cho ta biết Cty thu lợi bao nhiêu từ  tổng số  tài sản Cty sử  dụng (gồm vốn CSH (vốn  <br /> góp của tất cả cổ đông) và các khoản vay ­ nợ) <br /> <br /> nên tìm Cty có ROA cao hơn các Cty cùng ngành. <br /> <br /> Chú ý: Trung bình toàn thị trường 11,69%<br /> <br /> Các Chỉ số quan trọng khác<br /> <br /> Chỉ số  LN thuần/doanh thu: Cty hoạt động có lãi nhiều không? Mức LN của Cty phụ  thuộc  <br /> rất nhiều vào chiến lược phát triển thị trường, khả năng tiết kiệm chi phí và sức mạnh cạnh  <br /> tranh của cty. Nhìn chung thì một cty tốt thường làm ăn có lãi nhiều hơn các cty cùng ngành.  <br /> Tuy nhiên, cũng có khá nhiều ngoại lệ, một số doanh nghiệp phải hy sinh LN trong ngắn hạn  <br /> để nhắm tới nguồn LN lâu dài. <br /> <br /> Chú ý: Trung bình toàn thị trường 9,95%<br /> <br /> Chỉ số nợ: Tổng Vay nợ/Vốn<br /> <br /> Chính sách về nợ của Cty thế nào? Tỷ lệ nợ trên tổng vốn giúp chúng ta thấy được khả năng  <br /> chiếm dụng vốn của Cty. Mỗi ngành nghề kinh doanh lại có mức độ  nợ nần khác nhau, nên  <br /> chúng ta cần so sánh tỷ suất nợ với các Cty cùng ngành và với bản thân Cty đang phân tích.<br /> <br /> Chú ý: Nếu tỷ  xuất này có sự  khác biệt lớn, hoặc thay đổi mạnh, đó có thể  là tín hiệu rất  <br /> không tốt. Nếu tỷ  suất này quá cao, Cty có thể  đang chìm trong lâm nguy tài chính; nếu nó <br /> quá thấp, doanh nghiệp có thể đã để lỡ cơ hội kiếm thêm tiền cho cổ đông (bằng việc chiếm  <br /> dụng thêm vốn của người khác, như  vay tín dụng, mua trả  chậm v.v.) Trung bình toàn thị <br /> trường: 1,02<br /> <br /> Lãi cổ tức (Yield) ­ Tỷ lệ cổ tức của Cty ra sao? <br /> <br /> Cổ tức là khoản tiền mà cổ đông được chia khi Cty làm ăn có lãi, cổ tức cao cũng có nghĩa là  <br /> cổ đông bỏ túi đều đặn nhiều tiền. <br /> <br /> Chú ý: Tuy nhiên bạn phải hết sức thận trọng với chính sách cổ tức của các Cty, nhiều Cty  <br /> đang cần vốn để  phat triển sản xuất, thậm chí phải vay ngân hàng, nhưng sợ  giá CP sẽ <br /> xuống thấp nếu trả cổ tức thấp nên vẫn cố “rút ruột” mình ra, thậm chí lấy “tạm” tiền vay  <br /> nợ để trả cho cổ đông. Trong trường hợp này cổ  đông giống chủ  nợ  của Cty hơn là chủ  sở <br /> hữu<br /> <br /> Beta (mức biến động giá)<br /> <br /> Giá CP của Cty biến động thế  nào so với biến động chung của toàn thị  trường? Beta được  <br /> dùng để đo lường mức độ phản ứng giá của một CP với các giao động của thị trường trong  <br /> quá khứ. Bản thân thị trường sẽ có chỉ số beta = 1.<br /> <br /> Chú ý: Những CP có beta lớn hơn 1 tức là có độ rủi ro cao hơn thị trường, khi toàn thị trường  <br /> bị mất giá, CP có xu hướng mất gia nhiều hơn, tuy nhiên khi thị trường tăng giá đều đều thì <br /> những CP này có xu hướng tăng nhanh hơn. Trên lý thuyết, NĐT chấp nhận CP có beta cao  <br /> hơn thường được đền bù bằng thu nhập cao hơn trong tương lai.<br /> <br /> Vốn thị trường<br /> <br /> CP này có giúp bạn đa dạng hoá danh mục đầu tư của mình hay không? Nhìn chung thì bạn <br /> nên đa dạng hoá đầu tư của mình để tránh rủi ro tổn thất lớn có thể  sảy ra. Trên thực tế  tại <br /> các thị trường phát triển, các Cty có vốn thị trường càng lớn thì càng có độ rủi ro thấp. <br /> Chú ý: Do  ở Việt Nam hiện nay chưa có tiêu chí thống nhất phân nhóm các Cty theo giá trị <br /> thị trường chúng tôi so sánh vốn thị trường của Cty với vốn thị trường trung bình của toàn thị <br /> trường để bạn tự xác định phân loại CP.<br /> <br /> ROI (Hệ số thu nhập trên đầu tư)<br /> <br /> được Cty Du Pont phát triển cho mục đích sử dụng riêng, nhưng ngày nay nó được rất nhiều  <br /> Cty lớn sử dụng như là một cách thức tiện lợi để  xác định tổng thể  các ảnh hưởng của các  <br /> biên lợi nhuận doanh thu tổng tài sản<br /> <br /> Chú ý: Mục đích của công thức này là so sánh cách thức tạo lợi nhuận của một Cty, và cách  <br /> thức Cty sử  dụng tài sản để  tạo doanh thu. Nếu tài sản được sử  dụng có hiệu quả, thì thu  <br /> nhập (và ROI) sẽ cao, và nếu ngược lại, thu nhập và ROI sẽ thấp.<br /> <br /> Hệ số Tổng lợi nhuận<br /> <br /> Hệ số tổng lợi nhuận cho biết mức độ  hiệu quả  khi sử dụng nguyên liệu và lao động trong  <br /> quy trình sản xuất của ban quản lý một Cty<br /> <br /> Khi chi phí lao động và chi phí nguyên vật liệu tăng nhanh, hệ số tổng lợi nhuận chắc chắn  <br /> sẽ giảm xuống, trừ khi Cty có thể chuyển các chi phí này cho khách hàng của mình dưới hình  <br /> thức nâng giá bán sản phẩm. <br /> <br /> Chú ý: Một cách để tìm xem các chi phí này có quá cao không là so sánh hệ số tổng lợi nhuận  <br /> của một Cty với hệ số của các Cty tương đồng. Nếu hệ số tổng lợi nhuận của các Cty đối  <br /> thủ  cạnh tranh cao hơn, thì Cty cần phải thực hiện một biện pháp nào đó để  có được sự <br /> kiểm soát tốt hơn đối với chi phí lao động và nguyên liệu.<br /> <br /> Hệ số lợi nhuận hoạt động <br /> <br /> cho biết Ban quản lý của một Cty đã thành công đến mức nào trong việc tạo ra lợi nhuận từ <br /> hoạt động của Cty<br /> EBIT là thu nhập trước thuế và lãi hay chính là thu nhập tính được sau khi lấy doanh thu trừ <br /> trị giá hàng bán đã tính theo giá mua và các chi phí hoạt động.<br /> <br /> Hệ  số  này là một thước đo đơn giản nhằm xác định đoàn bẩy hoạt động mà một Cty đạt  <br /> được trong việc thực hiện hoạt động kinh doanh của mình. Hệ số biên lợi nhuận hoạt động <br /> cho biết một Đô la doanh thu có thể tạo ra bao nhiêu EBIT. <br /> <br /> Chú ý: Hệ số lợi nhuận hoạt động cao có nghĩa là quản lý chi phí có hiệu quả  hay nghĩa là <br /> doanh thu tăng nhanh hơn chi phí hoạt động. Các nhà quản lý cần phải tìm ra các nguyên nhân <br /> khiến hệ  số  lợi nhuận hoạt động cao hay thấp để  từ  đó họ  có thể  xác định xem Cty hoạt  <br /> động có hiệu quả  hay không, hoặc xem giá bán sản phẩm đã tăng nhanh hơn hay chậm hơn  <br /> chi phí vốn.<br /> <br /> Hệ số lợi nhuận ròng <br /> <br /> là hệ số từ mọi giai đoạn kinh doanh. Nói cách khác đây, là tỷ số so sánh lợi nhuận ròng với  <br /> doanh số bán.<br /> <br /> Một số  Cty có mức lợi nhuận ròng hơn 20%, và một số  khác có chỉ  đạt khoảng từ  3% đến <br /> 5%. Hệ  số  lợi nhuận ròng giữa các ngành khác nhau là khác nhau. Thông thường, các Cty <br /> được quản lý tốt đạt được mức lợi nhuận ròng tương đối cao hơn vì các Cty này quản lý các  <br /> nguồn vốn của mình có hiệu quả hơn. <br /> <br /> Chú ý: Xét từ góc độ nhà đầu tư, một Cty sẽ ở vào tình trạng thuận lợi sẽ có mức lợi nhuận  <br /> ròng cao hơn lợi nhuận ròng trung bình của ngành và nếu có thể, có mức lợi nhuận liên tục  <br /> tăng. Ngoài ra, một Cty càng giảm chi phí của mình một cách hiệu quả­  ở  bất kỳ doanh số <br /> nào thì mức lợi nhuận ròng của nó càng cao.<br /> <br /> Hệ số thu hồi nợ trung bình <br /> <br /> cho bạn biết Cty đó phải mất bao lâu để  chuyển các khoản phải thu thành tiền mặt. Lưu ý <br /> rằng doanh số bán thu tiền ngay được loại khỏi tổng doanh thu.<br /> Ví dụ: Nếu bảng cân đối kế  toán của một Cty cho biết số  liệu của các khoản phải thu là <br /> 700tr và báo cáo thu nhập của nó cho biết doanh số bán chịu là 5tỷ5 thì<br /> <br /> Hệ số thu hồi nợ trung bình Nếu chính sách của Cty là bán chịu cho khách hàng trong vòng 38  <br /> ngày thì thời hạn 45.8 ngày cho thấy là Cty gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ đúng hạn và  <br /> cần xem xét lại chính sách bán chịu của mình. Ngược lại, nếu chính sách thông thường của  <br /> Cty là ấn định thời hạn thu hồi nợ là 55 ngày, thì thời hạn trung bình 45.8 ngày cho thấy chính <br /> sách thu hồi nợ của Cty là có hiệu quả. Cần chú ý là hệ số thu hồi nợ trung bình chỉ là một  <br /> số trung bình và có thể dẫn đến sự hiểu nhầm. Ví dụ, xem xét Cty A và b, có cùng giá trị các <br /> khoản phải thu nhưng có thời biểu thu hồi nợ khác nhau.<br /> <br /> Giả  sử Cty A và Cty B có chung một số  lượng khách hàng, khoản phải thu thì thời hạn thu  <br /> hồi nợ trung bình của hai Cty này sẽ giống nhau. Nhưng việc phần bổ các kỳ thu hồi nợ lại  <br /> là yếu tố không được đề cập đến trong hệ số, rõ ràng Cty B có lợi thế hơn nếu chỉ nhìn trên  <br /> bảng hệ số thu hồi nợ trung bình<br /> <br /> Hệ số thanh toán trung bình <br /> <br /> Đối lập với các khoản phải thu là các khoản phải trả. Để  tìm ra thời hạn thanh toán trung <br /> bình đối với các khoản phải thu, ta chia các khoản phải trả cho tiền mua hàng chịu mỗi năm.<br /> <br /> Chú ý: Tuy nhiên, tiền mua hàng chịu hàng năm không được đề  cập trong một báo cáo tài <br /> chính. Để có được số liệu này, phải dự tính tỷ lệ giá trị hàng hoá được mua chịu <br /> <br /> Hệ số thanh toán trung bình: qua ví dụ trên Thời hạn thanh toán trung bình (đối với các khoản <br /> phải trả) của Cty là 41 ngày. Bất kỳ  thời hạn nào ngắn hơn có nghĩa là người bán dành cho <br /> Cty một khoản chiết khấu hoặc người bán cho rằng Cty đang trong tình trạng rủi ro cao nên <br /> đã đưa ra các điều khoản chặt chẽ hơn về thời hạn thanh toán nợ. Bất kỳ  thời hạn nào dài <br /> hơn cũng có nghĩa là Cty đã nhận được các điều khoản tín dụng  ưu đãi, hay Cty là một  <br /> “người trả  chậm”, tức là Cty đang sử  dụng những người cung cấp nguyên liệu như  một <br /> nguồn tài trợ.<br /> Người bán, nói chung bao giờ  cũng muốn nhận được tiền càng sớm càng tốt, thường tính <br /> toán hệ số này nhằm biết được bao lâu thì họ  có thể  thu hồi tiền của mình từ  Cty. Do việc <br /> thanh toán chậm thường có lợi cho Cty, nên nhà quản lý ­ người kiểm soát việc thanh toán có <br /> nhiệm vụ  phải làm cân bằng hai thái cực lợi ích giữa nhà cung cấp và Cty. Nếu thời hạn <br /> thanh toán trung bình của ngành vượt quá hệ  số  của Cty, thì nhà quản lý có thể  tìm ra lý do <br /> tại sao việc mua chịu của Cty lại bị hạn chế và phải làm gì để có được thời hạn mua chịu dài <br /> hơn từ những nhà cung cấp.<br /> <br /> Hệ số hàng lưu kho <br /> <br /> Tỷ  lệ doanh số hàng bán trên hàng lưu kho là quan trọng đối với Cty bởi vì hàng lưu kho là <br /> loại tài sản ít lưu hoạt nhất trong các tài sản lưu động. Vì Cty phải dùng một lượng vốn để <br /> duy trì hàng lưu kho nên Cty sẽ được lợi khi bán hàng càng nhanh càng tốt lượng hàng này để <br /> giải phóng tiền mặt cho các mục đích sử dụng khác<br /> <br /> Ví dụ: Nếu giá trị  hàng hoá bán hàng năm của một Cty là $ 3.000.000 (tính theo giá mua) và  <br /> giá trị  hàng lưu kho trung bình là $ 300.000, thì tỷ  lệ  hàng đã bán trên hàng lưu kho của Cty  <br /> này sẽ là 10 lần<br /> <br /> Chú ý: Số liệu này phải được so sánh với hệ số trung bình của ngành trước khi đưa ra bất kì  <br /> một bình luận nào, vì các hệ số trung bình của từng ngành khác nhau rất lớn<br /> <br /> Hệ số thu nhập trả lãi định kỳ <br /> Đánh giá khả năng sử dụng thu nhập hoạt động (thu nhập trước thuế và lãi ­ EBIT) để trả lãi  <br /> của một Cty. Hệ số này cho biết một Cty có khả năng đáp ứng được nghĩa vụ trả nợ lãi của  <br /> nó đến mức nào. Rõ ràng, hệ số thu nhập trả lãi định kỳ càng cao thì khả năng thanh toán lãi <br /> của Cty cho các chủ nợ của mình càng lớn.<br /> <br /> Hệ số thu nhập trả lãi định kỳ = EBIT/Chi phí trả lãi hàng năm <br /> <br /> Ví dụ: Nếu EBIT là 8.000 USD và chi phí tiền nợ lãi hàng năm là 3.000USD thì hệ số trả lãi <br /> định kỳ hàng năm là 2,67 hay nói cách khác, thu nhập cao gấp 2,7 lần chi phí trả lãi<br /> <br /> Chú ý:  Tỷ  lệ  trả  lãi thấp cho thấy một tình trạng nguy hiểm, suy giảm trong hoạt  <br /> động kinh tế có thể làm giảm EBIT xuống dưới mức nợ lãi mà Cty này được hạn chế <br /> bởi thực tế EBIT không phải là nguồn duy nhất để thanh toán lãi. Các Cty cũng có thể <br /> tạo ra nguồn tiền mặt từ khấu hao và có thể sử dụng nguồn vốn đó để  trả  nợ lãi. Những gì  <br /> mà một Cty cần phải đạt tới là tạo ra một độ  an toàn hợp lý, bảo đảm khả  năng thanh toán  <br /> cho các chủ  nợ  của mình. Chỉ  riêng hệ  số  thu nhập trả  lãi định kỳ  thì chưa đủ  để  đánh giá <br /> một Cty vì hệ  số này chưa đề cập đến các khoản thanh toán cố  định khác như  tiền nợ  gốc,  <br /> chi phí tiền thuê và chi phí cổ tức ưu đãi<br /> <br /> Tình trạng nợ nần của Cty<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hệ số trang trải chung. Do Hệ số thu nhập trả lãi định kỳ chưa đủ để đánh giá.<br /> <br /> Tất cả  chi phí trong mẫu số của hệ  số  này là cố  định và đều phải được cân nhắc. rõ ràng, <br /> một Cty và các nhà đầu tư của Cty muốn có hệ số trang trải chung cao nhất, nhưng điều này  <br /> phụ thuộc một phần vào khả năng sinh lãi của Cty.<br /> <br /> Chú ý: Khi các hệ số nợ lớn quá mức, Cty có thể  nhận thấy chi phí vốn của mình tăng lên.  <br /> Giá trị các cổ phiếu của Cty cũng có thể giảm xuống tương ứng với mức độ  rủi ro của Cty  <br /> tăng lên. Do đó, các nhà quản lý tài chính phải thận trọng để  tránh tình trạng nợ  trầm trọng <br /> trong cơ  cấu vốn của mình. Các nguồn dữ  liệu quan trọng của ngành có thể  tìm thấy trong <br /> các BCTC hàng quý từ TTDGCK về các ngành sản xuất, bán lẻ, khai thác mỏ. Bạn cũng có  <br /> thể  tham chiếu các báo cáo của các tổ chức định mức tín nhiệm để  có các số  liệu tổng hợp  <br /> tương tự.<br /> <br /> Tóm tắt: Các NĐT cần quan tâm đến các chỉ số EPS, PE, ROE, ROA, PB và các chỉ số đã nêu  <br /> để chọn CP thích hợp.<br /> <br /> PHẦN 2: Các màn phù phép trong BCTC<br /> <br /> Mục đích của trò phù phép BCTC: Có nhiều lý do mà các nhà lãnh đạo Cty cho phù phép <br /> BCTC nhằm mục đích đẩy giá CP của mình lên cao.<br /> <br /> * Phù phép thông qua các ước tính kế toán<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trong quá trình lập báo cáo tài chính, các Cty thường sử dụng rất nhiều các ước tính kế toán  <br /> (Accrual earnings management) có ảnh hưởng trực tiếp tới LN trong kỳ của Cty. Vì không có  <br /> một tiêu chuẩn chính xác về giá trị các ước tính này, nên nó được xem là một công cụ đắc lực <br /> để phù phép LN. Một số thủ thuật làm tăng mức LN thường gặp như giảm mức khấu hao, <br /> giảm mức dự  phòng, giảm giá hàng tồn kho, giảm dự  phòng nơ  khó đói, không ghi <br /> nhận chi phí khi tài sản bị  giảm giá xuấng dưới giá trị  thuần, vốn hoá các khoản chi <br /> phí không đủ điều kiện... <br /> <br /> Thủ  thuật phù phép LN dựa trên các  ước tính kế  toán thực chất không làm tăng LN mà chỉ <br /> đơn thuần chuyển LN của kỳ sau sang kỳ hiện tại.  Hậu quả tất yếu là LN các năm sau sẽ bị <br /> giảm. Để tiếp tục đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của thị trường, báo cáo tài chính các năm  <br /> tiếp theo cũng phải được phù phép. Tuy nhiên, càng về  sau, mức LN cần phù phép càng lớn  <br /> khiến cho việc sử dụng các  ước tính kế  toán trở  lên vô hiệu. Đến khi “giấy không thể  gói <br /> được lửa”, khủng hoảng là điều khó tránh khỏi<br /> <br /> * Phù phép thông qua các giao dịch thực <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phù phép LN thông qua việc giàn xếp một số  giao dịch thực (Real earnings management)  <br /> nhằm tăng LN trong năm hiện tại, mặc dù các giao dịch đó có thể không có lợi cho Cty về lâu  <br /> dài.<br /> Tăng doanh thu thông qua các chính sách giá và tín dụng <br /> <br />  Một biện pháp các doanh nghiệp thường sủ dụng để tăng LN khi thấy có nguy cơ không đạt  <br /> kế hoạch đặt ra là giảm giá bán hoặc nới lỏng các điều kiện tín dụng nhằm tăng lượng hàng <br /> bán ra trong những tháng cuối năm tài chính. Biện pháp thứ hai là công bố kế hoạch tăng giá  <br /> bán đầu năm sau. Ví dụ, để  tăng LN Quí IV/2007, một Cty sản xuất ôtô có thể  công bố  kế <br /> hoạch tăng giá bán từ Quí I/2008, lập tức DT Quí IV/2007 sẽ tưng vọt. Hai biện pháp này cho <br /> phép Cty tăng LN trong năm hiện tại, nhưng sẽ bị giảm vào các năm sau, vì thực chất Cty đã  <br /> chuyển LN của năm sau sang năm hiện tại. Mặt khác, tăng giá bán năm sau còn làm giảm khả <br /> năng cạnh tranh của Cty trên thị trường.<br /> <br /> Cắt giảm chi phí hữu ích <br /> <br />  Cắt giảm chi phí hữu ích như chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D), chi phí quảng cáo, chi <br /> phí duy tu, bảo dưỡng thiết bị cũng là cũng là một cách có thể làm tăng LN. Tuy nhiên, vì các  <br /> chi phí này có vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của Cty về lâu dài, nên sử dụng <br /> giải pháp này cũng đồng nghĩa với việc hy sinh các khoản LN tiềm năng trong tương lai.<br /> <br /> Trì hoãn thanh lý tài sản không có nhu cầu sử dụng hoặc các khoản đầu tư không hiệu  <br /> quả <br /> <br />  Đối với các tài sản doanh nghiệp không có nhu cầu sử dụng hoặc các khoản đầu tư  không  <br /> mang lại hiệu quả, giải pháp tối ưu là thanh lý càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, thanh lý tài sản  <br /> thường đem lại một khoản lỗ cho Cty trong năm hiện tại. Do đó, nếu LN trong năm hiện tại <br /> có nguy cơ  không đạt được mức kỳ  vọng của thị  trường, lãnh đạo Cty có thể  không muốn  <br /> thanh lý, mặc dù trì hoãn sẽ gây nhiều thiệt hại cho Cty như làm phát sinh chi phí bảo quản, <br /> cản trở  không gian sản xuất. Với các tài sản và các khoản đầu tư  không hiệu quả  thì càng <br /> nắm giữ lâu, doanh nghiệp càng lỗ<br /> Bán các khoản đầu tư hiệu quả <br /> <br />  Ngoài trì hoãn thanh lý các khoản đầu tư không hiệu quả, Cty có thể  bán các khoản đầu tư <br /> sinh lời nhằm tăng thêm LN cho năm hiện tại. Động thái này được ví như  “gặt lúa non”. Vì <br /> thế, áp dụng biện pháp trên có nghĩa là Cty tự nguyện bỏ  qua tiềm năng sinh lời lớn từ  các  <br /> khoản đầu tư này trong những năm tiếp theo.<br /> <br /> Sản xuất vượt mức công suất tối ưu<br /> <br /> Trong điều kiện thông thường, mỗi doanh nghiệp thường xác định một mức công suất tối <br /> ưu, tuỳ  thuộc vào năng lực nội tại cũng như  điều kiện thị  trường Tuy nhiên, trong trường  <br /> hợp cần tăng LN, Cty có thể quyết định sản xuất vượt mức công suất tối ưu. Điều này cho <br /> phép Cty giảm giá thành đơn vị  sản phẩm nhờ  tận dụng chi phí cố  định. Mặt trái của biện <br /> pháp này là máy mó, thiết bị phải làm việc quá mức  ảnh hưởng tiêu cự  tới năng suất và độ <br /> bền. Ngoài ra, sản phẩm làm ra nhiều, nếu không bán được, sẽ  phát sinh chi phí bảo quản  <br /> và hàng tồn kho lâu ngày sẽ bị giảm giá trị.<br /> Cả hai biện pháp phù phép báo cáo tài chính (dựa trên các ước tính kế toán hay các giao <br /> dịch thực), về bản chất, chỉ là chuyển LN của các năm sau sang năm hiện tại. <br /> <br /> Điểm khác biệt là ở chỗ: trong khi sử dụng các ước tính kế toán không làm thay đổi khả năng <br /> sinh lời đích thực của doanh nghiệp, thì việc sử dụng các giao dịch thực để  phù phép LN sẽ <br /> gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh lời của Cty trong dài hạn. <br /> <br /> Xét về mặt này, làm tăng LN thông qua các ước tính kế toán được ưa chuộng hơn. Tuy nhiên,  <br /> trong nhiều trường hợp, sử dụng các  ước tính kế  toán không đủ  sức giúp các doanh nghiệp <br /> đạt được mức LN kỳ vọng và có thể  sẽ  gặp trở  ngại từ phía kiểm toán viên. Do đó, doanh  <br /> nghiệp có thể phải dùng đến các giao dịch thực để tăng LN. <br /> <br /> Kiểm toán viên dù phát hiện các thủ thuật này nhưng vì nó tuân thủ các chuẩn mực kế  <br /> toán, nên cũng không thể yêu cầu doanh nghiệp điều chỉnh lại<br /> Tóm lại, dù áp dụng biện pháp nào, về lâu dài đều không có lợi cho NĐT cũng như cho chính <br /> Cty. Xét trên phạm vi toàn xã hội, hậu quả còn nặng nề hơn, vì bê bối tài chính của một Cty  <br /> không chỉ   ảnh hưởng riêng đến Cty đó, mà còn làm xói mòn lòng tin của NĐT đối với thị <br /> trường. <br /> Để ngăn chặc những tác động tiêu cực của “Overvaluation”, các doanh nghiệp cần có ý thức <br /> cung cấp thông tin đầy đủ và minh bạch cho nhà đầu tư. Bên cạnh đó, các NĐT cũng cần tỉnh  <br /> táo để không đẩy mọi việc đi quá xa vượt tầm kiểm soát. <br /> <br /> Tuy nhiên, nhiều khi lợi ích ngắn hạn của “Overvaluation” quá hấp dẫn khiến các doanh  <br /> nghiệp khó có thể  cưỡng lại được. Theo như  nhận xét của Giáo sư  M.C Jensen, Giám đốc  <br /> Cty Tư vấn Quản trị doanh nghiệp Monitor Group: “Overvaluation cũng giống như  một loại <br /> heroin. Nó mang cho ta cảm giác lâng lâng lúc ban đầu, nhưng không lâu sau đó sẽ  là những  <br /> nối đau không cùng.<br />