Các yếu tố nguy cơ mạch vành ở phụ nữ mãn kinh

CAÙC YEÁU TOÁ NGUY CÔ MAÏCH VAØNH ÔÛ PHUÏ NÖÕ MAÕN KINH<br /> Chaâu Ngoïc Hoa *<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Cô sôû: ngöôøi phuï nöõ coù hoäi chöùng chuyeån hoaù ñöôïc xem laø nguy cô cao veà beänh lyù maïch vaønh, taàn<br /> suaát cuaû hoäi chöùng chuyeån hoaù (HCCH) gia taêng sau tuoåi maõn kinh, vaø goùp phaàn giaûi thích tyû leä beänh<br /> maïch vaønh gia taêng ôû kyø naøy(29).<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: ñaùnh giaù taàn suaát hoäi chöùng chuyeån hoaù treân phuï nöõ maõn kinh vaø tyû leä caùc<br /> thaønh phaàn hoäi chöùng chuyeån hoaù.<br /> Phöông phaùp: moâ taû, caét ngang, bao goàm 642 phuï nöõ maõn kinh. Caùc yeáu toá nguy cô cuûa taát caû caùc<br /> beänh nhaân ñöôïc thöïc hieän bao goàm ño huyeát aùp, ño voøng eo, vaø caùc xeùt nghieäm veà bilan lipid cuõng nhö<br /> ñöôøng huyeát khi ñoùi. Hoäi chöùng chuyeån hoaù ñöôïc ñaùnh giaù theo ATPIII (coù ≥ 3 yeáu toá baát thöôøng sau: chæ<br /> soá voøng eo > 102 ôû nam vaø > 98 ôû nöõ, TG huyeát thanh ≥ 150 mg/dl, HDL cholesterol < 40mg/dl ôû nam<br /> vaø < 50mg/dl ôû nöõ, huyeát aùp ≥ 130/80 mmHg, ñöôøng huyeát khi ñoùi ≥ 110mg/dl, vaø theo hieäp hoäi xô vöõa<br /> ñoäng maïch quoác teá, vôùi tieâu chuaån naøy thì chæ soá vuøng eo ñöôïc aùp duïng theo tieâu chuaån Chaâu AÙ Thaùi Bình<br /> Döông (> 90cm ôû nam vaø 80cm ôû nöõ).<br /> Keát quaû: Taàn suaát HCCH ôû phuï nöõ maõn kinh laø 27,8% (Theo ATPIII) vaø 35,9% (IAS). Thaønh phaàn hay<br /> gaëp trong HCCH laø beùo phì buïng 30,7%; taêng huyeát aùp 28,5%; giaûm HDLc 19%; taêng TG 15,5% vaø taêng<br /> ñöôøng huyeát 9%.<br /> <br /> SUMMARY<br /> CARDIOVASCULAR RISK FACTORS AFTER MENOPAUSE<br /> Chau Ngoc Hoa * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 49 – 53<br /> <br /> Rationale: women with the metabolic syndrome are known to be especially high risk for<br /> cardiovascular disease. The prevalence of the metabolic syndrome increases with menopause and may<br /> partially explain the apparent acceleration in cardiovascular disease after menopause.<br /> Objective: the aim of study is to determine the prevalence of metabolic syndrome with menopause<br /> and prevalence for each of the individual metabolic.<br /> Method: cross-sectional study was conducted in HCM city with 642 participants. Measurement of risk<br /> factors was done by blood pressure and waist circumference determination and laboratory testing for lipid<br /> profile and fasting blood sugar. Metabolic syndrome was defined by ATPIII (3 or more of the following<br /> abnormities: waist circumference ≥ 102 men and ≥ 88mm in women; serum triglyceride ≥ 150mg/dl,<br /> HDLc cholesterol levels ≤ 40mg/dl in men and ≤ 50mg/dl in women, blood pressure ≥ 103/85, serum<br /> glucose ≥ 110 mg/dl) and IAS harmonized guideline for IAS criteria the waist circumference are based on<br /> Asia Pacific criterion ≥ 90mm and 80mm for men and women respectively).<br /> Result: based on the IAS criteria the prevalence of metabolic syndrome is 35,9% and 27,8% (ATPIII).<br /> The prevalence for each of the individual metabolic abnormalities was 30,7% for abdominal obesity;<br /> 15,5% for hypertriglycerid, 19% for low HDLc level; 28,5% for pressure and 9% hyperglycemic.<br /> * Boä Moân Noäi Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP.HCM<br /> <br /> 50<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Phuï nöõ maõn kinh, söï thieáu huït hormon taùc ñoäng<br /> leân toaøn boä caùc cô quan vaø laø nguyeân nhaân daãn ñeán<br /> nhöõng roâí loaïn chuyeån hoaù, goùp phaàn taêng töû suaát vaø<br /> beänh suaát cuûa beänh lyù maïch vaønh(1). Caùc nghieân cöùu<br /> dòch teå hoïc cho thaáy taàn suaát beänh maïch vaønh (BMV)<br /> ôû nam luoân cao hôn ôû nöõ, tuy nhieân söï cheânh leäch<br /> naøy giaûm ñi sau tuoåi 55(8,13).<br /> Beân caïnh ñoù, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá xaõ<br /> hoäi, tuoåi thoï cuûa ngöôøi phuï nöõ coù xu höôùng gia taêng,<br /> tuoåi thoï hieän nay laø 80 thì ngöôøi phuï nöõ coù 30 naêm<br /> soáng trong thôøi gian maõn kinh, do ñoù söï taàm soaùt caùc<br /> nguy cô BMV ôû phuï nöõ trong thôøi kyø naøy caàn ñöôïc<br /> quan taâm ñuùng möùc ñeå coù phöông höôùng döï phoøng<br /> vaø ñieàu trò höõu hieäu, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng<br /> cuoäc soáng(9).<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: khaûo saùt taàn suaát HCCH ôû<br /> phuï nöõ maõn kinh theo tieâu chuaån ATPIII vaø hieäp hoäi<br /> xô vöõa ñoäng maïch quoác teá vaø khaûo saùt caùc roâí loaïn cuûa<br /> töøng thaønh phaàn trong HCCH.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Nghieân cöùu moâ taû caét ngang, thöïc hieän treân 642<br /> phuï nöõ maõn kinh ñeán khaùm taïi BV. Ñaïi Hoïc Y Döôïc<br /> vaø BV. Nhaân Daân Gia Ñònh.<br /> Tieâu chuaån loaïi tröø: coù tieàn söû hoaëc ñang ñieàu trò<br /> BMV, ñang ñieàu trò roái loaïn lipid, ñang duøng noäi tieát toá<br /> nöõ, beänh lyù veà thaän, beänh lyù tuyeán giaùp.<br /> Caùc beänh nhaân ñuû tieâu chuaån seõ ñöôïc ño huyeát<br /> aùp, voøng eo, thöû caùc xeùt nghieäm bilan lipid, ñöôøng<br /> huyeát luùc ñoùi.<br /> Tieâu chuaån HCCH theo NCEP ATP III: coù ≥ 3<br /> tieâu chuaån sau ñaây:(14)<br /> <br /> maïch, theo ñònh nghóa treân nhöng ñoái vôùi ngöôøi<br /> Chaâu AÙ, laáy tieâu chuaån voøng eo Chaâu AÙ Thaùi Bình<br /> Döông, tieâu chuaån voøng eo naøy laø 90mm ôû nam vaø<br /> 80mm ôû nöõ(10).<br /> Soá lieäu ñöôïc trình baøy döôùi daïng trung bình ± ñoä<br /> leäch chuaån.<br /> P < 0,05 ñöôïc xem laø söï khaùc bieät coù yù nghiaõ<br /> thoáng keâ.<br /> -<br /> <br /> Soá lieäu ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 10.0<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Ñaëc ñieåm daân soá nghieân cöùu<br /> Baûng 1: Phaân boá theo nhoùm tuoåi<br /> Nhoùm<br /> 46 –<br /> 55 –<br /> 65 –<br /> <br /> tuoåi<br /> 54<br /> 64<br /> 74<br /> <br /> Soá beänh nhaân (%)<br /> 130 (23,4 %)<br /> 201 (46,9 %)<br /> 191 (29,7 %)<br /> <br /> Baûng 2: Theo nôi cö nguï<br /> Nôi cö nguï<br /> TP.HCM<br /> Caùc tænh thaønh<br /> <br /> Soá beänh nhaân(%)<br /> 396 (61,6 %)<br /> 246 (38,4%)<br /> <br /> Baûng 3: Theo ngheà nghieäp<br /> Ngheà nghieäp<br /> Noäi trôï<br /> Buoân baùn<br /> Coâng nhaân vieân<br /> Höu trí<br /> <br /> Soá beänh nhaân (%)<br /> 193 (30 %)<br /> 214 (33,5 %)<br /> 124 (19,3 %)<br /> 101 (17,2 %)<br /> <br /> Baûng 4: Soá laàn khaùm Noäi khoa trong naêm<br /> Soá laàn khaùm/naêm<br /> 1 – 3 laàn<br /> 4 – 6 laàn<br /> > 6 laàn<br /> <br /> Soá beänh nhaân (%)<br /> 256 (39,8 %)<br /> 312 (48,5 %)<br /> 74 (11,7 %)<br /> <br /> So saùnh tyû soá trung bình cuûa caùc<br /> thaønh phaàn trong HCCH giöõa nhoùm coù<br /> vaø nhoùm khoâng coù HCCH<br /> Baûng 5<br /> <br /> •<br /> <br /> Voøng eo > 102cm nam, > 88 cm nöõ.<br /> <br /> •<br /> <br /> Triglycerid ≥ 150 mg/dl.<br /> <br /> •<br /> <br /> HDLc < 40mg/dl nam, < 50 mg/dl nöõ.<br /> <br /> •<br /> <br /> HA ≥ 130/85 mmHg.<br /> <br /> Ñöôøng huyeát<br /> <br /> 97,09 ± 24,32<br /> <br /> 94 ± 23,3<br /> <br /> •<br /> <br /> Ñöôøng huyeát ≥ 110 mg/dl.<br /> <br /> Triglyceride<br /> (mg/dl)<br /> <br /> 178,40 ±<br /> 114,35<br /> <br /> 180 ± 141<br /> <br /> Thaønh phaàn<br /> Nhoùm coù<br /> Nhoùm khoâng coù<br /> HCCH<br /> HCCH<br /> HCCH<br /> Chæ soá voøng eo<br /> 87,54 ± 10,04<br /> 80,4 ± 8,96<br /> (mm)<br /> <br /> YTTK<br /> 0,005<br /> NS<br /> <br /> Tieâu chuaån hieäp hoäi quoác teá veà xô vöõa ñoäng<br /> <br /> 51<br /> <br /> Thaønh phaàn<br /> HCCH<br /> <br /> Nhoùm coù<br /> HCCH<br /> <br /> Nhoùm khoâng coù<br /> HCCH<br /> <br /> YTTK<br /> <br /> HDLc (mg/dl)<br /> <br /> 45,6 ± 8,74<br /> <br /> 44,7 ± 12,6<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Huyeát aùp taâm thu 143,1 ±15,4<br /> Huyeát aùp taâm<br /> tröông<br /> <br /> 86,9 ± 9,1<br /> <br /> 138,4 ± 16,2<br /> <br /> 0,005<br /> <br /> 84,9 ± 8,3<br /> <br /> NS<br /> <br /> TS HCCH (%)<br /> 60%<br /> 39,8%<br /> <br /> 40%<br /> 30%<br /> <br /> 18,2%<br /> <br /> 20%<br /> <br /> Chæ coù söï khaùc bieät veà chæ soá voøng eo, trò soá HDLc<br /> vaø huyeát aùp taâm thu laø coù YTTKâ.<br /> <br /> 10%<br /> 0%<br /> <br /> Taàn suaát HCCH<br /> <br /> 45-54<br /> <br /> Theo tieâu chuaån NCEP-ATPIII, taàn suaát HCCH laø<br /> 179/642 (27,8%).<br /> <br /> 179<br /> 27,8%<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Bieåu ñoà 1: Taàn suaát HCCH<br /> <br /> Giaûm<br /> Huyeát Taêng TG<br /> Beùo phì Taêng ñöôøng<br /> HDLc<br /> aùp (%) (%)<br /> buïng (%) huyeát (%)<br /> (%)<br /> 17<br /> 10<br /> 11<br /> 13<br /> 04<br /> 24<br /> 14<br /> 14<br /> 18<br /> 14<br /> 25<br /> 12<br /> 19<br /> 30<br /> 03<br /> 66<br /> 36<br /> 71<br /> 44 (19%)<br /> 21 (9%)<br /> (28,5%) (15,5%)<br /> (30,7%)<br /> <br /> Caùc kieåu phoái hôïp thöôøng gaëp trong<br /> HCCH<br /> <br /> (Theo ATPIII)<br /> <br /> Theo tieâu chuaån hieäp hoäi quoác teá veà xô vöõa ñoäng<br /> maïch.<br /> Taàn suaát HCCH trong nghieân cöùu chuùng toâi laø<br /> 231/642 (35,9%)<br /> <br /> 231<br /> 35,9%<br /> <br /> Trong 231 beänh nhaân coù HCCH theo tieâu chuaån<br /> IAS coù 167 beänh nhaân coù 3 yeáu toá nguy cô chieám tyû<br /> leä 72% vaø 64 beänh nhaân coù 4 yeáu toá nguy cô chieám tyû<br /> leä 28%.<br /> Baûng 8: Tyû leä beänh nhaân coù 3 yeáu toá, 4 yeáu toá vaø 5<br /> yeáu toá cuûa HCCH<br /> Soá yeáu toá HCCH<br /> 3 yeáu toá<br /> 4 yeáu toá<br /> 5 yeáu toá<br /> <br /> 632<br /> Bieåu ñoà 2: Taàn suaát HCCH (Theo tieâu chuaån IAS)<br /> Baûng 6: Taàn suaát HCCH theo tuoåi (Theo tieâu chuaån<br /> IAS)<br /> Tuoåi<br /> <br /> Beänh nhaân<br /> <br /> %<br /> <br /> 45 – 54<br /> 55 – 64<br /> <br /> 42<br /> 92<br /> <br /> 18,2<br /> 39,8<br /> <br /> 65 - 74<br /> <br /> 97<br /> <br /> 52<br /> <br /> 65-74<br /> <br /> Baûng 7: Tyû leä cuûa moãi thaønh phaàn trong HCCH (IAS)<br /> Tuoåi<br /> <br /> 642<br /> <br /> 55-64<br /> <br /> Bieåu ñoà 3: Taàn suaát HCCH theo tuoåi (Theo tieâu<br /> chuaån IAS)<br /> <br /> 45 – 54<br /> 55 – 64<br /> 65 – 74<br /> <br /> 52<br /> <br /> 52%<br /> <br /> 50%<br /> <br /> Soá beänh nhaân<br /> 169 (72%)<br /> 64 (28%)<br /> 0 (%)<br /> <br /> Trong 169 beänh nhaân coù 3 yeáu toá nguy cô daïng<br /> phoái hôïp, 3 yeáu toá nguy cô thöôøng gaëp laø: beùo phì<br /> buïng, THA vaø giaûm HDLc chieám tyû leä 73%.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän trong 3 naêm, bao<br /> goàm 642 phuï nöõ maõn kinh, ñöôïc phaân boá theo 3<br /> nhoùm tuoåi 45-54; 55-64 vaø 65-74. Ñaëc ñieåm daân soá<br /> nghieân cöùu ñöôïc ghi nhaän nhö sau: nhoùm tuoåi 55-64<br /> chieám tyû leä cao nhaát 46,9%; 60% beänh nhaân cö truù taïi<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> TP.HCM vaø 61% beänh nhaân coù soá laàn ñi khaùm beänh<br /> noäi laø 4-6laàn/naêm, tuy nhieân hoï chöa ñöôïc taàm soaùt<br /> vaø coù nhöõng höôùng daãn veà nguy cô beänh maïch vaønh.<br /> <br /> phuø hôïp, do ñoù hoï ñöa ra voøng eo rieâng cho<br /> ngöôøi Chaâu AÙ ñeå ñaùnh giaù veà HCCH(11). Söï aùp<br /> duïng voøng eo Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông (tieâu<br /> chuaån IAS) cho thaáy taàn suaát HCCH ôû phuï nöõ<br /> maõn kinh laø 35,9 so vôùi 27,8 (voøng eo Chaâu AÂu).<br /> Ngaøy nay caùc nghieân cöùu taïi caùc nöôùc chaâu AÙ<br /> ñeàu söû duïng voøng eo chaâu AÙ Thaùi Bình Döông<br /> nhö Phillipine, Hoàng Koâng, moät soá nöôùc nhö<br /> Nhaät vaø Haøn Quoác coøn ñöa ra tieâu chuaån voøng<br /> eo rieâng(12,15,16).<br /> <br /> Vieäc taàm soaùt caùc yeáu toá nguy cô BMV cho thaáy<br /> coù 30,7% beänh nhaân beùo phì buïng, 15,5% taêng<br /> triglyceride, 19% giaûm HDLc 28,5% coù taêng huyeát<br /> aùp (THA).<br /> Tính theo tuoåi, thì caùc roái loaïn naøy coù xu höôùng<br /> gia taêng theo tuoåi, tuy nhieân söï khaùc bieät coù yù nghóa<br /> thoáng keâ vôùi tình traïng THA, giaûm HDLc vaø gia taêng<br /> voøng eo.<br /> •<br /> <br /> So vôùi caùc nghieân cöùu nöôùc ngoaøi, nhö nghieân<br /> cöùu PROCAM (Prospective Cardiovascular<br /> Munster) cho thaáy ôû phuï nöõ, nhöõng roái loaïn<br /> Lipoprotein xaûy ra sau tuoåi 50, trong khi ñoù ôû<br /> nam giôùi thì roái loaïn naøy xaûy ra sôùm hôn(8).<br /> <br /> Nghieân cöùu veà yeáu toá nguy cô maïch vaønh taïi<br /> Anh, ôû phuï nöõ caùc yeáu toá beùo phì, giaûm HDLc, THA<br /> vaø ñaùi thaùo ñöôøng ñeàu coù tyû leä maéc beänh gia taêng<br /> theo tuoåi. Cuï theå cho nhoùm tuoåi 16-34 vaø nhoùm tuoåi<br /> > 55t, tyû leä beùo phì theo thöù töï laø 7% vaø 23%, ñoái vôùi<br /> giaûm HDLc thì laø 4,45% vaø 5,2%, tyû leä beänh THA gia<br /> taêng töø 1,2% ñeán 5,3% vaø sau cuøng laø 1% vaø 3,9% ñoái<br /> vôùi ñaùi thaùo ñöôøng(7).<br /> •<br /> <br /> Caùc nghieân cöùu taïi Vieät Nam, cuõng cho thaáy söï<br /> thay ñoåi lipoprotein theo chieàu höôùng xaáu daàn ôû<br /> phuï nöõ maõn kinh, cuï theå laø söï gia taêng<br /> cholesterol, triglyceride vaø giaûm HDLc(3,4).<br /> <br /> Hoäi chöùng chuyeån hoaù, ngaøy nay nhö laø vaán ñeà<br /> thôøi söï, do taàn suaát cuûa noù cao vaø döï baùo nhöõng yeáu<br /> toá nguy cô tim maïch trong coäng ñoàng khoâng nhöõng<br /> caàn taàm soaùt noù trong daân soá chung, maø coøn ôû nhöõng<br /> ngöôøi coù nguy cô cao nhö daân soá lôùn tuoåi, THA, ÑTÑ<br /> vaø phuï nöõ kyø maõn kinh(2,5). Nghieân cöùu chuùng toâi<br /> thöïc hieän treân ñoái töôïng maõn kinh cho thaáy taàn suaát<br /> HCCH laø 27,8 (ATPIII) vaø 35,9 (theo hieäp hoäi xô vöõa<br /> ñoäng maïch quoác teá) vaø taàn suaát gia taêng theo tuoåi coù<br /> yù nghóa thoáng keâ caùc thaønh phaàn trong hoäi chöùng<br /> chuyeån hoùa thöôøng gaëp theo thöù töï laø beùo phì buïng,<br /> THA, giaûm HDLc, taêng TG vaø ñöôøng huyeát.<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Beùo phì buïng: THA vaø giaûm HDLc laø daïng phoái<br /> hôïp thöôøng gaëp ôû phuï nöõ maõn kinh coù HCCH.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Cho duø aùp duïng tieâu chuaån ATPIII hay IAS, ñieàu<br /> thöïc teá cho thaáy laø taàn suaát HCCH ôû phuï nöõ maõn<br /> kinh chieám tyû leä khaù cao 27,8-35,9%, taàn suaát coù xu<br /> höôùng gia taêng theo tuoåi. Söï taàm soaùt HCCH ôû phuï<br /> nöõ maõn kinh neân ñöôïc quan taâm. Qua ñoù höôùng daãn<br /> ñieàu trò tích cöïc nhaèm traùnh ñöôïc nguy cô maïch<br /> vaønh cho ñoái töôïng naøy(16).<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> Nguyeãn Huy Dung. Beänh maïch vaønh. Nhaø xuaát baûn Y<br /> hoïc 2002.<br /> Hoäi chöùng chuyeån hoùa trong thöïc haønh haøng ngaøy.<br /> Thôøi söï Tim maïch hoïc soá 1, thaùng 4/2004.<br /> Huyønh Thò Kieåu. Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoaù lipid<br /> vaø lipoprotein ôû phuï nöõ tieàn maõn kinh vaø maõn kinh.<br /> Luaän vaên chuyeân khoa 2, 2002.<br /> Phaïm Thò Mai. Roái loaïn lipoprotein ôû nhöõng ngöôøi coù<br /> caùc yeáu toá nguy cô. Taïp chí Y hoïc thöïc haønh, 06/1997:<br /> 35-40.<br /> Ñaëng Vaïn Phöôùc. Hoäi thaûo chuyeân ñeà “ Caùc hoäi chöùng<br /> roái loaïn chuyeån hoaù”, thaùng 08/2003, Thaønh phoá Nha<br /> Trang.<br /> Alexander C.M, Landsman PB, Teutsch SM, Haffner<br /> SM. Prevalence of metabolic syndrome and coronary<br /> heart disease using NCEP and WHO criteria. Diabetes<br /> 51 (Suppl.2): A218, 2002.<br /> Coronary heart disease statistics. British heart<br /> foundation statistics database, 2003.<br /> Cullen P, Voss R, Assmann G. Prediction of risk<br /> coronary events in middle-aged men in the<br /> Prospective Cardiovascular Munster Study (PROCAM),<br /> using neural network. Int J Epidermiol 2002; 31:<br /> 1253-1262.<br /> Molly C. Carr. The Emergence of the metabolic<br /> syndrome with menopause 5 CEM-CARR 88 (6): 2401;<br /> 1-19.<br /> <br /> Caùc nhaø nghieân cöùu chaâu AÙ cho raèng, vieäc söû<br /> duïng voøng eo theo tieâu chuaån Chaâu AÂu laø khoâng<br /> <br /> 53<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 54<br /> <br /> International Atherosclerosis Society. Harmonized<br /> Clinical Guidelines on Prevention of Atherosclerotic<br /> Vascualar Disease. 2003.<br /> Lam K et al. Metabolic Syndrome in Asian countries.<br /> XIIIth International symposium on atherosclerosis,<br /> September 28 – October 2, 2003, Kyoto, Japan.<br /> Sy R et al. Prevalence of metabolic syndrome among<br /> adult Filipinos – 5th National Nutrition Survey.<br /> XIIIth International symposium on atherosclerosis,<br /> September 28- October 2, 2003, Kyoto, Japan.<br /> The ILIB Lipid Handbook of Clinical Practice. Blood<br /> Lipids and Coronary Heart Disease. 2nd Edition. 2000.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> 16.<br /> <br /> Third report of the National Cholesterol Education<br /> Program (NCEP) expert panel on detection, evaluation<br /> and treatment of high blood cholesterol in adults<br /> (Adults Treatment Panel III). Final report.<br /> Circulation. 2002; 106: 3143-3421.<br /> Villegas R et al. Prevalence of the Metabolic<br /> Syndrome in Middle-Aged men and Women. Diabetes<br /> Care 26: 3198-3199, 2003.<br /> Evidence-based guidelines for cardiovascular disease<br /> prevention in women. Circulation. 2004; 109: 672-693.<br /> <br />