Cách làm giàu từ chăn nuôi

Chia sẻ: Hoàng Văn Luật | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:86

Thêm vào BST

Báo xấu

1.356
lượt xem 397
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Làm giàu từ chăn nuôi chỉ có một mong muốn góp phần nhỏ bé cho các bạn những ai có khát vọng làm giàu với cái nghề từ đất mà lên dĩ nông vi bản những ai đã từng phải sóng gió với cái nghiệp chăn nuôi, để rồi xóa đói giảm nghèo và khá, khá lên tiến tới làm giàu. Tài liệu sẽ đề cập đến một số vấn đề mà tác giả cho là cốt lõi, sẽ giúp ích cho độc giả, đồng thời cũng thiên về khía cạnh muốn làm giàu từ chăn nuôi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cách làm giàu từ chăn nuôi

NguyÔn thiÖn BÝ quyÕt lµm giµu Tõ ch¨n nu«i nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp hµ néi - 1999
môc lôc LêI T¸C GI¶ ..........................................................................................................................6 Ch−¬ng I - Më §ÇU................................................................................................................8 Ch−¬ng II - CHäN VËT NU¤I - NU¤I §Ó LµM GIÇU .............................................10 Chän lîn n¸i vµ lîn nu«i thÞt ®Ó cã nhiÒu n¹c ......................................................................10 Chän gièng bß s÷a tèt ®Ó cho nhiÒu s÷a ...............................................................................12 Chän gièng dª - "con bß cña ng−êi nghÌo" ..........................................................................13 Gµ ri - thÞt ch¾c, ngät vµ th¬m ..............................................................................................14 Gµ th¶ v−ên h−íng thÞt gièng SASSO...................................................................................15 Gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ Jiangcum - gièng gµ th¶ v−ên −u viÖt nhÊt hiÖn nay ..............16 VÞt siªu thÞt, siªu trøng - siªu thu nhËp.................................................................................18 §µ ®iÓu - vËt nu«i cña thÕ kû 21 h¸i ra tiÒn ..........................................................................19 Gµ ¸c (Black chicken) mét lo¹i d−îc kª chi Ýt thu nhiÒu ....................................................26 Ngan Ph¸p - VËt nu«i mét vèn bèn lêi ................................................................................26 Nu«i chim c©u còng ®Ó lµm giµu ..........................................................................................28 Ch−¬ng III - NH÷NG BÝ QUYÕT §Ó LµM GIÇU Tõ CH¡N NU¤I............................30 BÝ quyÕt thø nhÊt: Ph¶i hiÓu thÞ tr−êng lµ chiÕn tr−êng ........................................................30 BÝ quyÕt thø hai: Ph¶i t×m hiÓu thÞ tr−êng.............................................................................31 BÝ quyÕt thø ba: ChiÕm lÜnh thÞ tr−êng .................................................................................32 BÝ quyÕt thø t−: T¹o s¶n phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu vµ tói tiÒn cña "Th−îng ®Õ" ................33 BÝ quyÕt thø n¨m: Lu«n lu«n c¶i tiÕn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cña s¶n phÈm ......................33 BÝ quyÕt thø s¸u: Lu«n lu«n ®Þnh gi¸ c¶ thÝch øng víi kh¸ch hµng......................................34 2
BÝ quyÕt thø b¶y: Ph¶i chíp lÊy thêi c¬ ................................................................................35 BÝ quyÕt thø t¸m: Thay ®µn, ®æi gièng, s¾p xÕp l¹i vËt nu«i theo vïng sinh th¸i .................36 BÝ quyÕt thø chÝn: Sö dông nh©n tµi hay cßn gäi lµ chiªu hiÒn ®·i sÜ ...................................37 BÝ quyÕt thø m−êi: Lu«n lu«n nh¹y bÐn víi th«ng tin ..........................................................38 BÝ quyÕt m−êi mét: B¶o vÖ m«i tr−êng, s¶n xuÊt thùc phÈm s¹ch........................................39 BÝ quyÕt m−êi hai: Quý ch÷ tÝn h¬n vµng .............................................................................41 BÝ quyÕt m−êi ba: VËn dông kinh nghiÖm tèt cña ch¨n nu«i truyÒn thèng kÕt hîp ch¨n nu«i hiÖn ®¹i .................................................................................................................................41 BÝ quyÕt m−êi bèn: N¤NG - L¢M - NG¦ - MôC kÕt hîp víi canh viªn theo m« h×nh trang tr¹i.........................................................................................................................................43 BÝ quyÕt m−êi l¨m: Nh÷ng rñi ro trong ch¨n nu«i vµ c¸ch nÐ tr¸nh.....................................44 BÝ quyÕt m−êi s¸u: Cã quy m« ch¨n nu«i thÝch hîp t¹o thÕ lµm giµu ..................................44 BÝ quyÕt m−êi b¶y: KÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ kÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô hµi hoµ sÏ lµ ch×a kho¸ vµng lµm giµu nhanh nhÊt...................................................45 Ch−¬ng IV - NH÷NG G−¬NG MÆT LµM GIÇU Tõ CH¡N NU¤i .............................47 Ng« Thµnh Vinh tõ ®Êt gß ®åi nhê ch¨n nu«i bß s÷a trë nªn giµu cã ..................................47 Lµm thÇy gi¸o vÉn giái ch¨n nu«i.........................................................................................52 Ng−êi ch¨n nu«i giái ë §iÖn Biªn ........................................................................................53 Tr¹i gµ cña chÞ T©m ..............................................................................................................53 TriÖu phó trÎ nu«i t«m ..........................................................................................................54 Lµm giµu tõ nghÒ nu«i c¸ .....................................................................................................55 Ph−¬ng Tr¹ch kh«ng cßn hé ®ãi nhê chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i .......................55 Kh«ng chØ lµm giµu cho riªng m×nh .....................................................................................56 M« h×nh nu«i c¸ R« Phi gièng míi.......................................................................................57 ChÞ Lª ThÞ Hång nu«i gµ c«ng nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao ......................................................58 §µn vÞt cao s¶n ë KhuyÕn L−¬ng gióp nhiÒu gia ®×nh giµu cã .............................................59 3
Sãc S¬n ngµy cµng cã nhiÒu hé lµm giµu tõ gµ c«ng nghiÖp vµ lîn n¹c...............................59 Bi«ga - NhÊt cö l−ìng tiÖn: ph¸t triÓn ch¨n nu«i, b¶o vÖ m«i tr−êng ...................................60 Nu«i ba ba nh− thÕ nµo ®Ó lµm giµu .....................................................................................62 Nhê bß s÷a, c©y c¶nh nhµ «ng §iÖp giµu lªn........................................................................63 Lµm giÇu tõ nu«i trai ngäc....................................................................................................63 Thu 15 triÖu ®ång/ n¨m tõ nu«i gµ c«ng nghiÖp ...................................................................65 NghÒ ch¨n nu«i ë Sãc S¬n thóc ®Èy nhanh x©y dùng n«ng th«n míi...................................65 TrÇn TuÊn Ch¾c, 30 tuæi ®êi thu trªn 20 triÖu ®ång/n¨m tõ nu«i gµ c«ng nghiÖp ................66 ChÞ TrÇn ThÞ Minh, mét gia ®×nh tÝch cùc nu«i lîn ®Ó lµm giµu ..........................................67 1001 C¸ch lµm kinh tÕ cña n«ng d©n ë §«ng Anh ...............................................................67 Anh ChÝnh nu«i bß s÷a giái ..................................................................................................68 ChÞ §ãn ch¨n nu«i giái.........................................................................................................69 Con Lîn... lµ ®Çu c¬ nghiÖp ..................................................................................................69 Sãc S¬n ph¸t triÓn VAC ®Ó lµm giÇu ....................................................................................70 Nu«i Ngan mµ giÇu...............................................................................................................71 Gµ c«ng nghiÖp - nguån thu kh«ng nhá................................................................................73 Ch¨n nu«i, nu«i thuû s¶n quy m« lín trong c¸c hé ph¸t triÓn nhanh ®Ó lµm giÇu................74 GiÇu lªn nhê nu«i heo...........................................................................................................75 Giµu lªn tõ ®Êt ®åi gß ...........................................................................................................75 Mét gia ®×nh ®¶ng viªn kh«ng chÞu nghÌo ...........................................................................76 Lµm kinh tÕ tèt ®Ó nu«i con thµnh ®¹t ..................................................................................77 Nu«i GÊu lÊy mËt ®Ó lµm giµu ..............................................................................................77 Ch¨n nu«i kÕt hîp vÞt c¸ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ................................................................78 Liªn S¬n mét mÉu h×nh kinh tÕ trang tr¹i .............................................................................79 17 tuæi trë thµnh triÖu phó ....................................................................................................80 4
Anh ThuËn vµ 2 khu ®Çm......................................................................................................81 Giµu cã nhê trång quÕ kÕt hîp víi ch¨n nu«i .......................................................................82 Anh ViÕt nu«i lîn mµ giÇu ...................................................................................................82 Tõ mét chØ vµng nhê nu«i vÞt trë thµnh tû phó......................................................................83 "Vua VÞt" cô TrÇn C«ng B×nh...............................................................................................84 Nhê Êp trøng trë thµnh tû phó...............................................................................................85 LêI KÕT.................................................................................................................................86 5
LêI T¸C GI¶ Lµm giµu cã lÏ ch¼ng ai kh«ng muèn. Song con ®−êng dÉn ®Õn lµm giÇu còng cã biÕt bao nhiªu ng¶. Cã ng−êi lµm giÇu bµng chÝnh bµn tay khÐo lÐo vµ tµi nghÖ cña m×nh. Cã ng−êi lµm giÇu tõ trÝ tuÖ uyªn th©m cña hä. L¹i cã ng−êi lµm giÇu tõ c¸i nghiÖp th−¬ng tr−êng vµ cã ng−êi tõ "n−íc l· mµ v· nªn hå" ... Nh−ng í cuèn s¸ch nhá nµy t«i viÕt vÒ "Lµm giµu tõ c¸i nghÒ ch¨n nu«i". §©y qu¶ lµ viÖc khã, rñi ro kh«ng Ýt, nh−ng NguyÓn Du ®· tõng viÕt ..."X−a nay nh©n ®Þnh th¾ng thiªn ®· nhiÒu...". VËy con ng−êi vÉn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn víi c¸i nghÒ ch¨n nu«i cã nhiÒu ng−êi cho r»ng ai còng cã thÒ lµm ®−îc. ChØ viÖc th¸i khoai b¨m bÌo cho lîn nã ¨n; v·i thãc v·i ng« cho gµ nã nhÆt, ®−a cá vµo chuång cho con tr©u, con bß, con dª nã nhai.. §¬n gi¶n thÕ th«i, mäi ng−êi ®Òu lµm ®−îc. §óng! Nh−ng ®· gäi lµ mét nghÒ th× ph¶i cã kü n¨ng cña nã. Muèn lµm giÇu tõ nghÒ ch¨n nu«i l¹i kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ. Cã thêi nghÒ ch¨n nu«i næi nh− sãng cån, nh−ng cã khi l¹i ®i vµo quªn l·ng vµ l¾m ®Ën ®· cã nhiÒu trang tr¹i gia ®×nh ch¨n nu«i ®· ®øng trªn bê vùc th¼m. Cã ng−êi ®· chuèc bao thÊt b¹i, tr¨m ®¾ng ngµn cay míi rót ra bµi häc ®Ó ®êi vµ hä ®· giÇu thùc sù tõ c¸i nghiÖp ch¨n nu«i cña m×nh. Tõ mét chØ vµng trë thµnh tû phó nhê nghÒ nu«i vÞt, tõ bµn tay kh«ng mµ x©y dùng c¬ ®å, chuyÖn t−ëng nh− thÇn tho¹i, nh−ng ®Òu lµ chuyÖn cã thùc mét tr¨m phÇn tr¨m. Mét biÖt thù léng lÉy bªn ®−êng quèc lé 1 ra B¾c vµo Nam t¹i Hµ T©y quª lôa thuéc huyÖn Phó Xuyªn b¾t nguån tõ c¸i nghÒ Êp trøng vÞt''. LÏ dÜ nhiªn hä còng ph¶i ®æ biÕt bao må h«i, n−íc m¾t vµ trÝ tuÖ míi cã mét c¬ ng¬i nh− vËy. Trong b−íc ®−êng ®êi cña hä, hä còng ph¶i tr¶ gi¸, nh−ng thÊm nhuÇn "nhÊt nghÖ tinh, nhÊt th©n vinh", vµ ®· vËn dông kh«ng Ýt thñ thuËt cña c¸i nghÒ doanh nghiÖp, hay nãi kh¸c ®i lµ hä kh«ng chØ hiÓu quy tr×nh c«ng nghÖ, mµ cßn ph¶i biÕt c¶ c¸i nghÒ bu«n. Hä thiªn biÕn v¹n ho¸ ®Ó võa lßng "th−îng ®Õ ". Hä quý ch÷ "tÝn" h¬n vµng. Hä ®· hiÓu r»ng ë trªn ®êi cã cµi g× ®−îc mµ kh«ng cã mÊt. Víi lßng say mª nghÒ nghiÖp, t«i viÕt: "BÝ quyÕt lµm giµu tõ ch¨n nu«i" b»ng sù hiÓu biÕt vµ vèn sèng cña m×nh qua 35 n¨m tr−êng trong c¸i nghÒ ph©n gio, bÈn thØu. Nh−ng tõ nghÒ lµm ra thÞt, ra s÷a, ra trøng ®Ò cho c¸c trÎ th¬, c¸c cô giµ, c¸c chµng trai, c« g¸i cã cuéc sèng vui t−¬i bëi gi¸ trÞ dinh d−ìng cña s¶n phÈm vËt nu«i th× niÒm vinh h¹nh nµy l¹i cµng th«i thóc t«i viÕt s¸ch. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i", t¸c gi¶ kh«ng cã tham väng tr×nh bÇy hÕt nh÷ng g× mµ t¸c gi¶ muèn tr×nh bµy, bëi lÏ cã nh÷ng ®iÒu muèn nãi, muèn viÕt nh−ng thËt lµ khã nãi, ©u ®©y ®ang lµ ®iÒu tr¨n trë cña chÝnh m×nh. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ cho lµ cèt lâi, sÏ gióp Ých cho ®éc gi¶, ®ång thêi còng ý thøc r»ng thiªn vÒ khÝa c¹nh "Muèn lµm giÇu tï ch¨n nu«i" ph¶i b¾t ®Çu tõ ''c¸i chî" - nghÜa lµ ph¶i hiÓu th−¬ng tr−êng. "BÝ quyÕt lµm giµu tõ ch¨n nu«i'' kh«ng nãi s©u vÒ kü thuËt, v× lÜnh vùc nµy cã kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ ®· viÕt ®· nãi. Tuy vËy trong ch−¬ng ''chän vËt nu«i, nu«i ®Ó lµm giÇu", t«i ®· lùa chän ®Ó giíi thiÖu nh÷ng vËt nu«i ®ang phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng h«m nay vµ cho c¶ ngµy mai. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" còng giíi thiÖu "nh÷ng g−¬ng mÆt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o, nghÜ suy. 6
"BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" chØ cã mét mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cho c¸c b¹n - nh÷ng ai cã kh¸t väng lµm giÇu víi c¸i nghÒ tõ ®Çt mµ lªn - ''dÜ n«ng vi b¶n" - nh÷ng ai ®· tõng ph¶i sãng giã víi c¸i nghiÖp ch¨n nu«i - ®Ó råi ''xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo" vµ kh¸, kh¸ lªn, tiÕn tíi lµm giÇu. Cuèi cïng xin nh¾c b¹n ®õng quªn, ®iÒu cÇn vµ ®ñ: ChØ sè th«ng minh cao, tÝnh t¸o b¹o lín, ph¸n ®o¸n tr−íc nh÷ng rñi ro ®Ó nÐ tr¸nh; chíp thêi c¬ ®Ó ®iÒu tiÕt ®Çu vµo vµ c¶ ®Çu ra th× b¹n sÏ giÇu. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" tr¸nh sao nh÷ng sai sãt vµ khiÕm khuyÕt. Mong b¹n ®äc gÇn xa h·y gãp ý ch©n t×nh cho t¸c gi¶. T¸c gi¶ 7
Ch−¬ng I - Më §ÇU Ai ai ®Òu hiÓu râ trong n«ng nghiÖp cã hai ngµnh chñ yÕu: §ã lµ ngµnh trång trät vµ ngµnh ch¨n nu«i. Ngµnh ch¨n nu«i ®ang v−¬n tíi ®Ó ®ãng gãp vµo tæng thu nhËp quèc d©n ®Õn n¨m 2000 kho¶ng 35 - 40% trong ngµnh n«ng nghiÖp. Muèn nh− vËy ph¶i cã b−íc nhÈy vät. Ch¨n nu«i ph¶i lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng hãa vµ chØ cã s¶n xuÊt hµng hãa th× c¸c b¹n lµm nghÒ ch¨n nu«i míi giÇu cã ®−îc. C¶ n−íc ta hiÖn nay cã 12 triÖu hé d©n sèng ë n«ng th«n, trong ®ã cã 10 triÖu hé lµm n«ng nghiÖp. Trong sè 10 triÖu hé nµy, cã 22% hé nghÌo, xÊp xØ 5% hé ®ãi kinh niªn n¨m nµy qua n¨m kh¸c. §· nghÌo ®ãi th× kh«ng thÓ lµm bÊt kÓ mét viÖc g×, cßn chuyÖn lµm giÇu, ®ã chØ lµ ¶o väng. Ch−a hÕt, n¹n du canh, du c− ®ang lµ mèi lo cña viÖc ph¸ hñy m«i tr−êng, bëi hä ®i ®Õn ®©u hä ®Òu triÖt h¹i c©y cèi vµ hoang thó, ph¸ vì hÖ sinh th¸i ®Êt - n−íc - c©y cèi vµ mÇu xanh. ë n−íc ta cã kho¶ng 2,4 triÖu ng−êi ®ang hµnh ®éng nh− vËy. V× du canh, du c− nªn 2,4 triÖu ng−êi ®ang tµn ph¸ mµu xanh cña ®Êt n−íc, hä ®ang chia c¾t mèi t×nh: c©y yªu ®Êt, c©y yªu n−íc, c©y yªu mu«ng thó. ChÝnh v× vËy c©y kh«ng cßn gi÷ ®−îc ®Êt, ®−îc n−íc vµ c©y còng ch¼ng cßn che chë cho mu«ng thó ®−îc n÷a. ChÝnh v× vËy chóng ta cÇn khuyªn nhñ hä h·y gi÷ lÊy mÇu xanh cña ®Êt, gi÷ lÊy mu«n loµi c©y cá ®Ó hä ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. Cã rõng xanh, hä míi kÕt hîp N«ng - L©m - Môc, hÖ sinh th¸i bÒn v÷ng ®Ó lµm giµu. NÕu hä lµm ®−îc nh− vËy, hä sÏ chÊm døt ®ãi, gi¶m ®−îc nghÌo vµ giÇu lªn. §ã lµ ®iÒu ch¾c ch¾n, nhÊt lµ hä h·y nu«i con tr©u, con bß, con dª, con cõu lµ nh÷ng vËt nu«i biÕn r¬m cá thµnh s÷a, thÞt. N−íc ta tr¶i réng 15 vÜ tuyÕn, do ®ã vïng sinh th¸i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. D©n téc cã 75 triÖu ng−êi. Trong sè nµy cã 60 triÖu n«ng d©n vµ 54 d©n téc anh em. TÊt c¶ hä ®ang sèng ë 8.800 x·, 72.000 th«n Êp vµ bu«n lµng. TÊt c¶ hä ®Òu ®·, ®ang vµ l©u dµi sèng dùa vµo nghÒ n«ng. "Phi n«ng bÊt æn", chÝnh lµ nhê vµo 60 triÖu d©n ®ang sèng ë n«ng th«n hiÖn nay. VËy hä sÏ lµm g× ®Ó sèng? hä ph¶i trång trät vµ ch¨n nu«i. Ch¨n nu«i ph¶i lµ nguån sèng chÝnh cña hä. NÕu hä chØ "b¸n l−ng cho trêi, b¸n bông cho ®Êt", th× hä sÏ "nghÌo khã ba ®êi" lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. V× lÏ h×nh ¶nh "b¸n l−ng cho trêi, b¸n bông cho ®Êt" cã nghÜa lµ hä chØ cÊy lóa hay trång ng«; khoai, s¾n mµ th«i, §· vËy, con ®−êng lµm giÇu chØ dÉn hä vµo ngâ côt. M−êi c©n thãc ch−a b»ng mét c©n thÞt lîn h¬i vµ chØ b»ng l/4 kg thÞt bß m«ng. ChØ cã ch¨n nu«i míi dÉn hä tíi con ®−êng giÇu cã mµ th«i. Môc tiªu tõ nay ®Õn n¨m 2000 vµ xa h¬n, ch¨n nu«i cµng ngµy cµng ph¸t triÓn so víi trång trät. Chóng ta ph¶i ph¸t triÓn ch¨n nu«i toµn diÖn, nh−ng chó ý nh÷ng con gia sóc, gia cÇm cho s¶n phÈm lín vµ nhanh, phï hîp tõng vïng sinh th¸i ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu thô trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn nhanh gµ, vÞt, ngan, vµ nh÷ng gia sóc ®Æc s¶n ®Ó chuÈn bÞ cho thÕ kû 21. Lîn, bß thÞt, bß s÷a, tr©u ë nh÷ng vïng trung du, miÒn nói ph¶i ®−îc coi träng, Nu«i dª (th−êng ®−îc gäi lµ con bß cña ng−êi nghÌo) ph¶i thùc sù ®−îc coi träng v× nu«i nã vèn Ýt, nh−ng thÞt s÷a cña nã ®−îc coi lµ ®Æc s¶n. S÷a dª lµ nguyªn liÖu mü phÈm tuyÖt h¶o cho lµn da cña c¸c bµ, c¸c c«. Mü phÈm ®−îc chÕ biÕn tõ s÷a dª sÏ nÝu l¹i tuæi xu©n cho c¸c bµ ®· qua ngo¹i 50 mïa thu l¸ rông, lý thó h¬n cho ph¸i ®Ñp ®· b−íc qua bèn m−¬i xu©n cã lÎ. Nãi mét c¸ch râ rµng h¬n tõ nay ®Õn n¨m 2000, 54 d©n téc anh em víi 60 triÖu n«ng d©n sÏ s¶n xuÊt ®Ó mçi ng−êi d©n cã 18kg thÞt xÎ, 70 qu¶ trøng vµ 1 lÝt s÷a t−¬i/1 n¨m. §©y lµ nh÷ng yªu cÇu qu¸ khiªm nh−êng. Cßn muèn lµm giÇu th× ph¶i cã s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Ó xuÊt sang Singapore, NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng vµ c¸c n−íc kh¸c. Muèn lµm giÇu tõ ch¨n nu«i ph¶i cã quy m« vËt nu«i nhÊt ®Þnh míi cã hiÖu qu¶, mãi cã s¶n l−îng hµng ho¸ lín vµ tõ ®ã thu lêi lín. ThÕ vÉn ch−a ®ñ, muèn lµm giÇu tø ch¨n nu«i ph¶i hiÓu ®èi t−îng vËt nu«i; ph¶i hiÓu nh÷ng g× mµ s¶n phÈm tõ vËt nu«i lµm ra cã n¬i tiªu thô, cã 8
kh¸ch hµng −a chuéng vµ ph¶i cã ''bÝ quyÕt'' ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu víi ph−¬ng ch©m ''vá quýt dÇy cã mãng tay nhän''. Muèn lµm giÇu tõ ch¨n nu«i cßn ph¶i chó träng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i, hay nãi kh¸c ®i ph¶i b¶o vÖ m«i tr−êng cho con ng−êi vµ cho gia sóc.T¹i sao vËy! Bëi v× b¶n th©n chÊt th¶i cña con ng−êi, cña gia sóc ®Òu lµm « nhiÔm m«i tr−êng bëi H2S, SO2 v.v... Theo ñy ban b¶o vÖ m«i tr−êng thÕ giíi th× trong 5 n¨m qua l−îng CO2 trong kh«ng khÝ ®· t¨ng lªn 22 tû m3, nhiÖt ®é tr¸i ®Êt t¨ng lªn 0,50C, r¸c th¶i t¨ng lªn gÊp 3 lÇn, 17 triÖu ha rõng bÞ tµn ph¸ 6 triÖu mu«ng thó bÞ tiÖt chñng. Do ®ã muèn ch¨n nu«i ®Ó lµm giÇu kh«ng thÓ bá qua kh©u b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o vÖ nguån sèng ngo¹i c¶nh cña con ng−êi vµ vËt nu«i. Muèn lµm giÇu tõ bÊt cø mét nghÒ g× ®Òu ph¶i cã kh¸t väng lµm giÇu, m¬ −íc lµm giÇu. Ph¶i xãa c¶nh ®ãi, nghÌo ®Ó ®i lªn giÇu cã. GiÇu cã tõ ch¨n nu«i, b¹n ph¶i b−¬n ch¶i, ph¶i l¨n lén gi÷a dßng ®êi ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro: DÞch bÖnh, thiÕu ¨n, sù trao ®¶o cña th−¬ng tr−êng, trêi kh«ng thuËn, ®Þa kh«ng lîi, ng−êi kh«ng hoµ. B−íc vµo c¸i nghiÖp ®Ó lµm giÇu tõ ch¨n nu«i, b¹n ph¶i lu«n lu«n canh c¸nh trong lßng vµ nhí r»ng nh÷ng rñi ro ®Ó mµ nÐ tr¸nh, nhí "xanh nhµ h¬n giµ ®ång'' ®Ó thu lîi nhuËn, ®Ó tr¸nh hoÆc triÖt tiªu nh÷ng rñi ro. Kh¸t väng lµm giÇu lµ yÕu tè tiªn quyÕt ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých lµm giÇu nhÊt lµ muèn lµm giµu tõ ch¨n nu«i ph¶i cã kh¸t väng lín lao h¬n nhiÒu nghÒ kh¸c. 9
Ch−¬ng II CHäN VËT NU¤I - NU¤I §Ó LµM GIÇU Con ngan, con vÞt, con gµ, con tr©u, con bß, con dª, con cõu, con ong, con lîn, thËm chÝ c¶ con h−¬u, con nai lµ nh÷ng con vËt quen thuéc, g¾n bã vµ th©n th−¬ng víi ®êi sèng cña bµ con n«ng d©n ngµy nµy qua ngµy kh¸c, n¨m nä qua n¨m kia. Nh−ng nu«i con vËt nu«i nµo ®Ó phÊt lªn, lµm giÇu cßn cÇn ph¶i c©n nh¾c tïy lóc, tïy n¬i, tïy thuéc vµo thÞ tr−êng, mµ tæ chøc ch¨n nu«i. Cã vËt nu«i chØ 30 - 40 ngµy ®· cho s¶n phÈm hµng hãa. Cã vËt nu«i 60 ngµy, nh−ng cã vËt nu«i rßng r· 3 n¨m míi cho s¶n phÈm. Do vËy ph¶i chän vËt nu«i, nu«i vËt nu«i theo ph−¬ng ch©m ''LÊy ng¾n nu«i dµi" - ch¨n nu«i kÕt hîp víi c¸c ngµnh nghÒ kh¸c sÏ cã hiÖu qu¶. Chän lîn n¸i vµ lîn nu«i thÞt ®Ó cã nhiÒu n¹c Con lîn ®ang lµ vËt nu«i cho ta nhiÒu thÞt nhÊt trong c¸c vËt nu«i. ThÞt lîn chiÕm h¬n 70% trong tæng sè c¸c s¶n phÈm thÞt. Tïy ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vµ tr×nh ®é, thÞ tr−êng mµ c¸c gièng lîn ®ang ®−îc nu«i ë nhiÒu vïng kh¸c nhau th× kh¸c nhau. Tuy nhiªn lai kinh tÕ gi÷a lîn ®ùc ngo¹i (Lîn Landrace, lîn Yorkshire) víi lîn n¸i néi (Mãng C¸i, Ø hoÆc lîn ®Þa ph−¬ng) hoÆc lîn n¸i F1 (Landrace, §¹i b¹ch lai víi lîn n¸i néi) ®ang lµ phæ biÕn. N¬i cã ®iÒu kiÖn dinh d−ìng ®Çy ®ñ th× nu«i lîn ngo¹i thuÇn Landrace hoÆc lîn Yorkshire hoÆc lai lîn ngo¹i víi lîn ngo¹i hoÆc lîn nu«i thÞt cã 3 phÇn m¸u lîn ngo¹i mét phÇn m¸u lîn néi. NÕu nu«i lîn ngo¹i thuÇn tû lÖ n¹c ®¹t 50-60% tuú theo gièng lîn Landrace hay Yorkshire Duroc hay Hamsphore. Khæ mì rÊt máng, ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng tèt, dïng thøc ¨n c©n b»ng dinh d−ìng, mét th¸ng mét lîn nu«i lÊy thÞt cã thÓ cho 12-25 kg/con tuú theo giai ®o¹n. Mét n¸i cho 15-18 lîn con. Nh− vËy 1 lîn n¸i s¶n xuÊt ®−îc 1500-1800 kg/n¨m. Mét kg lîn h¬i b¸n 13000-15000®. Sau 4 th¸ng tuæi lîn ®¹t 100kg. Trõ mäi chi phÝ mét lîn cã l·i 500.000®. NÕu quy m« nu«i lîn thÞt cña b¹n cã 100 con, b¹n ch¾c ch¾n thu b¹c triÖu lµ viÖc khái ph¶i bµn. Nh− thÕ b¹n ®· thùc hiÖn c©u ph−¬ng ng«n c¸c cô x−a th−êng nãi: "Mét hò vµng ch«n Kh«ng b»ng nu«i trong chuång mét con lîn n¸i" NÕu lµ lîn n¸i h−íng n¹c th× gi¸ trÞ biÕt nh−êng nµo! T«i khuyªn b¹n! NÕu b¹n cã d− dËt th× nu«i lîn nhiÒu n¹c Landrace; nÕu b¹n ch−a dåi dµo l¾m b¹n h·y nu«i lîn Yorkshire Largwhite (§¹i B¹ch). Cßn b¹n ®−¬ng cã khã kh¨n th× nu«i lîn Mãng C¸i, Lang Hång. VËy c¸ch chän mét lîn n¸i ®Ó lµm gièng nh− thÕ nµo lµ tèt? Tr−íc hÕt lîn phµm ¨n; sè vó tõ 10 - 14 vó; bÇu vó næi; th©n h×nh c©n ®èi. NÕu lµ lîn n¸i thuÇn ngo¹i (Landrace, Yorkshire...) ph¶i tr−êng m×nh, vai vµ m«ng në, 4 ch©n v÷ng, l«ng th−a vµ m−ît. Tèt nhÊt, qua mét løa ®Î ®Çu, c¸c b¹n chän ®Ó nu«i lµm n¸i, th× con n¸i nµy ph¶i ®¹t mét sè chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt sau ®©y: - Tuæi ®éng dôc løa ®Çu : 7,5 - 8,5 th¸ng - Khèi l−îng phèi løa ®Çu : 95 - 100 kg/con 10
- Tuæi phèi gièng løa ®Çu : 8 - 9 th¸ng - Sè con sinh ra trong løa ®Çu : 10 con trë lªn - Sè con cßn sèng ®Õn cai s÷a : 8 - 9 con - Khèi l−îng s¬ sinh/con : 1,3 - 1,6 kg - Khèi l−îng 21 ngµy tuæi/æ : 49 - 52 kg - Khèi l−îng 45 ngµy tuæi/æ : 112 - 115 kg - §éng dôc trë l¹i sau cai s÷a : 5 - 7 ngµy §èi víi lîn ngo¹i thuÇn nu«i thÞt cÇn chän lîn cã c¸c tiªu chuÈn sau: - Nhanh nhÑn khoÎ m¹nh, l«ng m−ît, hay ¨n, l−ng dµi vµ ph¼ng, ngùc në, vai m«ng réng vµ to. - Khèi l−îng 60 ngµy tuæi ®¹t 15 - 18 kg. - T¨ng träng b×nh qu©n mét ngµy ®ªm: 750 - 780 gr/con. - Khèi l−îng 6 th¸ng tuæi ®¹t 90 - 100 kg. - Chi phÝ cho 1 kg t¨ng träng hÕt tõ 2,6 - 3,2 kg thøc ¨n. - Tû lÖ n¹c cao so víi thÞt xÎ: 53 - 55% - Tû lÖ mì so víi thÞt xÎ: 26% - §é dÇy mì l−ng: 2,6cm. Nh÷ng vïng mµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ x¨ héi ch−a ®ñ ®Ó nu«i lîn ngo¹i thuÇn, th× cã thÓ nu«i lîn n¸i lai F1 (Lîn ®ùc Landrace hoÆc Yorkshire lai víi n¸i Mãng C¸i hoÆc nu«i n¸i Mãng C¸i thuÇn. Chóng t«i tãm t¾t mét sè chi tiÕt cÇn quan t©m khi chän nh÷ng n¸i hai gièng F1 vµ Mãng C¸i ®Ó cho sinh s¶n nh− sau: C¸c chØ tiªu Lîn n¸i F1 Lîn n¸i Mãng C¸i Sè con ®Î ra/æ (con) 10 - 12 9 - 10 Sè con sèng ®Õn 24 giê sau khi ®Î (con) 10 - 11 9 Sè con cßn sèng ®Õn 30 ngµy tuæi (con) 10 trë lªn 8-9 Sè con cßn sèng ®Õn 60 ngµy tuæi (con) 10 8-9 Khèi l−îng s¬ sinh/con (kg) 0,8 0,8 - 0,9 Khèi l−îng 30 ngµy tuæi (kg) 5 6 Khèi l−îng 60 ngµy tuæi (kg) 10 11 Sè løa ®Î n¸i/n¨m (løa) 1,8 - 2 1,4 - 1,6 C¸c con n¸i chän ®Ó sinh s¶n ph¶i lµ nh÷ng con phµm ¨n, nu«i con khÐo, dµi th©n vµ vßng ngùc. Ph¶i ®¹t tõ 119 - 129 cm (dµi th©n) vµ t−¬ng øng 110 - 115 (vßng ngùc) 11
§èi víi lîn thÞt, tèt nhÊt lµ dïng F1 hay F2 th× tèc ®é t¨ng träng vµ tiªu tèn thøc ¨n sÏ Ýt nhÊt vµ nh− vËy míi cã l·i. Cô thÓ lµ: - Khi 8 th¸ng tuæi, khèi l−îng ph¶i ®¹t 90 - 95 kg trë lªn. - Chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng hÕt 3 - 3,5 kg - Tû lÖ thÞt n¹c so víi thÞt xÎ: 43 - 45% - Tû lÖ mì so víi thÞt xÎ: 34 - 31% (t−¬ng øng F1 vµ F2 3/4 m¸u lîn ngo¹i) - §é dÇy mì l−ng (cm) 3,7 (lîn F1) cßn 3,4 (®èi víi F2). Chän gièng bß s÷a tèt ®Ó cho nhiÒu s÷a Trong trång trät, c¸c l·o n«ng chi ®iÒn vµ cha «ng ta th¹o nghÒ n«ng ®· ®−a ra kinh nghiÖm muèn cã n¨ng suÊt lóa cao ph¶i nhí c©u thµnh ng÷: ''NhÊt n−íc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng''. Song trong ch¨n nu«i th× ng−îc l¹i: Con gièng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho n¨ng suÊt cao. Cã mét c©u chuyÖn ë ch©u ¢u: C¸ch ®©y hµng thÕ kû, §an M¹ch lµ n−íc cã gièng lîn Landrace tû lÖ thÞt n¹c chiÕm 60% so víi thÞt läc. V× gièng quÝ nªn §an M¹ch chØ xuÊt lîn ®· giÕt mæ sang c¸c n−íc b¹n. Mçi khi xuÊt lîn ®· giÕt mæ qua cöa khÈu, c¸c nhµ chøc tr¸ch h¶i quan cßn dïng xiªn nhän dµi hµng mÐt chäc qua c¸c con lîn ®· chÕt ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng con lîn sèng ®−îc tiªm thuèc ngñ n»m d−íi nh÷ng con lîn ®· mæ. C©u chuyÖn kÓ tãm t¾t nh− vËy ®Ó bµ con n«ng d©n thÊy con gièng - nhÊt lµ gièng tèt quý biÕt chõng nµo? §Êy lµ chuyÖn kÓ vÒ con lîn. Cßn gièng bß s÷a tèt, ®Ó cã ®−îc nh− bß Hµ Lan mÇu lang ®en tr¾ng, bß s÷a A.F.S cña ¤xtr©ylia mét chu kú 300 ngµy cho 8.000-10.000 lÝt s÷a, c¸c nhµ t¹o gièng ®· mÊt vµi ba chôc n¨m, nh÷ng con ®ùc cña c¸c gièng bß nµy, tinh dÞch cña chóng ®−îc b¶o tån 1/2 thÕ kû. ë ViÖt Nam - ViÖn Ch¨n nu«i còng ®· lai t¹o thµnh c«ng mét sè dßng bß cho n¨ng suÊt s÷a 4000 lÝt/chu kú v¾t s÷a 300 ngµy. §ã lµ dßng Seiling ®ang ®−îc nh©n lªn t¹i Trung t©m nghiªn cøu bß vµ ®ång cá Ba V× (Hµ T©y). Dßng nµy kh«ng chØ cho s÷a cao, mµ cßn chèng chÞu ®−îc bÖnh tËt cña vïng nãng Èm. C¸c cô ta x−a cã c©u: ''Tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong, c¸c b¹n muèn nu«i bß s÷a cã thÓ quan s¸t con bß ®ang ¨n cá ®Ó chän mua cho m×nh chó bß gièng ®¹t yªu cÇu. Bß s÷a tèt khi cã h×nh tam gi¸c (h×nh nªm), tøc th©n sau ph¸t triÓn h¬n th©n tr−íc, ®Çu thanh nhÑ, cæ dµi võa ph¶i, s−ên në, ngùc s©u, h«ng réng (dÔ ®Î), c¸c ®Çu x−¬ng nh×n râ, 4 ch©n khoÎ, ch©n sau thÊp, kh«ng chôm kheo. BÇu vó to, 4 nóm vó ®Òu ®Æn, tÜnh m¹ch vó to, dµi, cã nhiÒu gÊp khóc. Khi sê vµo bÇu vó thÊy mÒm m¹i, cã c¶m gi¸c vÒ c¸c tuyÕn vó ph¸t triÓn, chø kh«ng ph¶i do thÞt nhiÒu. §Ó ®o¸n träng l−îng con bß gièng cÇn mua, ng−êi th¹o nghÒ cã thÓ −íc l−îng b»ng m¾t kh¸ chÝnh x¸c. Còng cã thÓ dïng c«ng thøc sau: Träng l−îng = Sè ®o vßng ngùc x chiÒu dµi th©n chÐo x 87,5 Vßng ngùc ®o chu vi ë sau vai, cßn chiÒu dµi th©n chÐo ®o tõ mám x−¬ng gÊu chÐo lªn ®iÓm tËn cïng x−¬ng chËu. Mét chó bß lai Hµ Lan, Ê n §é 3 n¨m tuæi nÆng 370 kg lµ rÊt tèt, 330 kg lµ trung b×nh. Cßn lo¹i bß F1, F2 nªn chän con ®¹t trong l−îng 300 kg (3 tuæi). TriÓn väng cho s÷a cña chóng sÏ rÊt lín. 12
C¸c b¹n cã thÓ tham kh¶o thªm cuèn ''Sæ tay ch¨n nu«i bß s÷a gia ®×nh'' cã b¸n t¹i Trung t©m Ph¸t triÓn tµi nguyªn sinh häc 5A Nguyªn Kh¾c CÇn - Hµ Néi, hoÆc Trung t©m Nghiªn cøu Bß vµ ®ång cá Ba V× - Hµ T©y ®Ó chän bß s÷a tèt vÒ nu«i. Bß s÷a tèt ph¶i lµ bß cho mét ngµy tõ 15 lÝt trë lªn, nÕu lµ bß lai F1 hoÆc F2 Hµ - Ê n hoÆc Hµ - ViÖt, cßn bß Hµ Lan thuÇn s¶n l−îng s÷a cÇn ®¹t 25 lÝt/ngµy. Muèn cã s¶n l−îng s÷a cao, mét bß cÇn ®−îc cung cÊp 25 - 30 kg cá t−¬i, hoÆc cã thÓ thay thÕ 50% cá t−¬i b»ng cá kh« kh«ng mèc vµ r¬m ñ víi urª víi tû lÖ 3%. Ngoµi ra cÇn cung cÊp mét l−îng thøc ¨n hçn hîp cã 14-15% hµm l−îng protein víi sè l−îng 0,4 kg/1 lÝt s÷a. Sè l−îng thøc ¨n tÝnh chia 2 lÇn trong ngµy. Còng cÇn chó ý ®Õn kü thuËt v¾t s÷a vµ lu«n lu«n kiÓm tra bÇu vó cã bÞ viªm kh«ng, nÕu viªm chÊt l−îng s÷a sÏ kÐm vµ viªm nÆng s÷a sÏ kh«ng dïng ®−îc. Nh÷ng bß cã s¶n l−îng s÷a 25 kg/ngµy, cÇn v¾t s÷a 3 lÇn c¸ch nhau 8 giê. C¸c dông cô vµ ng−êi vÊt s÷a ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh. Ngoµi viÖc nu«i d−ìng bß mÑ tèt, cÇn chó ý ®Õn bª. Bª sau khi sinh 30 phót, (chËm nhÊt lµ mét giê) cÇn cho bª bó s÷a ®Çu. Bó s÷a ®Çu t¨ng søc ®Ò kh¸ng cho bª. Kh«ng ®Ó rèn bª bÞ nhiÔm trïng. Chän gièng dª - "con bß cña ng−êi nghÌo" Ng−êi ta th−êng gäi "con bß cña ng−êi nghÌo" lµ con dª, v× nã cho s÷a: cho thÞt, cho da, nh−ng vèn bá ra ban ®Çu l¹i rÊt Ýt. Dª ®−îc ph¸t triÓn ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, nh−ng chñ yÕu ë c¸c n−íc ch©u ¸. Dª ¨n hµng tr¨m lo¹i c©y cá ®Ó cho ta thÞt, s÷a. Dª nhanh nhÑn, giái chÞu ®ùng kham khæ. Ch¨n nu«i dª quay vßng nhanh, tËn dông ®−îc lao ®éng phô. Dª tËn dông ®−îc nhiÒu s¶n phÈm phô n«ng nghiÖp (d©y lang, d©y l¹c, r¬m r¹, ng«, khoai, s¾n) phï hîp víi sinh th¸i vïng gß ®åi, trung du, miÒn nói. Do ®ã ng−êi ta th−êng gäi con dª (dª s÷a, dª thÞt) lµ con bß (s÷a, thÞt) cña ng−êi nghÌo. Theo sè liÖu thèng kª cña FAO, hiÖn nay toµn thÕ giíi cã 560 triÖu con dª, hµng n¨m s¶n xuÊt 2510 triÖu tÊn thÞt vµ gÇn 9000 triÖu tÊn s÷a tõ c¸c gièng dª ë nhiÒu n−íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. ë n−íc ta, nghÒ ch¨n nu«i dª ®· cã tõ l©u ®êi, nh−ng Ýt ai nghÜ ®Õn lµm giÇu tõ nghÒ nu«i dª. Nh−ng víi viÖc ®a d¹ng vËt nu«i, nu«i vËt nu«i Ýt dïng l−¬ng thùc, th× con dª chÝnh lµ c¬ héi ®Ó lµm giÇu nhanh, khi ng−êi nu«i hiÓu biÕt vÒ nã, biÕt ch¨m sãc vµ khai th¸c nã, kÕt hîp nu«i nã víi c©y ¨n qu¶ hay c©y. lÊy gç. Dª ¨n cá d−íi t¸n c©y, th¶i ph©n gãp phÇn lµm t¨ng ®é mïn cho ®Êt. Do vËy kh«ng thÓ thiÕu con dª khi muèn lµm giµu tõ nghÒ ch¨n nu«i. N−íc ta ®· cã mét tËp ®oµn gièng dª rÊt quý. Tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn c¸c gièng dª sau ®©y: - Dª Cá: Chèng chÞu vµ cã søc ®Ò kh¸ng cao. Chóng thÝch nghi víi kh¾p mäi miÒn cña n−íc ta. MÇu s¾c l«ng kh«ng gièng nhau. Sè ®«ng cã mÇu l«ng vµng n©u hoÆc ®en loang tr¾ng. Träng l−îng tr−ëng thµnh 30 - 35 kg, s¬ sinh 1,7 - 1,9 kg, 6 th¸ng tuæi 11 - 12 kg, kh¶ n¨ng cho s÷a 350 - 370 gr/ngµy víi chu kú cho s÷a lµ 90 - 105 ngµy. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu 6 - 7 th¸ng tïy thuéc ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng. Mét n¨m ®Î 1,4 løa/n¨m, 1,3 con/1øa. Tû lÖ nu«i sèng, ®Õn cai s÷a 65 - 70% (dª ®µn). NÕu nu«i dª nhèt kÕt hîp víi ch¨n th¶, tû lÖ nu«i sèng cña dª con ®¹t 90 - 100% (ch¨n nu«i ë gia ®×nh). 13
- Dª B¸ch Th¶o: lµ gièng dª kiªm dông s÷a - thÞt. Dª nµy ®−îc h×nh thµnh tõ dª Ê n §é vµ dª Ph¸p. Dª cã mµu l«ng ®en hoÆc loang säc tr¾ng, tai to vµ côp xuèng, cã con cã sõng, nh−ng ®a sè kh«ng cã sõng. TÝnh t×nh hiÒn lµnh, phï hîp víi ch¨n nu«i gia ®×nh. Dª tr−ëng thµnh 40 - 45 kg ®èi víi dª c¸i, cßn dª ®ùc cã khèi l−îng 75 - 80 kg. Khèi l−îng s¬ sinh 2,6 - 2,8 kg/con; 6 th¸ng tuæi ®¹t 19 - 22 kg. Khèi l−îng nµy ®ñ tiªu chuÈn xuÊt sang C«-oÐt. Mét ngµy cho 1,1 - 1,2 kg/con, cã con cao s¶n cho 1,8 - 2 lÝt/ngµy víi chu kú 145 - 148 ngµy. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu lóc 7 - 8 th¸ng, ®Î 19 con/løa vµ 1,8 løa/n¨m. Dª nµy thÝch nghi víi mäi miÒn ®Êt n−íc. - Dª Jumnapari: nguån gèc tõ Ê n §é, mÇu l«ng tr¾ng. Dª tr−ëng thµnh cã khèi l−îng 42 - 46 kg/con ®èi víi dª c¸i, nh−ng dª ®ùc ®¹t 70 - 80 kg/con. Dª con s¬ sinh: 2,8 - 3,5 kg/con; 6 th¸ng tuæi 22 - 24 kg. Chu kú cho s÷a 180 - 185 ngµy, víi l−îng s÷a 1,2 - 1,4 kg/con. Con cao s¶n ®¹t 2 kg/con. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu 8 - 9 th¸ng. Mét n¨m ®Î 1,3 løa, mçi løa 1,3 con. §Æc ®iÓm gièng dª nµy chÞu thêi tiÕt nãng. - Dª Beetal lµ gièng dª s÷a Ên §é, mÇu l«ng ®en tuyÒn, ®«i khi cã con cã loang tr¾ng, tai to vµ côp. N¨ng suÊt sinh s¶n, cho s÷a t−¬ng ®−¬ng víi dª Jumnapari. Dª phµm ¨n vµ hiÒn lµnh. - Dª Barbari cã mÇu l«ng vµng ®èm tr¾ng, nh− h−¬u sao. Nguån gèc tõ Ên §é. §Æc ®iÓm gièng dª nµy tÇm vãc nhá 30 - 35 kg khi tuæi tr−ëng thµnh, nh−ng cã bÇu vó rÊt ph¸t triÓn, mét ngµy cho 1 - 1,2 kg s÷a víi chu kú 145 - 148 ngµy. Mét n¨m ®Î 1,7 løa/n¨m mçi løa ®Î 1,8 con. Th©n h×nh ch¾c, ¨n t¹p, chÞu ®ùng kham khæ rÊt tèt, hiÒn lµnh. RÊt phï hîp nu«i lÊy s÷a trong gia ®×nh. - Dª Alpin cña Ph¸p: §©y lµ gièng chuyªn lÊy s÷a. Träng l−îng s÷a tr−ëng thµnh 40 - 42 kg/con. Dª ®ùc 50 - 55 kg/con. Mét chu kú s÷a 240 - 250 ngµy, mét dª s÷a cho 900 - 1000 lÝt. Nh− vËy b×nh qu©n mét ngµy dª c¸i trong thêi kú v¾t s÷a cho 4 lÝt s÷a/ngµy. - Dª s÷a Saanen, ®−îc nu«i nhiÒu ë Ph¸p vµ Thôy SÜ. Dª tr−ëng thµnh: Con c¸i nÆng 45 - 50 kg. Con ®ùc nÆng 70 - 75 kg/con. Chu kú cho s÷a 300 ngµy, mét dª c¸i thêi kú cho s÷a ®¹t 1000 - 1200 kg/con. B×nh qu©n mçi ngµy mét dª c¸i cho 4 lÝt/con. Muèn cã n¨ng suÊt s÷a vµ thÞt, chóng ta cã thÓ lai gi÷a c¸c gièng dª cã tÇm vãc to nh− B¸ch Th¶o, Jumnapari, Beetal, Alpin, Saanen víi dª c¸i néi ®Ó cã con lai cho s÷a vµ cho thÞt cao. Gµ ri - thÞt ch¾c, ngät vµ th¬m ¡n ngon, mÆc ®Ñp ®ang trë l¹i vµ lµ yªu cÇu cña mäi ng−êi. ChØ cã ®iÒu lµ b¹n cã ®iÒu kiÖn hay kh«ng? Trõ c¸c mãn s¬n hµo mü vÞ; c¸ biÓn th× chim, thu, nhô, ®Ð lµ nh÷ng lo¹i c¸ ngon nhÊt trong sè nh÷ng loµi h¶i s¶n. Nh−ng nÕu nãi ®Õn gµ th× cã lÏ con gµ Ri khã cã ai mµ quªn ®−îc cho dï chØ th−ëng thøc cã mét lÇn. ThÞt ch¾c l¹i ngät vµ ngon. Gµ Ri chÞu khã kiÕm måi, nhanh nhÑn, nhÆt tõ h¹t c¬m r¬i, thãc v·i. Cho ®Õn nay d−êng nh− gµ Ri vµ gµ ta nãi chung vÉn lµ lo¹i gµ kh«ng chØ ng−êi ViÖt Nam −a chuéng, mµ kh¸ch n−íc ngoµi còng thÝch. Gi¸ gµ h¬i b¸n gÇn gÊp ®«i gµ c«ng nghiÖp, nÕu lµ "gµ m¸i gÑ" th× gi¸ cßn h¬n thÕ n÷a. ChÝnh v× thÕ mµ ë n«ng th«n hiÖn nay cho dï cã nu«i gµ c«ng nghiÖp th× gµ Ri vÉn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong hÖ VAC cña ng−êi n«ng d©n. §Ó s¶n xuÊt hµng hãa, nhiÒu hé n«ng d©n nu«i gµ Ri tËp trung mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao. Cø nu«i 100 gµ Ri, mçi n¨m trõ chi phÝ cßn l·i 1 triÖu ®ång VÝ dô x· V¨n L«i huyÖn Mª Linh (VÜnh Phóc) cã gia ®×nh nu«i 400 - 500 gµ Ri th−¬ng phÈm ®Ó b¸n thÞt: hoÆc ë x· Phóc S¬n huyÖn T©n Yªn (B¾c Giang) cã 60% sè hé nu«i gµ Ri víi sè l−îng mçi hé nu«i tõ 100 - 200 con trë lªn. Hµng n¨m vµo dÞp tÕt ©m lÞch b¸n tíi 300 tÊn gµ h¬i. 14
ThÞt gµ Ri ch¾c vµ ngät. NÕu b¹n lai gµ trèng dßng Jiangcun víi gµ m¸i Ri sÏ lµ lîi Ých kinh tÕ cao h¬n, v× gµ Jiangcun mau lín, ngùc në, ®ïi to, thÞt th¬m, cßn gµ Ri thÞt ch¾c vµ ngät l¹i biÕt ®Î quanh n¨m nªn trøng mïa nµo còng cã. Nh− vËy b¹n sÏ ®¹t c¶ 2 môc tiªu cïng mét lóc: B¸n gµ thÞt quanh n¨m, b¸n trøng t−¬i hµng ngµy. VËy nu«i gµ Ri tËp trung thÕ nµo ®Ó cã lîi? Tuú tõng n«ng hé cã trang tr¹i hay v−ên c©y ¨n tr¸i cña mçi gia ®×nh. Theo t«i cã thÓ x©y t−êng, cã thÓ v©y l−íi m¾t c¸o, hay t¹o dùng c©y lµm hµng rµo. Cø 100 m2 ®ñ nu«i 300 gµ. Trong khu ®Êt nu«i gµ cã 3 phÇn: - PhÇn m¸i che bªn d−íi cã c©y tre cho gµ ®Ëu vµ ngñ ban ®ªm, ®ång thêi cã æ ®Ó ë bªn trong phÇn m¸i ®Ó tr¸nh m−a n¾ng. - phÇn s©n tho¸ng ®Ó chç cho gµ ¨n vµ uèng. - PhÇn cßn l¹i lµ c©y ¨n qu¶: giµn m−íp, giµn bÇu, giµn bÝ ®Ó chèng n¾ng cho gµ. Mçi phÇn nu«i gµ cÇn chia ra tõng ng¨n b»ng phªn nøa hay m¾t c¸o, cã cöa ra vµo. Trong mçi ng¨n cã m¸ng ¨n vµ m¸ng uèng lµm b»ng nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng hoÆc dông cô b¸n s½n. Trong khu chuång chia ra ng¨n nu«i gµ m¸i, gµ con, gµ giß, gµ s¾p xuÊt chuång (3 - 4 th¸ng tuæi). Cã thÓ cã ng¨n nu«i gµ sèng thiÕn ®Ó b¸n vµo dÞp ngµy lÔ, ngµy tÕt. Lµm tõng ng¨n nh− vËy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gµ ¨n ®−îc nhiÒu, kh«ng tranh giµnh nhau vµ nhê vËy gµ nµo còng ph¸t triÓn tèt. Thøc ¨n cho gµ: Cã thÓ dïng thøc ¨n b¸n s½n cho tõng lo¹i gµ. Còng cã thÓ dïng mét phÇn thøc ¨n hçn hîp s½n, mét phÇn thãc, g¹o, c¸m, ng« cñ qu¶ ®Þa ph−¬ng ®Ó nu«i gµ tïy theo løa tuæi cña gµ. Mçi ngµy gµ ¨n tõ 10 - 20, 50 - 100 gram thøc ¨n tïy theo løa tuæi cña gµ. §èi víi gµ gièng ngµy cho ¨n ba b÷a: S¸ng, tr−a, chiÒu. Cßn gµ nu«i thÞt th× cho ¨n tù do. N−íc uèng ph¶i s¹ch vµ cho uèng tù do. §Ó t¹o thªm nguån ®¹m ®éng vËt cho gµ, ë mçi gãc v−ên cã ng¨n nu«i gµ, cã thÓ t¹o hè s©u 0,5 - 0,8 cm. §æ ®Çy r¬m, r¹, r¸c, sau ®ã t−íi n−íc t¹o cho giun vµ s©u bä ph¸t triÓn. Gµ sÏ bíi vµ t×m kiÕm måi ë ®ã. Phßng trõ dÞch bÖnh cho gµ: Nu«i gµ nhèt hay nu«i ë mét khu v−ên lµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn phßng bÖnh cho gµ, nh−ng vÉn ph¶i cho gµ uèng thuèc phßng toi gµ (Niu-c¸t-s¬n), bÖnh tô huyÕt trïng, bÖnh b¹ch lþ cho tÊt c¶ c¸c lo¹i gµ. Cµng nu«i tËp trung cµng cÇn phßng bÖnh. Phßng dÞch lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt. Chí ®Ó bÖnh råi míi ch¹y ch÷a. Gµ th¶ v−ên h−íng thÞt gièng SASSO Gièng gµ SASSO ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®èi víi mäi gia ®×nh khi nu«i ch¨n th¶ v−ên vµ kÓ c¶ khi nu«i tËp trung trong ch¨n nu«i quy m« võa vµ lín tïy theo ®iÒu kiÖn mµ b¹n mong muèn. §−¬ng nhiªn ph¶i chó ý tíi thÞ tr−êng tiªu thô. HiÖn nay, trªn thÕ giíi song song víi viÖc nu«i c¸c gièng gµ C«ng nghiÖp nh− AA, BE, Cobb, Ross 208, 308 v.v... gièng gµ SASSO lµ mét trong nh÷ng gièng gµ nu«i ch¨n th¶ v−ên cã hiÖu qu¶ cña n−íc ta. Gµ th¶ v−ên SASSO nguån gèc tõ Ph¸p cã mµu l«ng vµng hoÆc n©u ®á. Th©n, da cã mÇu vµng, khi giÕt thÞt mì cïng víi mÇu vµng phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi ViÖt Nam. HiÖn nay gi¸ b¸n cao h¬n 4000 - 5000 ®/kg so víi gµ ch¨n nu«i kh¸c. 15
Gµ SASSO cã kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh tèt h¬n gµ AA, BE, Cobb... chóng chÞu ®−îc nãng vµ ®é Èm cao. Do ®ã mäi gia ®×nh ë mçi ®Þa h×nh tõ BÊc vµo Nam ®Òu cã thÓ nu«i gµ SASSO ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Gµ lín nhanh, lóc 2 th¸ng tuæi kÓ tõ lóc bãc trøng, nu«i d−ìng ®óng kü thuËt, gµ ®¹t 2,2 - 2,5 kg/con, lµ lóc giÕt thÞt cã chÊt l−îng tèt: ThÞt r¾n, ch¾c, th¬m, cã vÞ ngon ®Ëm ®µ t−¬ng tù nh− gµ Ri cña ViÖt Nam. Chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng chØ tèn kho¶ng 2,10 kg thøc ¨n lóc 8 tuÇn tuæi. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ gµ SASSO tËn dông ®−îc ng«, tÊm, g¹o, s¾n vµ thøc ¨n thõa cña lîn. 2 - 3 tuÇn sau khi óm, nu«i tËp trung, gµ cã thÓ th¶ v−ên hoÆc võa nu«i nhèt võa th¶ v−ên gµ vÉn ph¸t triÓn b×nh th−êng. Do ®ã chi phÝ chuång tr¹i Ýt tèn kÐm, thuèc phßng lµ chÝnh, thuèc trÞ bÖnh Ýt khi ph¶i dïng. Bëi vËy gi¸ thµnh h¹. Mét kg gµ thÞt cã thÓ b¸n 15.000 ®/kg. Nh− vËy, lµm giÇu tõ ch¨n nu«i lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. C¸c b¹n cã kh¸t väng tõ c¸i nghiÖp ch¨n nu«i h·y ®õng bá c¬ héi h·y t×m mua gµ SASSO ë nh÷ng c¬ së ch¨n nu«i cña Nhµ n−íc t¹i c¸c tØnh Hµ T©y, Hµ Néi vµ nhiÒu trang tr¹i ch¨n nu«i thuéc c¸c tØnh phÝa Nam, duyªn h¶i miÒn Trung. Gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ Jiangcum - gièng gµ th¶ v−ên −u viÖt nhÊt hiÖn nay H¬n hai thËp niªn trë l¹i ®©y gµ c«ng nghiÖp nh− Plimót, Hybr«, AA, BE, Ross 208, Cobb, Goldline, Brao-nick v.v... ®· ®−îc nu«i ë nhiÒu miÒn cña ®Êt n−íc thuéc c¸c quy m« lín, võa vµ nhá vµ b¾t ®Çu ®−îc nhiÒu hé n«ng d©n nu«i thö. Cã gièng chuyªn lÊy trøng nh− Goldline, cã gièng chuyªn lÊy thÞt nh− AA, BE, Ross 208 v,v... Song c¸c gièng gµ nµy míi chiÕm mét tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ so víi c¸c gièng gµ næi tiÕng ë ViÖt Nam nh− gµ Ri, gµ TÇu, gµ MÝa, gµ Hå...). C¸c gièng gµ c«ng nghiÖp cã −u ®iÓm nhanh lín, nh−ng khi tíi tuæi giÕt thÞt l¹i cã träng l−îng qu¸ cao (3 - 4 kg/con), do ®ã ng−êi mua cã phÇn e ng¹i, ®Êy lµ ch−a kÓ chÊt l−îng thÞt kh«ng cao. NÕu gièng chuyªn trøng, tuy ®Î trøng nhiÒu, nh−ng lßng tr¾ng nhiÒu h¬n lßng ®á, lßng ®á l¹i nhê nhê vµng. Cßn gµ ta gµ Ri, gµ MÝa, gµ Tµu v.v... tuy thÞt th¬m ngon, nh−ng chËm lín, 6 th¸ng tuæi míi ®¹t khèi l−îng 1,1 - 1,4 kg/con. Khèi l−îng trøng nhá 30 - 40 gram/qu¶. S¶n l−îng trøng mçi n¨m chØ ®¹t 90 - 110 qu¶/m¸i. Tuy vËy gièng gµ néi vÉn ®−îc nu«i tíi 90% tæng sè gµ ë n−íc ta, v× chóng cã søc chèng chÞu bÖnh tËt tèt vµ phÈm chÊt thÞt, trøng ®−îc ng−êi d©n −a chuéng. Song ®iÓm yÕu kÐm nhÊt cña gièng gµ néi lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt thÊp. Do ®ã víi c¬ chÕ thÞ tr−êng hiÖn nay, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, mét gièng gµ th¶ v−ên cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cÇn ®−îc dÇn dÇn thay thÕ gièng gµ ta. VËy gièng gµ nµo nu«i th¶ v−ên cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao nhÊt hiÖn nay? §ã lµ gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ dßng Jiangcum ®· vµ ®ang ®−îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn tõ 1993 ®Õn nay, ë Trung t©m nghiªn cøu gia cÇm Thôy Ph−¬ng, ViÖn Ch¨n nu«i Quèc gia. Dßng gµ 882 vµ Jiangcum hiÖn nay ®−îc nu«i réng kh¾p ë n«ng th«n Trung Quèc nhiÒu c¬ së víi quy m« c«ng nghiÖp. Sau 4 n¨m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, qua 10 thÕ hÖ chän läc c¸c dßng gµ trªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm −u viÖt nh− sau: 16
1. §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh Cã mÇu l«ng vµng, má vµng, ch©n vµng. Cã ngùc në, bÇu bÜnh, nhanh nhÑn, thÝch kiÕm måi, thÞt th¬m ngon. TÝnh chèng chÞu bÖnh tËt cao. Do ®ã thÝch hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi nu«i vµ ng−êi tiªu dïng. 2. §Æc ®iÓm vÒ sinh s¶n Dßng Jiangcum còng nh− 882, 3 tuÇn tuæi gµ Trèng ®· cã mµu cê, 11 tuÇn tuæi ®· g¸y vµ biÕt ®¹p m¸i. Gµ m¸i gÇn 5 th¸ng tuæi ®· ®Î bãi, lóc gÇn 7 th¸ng tuæi tû lÖ ®Î ®¹t trªn 60%. Khèi l−îng mét qu¶ trøng 51-52 gram/qu¶ (so víi gµ Ri ViÖt Nam t¨ng h¬n 15-20 gram/qu¶). S¶n l−îng trøng m¸i/n¨m dßng Jiangcun ®¹t 156 qu¶. Trong khi ®ã gµ Ri chØ ®¹t 90-l10 qu¶. NÕu so víi gµ Jiangcun nu«i t¹i Qu¶ng Ch©u th× chØ kÐm 2 qu¶, t−¬ng øng 156 vµ 158 qu¶/m¸i. Chi phÝ thøc ¨n cho 10 qu¶ trøng chØ hÕt 2,4 - 2,9 kg (trong khi ®ã gµ Ri tèn 3,7 - 4,8 kg cho 10 qu¶ trøng). Tû lÖ trøng cã ph«i ®¹t 95%, tû lÖ në so víi trøng cã ph«i ®¹t 83%, h¬n gµ Ri 10%. 3. Kh¶ n¨ng cho thÞt Nu«i gµ, nu«i vÞt, nu«i ngan, nu«i ngçng chØ cã hai phÇn thÞt cÇn ®−îc ph¸t triÓn chñ yÕu lµ phÇn øc vµ ®ïi. Gµ Tam Hoµng 882 vµ Jiangcun ®· ®¹t ®−îc môc tiªu Êy. KÕt thóc ®Ó giÕt thÞt lóc 11 - 12 tuÇn tuæi (kh«ng qu¸ 4 th¸ng) lµ kinh tÕ nhÊt, v× khi nµy gµ ®¹t tõ 1,4 kg ®Õn 1,5 kg. NÕu nu«i tèt dßng Jiangcun ®¹t 1.8 kg/con. So víi gµ Ri cïng th¸ng tuæi chi ®¹t 1,1 - 1,2 kg, hay nãi kh¸c lµ gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun t¨ng h¬n gµ Ri tõ 32 - 34%. PhÇn thÞt ®ïi + thÞt øc ®¹t 45,34%, cao h¬n gµ Ri 4,3%. Mïi vÞ th¬m ngon ch¼ng kÐm gµ ta. 4. Ch¨n nu«i gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun ë c¸c hé n«ng d©n Gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña nã: Tû lÖ nu«i sèng cao, chèng chÞu bÖnh tËt, chÞu khã kiÕm måi, nhanh nhÑn, phÈm chÊt thÞt vµ trøng th¬m, ngon, hîp víi thÞ hiÕu cöa ng−êi nu«i vµ ng−êi tiªu dïng. Do ®ã gièng gµ nµy ®· ph¸t triÓn ë kh¾p 3 miÒn B¾c - Trung - Nam th«ng qua tæ chøc khuyÕn n«ng víi sè l−îng xÊp xØ triÖu con. C¸ch nu«i ch¨n th¶ kÕt hîp víi cho thªm mét l−îng thøc ¨n bæ sung hçn hîp s½n hoÆc thøc ¨n ®¹m ®Ëm ®Æc nªn hiÖu qu¶ nu«i sèng tõ 92 - 100% lóc 4 th¸ng tuæi, khèi l−îng lóc 3 th¸ng tuèi ®¹t xÊp xØ 1,500 kg vµ lóc 4 th¸ng tuæi ®¹t 1,8 kg, chi phÝ thøc ¨n chØ tèn 2,3 kg cho 1kg t¨ng träng, cao nhÊt chØ tèn 2,5kg. So víi gµ Ri gi¸ thµnh h¹ ®−îc kho¶ng 30%. Dï ë trong Nam hay ngoµi B¾c, nÕu c¸c n«ng hé hay nh÷ng gia ®×nh cã trang tr¹i, v−ên c©y ¨n tr¸i, kÕt hîp nu«i gµ Tam Hoµng 882 vµ Jiangcum sÏ lµ mèi quan hÖ kÕt hîp hµi hßa hÖ sinh th¸i c©y trång vµ vËt nu«i v« cïng h÷u Ých. 17
VÞt siªu thÞt, siªu trøng - siªu thu nhËp Ng−êi giµu th× nu«i chã. Ai khã th× nu«i heo. Ai muèn tr¸nh ®ãi nghÌo h·y nu«i vÞt. ë n−íc ta, hÖ sinh th¸i lóa - lîn ®· lµ hÖ sinh th¸i cã tõ thêi Vua Hïng dùng n−íc. HÖ sinh th¸i ch¨n nu«i vÞt trªn ®ång lóa, mµ chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· trë thµnh tËp qu¸n cña n«ng d©n ta tõ x−a tíi nay. Hai c¸nh ®ång b»ng B¾c Bé vµ Nam Bé ®©u ®©u ngoµi ruéng lóa n−íc mªnh m«ng cßn cã hÖ thèng s«ng r¹ch ch»ng chÞt, do ®ã rÊt thuËn tiÖn cho ch¨n th¶ vÞt.Duyªn h¶i miÒn Trung còng cã nhiÒu −u thÕ ®Ó ph¸t triÓn nghÒ nu«i vÞt. §ång b»ng Nam Bé nghÒ nu«i vÞt chiÕm 65% so víi c¶ n−íc. Còng chÝnh tõ n¬i d©y nhiÒu ng−êi ®· giµu lªn tõ nghÒ nu«i vÞt. ThÞt vÞt, trøng vÞt tiªu thô trong n−íc vµ xuÊt khÈu sang Hång K«ng, Singapore víi nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau: VÞt Cá, vÞt BÇu, vÞt Tµu, vÞt Kú Lõa, vÞt lai víi c¸c gièng vÞt Anh §µo Trung Quèc, Anh §µo-TiÖp vµ ®· cho hiÖu qu¶ kinh tÕ râ rÖt. ThÕ nh−ng ch−a cã gièng vÞt nµo cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao nh− gièng Anh §µo cña h·ng Charry Valley thuéc V−¬ng quèc Anh. Gièng vÞt Êy lµ gièng vÞt siªu thÞt C.V Super M. Gièng vÞt nµy ®−îc t¹o ra tõ n¨m 1996, hiÖn nay ®· vµ ®ang ph¸t triÓn trªn 100 n−íc trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt Nam. VÞt cã mµu l«ng tr¾ng nh− tuyÕt, má vµ ch©n mµu vµng da cam. V× lµ gièng siªu thÞt, nªn th©n h×nh ch÷ nhËt, ngùc s©u vµ réng, ®Çu to, l−ng th¼ng, cæ to vµ dµi, ch©n v÷ng ch¾c. VÞt bè mÑ thµnh thôc vÒ tÝnh lóc 26 tuÇn tuæi, con m¸i nÆng 3,2 kg: con ®ùc nÆng .4,5 kg. 40 tuÇn ®Î tõ 170 - 220 trøng/m¸i. Mét m¸i mét n¨m s¶n xuÊt 172 vÞt con. VÞt thÞt, nu«i 56 ngµy ®¹t 2,8 - 3,1 kg/con, tû lÖ thÞt xÎ: 74 - 76%. Chi phÝ thøc ¨n cho 1kg t¨ng träng chØ tèn kho¶ng 2,7 kg. Cã dßng vÞt siªu thÞt nu«i 42 ngµy ®¹t 3,8 - 4,2 kg/con. Khi nµy l«ng t¬ vÉn ch−a hÕt trªn m×nh cña nã. VÞt siªu thÞt CV Super M. thÝch øng víi mäi ®iÒu kiÖn vµ í mäi vïng sinh th¸i. Cã thÓ nu«i th©m canh theo c«ng nghiÖp, còng cã thÓ nu«i ch¨n th¶ vµ bæ xung thªm nguån thøc ¨n ng«, thãc hay thøc ¨n hçn hîp s½n. Nu«i 75 ngµy tuæi víi ph−¬ng thøc nµy vÞt ®¹t khèi l−îng 2,8 - 3,2 kg/con, chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg thÞt h¬i chØ tèn 1,8 - 2,0 kg so víi vÞt Cá, vÞt siªu thÞt t¨ng träng gÊp 3 lÇn vµ chÝnh v× vËy thu nhËp còng gÊp 3 lÇn. VÞt siªu thÞt ®ang cã mÆt ë kh¾p 3 miÒn B¾c - Trung - Nam, ®Æc biÖt lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nhê con ®ùc siªu thÞt CV Super M ®· vµ ®ang c¶i t¹o gièng vÞt cá ë n−íc ta theo h−íng lÊy thÞt vµ t¨ng khèi l−îng trøng. Con lai lÊy thÞt 75 - 90 ngµy tuæi nu«i theo ph−¬ng thøc ch¨n th¶ ®¹t khèi l−îng 2,2 - 2,9 kg. Nh− vËy ch−a cã gièng vÞt h−íng thÞt nµo l¹i cho khèi l−îng thÞt lín vµ Ýt tèn thøc ¨n nh− gièng vÞt nµy. B¹n muèn lµm giÇu xin ®ïng bá lì c¬ héi b»ng vµng nµy h·y t×m ®Õn nh÷ng c¬ së nh©n gièng tèt: Trung t©m nghiªn cøu vÞt §¹i Xuyªn, huyÖn Phó Yªn, Hµ T©y, tr¹i vÞt VIGOVA QuËn Gß VÊp, thµnh phè Hå ChÝ Minh; Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i miÒn Trung t¹i thµnh phè Quy Nh¬n. - VÞt siªu trøng Khakicampbell. Gäi nã lµ siªu trøng bëi trong vßng mét n¨m, mét m¸i s¶n xuÊt 280 - 320 trøng, cã dßng ®¹t 350 trøng/n¨m. Nh− vËy cã thÓ t¹m ®¸nh gi¸ mét ngµy vÞt cho mét qu¶ trøng. Cã kh¸c nµo vÝ tùa ''vÞt vµng". Trøng to 70 - 75 gram/qu¶. Chóng nhanh nhÑn, chÞu khã kiÕm måi vµ kiÕm måi giái, cã kh¶ n¨ng s¨n b¾t c«n trïng, èc, cµo cµo ch©u chÊu h¹i mïa mµng. Tuæi tr−ëng thµnh con ®ùc nÆng 2 - 2,1kg, con m¸i nÆng 1,8 - 2kg. Chóng cã søc chèng chÞu bÖnh tËt cao, l¹i chÞu kham khæ. ChÝnh nh− vËy, tû lÖ nu«i sèng tõ 97 - 100% ®Õn 70 ngµy tuæi. 18
NÕu nu«i ch¨n th¶, tuæi ®Î b¾t ®Çu lóc gÇn 5 th¸ng tuæi. S¶n l−îng trøng 250 - 280 qu¶/m¸i/n¨m. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ: tû lÖ ph«i cña gièng vÞt nµy rÊt cao: trªn 90%. Chi phÝ cho 10 qu¶ trøng chØ hÕt 1,9 - 2,2 kg thøc ¨n, nÕu nu«i theo ph−¬ng thøc nhèt tËp trung. NÕu nu«i ch¨n th¶ vµo mçi mïa gÆt h¸i th× chØ tèn 50% sè thøc ¨n, nghÜa lµ 1 - 1,1 kg cho 10 qu¶ trøng. NÕu b¸n cho "th−îng ®Õ" 1000 ®/qu¶, th× nãi nu«i gièng vÞt nµy h¸i ra tiÒn cã lÏ ch¼ng cã g× lµ ngoa. NhiÒu gia ®×nh nu«i 100 vÞt m¸i Khakicampbell cho ®Î trøng mçi th¸ng thu 250.000 - 300.000 ®ång lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. Nhê n¨ng suÊt trøng cao, nhê chÞu khã kiÕm måi, nhê tÝnh chÞu ®ùng ë mäi miÒn ®Êt n−íc, giê ®©y vÞt Khakicampbell cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ gièng vËt nu«i cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt so víi c¸c gièng gia cÇm. Nã ®ang lµ mét trong nh÷ng vËt nu«i gióp ®ång bµo vïng cao nu«i nã ®Ó thay thÕ c©y thuèc phiÖn. B¹n muèn lµm giÇu h·y chí bá qua gièng vËt nu«i cho trøng ®ang ®−îc xÕp hµng thø nhÊt nµy. §µ ®iÓu - vËt nu«i cña thÕ kû 21 h¸i ra tiÒn HiÖn nay, trªn thÕ giíi nhiÒu n−íc ®ang cã phong trµo thuÇn hãa ®µ ®iÓu ®Ó nu«i lÊy thÞt, lÊy da vµ lÊy l«ng. N−íc Mü hiÖn cã 1,8 v¹n con, Australia cã 1,4 v¹n vµ Trung Quèc cã kho¶ng 3000 con ®µ ®iÓu. ViÖt Nam ®ang khëi ®Çu. 1. NGUåN GèC Vµ ®ÆC ®iÓM CñA C¸C GIèNG §µ ®IÓU A. Nguån gèc 1. §µ ®iÓu cã nguån gèc xuÊt ph¸t tõ ch©u Phi, cã tªn gäi Ostriches. Gièng §µ ®iÓu nµy ®ang ®−îc nu«i nhiÒu ë v−ên thó. Cã lo¹i cã d¹ng cæ ®á: Struthio camelus massaicus vµ S.C Camelus (ë B¾c Phi). Lo¹i §µ ®iÓu Struthio camelus massaicus cã l«ng trªn ®Ønh ®Çu, cßn §µ ®iÓu Camelus cã tr¸n ®Çu trôi. TÊt c¶ nh÷ng lo¹i §µ ®iÓu kÓ trªn ®Òu b¾t nguån tõ ch©u Phi vµ thuéc lo¹i chim khæng lå. Cã lo¹i cßn hoang d·, nh−ng cã lo¹i ®· ®−îc thuÇn hãa ®ang ®−îc ch¨n nu«i nh− c¸c lo¹i gia cÇm kh¸c. 2. §µ ®iÓu ch©u Mü: §µ ®iÓu ch©u Mü cã hai lo¹i: Rheas Americana vµ Darwin. C¶ hai lo¹i ®Òu cã mÇu x¸m, cæ ®en vµ cã säc. Con m¸i lín h¬n con trèng tõ 1/3 ®Õn 1/2 lÇn. Con m¸i cã nh÷ng vïng ®en réng h¬n. Mét m¸i ®Î mét n¨m h¬n 40 qu¶ trøng. MÇu trøng cã mÇu vµng chanh hay xanh l¬ nh¹t, tû lÖ phèi cã thÓ ®¹t 90%. Cø 2 - 4 ngµy ®Î 1 qu¶ trøng. Khèi l−îng trøng nÆng tõ 1,2 - 1,9 kg/qu¶. Lo¹i §µ ®iÕu Darwin American nhá h¬n §µ ®iÓu ch©u Phi. C¶ hai lo¹i §µ ®iÓu ch©u Mü ®Òu b¬i rÊt giái vµ thÝch léi ë vïng n−íc s©u. 3. §µ ®iÓu sa m¹c cã nguån gèc ch©u óc: Lo¹i §µ ®iÓu nµy cã tªn gäi Dromiceins novachollandiae. Nã dÔ ®iÒu khiÓn, nhùng khã nu«i trong thêi tiÕt l¹nh. Con m¸i mang con nhá cña nã ë tói tr−íc ngùc. Ph©n biÖt giíi tÝnh (®ùc, c¸i) qua lç huyÖt dÔ dµng h¬n lo¹i §µ ®iÓu kh¸c, v× khi tr−ëng thµnh, lç huyÖt con ®ùc ng¾n vµ máng h¬n con c¸i. Gièng §µ ®iÓu ch©u óc b¬i léi giái. 19
4. §µ ®iÓu ®Çu mµo nguån gèc ch©u óc: Lo¹i §µ ®iÓu nµy chiÕm sè ®«ng trong c¸c lo¹i §µ ®iÓu kh¸c, v× lµ lo¹i hoang d· nªn cã ®Æc ®iÓm hiÕu chiÕn, nguy hiÓm cho con ng−êi. Lo¹i §µ ®iÓu ®Çu mµo nµy, con c¸i to h¬n con ®ùc. B. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc 1. Mïa sinh s¶n vµ kÝch th−íc chiÒu ®o cña trøng c¸c lo¹i §µ ®iÓu (Theo tµi liÖu cña G.M. Flieg - 3635 Humphrey, Stlowis, Missouri 63116. USA). Mïa sinh s¶n cña §µ ®iÓu kÐo dµi 6 - 8 th¸ng trong n¨m. Mïa sinh s¶n kh¸c nhau ë c¸c vïng ®Þa lý. (xem b¶ng 1) B¶ng 1: Mïa sinh s¶n vµ kÝch th−íc cña trøng §µ ®iÓu Loµi §µ §iÓu Mïa SS Tuæi ChiÒu ChiÒu dµi Khèi l−îng b×nh thµnh réng trøng trøng th−êng thôc trøng (mm) (gam) (th¸ng) (n¨m) (mm) - §µ ®iÓu B¾c Phi 3-8 2 161 - 165 145 - 165 1207-1525 - §µ ®iÓu ch©u Mü 3-8 1 80 - 93 117 - 136 424-638,5 - §µ ®iÓu Darwin ch©u 12 - 5 1 85 - 100 120 - 145 488-722,5 Mü 11 - 3 2 92 135 - - §µ ®iÓu ch©u óc - §µ ®iÓu nguån gèc ch©u 2-5 2 85 - 98 120 - 150 373-664 óc 2. §Æc ®iÓm ®Î trøng vµ Êp cña §µ ®iÓu: §µ ®iÓu m¸i b¾t ®Çu ®Î trøng x¸m sau khi phèi gièng Ýt l©u. Mçi ®ît ®Î ®−îc tõ 20 - 24 qu¶. Sau ®ã ngõng 7 - 10 ngµy råi tiÕp tôc ®ît kh¸c. Mét m¸i cã thÓ ®Î 80 - 100 trøng trong mét mïa sinh s¶n. Hµng ngµy §µ ®iÓu m¸i ®Î trøng, nÕu cø ®Ó ë mÆt ®Êt, ng−êi ch¨n nu«i kh«ng nhÆt ®i n¬i kh¸c th× §µ ®iÓu m¸i sÏ Êp. Chóng rÊt ham Êp vµ Êp suèt ngµy. Riªng §µ ®iÓu trèng chØ Êp tõ lóc chËp cho¹ng tèi ®Õn s¸ng sím. Nh− vËy hµng ngµy ph¶i nhÆt trøng Ýt nhÊt 2 lÇn. B×nh th−êng trøng Êp sau 42 ngµy th× në. Mét n¨m mét §µ ®iÓu m¸i cã thÓ s¶n xuÊt 40 con con. §µ ®iÓu m¸i ®Î l¹i sau khi §µ ®iÓu con në ®−îc 4 - 5 tuÇn tuæi. Mét vßng ®êi 1 §µ ®iÓu s¶n xuÊt 1700 con con §µ ®iÓu. 20