Cách thức xác định hàm ý hội thoại trong văn học

Journal of Thu Dau Mot University, No 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> CAÙCH THÖÙC XAÙC ÑÒNH HAØM YÙ HOÄI THOAÏI<br /> TRONG VAÊN HOÏC<br /> Nguyeãn Hoaøng Tuaán<br /> Tröôøng Ñaïi hoïc Thuû Daàu Moät<br /> <br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> ‚Noùi ñieàu naøy ñeå nguï yù ñieàu khaùc‛ laø moät kó thuaät thöôøng gaëp trong saùng taùc vaên hoïc.<br /> Ñeå xaùc ñònh nghóa haøm aån trong phaùt ngoân cuûa nhaân vaät, người đọc caàn coù nhöõng caùch dieãn<br /> giaûi döïa vaøo kieán thöùc ngoân ngöõ hoïc vaø vaên hoïc. Baøi nghieân cöùu naøy ñeà xuaát moät moâ hình<br /> tìm haøm yù döïa treân nguyeân taùc coäng taùc cuûa P. Grice cuøng vôùi moät soá khaùi nieäm vaên hoïc<br /> lieân quan. Ngöõ lieäu minh hoïa cho vieäc vaän duïng moâ hình naøy ñöôïc trích töø moät soá taùc<br /> phaåm tieâu bieåu cuûa Nam Cao, Hemingway vaø Faulkner. Keát quaû phaân tích cho thaáy söï keát<br /> hôïp phöông phaùp nghieân cöùu lieân ngaønh ngoân ngöõ hoïc vaø vaên hoïc giuùp ñoäc giaû xaùc ñònh<br /> ñöôïc chính xaùc nghóa haøm aån trong hoäi thoaïi vaên hoïc.<br /> Töø khoùa: haøm yù hoäi thoaïi, nguyeân taéc coäng taùc, suy yù<br /> *<br /> 1. Daãn nhaäp caùc muïc tieâu ñoù. Nguyeân taéc naøy bao goàm<br /> ‚Noùi ñieàu naøy nhöng nguï yù ñieàu khaùc‛ laø boán phöông chaâm [5: 26-27]:<br /> caùch thöùc maø giôùi saùng taùc vaên hoïc thöôøng - Phöông chaâm veà chaát (maxim of<br /> hay söû duïng. Ñeå hieåu vaø caûm nhaän heát noäi quality): ñöøng noùi nhöõng gì baïn tin laø sai;<br /> dung, giaù trò haøm aån cuûa moät phaùt ngoân ngheä ñöøng noùi nhöõng gì maø baïn thieáu chöùng cöù.<br /> thuaät, ñoäc giaû caàn coù nhöõng coâng cuï phaân tích - Phöông chaâm veà löôïng (maxim of<br /> phuø hôïp. Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi ñöa ra quantity): haõy ñoùng goùp vaøo cuoäc thoaïi löôïng<br /> moät caùch thöùc xaùc ñònh haøm yù trong lôøi thoaïi thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho muïc ñích cuoäc<br /> vaên hoïc döïa treân moät trong nhöõng thaønh töïu thoaïi; ñöøng ñoùng goùp vaøo cuoäc thoaïi löôïng<br /> cuûa ngöõ duïng hoïc gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa thoâng tin nhieàu hôn möùc caàn thieát.<br /> nhaø trieát hoïc Paul Grice vaøo giöõa thaäp nieân - Phöông chaâm quan heä (maxim of<br /> 1970. Ñoàng thôøi, chuùng toâi söû duïng moät soá relation): haõy quan yeáu (noùi veà nhöõng gì coù<br /> khaùi nieäm trong vaên hoïc nhaèm boå sung vaøo lieân quan).<br /> moâ hình phaân tích ñeà xuaát. - Phöông chaâm caùch thöùc (maxim of<br /> 2. Moâ hình phaân tích manner): haõy roõ raøng, cuï theå laø traùnh tình<br /> Naêm 1975, Paul Grice ñeà ra nguyeân taéc traïng toái nghóa, mô hoà, daøi doøng khoâng caàn<br /> coäng taùc (Cooperative Principle) nhaèm ñaûm thieát (töùc laø haõy ngaén goïn), haõy theo trình töï.<br /> baûo cho hoaït ñoäng giao tieáp xaõ hoäi ñaït hieäu Vieäc Grice ñeà ra nguyeân taéc coäng taùc<br /> quaû. Theo oâng, ngöôøi tham gia ñoái thoaïi cuøng boán phöông chaâm treân khoâng coù nghóa<br /> ñeàu höôùng tôùi muïc tieâu giao tieáp vaø ñeàu laø nhaát nhaát trong moïi cuoäc giao tieáp ngoân<br /> nhaän bieát raèng neáu coäng taùc thì seõ ñaït ñöôïc ngöõ baét buoäc phaûi tuaân theo ñaày ñuû caùc<br /> <br /> 10<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> nguyeân taéc, phöông chaâm ñeà ra. Vì moät lí do Theo moâ hình ñeà xuaát, chuùng toâi laàn<br /> naøo ñoù, ngöôøi tham thoaïi coù theå coá tình vi löôït thöïc hieän caùc böôùc sau:<br /> phaïm caùc phöông chaâm. Tröôøng hôïp tieâu bieåu 1) Xaùc ñònh xem nhaân vaät coù tuaân<br /> nhaát laø giaùn tieáp noùi moät ñieàu gì ñoù, ñuùng nhö thuû hay vi phaïm nguyeân taéc hôïp taùc<br /> caùi caùch maø caùc nhaø vaên thöôøng hay duøng: trong hoäi thoaïi vaø ñaët ñoaïn thoaïi vaøo<br /> noùi ñieàu naøy nhöng nguï yù ñieàu khaùc. trong heä thoáng vaên baûn<br /> Moâ hình cuûa Grice cho ta caùch thöùc tìm Tröôøng hôïp tuaân thuû nguyeân taéc hôïp<br /> haøm yù (implicature) baèng vieäc xaùc ñònh taùc trong hoäi thoaïi: truyeän A Clean, Well-<br /> nhöõng tröôøng hôïp tuaân thuû hay vi phaïm Lighted Place cuûa Hemingway keå veà moät<br /> caùc phöông chaâm coäng taùc. Song thaùch thöùc oâng laõo haøng ñeâm thöôøng hay lui tôùi quaùn<br /> ñaët ra cho ngöôøi ñoïc laø laøm sao nhaän bieát caø pheâ vaø uoáng röôïu cho ñeán khi say ñeå<br /> noäi dung chính xaùc cuûa haøm yù ñoù trong lôøi khoâng phaûi ñoái dieän vôùi caùi khoaûng troáng<br /> thoaïi. Beân caïnh moâ hình cuûa Grice, ta caàn voâ hình trong cuoäc ñôøi. Hai ngöôøi phuïc vuï<br /> xem xeùt ñeán nhöõng yeáu toá naøo chi phoái noäi trong quaùn, moät giaø moät treû, noùi veà oâng ôû<br /> dung haøm yù? Chuùng toâi thöû ñeà xuaát caùc ñaàu truyeän nhö sau:<br /> böôùc phaân tích sau: ‚Tuaàn tröôùc oâng aáy ñònh töï töû.‛ (‚Last week he<br /> 1) Vaän duïng moâ hình cuûa Grice ta tìm tried to commit suicide,‛ one waiter said.)<br /> <br /> hieåu xem nhaân vaät naøo tuaân thuû hay vi ‚Vì sao vaäy?‛ (‚Why?‛)<br /> ‚OÂng aáy tuyeät voïng.‛ (‚He was in despair.‛)<br /> phaïm caùc phöông chaâm coäng taùc. Söï tuaân<br /> ‚Veà ñieàu gì? (‚What about?‛)<br /> thuû hay vi phaïm ñoù noùi gì veà tính caùch, moái<br /> ‚Chaúng veà ñieàu gì caû‛ (‚Nothing‛)<br /> quan heä cuûa nhaân vaät vaø chuû ñeà taùc phaåm?<br /> ‚Laøm sao anh bieát chaúng veà ñieàu gì?‛ (‚How<br /> 2) Ñaët ñoaïn thoaïi vaøo trong toång theå heä<br /> do you know it was nothing?‛)<br /> thoáng vaên baûn. Heä thoáng toång theå naøy, ngoaøi ‚OÂng aáy coù nhieàu tieàn‛ (‚He has plenty of<br /> caùc thaønh toá nhö khung caûnh, lôøi thuaät money.‛) [7: 384].<br /> chuyeän, lôøi daãn thoaïi…, coøn bao goàm caùc ñoaïn Thoaït nghe qua ta thaáy cuoäc thoaïi tuaân<br /> thoaïi ñöôïc noái keát vôùi nhau thaønh moät chænh thuû khaù chaët cheõ nguyeân taéc hôïp taùc trong<br /> theå. Vieäc phaân tích moät ñoaïn thoaïi cuï theå naøo hoäi thoaïi do Grice ñeà ra: nhaân vaät chæ noùi<br /> ñoù khoâng taùch rôøi vôùi vieäc xem xeùt noù trong nhöõng gì hoï tin laø xaùc thöïc (phöông chaâm<br /> toaøn boä heä thoáng lieân keát caùc ñoaïn thoaïi. chaát löôïng), cung caáp ñuû löôïng thoâng tin,<br /> 3) Xaùc ñònh ñaëc ñieåm phong caùch cuûa khoâng nhieàu hôn hay ít hôn (phöông chaâm<br /> taùc giaû trong caùch ghi lôøi noùi nhaân vaät. soá löôïng), ñeà caäp ñeán vaán ñeà coù lieân quan<br /> Noäi dung minh hoïa (phöông chaâm quan yeáu), vaø khoâng duøng töø<br /> Ñeå minh hoïa, chuùng toâi söû duïng ngöõ ngöõ dö thöøa (phöông chaâm caùch thöùc). Song<br /> lieäu trong moät soá taùc phaåm cuûa Nam Cao, coù moät ñieàu laï laø cho duø coù tuaân thuû haàu<br /> Ernest Hemingway vaø William Faulkner. heát caùc phöông chaâm hoäi thoaïi cuûa Grice,<br /> Ba nhaø vaên treân cuøng moät thôøi ñaïi, ôû hai nhöng Hemingway vaãn taïo ra ñöôïc nhöõng<br /> neàn vaên hoùa khaùc bieät, ñaõ coù nhöõng caùch khoaûng môø maø muoán hieåu ñöôïc caàn phaûi coù<br /> taân rieâng, heát söùc tieâu bieåu trong caùch theå söï hôïp taùc cuûa ñoäc giaû. Baèng caùch tuaân thuû<br /> hieän ngoân ngöõ nhaân vaät. nguyeân taéc hôïp taùc trong hoäi thoaïi,<br /> 11<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> Hemingway ñaõ ñöa lôøi thoaïi cuûa nhaân vaät cho nhöõng ngöôøi giaø nua coâ ñoäc trong moät<br /> vaøo beân trong kieán truùc cuûa ‚taûng baêng coõi nhaân gian laïnh leõo chæ bieát coù tieàn baïc.<br /> troâi‛ sao cho 1/8 söï tình trong lôøi thoaïi hieån Ta haõy ngaãm laïi lôøi noùi cuûa ngöôøi haàu<br /> loä, coøn 7/8 phaàn coøn laïi thì ñoäc giaû khoâng treû maø xem:<br /> theå ñôn thuaàn döïa vaøo nguyeân taéc cuûa ‚Tuaàn tröôùc oâng aáy ñònh töï töû.‛<br /> Grice ñeå lí giaûi ñöôïc. ‚OÂng aáy tuyeät voïng.‛<br /> Noäi dung haøm yù naøy caàn ñöôïc lí giaûi ‚OÂng aáy coù nhieàu tieàn.‛<br /> theo caùch khaùc vaø coù theå coù nhieàu caùch lí Nhöõng lôøi noùi ñoù cöù tieáp noái nhau sau<br /> giaûi, nhöng ôû ñaây khi chuùng toâi thöû ñaët moãi caâu hoûi cuûa ngöôøi haàu lôùn tuoåi, chuùng<br /> ñoaïn thoaïi treân vaøo trong toång theå heä ñöôïc traû lôøi nhanh nhaûu gioáng nhö trong<br /> thoáng ngoân ngöõ nhaân vaät trong truyeän thì moät chöông trình ñoá vui. Ñaëc bieät laø phaùt<br /> thaáy coù hieän töôïng sau: ñoaïn thoaïi naøy ngoân: ‚OÂng aáy coù nhieàu tieàn.‛ ñöôïc ngöôøi<br /> ñoùng vai troø ñöa ñaåy ñeå daãn ñoäc giaû ñeán vôùi haàu treû laëp laïi moät laàn nöõa tröôùc khi quaû<br /> ñoaïn thoaïi xaûy ra sau khi ngöôøi haàu treû quyeát noùi: ‚Daãu sao toâi cuõng cöù cho raèng<br /> saúng gioïng baûo oâng laõo heát giôø phuïc vuï vaø oâng laõo ñaõ 80 tuoåi‛ (‚Anyway I should say<br /> töø choái khoâng baùn röôïu cho oâng laõo nöõa. he was eighty‛).<br /> Trong khi hoûi ngöôøi haàu treû sao khoâng ñeå Ñaët tieáp lieàn hai caâu lieân quan ñeán tieàn<br /> cho oâng laõo ôû naùn laïi, ngöôøi haàu lôùn tuoåi coù baïc vaø tuoåi taùc ñeå haøm yù muoán noùi gì veà noãi<br /> noùi moät caâu nhö theá naøy: ‚Anh coù tuoåi treû, tuyeät voïng cuûa oâng laõo? Giaûi thích raèng oâng<br /> coù söï töï tin, coù coâng vieäc… Anh coù taát caû moïi laõo tuyeät voïng nhöng khoâng vì moät leõ gì<br /> thöù‛ (‚You have youth, confidence, and a heát, vaø ñoan chaéc raèng ñieàu ñoù laø ñuùng vì<br /> job… You have everything‛ [7: 386]. bieát raèng oâng laõo coù nhieàu tieàn, lieäu coù hôøi<br /> Neáu theo moâ hình suy lí ñeå tìm nghóa hôït laém khoâng? Roài nhöõng caâu traû lôøi nhö<br /> haøm aån, thì tuaàn töï ta coù caùc böôùc sau: coù saün ñoù noùi gì veà ngöôøi haàu treû? Anh coù<br /> - Khi noùi ngöôøi haàu treû coù tuoåi treû, loøng hieåu ñöôïc vì sao oâng laõo khoâng muoán rôøi<br /> töï tin, coâng vieäc, toùm laïi laø coù taát caû moïi khoûi quaùn khoâng? Coù phaûi raèng anh nhaãn<br /> thöù, thì cuõng coù nghóa laø haøm yù noùi oâng laõo taâm laém khoâng khi xua ñuoåi moät ngöôøi giaø<br /> khoâng coù taát caû nhöõng ñieàu ñoù. nua maø nieàm an uûi duy nhaát laø choán bình<br /> - Noùi nhö vaäy cuõng coù nghóa qua ñoù yeân cuûa moät quaùn caø pheâ nhoû beù trong khi<br /> giaùn tieáp noùi raèng caùi ngöôøi coù tuoåi treû, beân ngoaøi quaùn laø moät coõi hö voâ, moät nôi<br /> nieàm tin, coâng vieäc, coù ñuû moïi thöù aáy laïi choán khuûng khieáp maø lôøi caàu kinh ñaõ<br /> khoâng theå naøo hieåu ñöôïc taâm traïng tuyeät khoâng coøn giaù trò cöùu roãi?<br /> voïng cuûa moät oâng laõo khoâng coù maùi aám ñeå Ñoù laø lí do vì sao ngöôøi haàu lôùn tuoåi<br /> veà cuøng vôï con (oâng laõo soáng vôùi chaùu gaùi), noùi: ‚Chuùng ta thuoäc hai loaïi ngöôøi khaùc<br /> khoâng coù höôùng tôùi cho ngaøy mai (oâng laõo bieät. Khoâng ñôn thuaàn laø chuyeän treû trung<br /> ñaõ 80 tuoåi), khoâng coù nieàm vui trong cuoäc vaø töï tin duø nhöõng ñieàu ñoù raát ñeïp ñeõ. Moãi<br /> soáng (ñeâm naøo oâng laõo cuõng say). toái toâi khoâng muoán ñoùng cöûa vì coù theå coù ai<br /> - Haøm yù: Ngöôøi haàu treû khoâng hieåu giaù ñoù caàn ñeán quaùn caø pheâ‛. Nhöõng lôøi noùi ñoù<br /> trò cuûa moät nôi ‚saïch seõ vaø saùng suûa‛ daønh raát roõ raøng, raønh maïch, khoâng mô hoà, toái<br /> <br /> 12<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> nghóa, khoâng lan man, laïc ñeà… nhöng söùc nghó ñeán caûnh töôïng meï con chò ngoài aên caùm<br /> naëng cuûa nhöõng ‚con chöõ‛ ñoù caàn ñöôïc caûm tröôùc ñoù vaø boài hoài thöông caûm cho tình caûnh<br /> nhaän töø moät taám loøng bieát chia seû, vaø thaáu gia ñình chò, ñeå thaáy raèng nhöõng lôøi noùi doái<br /> hieåu ñöôïc taâm traïng cuûa moät ngöôøi ñoái dieän trong tröôøng hôïp naøy laø moät caùch bieåu hieän<br /> vôùi hö voâ (nadas). cuûa taám loøng, cuûa tình nghóa. Ngoân ngöõ cuûa<br /> Tröôøng hôïp vi phaïm nguyeân taéc hôïp nhaân vaät ôû ñaây laø ngoân ngöõ cuûa traùch nhieäm<br /> taùc trong hoäi thoaïi xuaát hieän ôû truyeän ngaén vaø tình thöông. Chính vì vaäy maø ta deã daøng<br /> Ngheøo cuûa Nam Cao [2: 12-17]. Truyeän keå caûm nhaän moät taám chaân tình ñaèng sau<br /> veà gia caûnh cuûa moät gia ñình noâng daân nhöõng lôøi noùi doái cuûa chò ñó Chuoät.<br /> ngheøo, ngöôøi choàng bò beänh naëng, ngöôøi vôï Caùi Gaùi ñaõ caûm nhaän ñöôïc caùi tình<br /> xoay xôû ñuû ñieàu maø vaãn khoâng lo ñuû mieáng nghóa ñeïp ñeõ aáy vaø noù cuõng bieát trong tình<br /> aên nuoâi ñaøn con nheo nhoùc. Chò buoäc phaûi caûnh hieän thôøi noù khoâng neân noùi ra söï<br /> naáu caùm thay côm ñeå daønh tieàn lo thuoác thaät. Khi anh ñó Chuoät muoán bieát söï thaät<br /> thang cho choàng. veà caûnh nhaø maø vôï con anh ñang aâm thaàm<br /> gaùnh chòu, caùi Gaùi ñaõ bieát caùch noùi traùnh.<br /> Caùi hay cuûa truyeän rôi vaøo caûnh chò ñó<br /> Anh hoûi con gaùi: ‚Luùc naõy meï con maøy aên<br /> Chuoät buoäc loøng phaûi vi phaïm phöông<br /> caùm phaûi khoâng?‛, caùi Gaùi göôïng cöôøi caõi:<br /> chaâm chaát löôïng ñeán ba laàn khi chò coá tình<br /> ‚AÊn cheø ñaáy chöù.‛<br /> noùi doái vôùi choàng vaø con.<br /> Ñeán löôït anh ñó Chuoät laïi noùi doái vôùi<br /> Laàn thöù nhaát khi thaèng cu beù chaïy veà<br /> con: ‚Con ñi laáy cho thaày caùi gheá buoäc giaäu,<br /> ñoøi aên côm, chò caùu tieát maéng aùt noù: ‚Ñaõ<br /> vôùi sôïi daây thöøng ôû gaùc beáp thaày maéc laïi caùi<br /> baûo heát côm roài, tí nöõa cheø chín thì aên cheø<br /> voõng, theá naøy cao quaù.‛ Hình aûnh sôïi daây<br /> maø!‛ Thöïc ra, caùi noài cheø maøu naâu ñuïc aáy<br /> thöøng vaø caùi gheá gôïi leân moät ñieàu khoâng<br /> laø noài caùm. Chò khoâng coøn xoay ra ñöôïc<br /> hay. Lôøi noùi cuûa anh caøng laøm cho ta theâm<br /> mieáng aên naøo khaùc. Tuùng quaù chò phaûi naáu<br /> ngôø vöïc veà yù ñònh cuûa anh, nhaát laø khi anh<br /> caùm cho con aên. Ñeán khi caùi Gaùi bieát ñöôïc<br /> ñoät ngoät chuyeån ñeà taøi. Ngay tröôùc ñoù anh<br /> noùi ra söï thaät thì chò baûo con noùi kheõ keûo<br /> ñaõ bieåu loä söï thöông caûm, xoùt xa cho soá<br /> cha noù ñang oám naëng maø nghe ñöôïc thì seõ<br /> phaän cuûa ñöùa con: ‚Roõ maøy thì khoå töø trong<br /> aûnh höôûng ñeán söùc khoeû. Caùi Gaùi vaâng lôøi,<br /> buïng meï…‛. Ngoân ngöõ cuûa anh luùc naøy ñoàng<br /> ‚roài hai meï con laúng laëng aên, coá nuoát<br /> nghóa vôùi tieáng thôû daøi baát löïc.<br /> nhöõng baùt caùm ñaëc kheø cho ñôõ ñoùi‛.<br /> Nhö vaäy, caùc nhaân vaät trong truyeän ñeàu<br /> Laàn thöù hai khi choàng hoûi sao thaèng cu vi phaïm nguyeân taéc coäng taùc. Söï vi phaïm<br /> laïi khoùc, chò ñaùp: ‚Noù voøi ñaáy chöù coù laøm naøy khieán cho ngöôøi ñoïc thaáu roõ ñöôïc neùt<br /> sao? Côm gaïo ñoû khoâng chòu aên, ñoøi aên côm ñeïp trong taâm hoàn nhaân vaät; ñoù laø nhöõng<br /> traéng cuûa thaày cô‛. con ngöôøi troïng nghóa tình vaø bieát hi sinh.<br /> Laàn thöù ba, luùc choàng chò nhöôøng côm 2. Xaùc ñònh ñaëc ñieåm phong caùch cuûa<br /> cho chò vaø con, chò cöôøi baûo: ‚Thaèng cu noù taùc giaû trong caùch ghi lôøi noùi nhaân vaät<br /> dôû ngöôøi, chöù meï con toâi aên côm ñoû ñaõ no Veà khaû naêng xaùc ñònh caùc saéc thaùi tình<br /> roài, coøn aên vaøo ñaâu ñöôïc nöõa?‛ Ta laäp töùc caûm ñi keøm vôùi neùt nghóa haøm aån, ta coù<br /> 13<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> theå theo nguyeân taéc: trong quaù trình ñoïc vaø Ñoaïn vaên naøy cho thaáy nhaân vaät khi ñoái<br /> caûm thuï, ñoäc giaû cuõng laø ngöôøi ñoàng saùng thoaïi vôùi chính mình ñaõ gôïi nhôù laïi kæ nieäm<br /> taïo. Vôùi tö caùch laø ngöôøi ñoàng saùng taïo, ñoäc nhöõng ngaøy ñaàu laäp gia ñình ñeå khôi nguoàn<br /> giaû coù theå naém baét caùch ghi lôøi noùi nhaân maïch caûm xuùc. Nhöõng caâu taùn thaùn nhôø ñoù<br /> vaät cuûa taùc giaû. Moãi taùc giaû coù moät caùch ghi tieáp noái moät caùch thaät töï nhieân, chaân thaønh.<br /> lôøi noùi nhaân vaät khaùc nhau. ÔÛ ñaây, chuùng Söï coäng höôûng ôû ñaây ñöôïc taïo ra nhôø nhöõng<br /> toâi xin trình baøy ba caùch ghi tieâu bieåu: yeáu toá ñoàng hieän gaén lieàn vôùi vieäc boäc loä taâm<br /> a) Söû duïng pheùp ñoàng hieän traïng theå hieän qua nhöõng caâu taùn thaùn, caâu<br /> Töï ñieån Larousse Dictionaire Histo- hoûi tu töø, hình thöùc laëp töø, laëp cuù phaùp… Song<br /> rique, Theùmatique et Technique des Litteùra- ñoàng hieän ôû ñaây coøn ôû daïng ñôn giaûn, noù<br /> tures xuaát baûn taïi Paris naêm 1989, ôû muïc thieân veà hoài töôûng ñôn tuyeán neân ñöôøng daây<br /> Simultaneisme trang 1527 ñònh nghóa pheùp lieân heä nhaân quaû giöõa söï kieän hieän thôøi vôùi söï<br /> ñoàng hieän nhö ‚moät kĩ thuaät keát caáu tieåu kieän hoài töôûng vaãn coù theå xaùc ñònh ñöôïc.<br /> thuyeát nhaèm laøm giaûm bôùt nhöõng qui chieáu Ñoái vôùi Faulkner thì tình hình coù khaùc.<br /> cuûa khoâng gian trong thôøi gian lòch söû baèng Ñieàu laøm cho ngöôøi ñoïc chuù yù tröôùc heát laø<br /> caùch gôïi nhôù laïi caùc bieán coá vaø haønh ñoäng hình thöùc kieåu chöõ in aán trong vaên baûn.<br /> ñoàng thôøi maø khoâng trình baøy moái quan heä Trong The sound and the fury coù nhöõng ñoaïn<br /> nhaân quaû cuûa chuùng‛ [daãn theo 1: 255]. ñaùnh maùy kieåu chöõ thoâng thöôøng vaø nhöõng<br /> Trong tieåu thuyeát Soáng moøn cuõng nhö ñoaïn kieåu chöõ in nghieâng. Ví duï ôû chöông ñaàu<br /> trong nhieàu truyeän ngaén cuûa Nam Cao, coù khi Benjy ñi ñeán khu vöôøn vaø ñònh chui qua<br /> nhöõng yeáu toá ñoàng hieän xuaát hieän ôû nhöõng haøng raøo thì Luster ngaên laïi baûo:<br /> ñoaïn ñoäc thoaïi noäi taâm. Chaúng haïn nhö (‚Ñôïi moät chuùt‛, Luster noùi. ‚Maày laïi vöôùng<br /> caûnh Thöù (Soáng moøn) veà nhaø thaêm vôï con. vaøo caùi ñinh ñoù nöõa roài. Boä khoâng bao giôø maày coù<br /> Hai ngöôøi caõi nhau vaø roài laøm laønh vôùi theå chui qua maø khoâng bò vöôùng vaøo caùi ñinh ñoù<br /> <br /> nhau. Khi naèm beân vôï, Thöù nhôù laïi nhöõng hay sao vaäy‛.<br /> <br /> ngaøy hai ngöôøi môùi cöôùi: Caddy gôõ cho toâi roài chuùng toâi chui qua. Caäu<br /> <br /> Thöù mæm cöôøi. Y nhôù ñeán ñeâm taân hoân, vôï Maury baûo ñöøng ñeå ai thaáy tuïi mình, vì vaäy tuïi<br /> <br /> choàng raát ruït reø, chæ daùm chaïm kheõ ñeán nhau moät mình neân khom ngöôøi xuoáng, Caddy noùi. Khom<br /> <br /> tí roài laïi nhích ra, nhö doø xeùt nhau daàn daàn vaäy. xuoáng, Benjy. Nhö theá naøy neø. Chuùng toâi khom<br /> <br /> Bieát bao laø kheùp neùp, bao nhieâu laø naâng niu trong xuoáng vaø baêng qua khu vöôøn choã nhöõng boâng hoa<br /> <br /> caùi ñeâm sung söôùng aáy! […] Töø baáy ñeán giôø, hôn saùu soät soaït, lao xao chaïm vaøo chuùng toâi. Ñaát cöùng.<br /> <br /> naêm trôøi roài! Bieát bao nhieâu laø söï ñoåi thay! Bieát Chuùng toâi leo qua haøng raøo choã maáy con heo ñang<br /> <br /> bao nhieâu laø moäng ñeïp taøn! […] Coøn laïi nhöõng gì uûn æn, khòt khòt. Chò nghó laø chuùng buoàn vì moät<br /> <br /> trong loøng ngöôøi thieáu phuï haêm boán tuoåi, ñang oâm ñöùa bò gieát hoâm nay, Caddy noùi. Ñaát cöùng, ñaûo loän<br /> <br /> con, naèm cuøng giöôøng vôùi Thöù kia? Hôõi oâi! Khi vaø thaét chaët laïi.<br /> <br /> ngöôøi ta ñang möôøi baûy tuoåi ai cuõng moäng, nhöng Ñuùt tay vaøo tuùi ñi, Caddy noùi. Baèng khoâng seõ<br /> ai laïi chaúng moät giaác moäng naøo thaønh söï thöïc bao laïnh coùng. Em khoâng muoán ñoâi tay laïnh coùng vaøo<br /> giôø? Cuoäc soáng phuõ phaøng. Ñôøi thì buoàn maø kieáp leã Giaùng sinh, phaûi khoâng.<br /> ngöôøi thì khoå laém roài. Sao hoï coøn muoán gaây buoàn, ‚Beân ngoaøi trôøi laïnh laém‛, Versh noùi. ‚Maøy<br /> gaây khoå cho nhau nöõa? [3: 279-280]. khoâng ñöôïc ra ngoaøi‛ [4: 2].<br /> <br /> 14<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> Trong ñoaïn daãn treân ta thaáy coù hai vaên thöùc can thieäp ñoù laïi haáp thu lôøi nhaân vaät,<br /> baûn tuy thoaït nhìn thì ngôõ laø moät. Vaên baûn mang yù thöùc, ngöõ ñieäu cuûa nhaân vaät. Lôøi<br /> in chöõ thöôøng laø lôøi nhaân vaät ôû hieän taïi, ngöôøi thuaät truyeän trong truyeän ngaén Laõo<br /> coøn vaên baûn in chöõ nghieâng laø lôøi thuaät cuûa Haïc laø moät ví duï. Ngheøo tuùng, nhöng<br /> Benjy veà chuyeän xaûy ra tröôùc ñaây. Song thöông con vaø khoâng muoán laøm phieàn ñeán<br /> chuùng ñöôïc ñaët tieáp lieàn nhau, ñan caøi vaøo moïi ngöôøi chung quanh, laõo Haïc vieát vaên töï<br /> nhau taïo caûm giaùc thoâng suoát lieàn maïch. nhôø oâng giaùo (ngöôøi thuaät chuyeän) giöõ hoä<br /> Noäi dung cuûa chuùng goäp laïi nghe cuõng raát maûnh vöôøn ñeå sau naøy ñöùa con xa nhaø cuûa<br /> logic. Tuy nhieân ñaây chæ laø loâ gích aûo, laõo trôû veà nhaän laïi, ñoàng thôøi göûi oâng giaùo<br /> khoâng phaûi laø loâ gích thaät. Chuyeän thôøi tieát soá tieàn daønh duïm ñeå sau naøy lo chuyeän haäu<br /> beân ngoaøi hay chuyeän aùo Benjy vöôùng vaøo söï khi laõo maát. OÂng giaùo aùi ngaïi hoûi:<br /> caây ñinh ôû hai vaên baûn laø hoaøn toaøn khaùc - Coù ñoàng naøo, cuï nhaët nhaïnh ñöa cho toâi caû<br /> nhau maëc duø ôû hình thöùc beà maët chuùng tieáp thì cuï laáy gì maø aên?<br /> lieàn nhau taïo neân moät moái daây nhaân quaû Laõo cöôøi nhaït baûo:<br /> nhö trong chuoãi tö duy ñôn tuyeán. Trí naêng - Ñöôïc aï! Toâi ñaõ lieäu ñaâu vaøo ñaáy… Theá naøo<br /> cuûa Benjy keùm phaùt trieån; duø ñaõ 33 tuoåi roài cuõng xong [2: 116].<br /> nhöng khaû naêng tri nhaän söï vaät thì nhö Luùc troø chuyeän vôùi nhau nhö vaäy, oâng<br /> cuûa ñöùa beù ñaàn ñoän. Benjy chæ nhôù nhöõng giaùo ñaõ khoâng thaáu hieåu heát noãi loøng cuûa<br /> gì lieân quan ñeán Caddy, ngöôøi coù theå hieåu laõo Haïc aån giaáu ñaèng sau nhöõng lôøi aáy.<br /> vaø chaêm soùc cho Benjy. Cho neân nhöõng gì Ngay caû khi sau naøy thaáy oâng laõo böõa rau,<br /> xaûy ra vôùi Benjy luùc naøy seõ gôïi cho Benjy böõa khoai, hoaëc coù böõa ‚cheá taïo ñöôïc moùn gì<br /> nhôù ñeán nhöõng gì töông töï lieân quan ñeán aên moùn aáy‛, oâng giaùo vaãn chöa toû töôøng<br /> Caddy. Ñieàu thuù vò laø ta khoâng theå löôïc boû moïi vieäc cho duø coù baøy toû söï caûm thoâng.<br /> vaên baûn naøo trong hai vaên baûn khaùc nhau Ngay caû khi nghe noùi raèng laõo Haïc xin baû<br /> ñoù cho duø chuùng coù moái quan heä ngöõ nghóa choù ñeå gieát con choù nhaø naøo cöù ñeán vöôøn<br /> loûng leûo. Caáu truùc vaên baûn ôû ñaây ñöôïc döïa nhaø laõo, oâng giaùo ñaõ phaûi thoát leân:<br /> vaøo chuoãi taâm traïng cuûa nhaân vaät cho neân - Hôõi ôi laõo Haïc! Thì ra ñeán luùc cuøng laõo cuõng coù<br /> khoù loøng maø taùch bieät, vaø caøng khoù taùch theå laøm lieàu nhö ai heát… Moät ngöôøi nhö theá aáy!... Moät<br /> <br /> bieät hôn nöõa khi caùc yeáu toá ñoàng hieän giao ngöôøi ñaõ khoùc vì troùt löøa moät con choù!... Moät ngöôøi nhòn<br /> aên ñeå tieàn laïi laøm ma, bôûi khoâng muoán lieân luïy ñeán<br /> thoa, ñan beän laïi vôùi nhau ñeå phaûn aùnh<br /> haøng xoùm, laùng gieàng… Con ngöôøi ñaùng kính aáy baây giôø<br /> moái quan heä ña tuyeán phuø hôïp vôùi chuoãi<br /> cuõng theo goùt Binh Tö ñeå coù caùi aên ö? Cuoäc ñôøi quaû<br /> taâm traïng ñoù.<br /> thaät cöù moãi ngaøy moät theâm ñaùng buoàn… [2: 117].<br /> b) Söû duïng lôøi ngöôøi daãn truyeän Maõi veà sau naøy khi chöùng kieán caûnh<br /> Ñoái thoaïi ôû taùc phaåm cuûa Nam Cao ñoâi laõo Haïc traûi qua caùi cheát vaät vaõ, ñau ñôùn vì<br /> khi nhöôøng choã cho ngöôøi keå chuyeän tham aên baû choù töï töû, thì oâng giaùo môùi hieåu heát<br /> gia daãn daét maïch töï söï vaø soi roïi vaøo theá noãi loøng cuûa laõo Haïc:<br /> giôùi noäi taâm cuûa nhaân vaät döôùi hình thöùc Chaúng ai hieåu laõo cheát vì beänh gì maø ñau ñôùn<br /> tröõ tình ngoaïi ñeà, hay lôøi bình luaän ñaïo vaø baát thình lình nhö vaäy. Chæ coù toâi vaø Binh Tö<br /> ñöùc, trieát lí. Ñieàu ñaùng löu yù laø nhöõng hình hieåu. Nhöng noùi ra laøm gì nöõa! Laõo Haïc ôi! Laõo<br /> 15<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> haõy yeân loøng maø nhaém maét! Laõo ñöøng lo gì cho caùi cuûa coâ gaùi. Ta chæ thaáy hai nhaân vaät chính<br /> vöôøn cuûa laõo. Toâi seõ coá giöõ gìn cho laõo. Ñeán khi con ñöùng ôû nhaø ga chôø chuyeán xe löûa toác haønh<br /> trai laõo veà, toâi seõ trao laïi cho haén vaø baûo haén: ‚Ñaây ñi Madrid; trôøi noùng, hoï uoáng röôïu, bia vaø<br /> laø caùi vöôøn maø oâng cuï thaân sinh ra anh ñaõ coá ñeå noùi chuyeän veà nhöõng ngoïn ñoài troâng töïa<br /> laïi cho anh troïn veïn; cuï thaø cheát chöù khoâng chòu<br /> nhö ñaøn voi traéng, veà caùch giaûi quyeát ‚söï<br /> baùn ñi moät saøo…‛ [2: 117-118].<br /> coá‛ giöõa hoï (trong truyeän hoï khoâng heà noùi<br /> Lôøi noùi cuûa oâng giaùo ôû cuoái truyeän tuy<br /> ñeán hai chöõ ‚phaù thai‛, chæ duøng chöõ<br /> chaám döùt, nhöng caùi loøng thöông caûm theå<br /> ‚operation‛ laø moät töø chung chung chæ ca<br /> hieän qua lôøi noùi aáy ñöôïc tieáp noái trong söï<br /> phaãu thuaät naøo ñoù‛). Gaõ ñaøn oâng luoân tìm<br /> ngaäm nguøi cuûa ñoäc giaû khi nhôù laïi lôøi laõo<br /> caùch thuyeát phuïc coâ gaùi vaø luoân noùi raèng<br /> Haïc: Toâi ñaõ lieäu ñaâu vaøo ñaáy… Theá naøo roài<br /> ‚ca‛ ñoù ñôn giaûn voâ cuøng:<br /> cuõng xong. Voûn veïn coù hai caâu maø chaát Thöïc ra ñoù chæ laø moät ca cöïc kyø ñôn giaûn thoâi<br /> chöùa bao noãi nieàm. maø, Jig,‛ gaõ ñaøn oâng noùi. ‚Thaäm chí cuõng chaúng phaûi<br /> c) Söû duïng gioïng vaên ‘voâ aâm saéc’ ñoäng dao ñoäng keùo gì heát‛. […] ‚Anh seõ ñi vôùi em vaø<br /> Ñaây laø kĩ thuaät maø Hemingway söû duïng luùc naøo cuõng seõ ôû beân caïnh em. Hoï chæ ruùt khoâng khí<br /> baèng vieäc loaïi boû nhöõng chi tieát ngoân ngöõ ra vaø roài moïi chuyeän seõ raát bình thöôøng‛. (‚It’s really<br /> mang tính chaát mieâu taû ñi. Cho duø laø nhaân an awfully simple operation, Jig,‛ the man said. ‚It’s<br /> <br /> vaät coù haïnh phuùc hay tuyeät voïng, ngoït ngaøo not really an operation at all.‛ […] ‚I’ll go with you and<br /> <br /> hay cay ñaéng thì Hemingway vaãn choïn löïa I’ll stay with you all the time. They just let the air in<br /> and then it’s all perfectly natural.‛)<br /> töø ngöõ, saép xeáp caâu cuù, sao cho gioïng vaên<br /> hoaøn toaøn voâ aâm saéc. Ñieàu ñoù thaáy roõ ôû Tröôùc nhöõng lôøi leõ aáy coâ gaùi chæ hoûi:<br /> phaàn daãn thoaïi. Khoâng coù nhöõng lôøi thuaät ‚Roài thì sau ñoù chuùng ta seõ laøm gì?‛ (‚Then<br /> nhö: ‚Haén nhaéc laïi ñaày giaän döõ‛, ‚Coâ aáy haï what will we do afterward?‛).<br /> thaáp gioïng aâu saàu, buoàn baõ‛, hay ‚Noù sôï haõi Neáu chæ löu yù ñeán noäi dung caâu hoûi naøy<br /> aáp uùng‛… Chæ coù ‚Anh ta hoûi‛, ‚Coâ aáy ñaùp‛, thì ta seõ khoâng nhaän ra moät saéc thaùi bieåu<br /> ‚Noù traû lôøi‛… Lôøi daãn thoaïi theo kieåu naøy cho caûm naøo. Haàu nhö trong suoát cuoäc thoaïi keùo<br /> pheùp doàn neùn caûm xuùc vaøo trong lôøi thoaïi vaø daøi töø ñaàu ñeán cuoái truyeän, coâ gaùi cöù hoûi vaø cöù<br /> ñoàng thôøi môøi goïi ñoäc giaû tham gia vaøo cuoäc laëp laïi moät phaàn noäi dung lôøi noùi cuûa ngöôøi<br /> thoaïi. Hemingway döôøng nhö muoán noùi vôùi ñaøn oâng nhö vaäy. Caùi caùch hoûi vaø laëp laïi nhö<br /> ñoäc giaû: ‚Naøy, nghe naøy. Ñaây laø cuoäc soáng. vaäy laøm cho nhöõng lôøi noùi töôûng chöøng ‚voâ<br /> Haõy traûi nghieäm noù. Toâi khoâng mieâu taû cho aâm saéc‛ nhöng kyø thöïc laïi mang moät ñoä caêng<br /> anh ñöôïc‛. Nhôø ñoù maø ngöôøi ñoïc ñeán vôùi lôøi caûm xuùc maïnh meõ ñeán möùc luùc naøo cuõng nhö<br /> thoaïi cuûa nhaân vaät nhö ñeán vôùi chính cuoäc muoán buøng noå. Vaø thöïc söï laø noù ñaõ buøng noå<br /> soáng. Noù laø cuoäc soáng ñang dieãn ra nhö vaäy. trong ñoaïn thoaïi ôû gaàn cuoái truyeän:<br /> Trong truyeän Hills Like White<br /> ‚Maø anh bieát laø noù cöïc kyø ñôn giaûn‛.<br /> Elephants, coù moät gaõ ñaøn oâng ñang ñöa moät ‚Vaâng, anh bieát noù cöïc kyø ñôn giaûn‛.<br /> coâ gaùi ñeán Madrid ñeå leùn luùt phaù thai. ‚Em noùi nhö vaäy cuõng ñöôïc, nhöng anh bieát<br /> Nhöng suoát toaøn boä caâu chuyeän khoâng heà roõ ñieàu ñoù maø‛.<br /> thaáy taùc giaû noùi roõ veà chi tieát naøy, cuõng ‚Baây giôø anh laøm ñieàu gì ñoù cho em ñöôïc<br /> khoâng mieâu taû noãi sôï haõi hay cay ñaéng gì khoâng?‛<br /> <br /> 16<br />  Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> ‚Anh seõ laøm baát cöù vieäc gì vì em‛. ‚I feel fine,‛ she said. ‚There’s nothing wrong<br /> ‚Vaäy em xin anh laøm ôn laøm phöôùc ñöøng noùi with me. I feel fine‛<br /> nöõa‛. (‚Would you please please please please please (‚Em khoâng sao‛, naøng ñaùp. ‚ Khoâng coù gì caû<br /> please please stop talking?‛) [6, 361-364]. ñaâu. Em khoâng sao‛.)<br /> Ñeán ñaây ta coù theå nhìn thaáy vaán ñeà moät Neáu khoâng vì muoán chuùng ta naém baét<br /> caùch toaøn cuïc: ñöôïc caûm xuùc trong lôøi ñaùp cuûa nhaân vaät nöõ<br /> - Hemingway duïng coâng loaïi boû nhöõng thì chaéc Hemingway khoâng keát thuùc caâu<br /> chi tieát ngoân ngöõ coù theå laøm aûnh höôûng ñeán chuyeän baèng lôøi thoaïi coù noäi dung ñöôïc laëp<br /> caùch ñoïc cuûa ñoäc giaû; oâng ñöa nhöõng lôøi daãn laïi hai laàn vôùi gioïng ñieäu coù veû bình thaûn.<br /> thoaïi vaøo vuøng ‚gioïng vaên traéng‛, traùnh 3. Keát luaän<br /> mieâu taû caûm xuùc nhaèm chuyeån taûi caûm xuùc Treân ñaây laø keát quaû khaûo saùt lôøi thoaïi<br /> tröïc tieáp ñeán ngöôøi ñoïc, nhôø ñoù coù theå doàn nhaân vaät thoâng qua vaän duïng nhöõng thaønh<br /> neùn caûm xuùc vaøo lôøi thoaïi nhaân vaät ñeán moät töïu lieân ngaønh ngoân ngöõ hoïc vaø vaên hoïc.<br /> thôøi ñieåm thích hôïp (thöôøng ñoù laø vaøo luùc Nghieân cöùu lieân ngaønh cho pheùp ta nhìn vaán<br /> caâu chuyeän ñaït ñeán cao traøo) ñeå cho caûm xuùc ñeà töø nhieàu goùc ñoä ñeå töø ñoù coù nhöõng khaùm<br /> tuoân traøo nhö ‚dung nham‛ cuûa ngoïn nuùi löûa. phaù môùi. ÔÛ ñaây chuùng toâi ghi nhaän moät caùch<br /> Neáu chæ löu yù noäi dung lôøi thoaïi cuûa nhaân thöùc tieáp caän vaên hoïc baèng caùch vaän duïng<br /> vaät thì khoù coù theå nhaän ra ñöôïc ñieàu naøy. nguyeân taéc coäng taùc trong duïng hoïc giao<br /> - Hemingway döôøng nhö muoán chuùng ta tieáp, keát hôïp vôùi caùc hình thöùc dieãn giaûi<br /> löu yù ñeán con chöõ, vò trí, thöù töï xuaát hieän cuûa trong vaên hoïc thoâng qua caùc khaùi nieäm nhö<br /> noù, ñeán hình thöùc, moâ hình lôøi noùi cuûa nhaân pheùp ñoàng hieän, caùc hình thöùc töï söï… coù löu<br /> vaät, ñeå naém baét ñöôïc caûm xuùc thöïc söï ñaèng yù ñeán ñaëc ñieåm phong caùch rieâng cuûa nhaø<br /> sau lôøi noùi cuûa nhaân vaät. Chính vì vaäy maø vaên seõ giuùp ta naém baét ñöôïc yù nghóa, giaù trò<br /> truyeän Hills Like White Elephants keát thuùc cuûa haøm yù hoäi thoaïi trong lôøi noùi nhaân vaät.<br /> baèng ñoaïn thoaïi sau: Treân heát, caàn moät söï coäng taùc töø ñoäc giaû ñeå<br /> ‚Em coù thaáy deã chòu hôn khoâng?‛ haén hoûi. coù söï ñoàng ñieäu giöõa taùc giaû, taùc phaåm vaø<br /> (Do you feel better?‛ he asked.) ngöôøi ñoïc trong quaù trình ñoàng saùng taïo.<br /> *<br /> METHODS TO IDENTIFY THE CONVERSATIONAL<br /> IMPLICATIONS IN LITERATURE<br /> Nguyen Hoang Tuan<br /> Thu Dau Mot University<br /> ABSTRACT<br /> ‚Saying one thing to imply another‛ is a common technique in literature. In order to<br /> identify the implications in characters’ speeches, readers need some insight based on some<br /> knowledge of language and literature. This research suggests a model to identify the<br /> implications based on the original text, based upon work by P.Grice using concepts derived<br /> from literature. The linguistic data demonstrating this model usage are quoted from typical<br /> works written by Nam Cao, Hemingway, and Faulkner. The analytical result shows how<br /> 17<br /> Journal of Thu Dau Mot University, No 2(9) – 2013<br /> <br /> <br /> applying linguistics interdisciplinary research approach to literature helps readers identify the<br /> exact implied meanings in literary conversations.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> <br /> [1] Leâ Huy Baéc (1999), Ernest Hemingway – Nuùi baêng vaø hieäp só, NXB Giaùo duïc.<br /> [2] Nam Cao (2003), Tuyeån taäp Nam Cao - Taäp 1, Haø Minh Ñöùc (bieân soaïn), NXB Vaên hoïc.<br /> [3] Nam Cao (2003), Tuyeån taäp Nam Cao - Taäp 2, Haø Minh Ñöùc (bieân soaïn), NXB Vaên hoïc.<br /> [4] Faulkner, W. (1929), The sound and the fury, Everyman’s Library, London.<br /> [5] Grice, P. (1989), Logic and Conversation, Studies in the Ways of Words, Harvard<br /> University Press.<br /> [6] Hemingway, E. (1978), Hills like white elephants, in The norton anthology of short<br /> fiction, R.V. Cassill (ed.) W. W. Norton & Company, New York.<br /> [7] Hemingway, E. (1998), A Clean, Well-lighted place, in The norton introduction to<br /> literature, Jerome Beaty & J. Paul Hunter (ed.) W. W. Norton & Company, New York.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 18<br />