Cảm nhận của nha sỹ và người không chuyên môn đối với một số yếu tố ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> <br /> CẢM NHẬN CỦA NHA SỸ VÀ NGƢỜI KHÔNG CHUYÊN MÔN<br /> ĐỐI VỚI MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THẨM MỸ NỤ CƢỜI<br /> Nguyễn Việt Anh*; Nguyễn Thị Thuý Hạnh*<br /> Võ Trương Như Ngọc*; Lê Thị Hường*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá và so sánh cảm nhận của nha sỹ và người không chuyên môn đối với<br /> một số yếu tố ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười ở người Việt Nam. Đối tượng và phương pháp:<br /> sử dụng 42 ảnh chụp nụ cười kỹ thuật số với một số yếu tố đã được chỉnh sửa bằng phần<br /> mềm. Các yếu tố bao gồm: chiều dài thân răng cửa giữa hàm trên, chiều rộng răng cửa bên<br /> hàm trên, vị trí đường viền lợi của răng cửa bên hàm trên, mức độ bộc lộ lợi, khe thưa ở đường<br /> giữa hàm trên, đường giữa hàm trên và nghiêng mặt phẳng cắn. Những bức ảnh này được<br /> trình chiếu cho 51 nha sỹ và 51 người không chuyên môn. Mỗi đối tượng đánh giá từng ảnh<br /> theo thang điểm nhìn, dao động từ 0 (rất xấu) tới 100 (rất đẹp). Kết quả: ngưỡng cảm nhận nụ<br /> cười xấu đối với các yếu tố giảm chiều dài thân răng cửa giữa hàm trên: nha sỹ 2,0 mm, người<br /> không chuyên môn 2,0 mm; dịch chuyển đường viền lợi răng cửa bên hàm trên về phía rìa cắn:<br /> nha sỹ 2,5 mm; mức độ bộc lộ lợi: nha sỹ 3 mm, người không chuyên môn 4 mm; khe thưa<br /> đường giữa hàm trên: nha sỹ 1,5 mm, người không chuyên môn 1,0 mm; nghiêng mặt phẳng<br /> cắn: nha sỹ 4°, người không chuyên môn 5°. Đối với yếu tố giảm chiều rộng răng cửa bên hàm<br /> trên và lệch đường giữa, ở mức độ lệch tối đa trong nghiên cứu này (2,5 mm và 5 mm), cả nha<br /> sỹ và người không chuyên môn đều chưa đánh giá nụ cười xấu. Kết luận: khi đánh giá một số<br /> ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười ở người Việt Nam, nha sỹ có xu hướng cảm nhận tinh tế hơn<br /> so với người không chuyên môn, khác biệt có ý nghĩa thống kê với yếu tố mức độ bộc lộ lợi.<br /> * Từ khóa: Thẩm mỹ nụ cười; Cảm nhận; Nha sỹ; Người không chuyên môn.<br /> <br /> The Perception of Dentists and Lay People to some Factors Affecting<br /> Smile Esthetics<br /> Summary<br /> Objectives: To evaluate and compare the perceptions of dentists and lay people to some<br /> factors affecting smile esthetics in Vietnamese people. Subjects and methods: Fourty-two digital<br /> smile photographs with altered features were used. Altered features included: upper central<br /> incisor's crown length, upper lateral incisor's crown width, gingival level of the lateral incisors,<br /> gingival display, midline diastema, upper midline shift, and occlusal cant. The photographs were<br /> seen by 51 dentists and 51 lay people. Each participant evaluated each picture with a visual<br /> analogue scale, which ranged from 0 (very unattractive) to 100 (very attractive). Results: The<br /> unattractive-smile threshold for upper central incisor's crown length discrepancy: dentists 2.0 mm<br /> * Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Việt Anh (dr.vietanh91@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 29/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 05/09/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 09/09/2017<br /> <br /> 574<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> lay people 2.0 mm; upper lateral incisor's gingival level: dentists 2.5 mm; gingival exposure:<br /> dentists 3 mm, lay people 4 mm; maxillary midline diastema: dentists 1.5 mm, lay people 1.0 mm;<br /> occlusal: dentists 4°, lay people 5°. In this study, at the maximum discrepancies of upper lateral<br /> incisor's crown width and upper midline shift, (2.5 mm and 5 mm, respectively), both dentists<br /> and lay people do not rank the smile esthetics unattractively. Conclusion: When assessing some<br /> features affecting smile esthetics in Vietnamese, dentists are more critical than lay people .<br /> The difference is statistically significant on gingival exposure.<br /> * Keywords: Smile esthetics; Perception; Dentists; Lay people.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ngày nay, khi xã hội phát triển, chất<br /> lượng cuộc sống ngày càng nâng cao,<br /> kèm theo đó là nhu cầu thẩm mỹ của con<br /> người ngày càng tăng lên. Nụ cười là một<br /> trong những yếu tố quan trọng nhất đối<br /> với thẩm mỹ khuôn mặt. Chính vì vậy, các<br /> chuyên ngành chỉnh nha, phục hình, nha<br /> chu, phẫu thuật hàm mặt phát triển rất<br /> mạnh về lĩnh vực thẩm mỹ nụ cười. Gần<br /> đây, khái niệm thiết kế nụ cười trở nên<br /> phổ biến trong nha khoa. Các yếu tố quan<br /> trọng ảnh hưởng đến thẩm mỹ nụ cười<br /> không chỉ gồm hình thể, kích thước, màu<br /> sắc răng, mà còn bao gồm sự sắp xếp<br /> răng, quan hệ của răng với các cấu trúc<br /> xung quanh như môi, lợi...<br /> Tuy nhiên, trên lâm sàng, nhiều bệnh<br /> nhân sau khi kết thúc điều trị chỉnh nha,<br /> phục hình, vì một hoặc nhiều nguyên nhân<br /> vẫn không thể đạt được thẩm mỹ hoàn hảo,<br /> một số yếu tố chưa đưa được về mức<br /> chuẩn, lỗi hay gặp là lệch đường giữa,<br /> tỷ lệ chiều dài/chiều rộng thân răng không<br /> phù hợp, răng cửa bên kích thước quá nhỏ,<br /> có khe thưa giữa hai răng cửa, chênh<br /> lệch đường viền lợi giữa các răng phía<br /> trước, cũng như cười hở lợi, nghiêng mặt<br /> phẳng cắn. Do đó, để mang lại kết quả<br /> thẩm mỹ tốt làm hài lòng bệnh nhân, bác<br /> sỹ răng hàm mặt cần biết được giới hạn<br /> sai lệch cho phép so với mức chuẩn mà<br /> <br /> những yếu tố trên nằm trong giới hạn này,<br /> thẩm mỹ nụ cười sẽ không bị ảnh hưởng.<br /> Ngoài ra, thẩm mỹ nụ cười bị ảnh<br /> hưởng rất nhiều do cảm nhận chủ quan<br /> của từng người. Bác sỹ răng hàm mặt<br /> thường phải giải quyết các vấn đề thẩm<br /> mỹ có thể sẽ có cảm nhận tinh tế hơn so<br /> với người không chuyên môn [1, 2]. Vì vậy,<br /> giới hạn sai lệch cho phép của những yếu<br /> tố trên liệu có khác biệt khi đối tượng<br /> đánh giá là bác sỹ răng hàm mặt so với<br /> khi đối tượng đánh giá là người không<br /> chuyên môn hay không?.<br /> Chính vì vậy, việc tìm ra giới hạn sai<br /> lệch cho phép của những yếu tố ảnh hưởng<br /> tới thẩm mỹ nụ cười là cần thiết cho<br /> nha khoa lâm sàng. Tuy nhiên, hiện nay ở<br /> Việt Nam chưa có công trình nào nghiên<br /> cứu về vấn đề này. Do đó, chúng tôi thực<br /> hiện nghiên cứu này nhằm: Xác định mức<br /> thay đổi cần thiết của một số yếu tố thẩm<br /> mỹ liên quan đến nhóm răng cửa để bác<br /> sỹ răng hàm mặt và người không chuyên<br /> môn cảm nhận là nụ cười kém thẩm mỹ.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> 2 nhóm đánh giá bao gồm 51 nha sỹ<br /> và 51 người không chuyên môn. Nhóm<br /> nha sỹ là học viên sau đại học tại Viện<br /> Đào tạo Răng Hàm Mặt, Trường Đại học<br /> Y Hà Nội. Nhóm người không chuyên môn<br /> 575<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> là sinh viên tại Trường Đại học Kinh tế<br /> Quốc dân.<br /> Những hình ảnh nụ cười được tạo ra<br /> bằng cách sử dụng phần mềm đồ họa<br /> điều chỉnh từ 7 ảnh chụp ban đầu. Ảnh<br /> chụp này được lấy từ Đề tài Nghiên cứu<br /> khoa học cấp Quốc gia “Nghiên cứu đặc<br /> điểm nhân trắc đầu mặt ở người Việt<br /> Nam ứng dụng trong y học”.<br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn:<br /> - Nhóm bác sỹ răng hàm mặt: bác sỹ<br /> đã tốt nghiệp đại học chuyên ngành răng<br /> hàm mặt hoặc định hướng răng hàm mặt<br /> trên 2 năm.<br /> - Nhóm người không chuyên môn: không<br /> làm việc trong ngành răng hàm mặt hoặc<br /> các ngành nghề liên quan đến răng hàm mặt.<br /> 42 ảnh nụ cười được tạo ra từ 7 ảnh<br /> chụp ban đầu của 7 người khác nhau.<br /> Nụ cười được lựa chọn phải có thẩm mỹ<br /> tương đối đẹp theo một số tiêu chuẩn:<br /> răng sắp xếp tương đối đều, đường viền<br /> lợi và rìa cắn có tương quan hợp lý, hở lợi<br /> ít hơn 2 mm, không bị nghiêng mặt phẳng<br /> cắn, không có khe thưa.<br /> <br /> * Tiêu chuẩn loại trừ: đối tượng không<br /> đạt được các tiêu chuẩn lựa chọn.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> * Các bước tiến hành nghiên cứu:<br /> - Lựa chọn 7 ảnh chụp nụ cười theo<br /> phương pháp chuẩn hoá của 7 người<br /> khác nhau, ảnh chụp chỉ lấy phần môi<br /> răng, không lấy mũi và cằm để loại bỏ các<br /> yếu tố nhiễu. Dùng phần mềm Adobe<br /> Photoshop CS6 để điều chỉnh những yếu<br /> tố sau đây: chiều dài thân răng cửa giữa<br /> hàm trên, chiều rộng răng cửa bên hàm<br /> trên, vị trí đường viền lợi của răng cửa<br /> bên hàm trên, mức độ bộc lộ lợi, khe thưa<br /> ở đường giữa hàm trên, đường giữa hàm<br /> trên và nghiêng mặt phẳng cắn. Sau khi<br /> điều chỉnh, tổng cộng có 42 ảnh.<br /> Chiều dài thân răng cửa giữa hàm trên:<br /> được làm ngắn dần, mỗi ảnh ngắn 0,5 mm<br /> bằng cách điều chỉnh cho đường viền lợi<br /> thấp xuống nhưng vẫn giữ nguyên vị trí<br /> rìa cắn.<br /> <br /> Hình 1: Thay đổi chiều dài thân răng cửa giữa hàm trên.<br /> 576<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> Chiều rộng răng cửa bên hàm trên: làm ngắn dần, mỗi ảnh ngắn đi 1 mm, vị trí rìa<br /> cắn được giữ nguyên.<br /> <br /> Hình 2: Thay đổi chiều rộng thân răng cửa bên hàm trên.<br /> Vị trí đường viền lợi của răng cửa bên hàm trên: được dịch chuyển dần về phía rìa cắn,<br /> mỗi ảnh dịch chuyển 0,5 mm. Vị trí đường viền lợi của răng cửa giữa và răng nanh<br /> hàm trên giữ nguyên.<br /> <br /> Hình 3: Thay đổi vị trí đường viền lợi của răng cửa bên hàm trên.<br /> 577<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> Mức độ bộc lộ lợi: tính từ bờ dưới môi trên đến đường viền lợi của răng cửa giữa<br /> hàm trên. Các bức ảnh được điều chỉnh để có mức độ bộc lộ lợi 0 mm, 1 mm, 2 mm, 3 mm,<br /> 4 mm, 5 mm bằng cách dịch chuyển bờ dưới môi trên.<br /> <br /> Hình 4: Thay đổi mức độ bộc lộ lợi.<br /> Khe thưa ở đường giữa hàm trên: điều chỉnh tăng dần lên, mỗi ảnh tăng 0,5 mm,<br /> đo ở giữa hai điểm tiếp xúc bên.<br /> <br /> Hình 5: Khe thưa đường giữa hàm trên.<br /> 578<br /> <br />