Cần có

Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 105(05): 55 - 58<br /> <br /> CẦN CÓ "CÁI NHÌN MỚI" VỀ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA MÔN GIÁO DỤC<br /> CÔNG DÂN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> Ngô Thị Lan Anh*, Bùi Thị Vân Hương<br /> Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong những năm qua, trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam môn học Giáo dục công dân<br /> vẫn luôn bị coi là môn học phụ, bị xem nhẹ từ người học đến nhà quản lý và bản thân cả người<br /> dạy. Điều này đã làm cho môn học lẽ ra rất quan trọng bởi nó giáo dục, hình thành nhân cách, đạo<br /> đức, thế giới quan, nhân sinh quan lành mạnh, đúng đắn cho người học…thì lại đang bị mất dần<br /> chỗ đứng trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Do đó, để môn học giáo dục công dân phát huy được<br /> giá trị đích thực của nó, các nhà quản lý giáo dục Việt Nam cần tạo ra sự bình đẳng về vị trí môn<br /> học này với các môn học khác như toán, văn, lý, hóa… trong hệ thống giáo dục Việt Nam.<br /> Từ khóa: Giáo dục công dân, Giáo dục, Giáo dục Việt Nam, quản lý giáo dục<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Đã có rất nhiều bài viết của các nhà nghiên cứu<br /> trong nước bàn về vị trí, vai trò của môn Giáo<br /> dục công dân trong hệ thống giáo dục Việt<br /> Nam những năm qua. Hầu hết các bài viết đều<br /> nêu lên một thực trạng "không mấy sáng sủa"<br /> đối với môn học này ở tất cả các bậc học phổ<br /> thông nước ta. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến<br /> việc người học xem nhẹ môn học này so với<br /> các môn học khác. Vì thế, đã đến lúc chúng ta<br /> cần phải có cái nhìn mới về vị trí, vai trò của<br /> môn học Giáo dục công dân trong hệ thống<br /> giáo dục Việt Nam hiện nay. Bởi ngay cái tên<br /> gọi của môn học đã nói lên tầm quan trọng của<br /> môn học này đối với việc hình thành, phát triển<br /> nhân cách, đạo đức cho người học, giúp hình<br /> thành ở người học nhân sinh quan lành mạnh,<br /> những ứng xử mang tính đạo đức, nhân văn, là<br /> cơ sở quan trọng để góp phần xây dựng con<br /> người mới đáp ứng công cuộc xây dựng chủ<br /> nghĩa xã hội ở Việt Nam. Như lời Bác Hồ từng<br /> dạy: Muốn có chủ nghĩa xã hội, phải có con<br /> người xã hội chủ nghĩa.<br /> ĐÔI ĐIỀU ĐÁNH GIÁ SƠ LƯỢC VỀ VỊ<br /> TRÍ, VAI TRÒ CỦA MÔN GIÁO DỤC<br /> CÔNG DÂN TRONG HỆ THỐNG GIÁO<br /> DỤC VIỆT NAM NHỮNG NĂM QUA<br /> Môn Giáo dục công dân được đưa vào tất cả<br /> các bậc học phổ thông ở Việt Nam. Ở tiểu<br /> học, môn học này có tên là môn học đạo đức,<br /> *<br /> <br /> Tel: 0913 349 907; Email: ngolananh171082@gmail.com<br /> <br /> ở trung học cơ sở và phổ thông trung học được<br /> gọi là môn học Giáo dục công dân. Song, số<br /> tiết dành cho môn học này chỉ là 1 tiết trên 1<br /> tuần học và được xem như là một môn học phụ<br /> không có ảnh hưởng nhiều đến kết quả học tập<br /> và phát triển của học sinh. Chính vì vậy, từ bậc<br /> phụ huynh cho đến học sinh thậm chí các thầy<br /> cô giáo cũng không thật xem trọng môn học<br /> này và không đầu tư cho nó. Nhiều học sinh<br /> ngay từ bậc tiểu học, tập trung nhiều vào các<br /> môn học toán, học tiếng Việt, học ngoại ngữ,<br /> học các môn phát triển năng khiếu như nhạc,<br /> họa… trong khi đó, chẳng có mấy học sinh<br /> thích học môn đạo đức. Còn lên các bậc học<br /> của trung học cơ sở và trung học phổ thông,<br /> theo định hướng của cha mẹ, thầy cô, học sinh<br /> càng chú trọng hơn tới các môn học liên quan<br /> tới nghề nghiệp của các em trong tương lai, vì<br /> thế môn học Giáo dục công dân lại càng không<br /> được quan tâm đến.<br /> Thầy cô giảng dạy môn học này, việc đổi mới<br /> phương pháp giảng dạy còn chậm, vẫn chủ yếu<br /> theo lối thầy đọc, trò chép, nếu có trình chiếu<br /> cũng chỉ là hình thức, chưa thật sự có sự đầu tư<br /> để chuẩn bị những tiết giảng tạo hứng thú cho<br /> người học. Phương tiện, kỹ thuật dạy học hỗ<br /> trợ cho giờ lên lớp của môn học này còn rất<br /> hạn chế, các giờ ngoại khóa, thực hành kỹ<br /> năng cho môn học gần như không có điều kiện<br /> kinh phí để thực hiện. Bởi đây vẫn chỉ được<br /> xem là môn học phụ, không có nguồn đầu tư<br /> phát triển cho môn học này [2].<br /> 55<br /> <br /> 60Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Nhưng trên thực tế, một nghịch lý xảy ra, khi<br /> con cái, học sinh mắc khuyết điểm người ta<br /> lại không tìm ra lỗi và đổ lỗi cho các môn học<br /> xưa nay vẫn được xem là môn chính như văn,<br /> toán, tiếng Việt, lý, hóa… mà hầu như lại tập<br /> trung đặt câu hỏi xem việc giáo dục đạo đức,<br /> nhân cách cho học sinh ở trường học như thế<br /> nào? Được chuyển tải ở những môn học nào?<br /> Vô hình chung, môn học Giáo dục công dân<br /> vốn chỉ coi là phụ giờ lại trở nên nghiêm<br /> trọng, thậm chí bị quy kết trách nhiệm khi học<br /> sinh có xu hướng xuống cấp về đạo đức, nhân<br /> cách. Việc thiếu lễ độ, hành xử kém, sống vô<br /> trách nhiệm, sống thiếu lý tưởng, có cái nhìn<br /> lệch lạc về cuộc sống, lối sống buông thả…<br /> của rất nhiều học sinh trong cả nước hiện nay,<br /> đang là một sự báo động cho nền giáo dục<br /> Việt Nam. Vậy, việc giáo dục các em cần bắt<br /> đầu từ đâu? Nếu không phải từ chính những<br /> bài học đạo đức, bài học giáo dục công dân.<br /> Bởi những kiến thức cơ bản của môn học này<br /> sẽ góp phần giúp cho các em khi trở thành<br /> một người công dân không chỉ cần có tri thức<br /> mà còn cần có đạo đức, nhân cách, sự ứng xử<br /> với nhau sao cho đúng đạo nghĩa, tình người,<br /> nhân văn…<br /> Để nâng cao vị trí của môn học Giáo dục<br /> công dân trong nhà trường phổ thông, Bộ giáo<br /> dục đào tạo đã ban hành Quy chế đánh giá<br /> xếp loại học sinh THCS và học sinh THPT<br /> ban hành kèm theo Thông tư 58/2011/TTBGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ<br /> GD - ĐT trong việc đánh giá hạnh kiểm và<br /> học lực học sinh có nêu rõ: Việc đánh giá,<br /> xếp loại hạnh kiểm học sinh phải căn cứ vào<br /> kết quả nhận xét đánh giá thái độ hành vi của<br /> học sinh đối với nội dung môn Giáo dục<br /> công dân. Điều này, đã giúp cho môn học<br /> Giáo dục công dân có được sự quan tâm chú ý<br /> hơn từ phía người học và gia đình của họ.<br /> Song, đồng nghĩa với trách nhiệm của các<br /> thầy cô giáo dạy môn học giáo dục công dân<br /> trở nên vất vả hơn, khi số tiết vẫn vậy, nội<br /> dung chuyển tải thế nào để cho ra sản phẩm là<br /> những người công dân có đức, có nhân cách<br /> bên cạnh trí tuệ của các em. Chính các thầy<br /> cô lại phải giám sát, đánh giá kết quả giáo dục<br /> <br /> 105(05): 55 - 58<br /> <br /> của mình, tự tay mình nhận xét phẩm chất,<br /> đạo đức cho các em vào từng cuốn học bạ.<br /> Thiết nghĩ, nếu một giáo viên để đảm bảo đủ<br /> số tiết chuẩn của mình trong năm, thì họ sẽ<br /> phải dạy khá nhiều lớp bởi mỗi lớp chỉ là<br /> 1tiết/1 tuần, liệu việc đánh giá của họ đối với<br /> từng học sinh đã thật sự chuẩn xác chưa? Có<br /> lẽ cần phải có một cách thức làm phù hợp<br /> hơn, để môn học này thực sự được tôn trọng,<br /> nhận được sự chào đón từ người học và xã<br /> hội, khi ấy giá trị đích thực của môn học mới<br /> được phát huy.<br /> CẦN CÓ CÁI NHÌN MỚI VỀ VỊ TRÍ, VAI<br /> TRÒ CỦA MÔN HỌC GIÁO DỤC CÔNG<br /> DÂN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC<br /> VIỆT NAM<br /> Từ những nghịch lý nêu trên đang diễn ra<br /> trong thực tế xã hội Việt Nam thời gian qua,<br /> nên chăng trách nhiệm đối với những người<br /> làm về giáo dục Việt Nam cần có cái nhìn<br /> mới về vị trí, vai trò của môn học Giáo dục<br /> công dân trong hệ thống giáo dục Việt Nam.<br /> Trước hết, các nhà quản lý giáo dục cần cho<br /> môn học này vào danh mục môn học bắt<br /> buộc, thậm chí để đánh vào tính thực dụng<br /> của người Việt Nam với quan điểm môn nào<br /> bắt buộc phải thi thì mới đầu tư cho học (đây<br /> là quan điểm gần như phổ biến trong nhận<br /> thức của không chỉ học sinh mà còn của phụ<br /> huynh, thầy cô giáo), do đó cần xếp môn học<br /> này vào môn thi tốt nghiệp, môn thi điều kiện<br /> để được vào cấp II, cấp III, thậm chí vào<br /> chuyên nghiệp.<br /> Khi vị trí của môn học được đánh giá ngang<br /> bằng với vị trí của các môn học khác như<br /> toán, văn, lý, hóa…, được thể hiện trong yêu<br /> cầu bắt buộc của việc thi cử, bản thân người<br /> học sẽ không còn thái độ xem thường môn<br /> học Giáo dục công dân, thầy cô giáo cũng<br /> thấy cần phải có trách nhiệm trong công tác<br /> giảng dạy của mình đối với môn học này. Các<br /> nhà trường cũng sẽ có thái độ ứng xử tích cực<br /> hơn đối với môn học này trong việc thực hiện<br /> chủ trương, chính sách, các chỉ tiêu của nhà<br /> trường. Bậc phụ huynh cũng sẽ có những định<br /> hướng mới cho con em họ thay vì trước đây<br /> họ không mấy để ý tới môn học này.<br /> <br /> 56<br /> <br /> 61Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Thứ hai, để môn học Giáo dục công dân thật<br /> sự có hiệu quả về giáo dục, Nhà nước cần tổ<br /> chức biên soạn lại nội dung giảng dạy của môn<br /> học này cho phù hợp hơn với thực tiễn đang<br /> diễn ra rất sinh động trong xã hội Việt Nam<br /> hiện nay. Cắt những nội dung mang tính hàn<br /> lâm, kinh viện, đưa nhiều những bài học giáo<br /> dục về đạo đức, về lối sống, về thái độ ứng xử<br /> với con người, với thiên nhiên xung quanh, về<br /> lòng yêu nước, ý chí quyết tâm vươn lên bằng<br /> con đường học vấn, bồi dưỡng lý tưởng cao<br /> đẹp, quyết tâm đoàn kết chung tay xây dựng<br /> đất nước giàu mạnh… Những nội dung này<br /> phải gắn với các hoạt động ngoại khóa, và có<br /> các nguồn kinh phí cụ thể để hỗ trợ cho các<br /> hoạt động ngoại khóa này.<br /> Thứ ba, về phía người dạy môn học Giáo dục<br /> công dân phải đúng chuyên ngành đào tạo,<br /> không được lấy giáo viên từ các môn khác dư<br /> thừa sang. Giáo viên dạy môn này, cần nâng<br /> cao kiến thức, tích cực đổi mới phương pháp<br /> dạy học, sử dụng những phương pháp dạy học<br /> tích cực, tạo hứng thú, niềm yêu thích đối với<br /> môn học cho học sinh, giúp học sinh thấy được<br /> sự bổ ích và cần thiết từ môn học này. Sau mỗi<br /> bài học sẽ hình thành ở người học có được<br /> những kỹ năng về giao tiếp, ứng xử theo chuẩn<br /> mực đạo đức và yêu cầu của xã hội mới [3].<br /> Thứ tư, về phía người học cần có thái độ<br /> nghiêm túc trong học tập môn học, cần loại<br /> bỏ khỏi suy nghĩ đây là môn học phụ, không<br /> liên quan gì tới đời sống, tương lai của mình.<br /> Người học cần chủ động trong việc lĩnh hội<br /> tri thức và thực hành nó trở thành thói quen,<br /> kỹ năng để có thể tránh được những sai phạm,<br /> lỗi lầm, sự vấp ngã trong cuộc sống. Muốn<br /> vậy, gia đình, xã hội phải luôn tạo cho người<br /> học tâm thế, sự đúng đắn trong nhận thức về<br /> môn học Giáo dục công dân, thấy được tầm<br /> <br /> 105(05): 55 - 58<br /> <br /> quan trọng của nó trong việc giáo dục và xây<br /> dựng nhân cách cho mỗi học sinh từ bậc tiểu<br /> học cho đến trung học phổ thông.<br /> TẠM KẾT<br /> Trên đây là một vài suy nghĩ của cá nhân tác<br /> giả về vị trí, vai trò của môn học Giáo dục<br /> công dân trong hệ thống giáo dục Việt Nam<br /> những năm qua. Từ thực trạng môn học đang<br /> bị xem nhẹ từ người học đến nhà quản lý và<br /> bản thân cả người dạy. Điều này đã làm cho<br /> môn học lẽ ra rất quan trọng bởi nó giáo dục,<br /> hình thành nhân cách, đạo đức, thế giới quan,<br /> nhân sinh quan lành mạnh, đúng đắn cho<br /> người học…thì lại đang bị mất dần chỗ đứng<br /> trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Do đó, để<br /> môn học Giáo dục công dân phát huy được<br /> giá trị đích thực của nó, các nhà quản lý giáo<br /> dục Việt Nam cần tạo ra sự bình đẳng về vị trí<br /> môn học này với các môn học khác như toán,<br /> văn, lý, hóa… trong hệ thống giáo dục Việt<br /> Nam; biên soạn lại sách giáo khoa giáo dục<br /> công dân; có kinh phí phù hợp hỗ trợ cho các<br /> hoạt động ngoại khóa của môn học. Người<br /> dạy cũng cần tích cực đổi mới phương pháp<br /> dạy học theo hướng dạy học tích cực, gây<br /> hứng thú cho người học. Học sinh cũng phải<br /> thay đổi nhận thức, cái nhìn đối với môn học,<br /> say mê, yêu thích môn học thấy được giá trị<br /> thực sự của môn học trong việc hình thành<br /> phát triển nhân cách của mình.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Giáo trình phương pháp giảng dạy GDCD<br /> (2010), Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội.<br /> 2. Bùi Minh Tuấn (Giáo viên trường THPT Kim<br /> Liên – Nam Đàn – Nghệ An) (2012), Đừng xem<br /> giáo dục công dân là môn học phụ, Dân trí.com.vn<br /> 3. Thái Duy Tuyên (2003), “Một số vấn đề đổi<br /> mới phương pháp dạy học”, Tạp chí Giáo dục, số<br /> 48/2003<br /> <br /> 57<br /> <br /> 62Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 105(05): 55 - 58<br /> <br /> SUMMARY<br /> REQUIRING "NEW PERSPECTIVE" ON POSITION AND ROLE OF SUBJECT<br /> CIVIL EDUCATION IN THE VIETNAM’S EDUCATION SYSTEM CURRENT<br /> Ngo Thi Lan Anh*, Bui Thi Van Huong<br /> Collge of Education – TNU<br /> <br /> In recent years, the Vietnamese national education system Civil Education has always been<br /> considered subject side, overlooked from the learners, the school managers and the teachers<br /> themselves. This has make subject very important because it is education, formation of<br /> personality, morality, worldview, human’ a healthy, the right for learners ... become losing a place<br /> in the Vietnam's education system. Therefore, subject civil education to promote its real value, the<br /> Vietnamese education managers need to create equality of this position subjects with other such as<br /> math, literature, physics, chemistry ... in the Vietnamese education system.<br /> Key words: Civil Education, education, the Vietnamese education, education manage<br /> <br /> Ngày nhận bài: 29/3/2013; Ngày phản biện: 01/4/2013; Ngày duyệt đăng: 06/6/2013<br /> <br /> *<br /> <br /> Tel: 0913 349 907; Email: ngolananh171082@gmail.com<br /> <br /> 58<br /> <br /> 63Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />