Cao huyết áp (Phần cuối)

Chia sẻ: Kha Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

101
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'cao huyết áp (phần cuối)', y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cao huyết áp (Phần cuối)

Cao huyết áp (Phần cuối) Thuốc nào được dùng trị cao huyết áp? Ức chế men chuyển Angiotensin(ức chế ACE) và ức chế thụ thể Angiotensin(ARB) Thuốc ức chế ACE và ARB đều có tác dụng lên hệ Renin-Angiotensin, mà hệ này điều hòa huyết áp. Thuốc ức chế ACE vận hành bằng cách ức chế men chuyển đổi Angiotensin không hoạt hoá thành dạng hoạt hoá.
Angiotensin hoạt hóa sẽ co thắt hay làm hẹp động mạch, nhưng dạng không hoạt hóa thì không thể. Với thuốc ức chế ACE, như liệu pháp đơn độc, 50-60% người da trắng đạt được huyết áp điều chỉnh. Người da đen cũng có đáp ứng nhưng họ đòi hỏi liều lượng và tần suất sử dụng cao hơn, tốt nhất khi thuốc ức chế ACE kết hợp với lợi tiểu . Như thêm được lợi ích, thuốc ức chế ACE có thể làm giảm bớt tim phì đại ở bệnh nhân cao huyết áp. Thuốc này có lẽ cũng làm giảm quá trình suy giảm chức năng thận ở bệnh nhân cao huyết áp và tiểu đạm. Ngoài ra, chúng đặc biệt hữu dụng trong việc làm giảm tiến trình rối loạn chức năng thận ở bệnh nhân cao huyết áp kèm bệnh thận do hậu quả của tiểu đường. Do đó, thuốc ức chế ACE là thuốc lựa chọn đầu tiên ở bệnh nhân cao huyết áp có suy tim sung huyết, suy thận mãn có hay không có tiểu đường, và nhồi máu cơ tim, những bệnh lý làm suy yếu cơ tim (rối loạn chức năng tâm thu). Bệnh nhân điều trị với thuốc ức chế ACE có suy thận nên được theo dõi sát để phòng xa trường hợp suy chức năng thận và tăng Kali máu. Thật ra, thuốc này có thể dùng để giảm bớt tình trạng mất Kali ở bệnh nhân điều trị bằng lợi tiểu mất Kali. Thuốc ức chế ACE cũng có một ít tác hại. Tuy vậy, một tác dụng phụ phiền toái là ho mãn tính. Thuốc ức chế ACE bao gồm : enalapril (Vasotec), captopril (Capoten), lisinopril (Zestril và Prinivil), benazepril (Lotensin) và quinapril (Accupril). Ðối với bệnh nhân bị ho mãn tính khi dùng ức chế ACE thì ARB là thuốc thay thế tốt. Thuốc ARB vận hành hành bằng cách ức chế thụ thể Angiotensin trên động mạch. Kết quả là Angiotensin không tác dụng lên động mạch được (Angiotensin là hormone gây co mạch). Thuốc ARB có tác dụng giống của ức chế ACE nhưng không
gây ho kéo dài. Do đó, chúng cũng thích hợp trong điều trị khởi đầu cao huyết áp. ARB bao gồm: losartan (Cozaar), irbesartan (Avapro), valsartan (Diovan), và candesartan (Atacand). Ở bệnh nhân cao huyết áp có kèm bệnh thứ 2, phối hợp ức chế ACE với ARB có thể có hiệu quả trong điều chỉnh huyết áp cao và cả bệnh thứ 2. Ví du, trong khi điều trị cao huyết áp, sự phối hợp thuốc này có thể làm giảm tình trạng mất protein qua nước tiểu trong rối loạn chức năng thận và tăng cường cơ tim trong bệnh cơ tim. Chú ý là cả ức chế ACE lẫn ARB đều chống chỉ định ở phụ nữ có thai. Ức chế bêta: Hệ thần kinh giao cảm là một phần của hệ thần kinh điều hoà hoạt động tự động của cơ thể, bao gồm cả tim và mạch máu. Như là một bộ phận của hệ này, thụ thể bêta (nơi nhận đáp ứng kích thích ) ở tim sẽ làm tăng nhịp tim và tăng co bóp cơ tim. Vì vậy, ức chế bêta sẽ làm giảm nhịp tim và lực co bóp cơ tim. Trong lúc đó, thụ thể bêta ở cơ trơn của các động mạch ngoại biên và đường dẫn khí sẽ thư giãn. Do vậy, ức chế bêta gây co thắt cơ trơn mạch ngoại biên, và bằng cách đó làm giảm lượng máu đến mô. Kết quả là bệnh nhân có thể bị lạnh ở tay và chân. Cũng vậy, đáp ứng với thuốc, đường dẫn khí co thắt lại. Tác động này gây khò khè đặc biệt ở những người có khuynh hướng bị suyễn. Tóm lại, ức chế bêta làm giảm lực co bóp tống máu của cơ tim và mạch máu mà tim cung cấp. Ức chế bêta còn hữu dụng trong điều trị cao huyết áp, đặc biệt ở bệnh nhân có nhịp tim nhanh lúc nghỉ, cơn đau thắt ngực hay nhồi máu cơ tim gần đây. Ví dụ, ức chế bêta có thể kéo dài thời gian sống ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp.
Tuy nhiên, thuốc ức chế bêta có thể ngăn ngừa được các vấn đề tim mạch ở bệnh nhân cao huyết áp hơn các loại thuốc khác hay không còn chưa chắc chắn. Ức chế bêta dường như giúp chữa trị hồi hộp kéo dài hay nhức đầu Migrain ở người cao huyết áp. Tác dụng phụ thường gặp của thuốc này là trầm cảm, mệt mỏi, ác mộng, bất lực ở nam giới và tăng khò khè ở người bị suyễn. Ức chế bêta gồm: atenolol (Tenormin), propranolol (Inderal), và metoprolol (Toprol). Thuốc lợi tiểu Thuốc lợi tiểu là thuốc xưa nhất trong điều trị cao huyết áp. Chúng hoạt động tại ống thận giúp thải muối ra khỏi cơ thể. Lợi tiểu có thể dùng đơn độc trong điều trị cao huyết áp. Tuy nhiên, lợi tiểu liều thấp kết hợp với thuốc hạ áp khác thường dùng hơn để làm tăng hiệu quả của thuốc đó. Thuốc lợi tiểu hydrochlorothiazide (Hydrodiuril) hoạt động ở đoạn cuối ống lượn xa. Với liều thấp 12.5-25mg/ngày, thuốc này có thể cải thiện được huyết áp tốt hơn những loại khác. Tác dụng phụ đôi khi gặp ở liều hydrochlorothiazide cao .Tác dụng phụ của chúng bao gồm hạ Kali, tăng triglyceride, acid uric và glucose. Thỉnh thoảng, khi tình trạng giữ muối gây phù nghiêm trọng thì càng nên dùng lợi tiểu kết hợp với các thuốc khác. Thuốc lợi tiểu thường dùng điều trị cao huyết áp là hydrochlorthiazide, lợi tiểu ống thận furosemide (Lasix) và torsemide (Demadex), kết hợp giữa triampterene và hydrochlorothiazide (Dyazide), và metolazone (Zaroxolyn). Chú ý thuốc lợi tiểu không nên dùng ở phụ nữ có thai. Ức chế kênh Calcium.
Ức chế Calcium ngăn chặn sự di chuyển Calcium vào tế bào cơ tim và mạch máu. Calcium cần thiết cho các cơ này co bóp. Vì vậy, thuốc này làm hạ huyết áp bằng cách giảm lực co bóp cơ tim và thư giản các cơ thành mạch. Có ba loại ức chế Calcium được dùng. Một loại là dihydropyridine không làm chậm nhịp tim và gây rối loạn nhịp. Những thuốc này bao gồm amlodipine (Norvasc), nifedipine (Procardia XL, Adalate CC), felodipine (Plendil), và nisoldipine (Sular). Còn 2 loại khác thuộc nhóm non-dihydropyridine. Một loại là verapamil (Calan SR) và loại khác là diltiazem (Cardizem, Tiazac, Dilacor). Cả 2 nhóm dihydropyridine và non-dihydropyridine đều có tác dụng tốt khi dùng đơn độc hay kết hợp với thuốc hạ áp khác. Mặc dù nhóm non-dihydropyridine không được khuyến cáo sử dụng trong suy tim sung huyết và một vài rối loạn nhịp. Tuy nhiên, đôi khi chúng lại giống dihydropyridine có ích trong việc ngăn ngừa vài rối loạn nhịp khác. Nhiều loại ức chế Calcium có tác dụng ngắn và loại có tác dụng dài. Tuy nhiên, thuốc tác dụng ngắn lại có những hậu quả có hại lâu dài, như đột quỵ hay nhồi máu cơ tim. Hậu quả này có lẽ do sự dao động bất thường huyết áp và nhịp tim suốt thời gian điều trị. Sự đa động này là kết quả của tác dụng nhanh ngắn của loại thuốc tác dụng ngắn. Tuy nhiên, khi thuốc ức chế Calcium tác dụng ngắn này dùng duy trì liên tục thì ít gây dao động hơn. Do đó, ức chế Calcium duy trì có thể sử dụng lâu dài một cách an toàn. Tác dụng phụ chủ yếu của thuốc này là táo bón, phù và chậm nhịp tim (chỉ đúng với non-dihydropyridine ). Ức chế alpha.
Ức chế alpha giảm áp bằng cách ức chế thụ thể alpha ở cơ trơn của mạch máu ngoại biên tại khắp các mô cơ thể. Thụ thể alpha là một bộ phận của hệ giao cảm, giống như thụ thể bêta. Tuy nhiên, thụ thể alpha lại gây co mạch ngoại biên. Do đó, ức chế alpha sẽ gây dãn mạch và từ đó giảm áp. Trong nghiên cứu gần đây đề nghị dùng ức chế alpha đơn độc như loại điều trị cao huyết áp đầu tay có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim như nhồi máu cơ tim hay đột quỵ. Vì vậy, ức chế alpha không nên là thuốc lựa chọn đầu tiên trong điều trị cao huyết áp. Ức chế alpha điển hình gồm terazosin (Hytrin) và doxazosin (Cardura). Ức chế alpha đặc biệt có lợi cho bệnh nhân có phì đại tiền liệt tuyến (thường xảy ra ở người già) vì thuốc này làm giảm thiểu các vấn đề liên quan đến tiểu tiện. Tuy nhiên, dùng ức chế alpha đơn thuần có thể có huyết áp thấp. Do đó, khi cao huyết áp đi cùng phì đại tiền liệt tuyến thì một loại thuốc hạ áp khác nên dùng chung với ức chế alpha. Ví dụ, tamsulosin(Flomax) là thuốc ức chế alpha, hoạt động tốt khi kết hợp với các loại hạ áp khác. Sự kết hợp này có thể giảm thiểu vấn đề về nước tiểu nhưng cũng không làm giảm quá mức huyết áp. Thuốc phối hợp tuyệt vời này là labetalol (Normodyne) chứa đựng cả ức chế alpha lẫn ức chế bêta. Clonidine. Clonidine (Catapress) là thuốc hạ áp trung ương. Nghĩa là chúng hoạt động tại trung tâm điều hòa huyết áp ở não. Thuốc này xem như chất đồng vận alpha vì chúng kích thích thụ thể alpha của não. Tuy nhiên, kết quả của kích thích này lại gây giảm hoạt động hệ thần kinh giao cảm và làm giảm kháng lực ngoại biên. Do đó, clonidine làm giảm áp bắng cách dãn mạch ngoại biên.
Thuốc này được lựa chọn đứng thứ 2-3 khi những thuốc hạ áp khác thất bại. Chúng cũng có lợi trong việc làm dịu sự lên xuống bất thường của huyết áp. Thuốc này có khuynh hướng gây khô miệng và mệt mỏi đến độ bệnh nhân không thể dung nạp được. Clonidine có thể dùng dưới dạng uống hay phóng thích dần qua da. Minoxidil. Minoxidil là thuốc có hiệu quả giảm áp nhất bằng cách gây dãn mạch ngoại biên. Tuy nhiên, thuốc này không hoạt động trên hệ thần kinh giao cảm ngoại biên cũng như thuốc ức chế alpha hay bêta hay tác động trung tâm điều hoà như Clonidine. Ðúng hơn, nó là thuốc dãn cơ trực tiếp. Minoxidil dùng cho bệnh nhân không đáp ứng với các loại thuốc hạ áp khác. Nó phải dùng chung với ức chế bêta hay Clonidine để ngăn ngừa chậm nhịp tim hay với lợi tiểu để ngăn ngừa ứ dịch. Minoxidil cũng làm phát triển lông tóc. Thái độ bệnh nhân đối với chế độ thuốc? Khi cao huyết áp đơn giản không có triệu chứng, thường thì như vậy, vài bệnh nhân sẽ có xu hướng quên dùng thuốc. Bệnh nhân cũng có xu hướng thất bại trong điều trị bằng thuốc nếu họ bị tác dụng phụ. Nên nhớ rằng chất lượng cuộc sống rất quan trọng, đặc biệt với cái nhìn thiện cảm đối với điều trị kê đơn cao huyết áp. Vì vậy, vài thuốc giảm hạ áp gây tác dụng phụ như mệt mỏi và bất lực. Những hậu quả này có thể có tác dụng sâu sắc nào đấy đối với chất lượng cuộc sống bệnh nhân và hiệu quả của điều trị. Cũng vậy, nhiều trường hợp kháng thuốc đòi hỏi nhiều
loại thuốc hơn và có thể gây ra nhiều những tác dụng có hại và vì vậy mà giảm hiệu quả. Trong lịch dùng thuốc đòi hỏi sử dụng 2-4 lần/ngày, vài bệnh chỉ nhớ uống thuốc một vài lần. Ngược lại, dùng thuốc ngày một lần dễ nhớ và dùng đều đặn hơn. Thuốc hạ áp đắt tiền, đặc biệt nếu bảo hiểm không trả cũng có thể làm giảm hiệu quả điều trị. Lý do là mọi người cố gắng tiết kiệm tiền bằng cách bỏ liều. Nên nhớ là thuốc ít đắt tiền nhất thường là loại dùng tên chung (không có nhãn), ví dụ như loại lợi tiểu hay ức chế bêta. Giảm tiền thuốc cũng có thể thực hiện bằng cách thay đổi cuộc sống như giảm cân, chế độ ăn ít muối, hạn chế rượu và tập thể dục đều đặn. Nếu những thay đổi này có hiệu quả thì có thể giảm được thuốc. Thái độ bệnh nhân đối với chế độ thuốc? Khi cao huyết áp đơn giản không có triệu chứng, thường thì như vậy, vài bệnh nhân sẽ có xu hướng quên dùng thuốc. Bệnh nhân cũng có xu hướng thất bại trong điều trị bằng thuốc nếu họ bị tác dụng phụ. Nên nhớ rằng chất lượng cuộc sống rất quan trọng, đặc biệt với cái nhìn thiện cảm đối với điều trị kê đơn cao huyết áp. Vì vậy, vài thuốc giảm hạ áp gây tác dụng phụ như mệt mỏi và bất lực. Những hậu quả này có thể có tác dụng sâu sắc nào đấy đối với chất lượng cuộc sống bệnh nhân và hiệu quả của điều trị. Cũng vậy, nhiều trường hợp kháng thuốc đòi hỏi nhiều loại thuốc hơn và có thể gây ra nhiều những tác dụng có hại và vì vậy mà giảm hiệu quả.
Trong lịch dùng thuốc đòi hỏi sử dụng 2-4 lần/ngày, vài bệnh chỉ nhớ uống thuốc một vài lần. Ngược lại, dùng thuốc ngày một lần dễ nhớ và dùng đều đặn hơn. Thuốc hạ áp đắt tiền, đặc biệt nếu bảo hiểm không trả cũng có thể làm giảm hiệu quả điều trị. Lý do là mọi người cố gắng tiết kiệm tiền bằng cách bỏ liều. Nên nhớ là thuốc ít đắt tiền nhất thường là loại dùng tên chung (không có nhãn), ví dụ như loại lợi tiểu hay ức chế bêta. Giảm tiền thuốc cũng có thể thực hiện bằng cách thay đổi cuộc sống như giảm cân, chế độ ăn ít muối, hạn chế rượu và tập thể dục đều đặn. Nếu những thay đổi này có hiệu quả thì có thể giảm được thuốc. Những nhóm thuốc hạ áp mới đang được nghiên cứu là gì ? Thuốc hạ áp thế hệ mới gọi là ức chế vasopeptidase đã được phát triển. Ðộc nhất ở chỗ chúng hoạt động trên 2 hệ thống cùng một lúc. Nó chặn đứng một bộ phận của hệ renin -angiotensin-aldosterone mà hệ này gây co thắt mạch ngoại biên. Nó cũng ức chế hệ điều hòa muối của cơ thể mà hệ này giữ muối. Do đó, thuốc này làm hạ áp bằng cách dãn mạch ngoại biên đồng thời tăng thải muối. Một trong số chúng đang được nghiên cứu là omapatrilat. Thí nghiệm trên động vật cao huyết áp, thuốc làm giảm huyết áp và có lẽ bảo vệ được cơ quan đích (tim, thận, não) khỏi tổn thương bởi cao huyết áp. Ngoài ra, thuốc làm dãn mạch ngoại biên, tăng lượng máu nuôi đến mô, tăng cường chức năng của tim ở bệnh nhân cao huyết áp có suy tim. Chưa được chấp thuận bởi FDA, omapatrilat vẫn đang được thử nghiệm về độ an toàn và hiệu quả của nó. Tóm lược về cao huyết áp.
Áp lực máu cao được gọi là cao huyết áp nguyên phát hay thứ phát và được định nghĩa là tình trạng huyết áp hằng định vượt quá 140/90mmHg. Trong cao huyết áp nguyên phát (95% dân số cao huyết áp) không có nguyên nhân cụ thể, còn trong khi cao huyết áp thứ phát (5% dân số ) là do bất thường ở đâu đó trong cơ thể như thận, tuyến thượng thận và động mạch chủ. Cao huyết áp nguyên phát có thể xuất hiện trong vài gia đình và xảy ra thường hơn ở người da đen mặc dù gen qui định cao huyết áp chưa được nhận dạng. Dùng nhiều muối, ít vận động, béo phì, uống rượu hay café quá nhiều và hút thuốc có thể tác động bất lợi cho sức khoẻ người cao huyết áp. Cao huyết áp được gọi là kẻ giết người thầm lặng vì chúng không gây triệu chứng gì trong nhiều năm, nhiều khi hàng chục năm, cho đến khi chúng gây tổn thương cơ quan quan trọng. Cao huyết áp không kiểm soát tốt cuối cùng có thể gây tổn thương mạch máu ở mắt, phì đại cơ tim và nhồi máu cơ tim, xơ cứng mạch máu, suy thận và đột quỵ. Tầm soát và nâng cao ý thức cộng đồng là cần thiết để phát hiện cao huyết áp sớm đủ để điều trị trước khi có tổn thương các cơ quan quan trọng. Ðiều chỉnh cách sống, chế độ ăn và tập luyện và hài lòng với cách điều trị là những yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả điều trị. Nhiều loại thuốc hạ áp có sẵn như ức chế ACE, ARB, lợi tiểu, ức chế bêta, ức chế kênh Calcium và ức chế alpha.
Ða số thuốc hạ áp dùng đơn độc hay kết hợp: một vài loại chỉ dùng phối hợp, vài loại thích hợp trong tình huống cụ thể, và một vài loại chống chỉ định trong những trường hợp khác. Mục tiêu điều trị là đưa huyết áp về dưới 140/85mmHg trong dân số chung và thấp hơn ở người bị tiểu đường, người da đen và người bị bệnh thận mãn tính. Tầm soát, chẩn đoán, điều trị và điều chỉnh huyết áp sớm có thể giảm được nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và suy thận.