Cấp cứu Nhi khoa: Phần 2

Chia sẻ: ViJoy ViJoy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:350

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu "Thực hành cấp cứu Nhi khoa" trình bày các nội dung chính sau: Cấp cứu trẻ sơ sinh; Hạ thân nhiệt ở trẻ sơ sinh; Thoát vị hoành; Ngộ độc cấp ở trẻ em; Cấp cứu trẻ bị chấn thương, tai nạn; Một số liệu pháp cấp cứu Nhi khoa;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cấp cứu Nhi khoa: Phần 2

C h ’fr ip g 6 CAP Cito TRF. SO SINH CÄC NGIIYEN TAC HOI SlIC CHO TRF. MCI SINH Tre möi sinh (Newly Born) lä tre tu" nhüng ph ü t däu den nhüng gid däu sau sinh. De hoi süc cho tre möi sinh th än h cöng, cän phäi: - Hieu däy du sü thay doi sinh ly de thich nghi vöi cuöc song ngoäi tu cung vä cäc van de an h hüdng; - Du doän dtfdc cäc yeü to nguy cd cän hoi süc lüc möi sinh; - Chuän bi dung cu, thuöc möt cäch däy dü, thich hdp. - Thüc hänh cäc buöc hoi süc ban däu kip thdi, hieu quä. 1. THAY DOI SINH LY Ö TRE MCJl SINH Thay doi sinh ly cd bän nhä't d tre möi sinh de thich nghi vöi cuöc söng ngoäi tü cung lä hö häp. Trong tü cung, tä t cä oxy m ä bäo th a i sü dung lä oxy khuech tän tü m äu ngtfdi me sang m äu th a i nhi qua rau thai. Cäc phe nang th a i nhi md vä däy dich phöi bäo thai thay cho khöng khi; cäc mach m äu phoi nhö hep. Trtföc khi chuyen da, sU sän sinh dich phoi bäo th ai giäm däng ke, the tich giäm böt möt phän ba. Khi de, lüc lot qua am dao, long ngUc thai nhi bi ep väo, the tich dich phöi bäo th a i lai tiep tue giäm khoäng möt phän ba nüa. Bäng nhip thd däu tien khi sinh, khöng khi väo däy diidng thd vä phe nang cö chüa dich. Ngay khi phe nang bät däu däy khöng khi, chät su rfacta n t läm cho phe ra n g md, th än h phe n an g khöng dinh väo n h au n ü a khi tre möi sinh thd ra. Khi khöng khi väo phoi, äp lUc däy dich phoi bäo th ai cön lai väo khoäng ke, d dö möt nüa dtfdc hä'p th u h e t trong vöng 24 gid sau 287
sinh. Nhip thd trd nén ngày càng dé hdn, khòng khi phé nang luòn luón dày. Tiéng khóc và nhjp thd sau dàu tièn cùa tré sd sinh cüng làm cho dich phöi bào th ai th o àt ra khoi duòng thd. Khi phói dày khòng khi, cäc mach mäu phöi giän nd, lUdng màu tdi phöi täng dang kè. Dong thdi, dóng mach và tình mach rón hep lai, àp lue màu hè thòng tàng. Luóng m àu qua òng dóng mach giäm, da tré sd sinh tù màu xanh xàm trd nèn hòng vi tu àn hoàn sd sinh là màu giàu oxy. Mót so tình trang có thè làm rói loan su thay dói sinh ly dè thich nghi vói cuòc song ngoài tu cung có thè xày ra (bang 6.1). Bang 6.1. Tình trang gày rói loan su thay dói sinh ly ó tré sd sinh Tinh trang gäy roi loan Hàu qua xày ra Tré mói sinh thd khòng dü de dà’y dich ra khòi phé nang Phói khòng day khi, oxy tU phói khòng vào màu tuan hoàn day Phän su làm nghén khòng khi vào phé dù —► thiéu oxy, tim. nang Màu tU rau thai tró ve khòng dù tritóc và trong khi sinh Co bop tim yéu Ha huyét àp he thóng Tlm dàp chàm khòng dù oxy cho tim hay näo Thiéu oxy hay phoi nó kém có thè gày Täng àp phói kéo dài hàu qua mach màu phói nhò hep Thiéu oxy tòi nào Suy ho hap Thiéu oxy tói nào và cd Tri/dng lue cd yéu 2. CÄC YEU TÖ PHÖI HÖP TÄNG NGUY CO HOI SÜC SÖ SINH Trong quä trinh sinh, tre sd sinh phäi träi qua möt giai doan it nhieu bi ngat. N hieu tinh huöng trUöc vä trong sinh cö the läm täng nguy cd vä mtic dö n g at cho tre sd sinh, cän phäi hoi süc sd sinh, phäi dUdc du doän de can thiep kip thdi. Cäc yeu tö" phöi hdp tän g nguy cd hoi süc sd sinh dUdc liet ke trong bang 6.2. 288
Bäng fi.?. C.àr. yéu tó phói hdp tftnq nguy cd hói sire sd sinh Yeu tó nguy co tri/òc sinh Yéu tó nguy cd trong sinh - vie tré 35 tuoi - Bcng rau r or - Me bi tiéu diròng kai. tien dao - Me bi chay màu ò 3 thàng thai ky 2, 3 - Sinh non - Me phài dieu tri thuóc (nhir - Sinh quà nhanh magnesium, thuóc nghën adrenergic, lithium carboriat) - Viém màng dèm - màng ói - Me bi bénh man tinh (tim mach, - Vö màng ói làu (trèn 18 giò truóc sinh tuyê'n giàp, than kinh, phói, than) - Chuyen da kéo dài (trèn 24 già) - Me bi thiéu màu hay bénh dóng - Giai doan chuyen da thir hai kéo dài m iln dich (trèn 2 già) - Nhiim khuan d me - Gay mè toàn thè - Da ói - Mó lay thai cap qùu - Thiéu ói - Sinh tiär g kep läy thai hay hut - V0 màng ói sóm - Co cifhg co tùcung (Uterine tetany) - Tien sìfchét thai hay chét so sinh - Me dùng thuóc mè trong vòng 4 già - Thai già thàng khi sinh - Thai dôi, thai ba - Ngòi mòng hay ngöi bat thiiòng - Khóng phù hdp kich thitóc - tuoi thai - Nhip tim thai chàm - Khóng chäm sóc truóc sinh - Sa dày rón - Di dang thai - Dich ói nhuóm màu phàn su De dii doan tré sd sinh càn can th ièp lue sinh p h ài düa vào tién sù trUòc và trong sinh, dè ch u àn bi sän sàn g dung cu và n h àn vién dUdc dào tao thich hdp có m à t lue sinh, bào dàm vièc hoi sùc sd sinh có hièu quà. Trong thiic h àn h chi càn trà Idi mòt só" càu hói khu tr u vào bènh su ngUdi me sau dày (Bàng 6.3) se giüp ich r ä t n h ièu cho vièc ch u àn bi sän sàng hoi sùc tré mói sinh. THCCNK - T19 289
Bang 6.3. Chuán bj hoi sire tré mói sinh dtfa vào bénh sir ngutìi me Yêü tô Câu hoi Nguy cd có thè Chuan b i hoi súrc nguy cd Lfdc tin h Dii kiê'n khi Sinh non Hô hàp hô trd tuoi thai nào sinh trè? Dung cu sàn sàng, kich thuóc phù hdp Da thai Có may thai Néu có tir hai thai nhi, Chuán b¡ thêm nhân nhi? trè sd sinh có nguy cd viên và dung cu can sinh non thiét Nuôc ô'i có V3 ô'i khi nào? Suy ho hà’p Hút nhót ngay phân su Dich öi màu gì? Thiéu oxy Có the phài dät nói Vièm phói do hit khf quàn Thuóc dùng Nguöi me dà Dùng thuóc gày mé Hô hàp hó trd cho me dùng thuóc gì trong 4 già khi sinh có thè gây suy hô hàp sd sinh Me bi déi Có duông Ha duông huyet sd sinh Hô hàp hô trd thào duông huyét cao hay Dj dang barn sinh Dành già mach dài thào duông? Ldn so vói tuoi thai Ngôi mông Bác sì nói trè Chán thudng lúe sinh Hô häp hô trd ra dau hay Sinh non Chuán bi thêm nguôi chàn tnióc? và dung cu can thiét Sa cuóng rón Chây mâu Có bi chày Chày màu me/rau, Dành già mach âmdao mâu àm dao? täng nguy cd sóc giàm Dich/màu de truyén Bao lâu truóc? thé tich và suy hô häp Có bi dau khi sd sinh chày màu? Vàn dông Lan cuoi thay Suy thai Hô häp hô trd thai thai vân dông? Tuÿ theo tuoi thai, vói tré sinh non phòi chua trUòng thành, có nhieu nguy cd, dòi hôi phài hôi sùc tich cUc, vi nhüng ly do sau: - Phoi thieu surfactan t, nên hô hàp suy giàm; - Nâo xôp, giong gelatin, dê nât, mao mach yéù, dê bi chây mâu; - Dieu hoà th â n n h iê t kém, da mông, bé m ât da rông so vói tÿ lé cd thé, lôp mô diiói da mông. ‘2 90
De hi nhiem k h u a n . 3. CHUAN B| SAN SANG CHO HOI SL/C TRE MCJl SINH O.} hoi sijto k ip ihili, co h i i u q j a , p h a i c h u a n hi s a n s ; .n hr d Ji.}, :u thnoc ds-.v chi t.hioh hop, p h i lc
Dung cu dät ö n g thong mach mäu ron - Dung djch providon - iodin - Chac ba - Dao mo li/öi mong - Kep Mosquito - Gac xop vo khuan vuöng 5cm, 10cm - Kep nhò khöng räng - Öng thöng tinh mach ron cö 3,5 - 5 French - Bäng rö'n Dung cu tiem tron g xuong - Kim tièm trong xtfdng cö 18 - gauge và böm tièm - Dung djch muoi sinh ly Dung cu làm giàm àp life da dày - óng thóng da dày hay óng thöng cho än cö 8 - French - Böm tiem 20ml Thuoc - Epinephrin 1/10.000 - Dung dich muoi sinh ly - Bicarbonat natri 4,2% - NUÖc cät de pha loäng - Naloxon 0,4ml/ml dung djch bicarbonat hay - Dextrose 10%, 250ml glucose i/u truöng - Dung djch muöi sinh ly khoi lirdng lön. Trang bi khäc - Dung cu bäo ve cä nhän - Bäng cac cö - öng thöng müi - khi quän cö 0,00,000 - Böm tiem 1, 3, 5,10, 20, - May theo döi tim (khöng bät buöc) 50 ml - Dong ho - May do oxy (pulse - Kim cö 18, 21, 25 - gauge oximeter, khöng bät buöc) (Theo Barbara Achlert, Mosby's Comprehensive Pediatrie Emergency Care, 2005: 679) 4. THl/C HÀNH CÀC BlJÒC HÓl SlfC BAN BAU KjP THÒI, HIÉU QUÀ Thtfc hièn càc btfóc hói sùc ban dàu kip thòi, có ky nàng sé dàm bào cho hói sùc có hièu qua. Có th è tóm tà t càc btfóc hói sùc ban dàu cho tré mói sinh theo ltfu do diiói dày. 292
i an r ô cV ' p u ó c hoi sire ban p £>i c h o t r f w o *s ' n h Tré sd sinh Chârn see thUOng quy I ' .Dû thang? tro» g 9 • h L/d«: 6 i • Gi i Am ♦Trn r± th r hcâc khô^9 • Làn sach da< ng .tiri. s, »Tnfon] la: a Mil? • .au khe r ------ » 9f»rn cjià rrà., «Ja 30 giày - • Già âm • Chinh ta thé làm sach dadng thd * (néu cân) •Lau khô. kich thich thô. dât lai ta thé tré \ Oành già hô hâp. Dan g thò tàn sô tim, và màu Châm soc theo dôt da tré TS tim > 100 và hông I Tim Hông Ngung tho hoâc TS Cung câp oxy 30 giây ■ tim < 100 | Tim kéo dà« Thông khi Cung câp thông hiéu uuà Châm soc sau khi àp lac duong TS tim > 100 h6i sût TS tim 60 «Cung cAp tliôn j khi àf. lac dajng ' 30 giây • H ln \ ènti âr ngic * TS tim < 60 LE H • C h o ep in ep h rin e* * CÓ thé cân nhÀc dât Kiém tra lai hiôu quà cûa nôi khi quàn trong • T h ôn g khi môt s6 batìc • Ân ngac • Nôi khi quàn • Epm ephnne X em xét khà nàng cùa n Giàm thé tich . TS tim< 60 hoâc tim tài kéo dà hoâc (hông khi thât bai Xem xél Không cô • Di dang duong thd nhip tim * V in dé phot, nha - Trèn khi màng phói - Thoàt v> hoanh Bénh bm bim sinh C Xem xét ngüng h6 sac ) (Theo Hôi site cap cûu s 0 sinh - American Academy of Pediatrics và American Heart Association, 2006) 293
SUY HÖ HÄP CAP Ö TRÉ SO SINH Suy hö häp cäp d tré sd sinh lä tinh tran g roí loan chüc näng hö häp, do nhiéu nguyén nhän, tai phöi hoäc ngoäi phöi, xäy ra d bat cü giai doan näo cüa sd sinh, P a 0 2 giám diíói 50 mm Hg, vä/ hoäc P aC 02 tren 60 mmHg, pH dtfói 7,25. Suy hö häp lä höi chüng thiidng gäp n h ät vä lä möt nguyén nhän gäy tü vong häng däu d tré sd sinh, döi hoi phäi cä’p cüu nhanh chóng vä xü tri düng. 1. C H A N O O Á N VÄ XLÍ TRÍ B A N O AU 1.1. C han doán s u y hö häp Chan doän suy hö häp cä'p d tré sd'sinh dua väo läm säng lä chü yéu. • Tién sii san khoa va lúe sinh Suy hö häp xuät hien sóm sau khi sinh thiidng lien quan rät nhiéu den tién san khoa vä lúe sinh, can chü y höi tien sü dé cö hiíóng chán doän. Can höi tién sü dé non, dé ngat, sinh mo, vö öi sóm, dich öi bän, da nhuöm m äu phän su, bi lanh, me tiéu diidng, thai giä thäng..., dö lä cäc yéu tö nguy cd gäy suy hö häp. • Tim cäc däu hiéu läm säng Khö thef, nhip thd n h an h tren 60 lán/phút, hoäc thd - chäm diíói 30 lán/phút; - Cdn n g ü n g th ó tre n 20 giäy hoäc duói 20 giäy kém theo n h ip tim difói 100 lá n /p h ú t. - C änh m üi p h ä p phong (däp cän h m üi); - R üt löm long nguc, höm üc; - Tim quanh möi vä däu chi; - Thd rén (thi thd ra) 294
• D ành già su y hó h à p d ita vào ch i so S ilv e r m a n Binh thi/òng Nhe Nàng ^0 dièm | (1 dièm) (2 diem) D dònri rg i'c fcung ri Cùng chiou D' dòng ng'Jc Ngifdc chiéu thi hit vao it ndn bung lòm long ngi/c Khòng It Nhiéu Rut iòm hòm C/c K ióng it Nh é i Cành mùi phàp phóng Khòng Nhe Nhiéu Thò rén (thi thó ra) Khóng Nghe ttf xa it Khi tòng só dièm: < 5 là suy hò hàp nhe. > 5 là suy hò hàp nàng. Khi suy hó hàp nàng, ngoài chi só’ Silverm an trèn 5 dièm, thtfòng có kèm theo trièu chùng suy tu à n hoàn, ròi loan tri giàc, giàm trtfdng ltfc cd. • Do và theo d ói nóng do oxy S a 0 2 < 90%, P a 0 2 < 50mmHg, néu có dièu kièn. Neu khóng do dtfdc S a 0 2, vói càc dàu hièu làm sàng d trèn du dè chàn doàn có suy hò hàp. 1.2. Xur tri ban dau Suy hó hàp sd sinh là tìn h tra n g nàng, de nguy cd tù vong, càn phài chuyèn tré dén bènh vièn có khà nàng càp cùu sd sinh. Trtfóc và trong khi vàn chuyén bènh n h àn phài: - H ùt dòm dai d m ùi, mièng; - D àt tré nàm dàu cao, có hdi ngùa, kè mót gó’i nhò diiói vai dè dàm bào dviòng thd thàng; - Cung càp oxy ngay nè’u có; - Neu là tré sinh non có cdn ngùng thd, kicli thich tré bàng càch xoa vào liing tré trong vóng 10 giày. 2. C H A N O O À N V À XLT TR I TIE P TH E O 2.1. HÒi sùrc h ò hàp Suy hó hàp sd sinh do b à t cù nguyén n h àn nào, d b a t cù tuyén nào cùng phài làm hói sùc hò hàp nhanh, trtfóc tièn, sau dó mói tièn hành càc btfóc khàc: 295
• Làm thông di/àng thà - Hüt dóni dài d mùi, miêng; - D ât tré cl tu thé dâu cao, cô hdi ngûa; - D ân lUu da dày: giàm trUdng da dày; - Nêü nghi tâc mùi sau, dât ông thông miêng hâu, thd jua miêng; - Nêu nghi thoât vi hdành: d ât ông nôi khi quân giüp thd; - Nêu teo tnic quân: nàm dâu cad, h ù t tùi cùng trên liên tue; - Nêü tré không tu thd, thd ngâp hoâc nhip thd duôi 20 ân/phût: dùng bóng và m ât na hoi sùc ngay. • Cung cap oxy - Mue tiêu: giü S a 0 2 tù 90 - 96% ( P a 0 2: 50 - 80mmHg); - Bien phâp: thd dxy qua ông thông liiu liidng 0,5- 1lit/ )hüt; thd dxy qua mât na liiu liidng 3 - 51it/phüt; thd qua leu iiu liidng 8 - 10 lit/phüt. - Nông dô dxy theo nguyên tâc nong dô oxy th â p n h â t có iiêu quâ, F i0 2 100% nêu tre tim tâi; khi h é t tim giâm n h an h iân FiOa xuong duôi mùc an toàn (F i0 2 < 40%). - Theo dôi, thd oxy có hiêu quâ khi thâ’y tré dd khô thd, \hip thd giàm xuông mùc binh thiidng, co rù t long ngUc giàm, nôi và dâu chi hong. • Thông k h i âp lite diictng liên tue (CPAP - Continuous Positive \irw ay Pressure) Thông khi âp lüc dUdng liên tue dUdc chi dinh khi: - Tre sinh non có suy hô hâp, vân có nhip tü thd, tân sô’ thd ( 0 - 7 0 lân/phüt hoàc có cdn ngùng thd ngân duôi 20 giây. - Suy hô hâ'p sd sinh dà thd dxy qua leu vói nong dô oxy trên 30% nhiing không câi thiên; - Tré sd sinh, diêm Silverm an > 5 diêm , S a 0 2 < 90%; - P hù phoi, chây m âu phoi;
Diéu tri dii phòng xep phói d tré sinh non có suy hó hàp; Diéu tri con ngùng thd ngàn tam thdi 0 tré sinh non. • Thd mdy Th 80%; - PaCO -2 > 60 mmHg; pH < 7,25; - Càn gäy mè de tien hành phäu thu ät. 2.2. Chan doén nguyèn nhàn Suy hò hàp só sinh thiiòng do hai nhóm nguyèn nhàn chinh. • N guyèn nhàn tai phói, ditàng hò hàp - Thiiòng gap: bènh m àng trong, hói chùng hit, viém phoi, chàm tiéu dich phoi, täng äp lüc döng mach phoi. - It gàp: chày màu phoi, phói non, trà n khi m àng phòi, thiéu sàn phoi - Hiem gap: kén hdi bàm sinh, teo ló mùi sau, di dang long ngüc. • Nguyèn nhàn ngoài phoi - Di tàt: tim bàm sinh, th o àt vi hoành, giàm triidng lüc cd bàm sinh (Werding Hoffman). - Ró’i loan chuyèn hóa: toan màu, ha diidng màu. ha thàn nhièt, xd hóa tuy. - Bènh hè th à n kinh: x u àt huyét trong so, vièm màng nào, ngó dóc. - Do tuàn hoàn: m àt màu càp, da hong càu, tièu chày càp. - Dè chàn doàn nguyèn nhàn càn làm thèm mòt sò xét nghiém nhu X quang tim - phòi, còng thùc màu, sièu àm tim - phòi, khi màu. 297
Bang 6.5. Chan doän nguyèn nhän suy hö häp sö sinh thUdng gäp Làm sàng, càn làm sàng Bénh Tiéu sù Bièu hièn làm Tuoi thai X - quang sinh sàng, xét nghièm Màng trong Sinh non, Sinh non, Suy ho hap Phói hinh li/ói, Où thàng Ngat sòm sau sinh hình cày phé quàn Hit phàn su Où Ni/óc ói Long ngLfc Phói xep, xen ké thàng, xanh, Ngat cäng, da ù khi tì/ng vùng Già nhuòm phàn thàng su bong, cuóng rón vàng ùa. Viém phói Sinh non, Vd ói sòm, Sót, ha nhièt Oàm mò rài ràc, Où thàng Nifóc ói dò, vàng da ù khi phé quàn hói, sòm, bach cäu täng/ giàm. Me nhiém khuän Tràn khi Sinh non, Hit phàn Lóng ngife Có hình ành tràn màng phoi Où thàng su, cäng mòt bèn, khi Có hói sire bung trifóng. hö hà'p, tuan hoàn Thó nhanh, Sinh non, Sinh mo, Thò nhanh, it Täng dàm mach thoàng qua Où thàng Kep rón gay suy hò màu phói, rành hà'p näng. lièn thùy Cdn ngimg Sinh non Cdn ngCMg thò Phói bình thö trèn 20 giày thi/dng Trào ngi/dc Sinh non, Tim tirng cdn Sièu àm bung: 3 da dày - Où thàng sau bù, oc lan trào ngi/dc/ thiic quàn sCra. 5 phùt. Tim barn Moi tuoi Suy hò häp khi Bóng tim to, sinh trUòc 4 gid sau täng tuan hoàn sinh, khóng co phói/ hoäc giàm. rùt lóng ngi/c, Siéu àm tim. khóng thd rit ó thì thò ra. 298
LI ru DO CHAN OOÄN SUY HÖ HAP SO SINH Suy hö häp ü ät ring thöng müi - da däy 1_ Khöng väo Vtföng, cuön r Tit müi sau Teo thi/c quän ( X quang phoi Nguyen Tim Nguyen Thoät Nguyen Trän khi nhän bam nhän tai nhän mang vi trung sinh khäc hoänh phoi phoi i/dng Viem phoi Ngat Träo nguöc da däy Viem phoi hit Xuät huyet - thutquän Benh mang trong so Nhiem khuän huyet trong Viem mang Thieu mäu näo Soc Toan mäu 299
2.3. Xur tri tiép theo Xü tri tiép theo sau khi hòi süc hò häp bao gòm diè'u tri theo nguyèn nhän và diéu tri hö trö. 2.3.1. Diéu trj th eo n g u y è n nhän - Bènh màng trong: + Thö äp lüc düöng lién tue qua müi dè duy tri S a 0 2 > 90%, P a 0 2 > 50mniHg, vói F i0 2 > 0,4; P > 6cm H20 , döi vói tré sd sinh cän näng > 1250g; Hoäc ' + Dät nói khi quän cho thö niäy vói tré sö sinh < 1250g + Cho surfactant thay thè, lièu 100mg/kg/lieu. - Cdn ngüng thö ö tré sinh non: cafein 7%, Heu däu 20mg/ kg tiém tlnh mach, lièu duy tri 5mg/kg/ngày tièm tln h mach hoäc uòng, ngùng khi bènh nhän hét ngùng thö. Neu khóng có cafein có thè dùng theophyllin, nhiing dè có nguy có ngò dòc cao; và hò tró hò häp bäng thö äp lue dviöng lièn tue qua müi. - T rän khi m äng phöi chèn ép: choc hüt vä dän lviu khi màng phöi. - Trào ngUöc da däy - thüc quän: cho tré näm däu cao; chia thành nhièu büa än nhö, cho metochloprobamid 0,1 mg/kg/lieu, cäch nhau 6 giö, 20 phüt trtfóc büa än; làm däc süa bäng Anti - H2 (Cimetidin, ranitidin); hoäc cho thuöc üc chè böm proton (Omoprazole) khi träo ngücfc da dày • thüc quan näng gäy vièm thüc quän. - Ngö döc morphin: cho naloxon 0,lm g/kg/län tièm tlnh mach, có thè läp lai sau 30 phüt néu tré chüa tü thö, suy hó häp chüa cài thièn. - Thoät vi hoänh, teo thüc quän, täc müi sau, hòi chüng Pierre - Robin (cäm lem, hö vom häu, lüöi tu t ra sau) phäi phäu th u ä t cäp cüu. 300
Viêm phôi dùng khâng sinh thich hdp. Klidi dâu dùng am picillm và gentamycin hoàc cefotaxim. 2.Si.2. Dieu tr; ho tro - L à m g i.im t i ê u t h u t>xj + Bâo dam thân nhiêt'. dât tré trong môi triiông nhiêt dô 28 - 29nC Oông âp, südi ârn), quàn tré bâng khân âm nhiëu ldp; + Cung cap oxy âm, âm; + Bâo dâm dinh diidng, cung cap du nàng liidng tù 50 - 100 kcal/kg/ngày, chông ha diidng huyet. Tré sd sinh suv hô hâp tam nhin ân theo dvidng tiêu hôa, môi trtfdng düdng tïn h mach theo nhu càu, ket hdp truyen glucose 10%, lieu ban dâu 60 ml/ kg/24 gid (tùy theo ngày tuoi), theo dôi difdng huyê’t, giü dUdng huyét d mûc > 50mg/dl. Khi tré dd suy hô hâp cho àn qua ô'ng thông da dày, bâo dâm sô liidng. - Chông nhiem toan: Bênh nhi thiïdng cô toan chuyên hôa (pH < 7,25, P a C 0 2 < 40mmHg), chi bù bicarbonat 4,2% khi cô toan chuyên hôa nàng và không cô kèm toan hô hâp. Sô mEq bicarbonat cân th iêt = BE x cân nàng x 0,3. (lUu ÿ chî nên b ù 1/2 sô' ltfdng thiéu) Nê’u không do diidc khi m àu cô th é tiôc liidng 2mEq/kg. - C ân bâng diên giâi: cân theo dôi diên giâi do dê hôi phuc diên giâi thich hdp. - Dieu tri thiêu m âu néu cô bâng truyen khôl hông câu. - Dieu tri tinh trang da hong câu néu cô: hematocrit > 65%; da hong câu làm tâng dô nhdt mâu, gây nguy cd tàc mao mach phoi làm suy hô hâp, cô chî dinh thay mâu mot phân. - Dieu tri sôc nêu cô: hoi phuc th é tich tu â n hoàn bâng natrich lo ru re 0,9%, 10 -20ml/kg/gid. 301
CHÄM SÓC TRÉ SO SINH RÄT NHE CÂN KHI DE Theo dinh nghîa cüa To chúc y te the giói, tré rä t nhe cân khi dé là nhüng tré có cân nâng khi de diíói 1500g d bât kÿ tuoi thai nào. O niidc ta cüng n h u d nhiêu nUóc, tÿ lê tré sd sinh thâ'p cân chiê'm khoâng 6 - 8% trong dó có nhiêu tre có cân nâng ra t thâp khi dé. Cân nâng rä t thâ'p khi dé là do dé non hoàc suy dinh difdng thai, nên câc hê cd quan thiidng chtia hoàn chînh, neu không diidc chàm sóc tôt tré rä t dê bi ha thân nhiêt, suy hô hâ'p, nhiêm khuân nâng, nguy hiêm den tin h mang. 1. OÁNH GIÁ CÖ BÁN VÀ CAP CÍRJ BAN OAU 1.1. Diròng thö - Dânh giâ: xem diidng thd (müi, miêng, hong) có thông thoàng không (xuâ’t tie t ddm dài, cô bi gâp). - Xù tri: H ùt ddm dài d müi, miêng. D ât tré d tu th e tru n g gian. 1.2. Hô hâ'p - Dânh giâ: + Dê'm tân sô' thd. + Tim dâ'u hiêu rü t lôm long ngüc, cânh müi phâp phông, tiê'ng thd rên. + P h ât hiên da tim tâi + Nghe phôi: ri rào phê nang rô hay yeu - Xü tri: + Nêu thd nhanh trên 70 lâ n /lp h ü t hoâc thd châm 30-35 lâ n /lp h ü t, thd rên, rü t lôm long ngitc th ì cho thd CPAP âp lüc 5 cm niíóc. 302
+ Nêu tre ngùng thd dài trên 20 giây hoàc tim tâi nhiêu thì cho bop bóng qua m ât na, d à t ôiig nói k h i quân và thd mây nëu tré khòng thd lai tôt. 1.3 Tuân hoàn - Dânh già: + Dêm nhip tim. + Dêm tâ n sô mach, xem mach b â t rô hay không + Do huyet âp + Do thôi gian dây lai mao mach - Xü tri: Nêu mach n h an h trê n 170 lân /lp h û t, khô bât, hu y et âp ha, thdi gian dây lai cua mao mach trê n 3 giây th i phâi chông soc: + Hôi phuc khôi ltfdng tu â n hoàn; tiêm tïn h mach h uyet th an li inân 0,9% 20inl/kg cân nàng. + Cung cap oxy (nhii p h àn hô hâ'p ô trên). 1.4. Than kinh - D ânh giâ: + Tré có li bi không, nêu có là biêu h iên nâng. + Có dâp üng vói kich thich không. + Có co giâit không. - Xû tri: + N êu tré li bi, không dâp ûng vói kich thich phâi kiêm tr a diidng mâu và dieu tri h a diidng m âu, cho àn qua ôrig thông. + N êu có co giât: tiêm bàp p h én o b arb ital 10 mg/kg cân n ân g , phoi hçfp thêm sed u sen 0,5m g/kg cân n à n g nê’u tré chiia giâm co giât. 303
2. DÁNH GIÀ VÀ Xir TRI TIÉP THEO 2.1. Dành già tình trang dé rà tth â p càn - Cân cho tré và dành già mùc do theo Tò chúc y te th è giói: + Tré nhe cân khi dé: càn nâng khi dé duói 2500g + Tré r ä t nhe cân khi dé: cân näng khi dé duói 1500g + Tré quâ nhe cân khi dé: cân nàng khi dé dUdi 1000g - Do nhiêt dò: dùng nhiêt k è do dUdc dô th âp dê do nhiêt dò cho tré d da và h âu mon cho tré. - Dành già tuoi th a i theo bang dành già tuoi th ai và kÿ kinh cuòi cua me. - D ành già mùc do suy dinh dUdng, m at lóp md duói da cùa tré. D ành già tìn h tra n g càc he co quan: hô hàp, tu a n hoàn, th â n kinh, tiêu hoâ, tình tra n g vàng da d tré sd sinh dê phât hièn càc bènh kèm theo. 2.2. Càc xét nghièm càn làm - Công thúc m âu ngoai vi: chù y hiên tUdng cô dac màu, thièu m âu, tâ n g bach càu, giâm tièu cau... - Calci, duòng mâu: tré dé thâ'p cân râ't dê ha calci và duòng màu. - Tuÿ theo bènh kèm theo mà có thèm càc xét nghièm càn thièt: + Tré có suy hô hâ’p: Chup X quang phoi: tré rä t thâ'p cân khi dé thUdng có hôi chùng m àng trong, th è hièn trè n X quang ton thUdng d càc mùc dò sau: Mùc dò 1: câc nô't md d phoi rai râc, có dang hình luói, phòi nd it. 304
Múc dò 2: phói mò nhièu, chi nhin th äy cây phe quàn, phoi no kém, ein thäy 7 Jen 8 xudng suòli trê n phè trudag. Müc dô 3: mò toàn bô phoi, phôii nd rà't kém, chi th ä y 7 xiídng suòli trên jh è riídag. Klií m an kiêm tra tirili tra n g ù C 0 2, nim m toan chuyên hoi., i.oan ho häp, gap trong s u / ho h äp n ing. + Tré có däu hiêu roi loan tiêu hoá, nghi viêm ru ô t hoai tù: cân cho xét nghiêm diên giâi dô m áu (chû y tin h tra n g giam natri giâm kali), chup X ouang bung dê tim cäc däu hiêu trong viêm ruôt hoai tù (bóng hdi th à n h ruôt, viêm phù'' mac). + Tré có các däu hiêu co giât, ngùng thd dài, kich thich, khôc th é t cân cho siêu âm qua thóp dê’ p h â t h iên x u at huyêt màng nâo hoâc trong ch ât nâo. 2.3. Xù tri - Tiêp tue câc câp cùu cd ban ban d âu cho dên khi tré on dinh thoàt khôi tin h tra n g nâng. Doi vói tré có hôi chùng m àng ti ong nini các biêu lnên X quang dà qêu trê n thi cho dieu tri su rfactan t theo cách sau: + D àt ông nôi k h i quân + Lay thuoic su rfacta n t vào bdm tiêm vói lieu 4ml/kg (Newfactan) hoâc 1,25 dên 2,5ml/kg (Curosurf). + Neu dùng Curosurf thi bdm thàng vào ông nôi khi quân 1,25 den 2,5ml/kg. Bop bóng thd bâng tay trong 1 phút, sau dô cho thd m iy theo döi khi máu và toàn tran g bênh nhi. + Nêu dùng Newfactan, bdm thuôc vào ông nôi khi quân 2m l/l lân theo câc tii thê' nâm ngùa, nàm ^ighiêng, nghiêng trái. Sau môi lan bdm thuôc phâi theo döi dô bâo hoà oxy qua da bênh nhân, khi bâo hoà oxy tôt môi bdm tiêp vói tu th e tiêp theo. - Tre rä t nhe cân khi dê cùng cân dUdc dùng thuôc kich thich hô häp: cafein 10mg/kg/ngày dâu sau dó duy tri 5mg/kg/hàng 305
ngày hoäc theophylin 8m g/kg/ngày däu, sau dó duy tri 3mg/kg/ hàng ngày. - Tièm bäp vitamin K l lièu 1mg trong ngày däu sau de - Nuöi diidng: + D ät m òt diiòng tru y én tlnh mach, trong 48 già dàu chi nuòi bäng diiòng tln h mach. + Nuòi dtfdng bäng diidng tinh mach: Ngày dàu sau de: h u y et th a n h ngot 10% 70ml/kg/24 gid de dàm bào khóng ha diiòng màu. Ngày 2: bo sung thèm am ino acid l-2g/kg/24 gid neu khóì lifdng àn diiòng m ièng khòng du. Ngày 3: bo sung thèm (néu àn qua düdng m ièng khòng du lifdng) lipid 20% 1-2 g/kg/24 giò. Tù ngày th ù 3 b àt dàu vät süa cho tre än qua òng thòng da dày, 2 gid /làn. Khi tré có thè nuòt thì cho än bäng thìa, eoe Bang 6.6. Li/dng djch truyén và süfa cho tré Ngày tuoi 1 2 3 4 5 6 7 ngày ngày ngày ngày ngày ngày ngay Dich truyén 4 4 3 3 2 2 0 (ml/giò) Ltföng süfa trong 0 0 3 5 8 11 15 2 giò(ml) - Phòng chòng nhiém khuàn: do tré dé th àp cän có nguy cd cao bi nhièm k h u àn nèn càn cho tré khàng sinh (Ampicillin 80mg/kg/ngày). Càc chäm sóc cho tré phài tu y ét dóì vò trùng. Ngiidi chäm sóc tré phài rù a tay triióc mòi làn kham và chäm sóc tré. - Diè'u tri càc nguy cd kèm theo cùa tré rä t nhe cän khi dé: 306