Địa lý 12 - Những câu hỏi và bài tập kỹ năng: Phần 1

Chia sẻ: Trăm Năm Cô đơn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:56

Thêm vào BST

Báo xấu

308
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 tài liệu Câu hỏi và bài tập kỹ năng Địa lý 12 cung cấp cho người đọc các kiến thức về địa lí tự nhiên Việt Nam, địa lí dân cư, địa lí kinh tế, địa lí các ngành kinh tế Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Địa lý 12 - Những câu hỏi và bài tập kỹ năng: Phần 1

C^2SH . - P G S . T S . N G U Y E N DtfC V U C A U H O I VA B A I T A P K I NANG DIA L I 12 (Theo chitcfng trinh gidm tdi cua Bo GD vd DT) NHA XUAT BAN DAI HOC QUOC GIA HA NOI
NHA XUAT BAN DAI HQC QUOC GIA HA NQI 16 Hang Chuo'i - Hai Ba Trifng - Ha Npi Dien thoai: Bien tap - Che ban: (04) 3 9 7 1 4 8 9 6 ; Hanh chinh: (04) 3 9 7 1 4 8 9 9 ; Tong bien tap: (04) 3 9 7 1 4 8 9 7 Fax: (04) 9714899 * * -t Cac em hoc sinh lap 12 than men! Nham giiip cac em c6 tu lieu day du hem khi hoc mon Dia li, tac gia Chiu track nhi^m xuat ban: bien soan cuon Cau hoi va bai tap ki nang Dia li 12. Gidm doc - Tong bien tap: TS. P H A M T H I TRAM Cuon sach nay se giup cac em tim dugc lai giai dap cho cac cau hoi, bai tap trong chuang trinh va sach giao khoa Dia l i lop 12. Bien tap: THU TRANG Dong thai, cac em dugc thu sue vai cac cau hoi trac nghiem khach Che ban: NHA SACH HONG A N quan va mot so cau hoi tu luan khac bam sat theo ngi dung chuang trinh Trinh bay bia: giam tai. N H A SACH HONG A N Trong moi bai con c6 mot so cau hoi kho danh cho cac em luyen tap Doi tac lien ket xuat ban: de thi hoc sinh gioi Dia li. NHA SACH HONG A N Thuc hien dugc cac cau hoi va bai tap trong sach nay, cac em se nam vimg dugc ngi dung mon Dia l i lap 12, thanh thuc cac k l nang dia l i ca ban nhu: phan tich bang so lieu, ve bieu do va nhan xet, dgc ban do, doc Atlat Dia l i . . . giiip cac em vOng vang va tu tin trong cac ki thi quoc gia. Chiic cac em hoc tot va ngay cang c6 hung thii vai mon Dia li han. TAG GIA SACH LIEN K E T cmi^ivA BAI TAP KI NANG DIA LI 12 Ma so: 2L- 227BH2013 i M \ In 2 . 0 M cuon, kho'Me x 24cm in tai'cong ti Cd'ph^an in Van Lang - TP.H6 Chi IVIinh So xuat ban: 476- 2013/CXB/20 - 63/OHQGHN, ngay 12/4/2013 Quyet dmh xuat ban so: 219LK-XH/QD - NXBOHQGHN ngay 4/6/2013 in xong va nop luu chieu quy iil nam 2013 3
Bdif V I E T NAM T R E N D l / Q N G D O I MOT VA H O I NHAP • 1. Neu boi canh, dien bien va cac thanh tyu ciia cong cuoc Doi mffi kinh te - xa hoi ff nu-oc ta. Huang dan: a) Boi canh ,i\ Nen kinh te nuac ta sau chien tranh hi rai vao tinh trang khung hoang keo dai. Lam phat c6 thai ki luon a muc 3 con so. b) Dien bien - Cong cuoc doi mai dugc manh nha tu nam 1979, dau tien la tu ITnh vuc nong nghiep. - Duong loi doi mai la dua nen kinh te - xa hoi nuac ta phat trien theo baxuthe: + Dan chu hoa dai song kinh te - xa hoi. + Phat trien nen kinh te hang hoa nhieu thanh phan theo dinh huang xa hoi chu nghia. + Tang cuang giao luu va hop tac vai cac nuac tren the giai. c) Thanh twu - Nuac ta da thoat khoi tinh trang khung hoang kinh te - xa hoi keo dai. Lam phat dugc day lui va kiSm che a muc mot con so. - Toe do tang truang kinh te kha cao. - Ca cau kinh te chuyen dich theo huang cong nghiep hoa, hien dai hoa. - Ca cau kinh te theo lanh tho cflng chuyen bien ro net. - Dat dugc nhirng thanh tuu to Ion trong xoa doi giam ngheo. • 2. Neu boi canh va thanh tyu ciia naoc ta trong hoi nhap quoc te va lihu vyc. Huang dan: a) Boi canh - Toan chu hoa cho phep nuac ta tranh thii dugc cac nguon luc ben ngoai, dong thofi dat nen kinh te nuac ta vao the bi canh tranh quyet liet. - Viet Nam va Hoa Ki binh thuang hoa quan he tu dau nam 1995. - Nuac ta da tra thanh thanh vien cua ASEAN tu thang 7 - 1995. - Nuac ta gia nhap T6 chiic Thuang mai T h I giai (WTO) vao ngay ( 7/11/2006. b) Thanh tuu - Nuac ta da thu hiit manh cac ngu6n v6n dhu tu nuac ngoai (ODA, FDI).
- Co ckw chuyen dich theo huang cong nghiep hoa, hien dai hoa. Trong - Day manh hgp tac kinh te - khoa hoc ki thuat, khai thac tai nguyen, bao CO cdu, ti trong cua cong nghiep - xay dung tang nhanh nhdt, ti trong cua ve moi truong, an ninh khu vuc... khu vuc nong - lam - ngu nghiep timg buoc giam. - Day manh ngoai thuong, Viet Nam da tra thanh mot nuac xuk khau - Co cdu kinh tS theo lanh tho chuyen bien ro net. kha Ion vc mot so mat hang. - Dat dugc nhieu thanh tini trong xoa doi, giam ngheo. • 3. Ncu mot so djnh hu'ong chinh de day manh cong cuoc Doi moi 6' • 6. LTnh vyc du'Oc tien hanh doi moi dau tien la: nu-o'c ta. A. Cong nghiep. B. Nong nghiep. Huang dan: C. Dichvu. D. Tieu thu cong nghiep. - Thirc hien chiln luge toan dien vc tang truong va xoa doi giam ngheo. Huang dan: B - Moan thicn va thuc hien dong bo the che kinh te thi truong dinh huong • 7. Cong cuoc D6i mdi du-oc manh nha tu- nam: xa hoi chu nghia. A. 1979. B. 1980. - Day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa gan vai phat trien nen kinh te C. 1981. D.1982. tri thuc. Huang dan: A - Day manh hoi nhap kinh te quoc te de tang tiem lire kinh te quoc gia. • 8. Viet Nam va Hoa Ki binh thu-o-ng hoa quan h? vao nam: - Co cac giai phap hiJu hieu bao ve tai nguyen, moi truong va phat trien A. 1994. B.1995. ben virng. C. 1996. D. 1997. - Day manh phat trien giao due, y te, phat trien nen van hoa mai, chong Huang dan: B lai cac te nan xa hoi, mat trai cua kinh te thi truong. • 9. Nu-oc ta da la thanh vien ciia ASEAN tit nam: • 4. Boi canh quoc te nhu-ng nam cuoi the ki X X c6 anh hu'dug nhu' the A. 1994. B.1995. nao den cong cuoc Doi moi a nu-dc ta? C. 1996. D. 1997. Huang dan: Huang dan: B ~ Boi canh: Tinh hinh quoc te dien bien het sue phuc tap (Nhieu nuac XHCN a Dong Au va Lien X6 tien hanh cai each nhung khong thanh cong. • 10. Viet Nam da chinh thiic tro thanh thanh vien ciia To chii-c Lien X6, thanh tri cua phe XHCN tan ra, nhieu nuac XtlCN khac chuycn Thu-oTig mai the gioi vao nam: doi nen kinh te va duang loi phat trien...). A. 2000. B. 2002. C.2004. D. 2007. - Anh huong den cong cuoc Doi mai cua nuac ta: Huang dan: D < + Doi mai 6f nuac ta la tat yeu va khong c6 su lua chpn nao khac. + Nuac ta hoc tap dugc kinh nghiem cua cac nuac de chon huong Doi mai dung dan, dua cong cuoc Doi mai cua nuac ta den thanh cong. • 5. Hay tim cac dan chii'ng ve thanh tu'u ciia cong cuoc Doi moi 6" nu-oc ta. Huang dan: - Lam phat dugc day lui. - Toe do tang truong GDP kha cao. Nam 1999, du chiu anh huong cua cuoc khung hoang tai chinh khu vuc, nlumg toe do tang truong van dat muc 4,8% va da tang len 8,4% vao nam 2005. 7
+ Co han 4000 hon dao Ion nho, phan Ian la cac dao ven ba va c6 hai DIA LI T y N H I E N quin dao a ngoai khai xa tren Bi6n Dong la quan dao Hoang Sa (thuoc thanh ph6 Da Ning) va qudn dao Truang Sa (thuoc tinh Khanh Hoa). • 3. Neu pham vi lanh th6 vung bien ciia nuoc ta. V I T R I D I A L I V A L I C H SU" P H A T T R I E N L A N H T H O Huang ddn: Vung biSn cua nuac ta bao gom: noi thuy, lanh hai, vung tiep giap lanh hai, vung dac quygn ve kinh te va ihkm luc dia. Nuac ta c6 chu quyen tren J3dl 2 VI TRI DIA L t P H A M VI L A N H T H O mot vung biSn khoang tren 1 trieu km^ tai Bien Dong. + Noi thuy la vung nuoc tilp giap vai dat lien, a phia trong duong ca sa. • L Neu vi tri dia ii cua nu-ffc ta. + Lanh hai la vung biln thuoc chu quyen quoc gia tren bien, c6 chieu Huang dan: rong 12 hai li (1 hai li = 1852m). - - Nuac ta nam a ria pliia dong cua ban dao Dong Duong, gan trung tam + Vung tiSp giap lanh hai la vung biln dugc quy dinh nham dam bao cua Ichu vuc Dong Nam A. Tren dSt liln giap Trung Qu6c, Lao, Campuchia; cho vice thuc hien chu quy^n cua nuac ven bien, rong 12 hai l i . tren bign giap Malaixia, Brunay, Phiiippin, Trung Quoc, Campuchia. + Vung dac quySn vh kinh \t la vung tiep lien vai lanh hai va hop vai - Phan tren dal li^n: lanh hai thanh mot vung biln rong 200 hai l i tinh tu duong ca sa. C) vung + DiSm eye BSc a vT do 23°23'B tai xa Lung Cu, huy|n D6ng Van, nay, Nha nuac ta c6 chu quygn hoan toan ve kinh te nhung van de cac nuoc tinh Ha Giang. khac dugc dat 6ng din dSu, day cap ngdm va tau thuySn, may bay nuac + Diem cue Nam a vT do 8"34'B tai xa Dat Mui, huyen Ngoc Hi6n, ngoai dugc tu do \h hang hai va hang khong nhu Cong uac quoc te quy dinh. tinh Ca Mau. + Th6m luc dia nuac ta la phan ngam dual bien va long dat dual day + Diem cue Tay a Icinh do 102°09'D tai xa Sin T h k , huyen Muong bign thuoc phSn luc dia keo dai, ma rong ra ngoai lanh hai cho den ba ngoai Nhe, tinh Dien Bien. cua ria luc dia, c6 do sau khoang 200m hoac hon nua. Nai nao ba ngoai cua ria + D i l m cue Dong nSm a kinh do 109°24'D tai xa Van Thanh, huyen luc dia each duong ca sa khong dSn 200 hai li thi them luc dia nai ay dugc tinh Van Ninh, tinh Khanh Hoa. dSn 200 hai li. Nha nuac ta c6 chu quySn hoan toan vh mat tham do, khai thac, bao ve va quan li cac tai nguyen thien nhien a them luc dia Viet Nam. - 6 ngoai khai, cae dao keo dai tai tan khoang vT do 6°50'B, va tu khoang kinh do 101''D dSn tren 117"20'D tai Biln Dong. • 4. Neu y nghia ty nhien cua vi tri dia li va pham vi lanh tho nu-ffc ta. - Dai bo phan nuac ta nam tron trong khu vuc gid (mui gia) thu 7, tinh Huang ddn: tu khu vuc gia g6c (gia GMT). - V i tri dia li da quy dinh dac diSm ca ban cua thien nhien nuac ta la • 2. Neu pham vi lanh tho viing dat ciia nu-ffc ta. mang tinh chat nhiet dai am gio mua. Huang ddn: - Nuac ta nam a vi tri tiSp giap giua luc dia va dai duang tren vanh dai - Vung dit sinh khoang chau A - Thai Binh Duong, tren duang di luxi va di cu cua + Toan bo phan dit Whn va cac hai dao c6 t6ng dien tich la 331.212km^ nhifiu loai dong thuc vat nen c6 nhiSu tai nguyen khoang san va tai nguyen + Nuac ta c6 han 4600km duong bien giai tren dat lign (duong bien sinh vat v6 cung quy gia. giai Viet Nam - Trung Qu6c dai hon 1400km, Viet Nam - Lao dai gSn - V i tri va hinh th6 nuac ta da tao nen su phan hoa da dang cua tu nhien 2100km, Viet Nam - Campuchia dai han 1100km). PhSn Ian bien giai nim thanh cac vung tu nhien khac nhau giiia mien Bac vai mien Nam, giija mien d mien niii, con lai nSm a vung d6ng bSng. niii va dong bang, ven bien, hai dao. + Duong ba biln dai 3260km chay dai tu thi xa Mong Cai (Quang - Nuac ta ciang n i m trong vung c6 nhieu thien tai tren the giai (nhat la Ninh) den thi xa Ha Tien (Kien Giang) bao, hi lut, han ban) thuang xuyen xay ra hang nam. 8 9
• 5. Trinh bay y nghia kinh te, van hoa - xa hoi va quoc phong ciia v| + Nuac ta cung nam trong vung c6 nhieu thien tai tren th^ giai nh^t la tri dja li va pham vi lanh tho niroc ta. bao, lu lut, ban ban thuang xay ra hang nam. Huang dan: • 8. Quan dao ciia nuoc ta nkm a ngoai khoi xa tren Uign Dong la: Ve kinh te: A. HoangSa. ' B. Thd Chu. + Vict Nam nam tren nga tu ducmg hang hai va hang khong quoc te quan trong, tao dieu kicn thuan igi cho nuac ta giao luu vai cac nuac trong C. Truang Sa. D. Cau A + C dung. khu vuc va tren the giai. Huang dm: D + Nuac ta con la cua ngo ma loi ra bicn thuan Igi cho cac nuac • 9. Viing bicn chii quyen ciia Vict Nam tren Bicn Dong rong khoang Lao, Dong Bac Thai Lan, Campuchia va khu vuc Tay Nam Trung Quoc. (tricu km^): Vi tri dia li thuan Igi nhu vay c6 y nghia rat quan trong trong viec phat A. 1,0. B. 2,0. C. 3,0. D. 4,0. trien cac nganh kinh te, cac viing lanh tho, tao dieu kien thuc hien chinh Huang dan: A ^ ; sach ma cua, hoi nhap vai cac nuac tren the giai, thu hut von dau tu cua nuac ngoai. • 10. Vung dat la: A. Phan dat lien giap bien. - Ve van hoa - xa hoi: B. Toan bo phan dat lien va cac hai dao. + V i tri dia li tao dieu kien thuan Igi cho nuac ta chung song hoa binh, hgp tac hiru nghi va cung phat trien vai cac nuac, dac biet la vai cac nuac C. Phan dugc giai ban bai duang bien giai va duang ba bien. lang gicng va cac nuac trong khu vuc Dong Nam A. D. Cac hai dao va vimg dong bang vcn bien; - Bien Dong doi vai nuac ta la mot huang chien luge c6 y nghia song Huang dan: B con trong cong cugc xay dung, phat trien kinh te va bao ve dat nuac. • 11. Nho tiep giap bicn, nen nuo-c ta c6: • 6. Hay cho biet vi sao nirdc ta khong c6 khi hau kho ban nhir mot so A. Nen nhiet do cao, nhieu anh nang. nu'6'c CO cung vi do? B. Khi hau c6 hai mua ro ret. Huang dan: Do vi tri dia li ciia nuac ta: C. Lugng mua va dp am lan. - Nam trong khu vuc anh huong cCia che do gio Mau dich va gio mua D. Nhieu tai nguyen khoang san va sinh vat. chau A, khu vuc gio mua dien hinh nhat tren thS giai. Huang dan: C - Tiep giap vai Bien Dong, nguon du trG doi dao ve nhiet va am, chiu anh huang sau sac cua bien. • 12. Nam o' vi tri tiep giap giira luc dja va dai du-ffng tren vanh dai sinh khoang chau A - Thai Binh Duong, nen Viet Nam c6: • 7. Ncu y nghia ciia vj tri dia li va pham vi lanh tho Viet Nam. Huang dan: A. Nhieu tai nguyen sinh vat quy gia. - Y nghia tu nhien B. Nhieu tai nguyen khoang san. + V i tri dia l i da quy dinh dac diem ca ban ciia thien nhien nuac ta C. Nhicu vung tu nhien tren lanh tho. mang tinh chat nhiet dai am gio mua. D. Nhieu bao va lii lut, han han. + Nuac ta nam a vi tri tiep giap giila luc dia va dai duong tren vanh Huang dan: B dai sinh khoang chau A - Thai Binh Duang, tren duang di luu va di cu cua • 13. Dya vao ban do Cac nu-oc Dong Nam A va ban d6 Dja li tur nhien nhicu loai dgng thuc vat nen c6 nhieu tai nguyen khoang san va tai nguyen Vict Nam, hay cho biet nu-ffc ta ti^p giap voi cac nu-oc nao tren dat sinh vat v6 cung quy gia. lien va tren bien. + V i tri va hinh the nuac ta da tao nen su phan hoa da dang cua tu - Tren dat lien: Trung Quoc, Lao, Campuchia. nhien thanh cac vung tu nhien khac nhau giiia mifin BSc vai mign Nam, - Tren bien: Trung Qu6c, Campuchia, Philippin, Malaixia, Brunay, giua mien nui va dong bang, ven bien, hai dao. Indonexia, Xingapo, Thai Lan. 10 11
• 14. Dya vao kien thuc da hoc, hay cho biet pham vi lanh tho cua moi T H I / C H A N H : V E UiOC D O V I E T N A M nu-6c bao gom nhung bo phan nao? Huang ddn: Pham vi lanh tho ciia moi nuac bao g6m 3 bo phan: Vung dat, vung bien va vung trai. Huang ddn: • 15. Hay k£ ten mot so cu-a kh^u quan trong tren dirtmg bien gioi vo-i cac niroc Trung Quoc, Lao, Campuchia cua nu-oc ta. 1. Ve khung 6 vuong 'Huang ddn: - Khung 6 vuong gom 40 6 (5x8), danh s6 thu tu theo trat tu: theo hang - Tren duang bien giai vai Trung Qu6c: cua khiu Mong Cai, Hun Nghi, tu trai qua phai (tu A dSn E) theo hang doc tu tren xu6ng (tu 1 dSn 8). Dong Dang, Lao Cai... 2. Xac dinh cac difim khSng che va cac duang khong che. N6i lai thanh - Tren duang bien giai vai Lao: cua khSu Can Tree, Lao Bao... khung khSng ch6 hinh dang lanh th6 Viet Nam (phin ddt liSn). - Tren duang bien giai vai Campuchia: cua khSu Moc Bai, VTnh Xuang... 3. Ve tung doan bien giai va ba biln d6 hop lai thanh khung lanh tho Viet • 16. Hay xac dinh vi tri dja li va pham vi lanh th6 nuoc ta tren ban d6 Cac nu-dc Dong Nam A. Nam (phan dat liSn). Co t h i c6 each ve nhu sau: Huang ddn: - Vc doan 1: tu dilm cue Tay (xa Sin Thdu, Dien Bien) din thanh ph6 a) Vitridiali Lao Cai. - O ria phia dong cua ban dao Dong Duang, a gan trung tam cua khu vuc - Ve doan 2: tir thanh ph6 Lao Cai din Lung Cu (diem cue Bac). Dong Nam A. ^ Ve doan 3: tu Lung Cu din Mong Cai (Quang Ninh). -- Giap cac nuac tren dSt Whn va tren biln: + Tren dat lien: Trung Qu6c, Lao, Campuchia. - Ve doan 4: tu Mong Cai din phia nam d6ng bang song Hong. + Tren bien: Trung Qu6c, Campuchia, Philippin, Malaixia, Brunay, - Ve doan 5: tu phia Nam d6ng bang song 116ng den phia nam Hoanh Indonexia, Xingapo, Thai Lan San (chii y hinh dang ba biln doan Hoanh San an lan ra bien). - Nam trong khung ciia he toa do dia If: " Ve doan 6: tu Nam Hoanh San din Nam Trung Bo (chu y vi tri cua Da Phan tren ddt liin: Nang a goc vuong D4). + Digm cue BSC a vT do 23"23'B tai xa Lung Cu, huyen D6ng Van, tinh Ha Giang. ~ Ve doan 7: tu Nam Trung Bo den mui Ca Mau. + Di5m cue Nam a vT do 8°34'B tai xa Bk Mui, huyen Ngoc Hien, - Ve doan 8: tu mui Ca Mau din Rach Gia va tu Rach Gia din Ha Tien. tinh Ca Mau. - Ve doan 9: bicn giai giija d6ng bang Nam Bo va Campuchia. + Digm cue Tay a kinh do 102°09'D tai xa Sin T h k , huyen Muang - Ve doan 10: bien giai giiia Tay Nguyen, Quang Nam vai Campuchia Nhe, tinh Dien Bien. va Lao. + mkm cue Dong a kinh do 109°24'D tai xa Van Thanh, huyen Van Ninh, tinh Khanh Hoa. - Ve doan 11: bicn giai tu Thua Thien Hul tai cue Tay Nghe An vai Lao. • d ngoai khai, cac dao keo dai tai tan khoang vT do 6°50'B, va tu khoang - Ve doan 12: bicn giaii phia tay cua Nghe An, Thanh Hoa vai Lao. kinh do 101 "D dSn tren 117"20' D tai Bi6n Dong. - Ve doan 13: phan con lai cua bien giai phia nam San La, tay Dien Bien - Dai bo phan nuac ta nam tron trong khu vuc gia (mui gia) thu 7, tinh vai Lao. tu khu vuc giof g6c (gia GMT). b) Pham vi lanh thd 4. Ve cac qu^n dao Hoang Sa, Truang Sa. Cac quln dao nay phan lan la dao - Bao gom vung dk, vung biln va vung trai. san ho, nen c6 t h i t h i hien ki hieu dao san ho mot each tugng trung. - Vung dat (toan bo dSt \\hn va cac hai dao): 331 212kml 5. Ve cac song chinh. - Vung bien bao gom: laoi thiiy, lanh hai, vung tigp giap lanh hai, vung 6. D i l n len luge d6 cac thanh phi, thi xa theo yeu cau. dac quyen \h kinh tk va thSm luc dia. Lim y chi hai qudn dao Hodng Sa vd Truang Sa. 13
D A C D I E M C H U N G CUA T l / N H I E N + Kh6i nui Kon Turn va kh6i nui cue Nam Trung Bo c6 dja hinh ma rong va nang cao. d6c ve phia dong. + Cac cao nguyen badan Play Ku, DakLak, Ma Nong, Di Linh c6 dia Bdl6 DAT Nl/O'C NHIEU D O I N U I hinh tuang doi bang phang, lam thanh cac hk mat cao 500 - 800 - 1000m va cac ban binh nguyen xen doi a phia tay. • 1. Trinh bay dac diem chung ciia dja hinh niro-c ta. • 5. Neu dac didm ciia dia hinh ban binh nguyen va vung doi trung du Huang dan: nuo-c ta. -~ I3ia hinh doi niii chicm phan IcVn dien tich, nhung' chu yeu la doi nui thap. Huang dan: + Dia hinh doi nui chicm tai 3/4 dien li'ch dSt dai, nhung chu yeu la - Ban binh nguyen a Dong Nam Bo vai bac them phu sa c6 cao khoang doi niii thap (chicm 60% dien tich). 100m va b£ mat phu badan cao chung 200m. + Dong bang chi chiem 1/4 dien tich dat dai. - Dia hinh d6i trung du phSn nhiSu do tac dong cua dong chay chia cat - Huong nui: tay bac - dong nam va hudng vong cung. cac thim phu sa c6. Dai d6i trung du rong nhdt nim a ria d6ng bang song - Dia hinh rat da dang va phan chia thanh cac khu vuc. H6ng va thu hep a ria d6ng bang ven bien mien Trung. • 2. Trinh bay dac diem dia hinh viing niii Dong BSc. • 6. Neu nhung di£m khac nhau ve dja hinh giira hai viing niii Dong Bac va Tay Bac. Huang dan: Huang dan: - Nam a ta ngan song Hong. - Vung niii Dong Bac: - Co 4 canh cung Ian chum dau a Tam Dao, ma ra ve phia bad va phia dong: Song Gam, Ngan San, BSc San, Dong TriSu. + Nam a ta ngan song Hong. + Co 4 canh cung Ian chum d4u a Tam Dao, ma ra ve phia bac va - Dia hinh nui thap chicm ph&i Ian dien tich. phia dong: Song Gam, Ngan Son, Bac San, Dong TriSu. - Dia hinh thco huang nghicng chung tay bac - dong nam. Nhung dinh nui cao trcn 2000m nam trcn vung Thugng ngu6n song Chay. Cac kh6i niii + Dia hinh nui th4p chicm phan Ian dien tich. da voi do so cao tren 1000m nam a bien giai Viet - Trung. Trung tam la + Dia hinh theo huang nghieng chung tay bac - dong nam. Nhung dinh vung doi nui thSp 500 - 600m. Va phia bi6n, do cao con khoang 100m. niii cao trcn 2000m nam tren vung Thugng ngu6n song Chay. Cac khoi niii da voi do so cao trcn 1000m nam a bien giai Viet - Trung. Trung tam la • 3. Trinh bay dac diem dja hinh vung niii Tay BSc. vung d6i niii thdp 500 - 600m. V6 phia bien, do cao con khoang 100m. Huang dan: Nam giua song H6ng va song Ca, c6 dia hinh cao nhdt nuac - Vung niii Tay Bac: ta vai 3 dai dia hinh cung huang tay bac - dong nam (Phia dong la day Hoang Lien San. phia tay la dia hinh nui trung binh vai day song Ma chay + Nam giija song Hong va song Ca. doc bien giai Viet - Lao, a giija thap han la day niii xen cac son nguyen, + Co dia hinh cao nhat nuac ta. cao nguyen da voi). + Co 3 mach niii Ian huang tay bac - dong nam (phia dong la day • 4. Trinh bay dac diem dia hinh viing niii TruoTig Son B3c va Tru-crng Hoang Lien San. phia tay la dia hinh niii trung binh vai day song Ma chay Son Nam. doc bien giai Vict - Lao, a giira thap han la day niii xen cac son nguyen, Huang dan: cao nguyen da voi). • 7. Dia hinh vung niii BSc Truotig Son va viing niii Nam Truong Son - Vung nui Truang San BSc: tu nam song Ca tai dco Hai Van, g6m cac khac nhau nhu-the nao? day nui song song va so le thco huang lay BSc - Dong Nam vai dja th6 cao a hai dau va thap a doan giua. Huang dan: - Viing niii Truang San Bac: Gom cac day nui song song va so le theo - Vung niii Truang San Nam: huang tay bac - dong nam vai dia thfi thSp va hep ngang, dugc nang cao a + Gom cac khoi nui va cac cao nguyen. hai dau va thap trung a doan giila. 1A 15
- Vung nui Truang San Nam: G6m cac kh6i niii va cac cao nguyen (kh6i • 13. Dua vao hinh 6 S G K (Dia hinh), hay neu nhan xet ve dac diem mil Kon Turn va khoi nui cue Nam Trung Bo c6 dia hinh m a rong va nang dia hinh Viet Nam. cao, d6c vS phia dong; cac cao nguyen badan Play K u , Daklik, M a Nong, Huang ddn: Quan sat hinh 6 SGK, c6 the th4y dugc dia hinh nuac ta c6 Di Linh c6 dia hinh tuang d6i bang phing, lam thanh cac be mat cao 500 - 3 dac d i l m chu yeu: 800 - 1000m) va ban binh nguyen xcn d6i a phi'a tay. - Dia hinh d6i niii chi6m phSn Ion dien tich, nhung chu yeu la doi niii thap. • 8. Bieu liien nao sau day chirng to ro ret dia hinh niii Viet Nam da dang? - Hucmg niii: tay hie - dong nam va huang vong cung. A . Mien niii c6 cac cao nguyen badan xep tang va cao nguyen da voi. - Dia hinh rat da dang va phan chia thanh cac khu vyc. B. Ben canh cac day mil cao, d6 so, a mifin niii c6 nhiSu niii th§p. • 14. Du-a vao hinh 6 S G K (Dia hinh), neu sy da dang dia hinh nu-6"c ta. C. Ben canh mil, miSn niii con c6 d6i. Hu(/ng ddn: Quan sat hinh 6, thky dia hinh nuac ta rat da dang, bieu hien a: D. Mien niii c6 nui cao, niii trung binh, niii th^p, cao nguyen, son nguyen,... - Mikn niii nuac ta c6 nhiSu kieu dia hinh khac nhau ve do cao, do doc Huang dan: D va hinh dang: • 9. Net noi bat ciia dia hinh viing niii Dong B5c la: + N i i i cao: c6 do cao tuyet d6i tren 2000m, v i du nhu Phanxipang A . Co dia hinh cao nhat nuac ta. (3143m). B. Co 3 mach niii Ian huang tay hie - dong nam. + N i i i trung binh: c6 dinh cao t u 1000 - 2000m, v i du nhu: Tay Con C. Dia hinh mil thap chiSm phdn Ian dien tich. LTnh (2419m), Pu Hoat (2452m), Dong Ngai (1774m),... D. Gom cac day niii song song va so le huang tay bSc - dong nam. + N i i i thap: do cao t u 500 - 1000m. v i du nhu: Chu Pao (922m), Ba Huang dan: B Ra(723m)... • 10. Net n6i bat ciia dia hinh vung nui Tay BSc la: + Son nguyen: son nguyen Da Lat, san nguyen Ha Giang... A . Gom cac khoi niii va cao nguyen. + Cao nguyen: cao nguyen San La, cao nguyen Moc Chau, cac cao B. Co nhieu day niii cao va do so nhat nuac ta. nguyen badan a Tay Nguyen (Kon Tum, Play K u , DakLak, M a Nong, Lam C. Co bon canh cung Ian. Vien, D i Linh). D. Dia hinh thap va hep ngang. + D 6 i : vung d6i Dong B i c tir chan canh cung Ngan San den chan Huang dan: B canh cung Duyen hai,... • 11. Su- khac nhau ro net giira viing niii Tru-ong Son BSc so voi + Ban binh nguyen: trung du Phii Thg, VTnh Phiic, Thai Nguyen, BSc Truong Son Nam la: Giang va a Dong Nam Bo... A . Thap va hep ngang. + Dia hinh cacxta: thung - d6ng cacxta (ria niii BSc San), niii cacxta B. Huang niii vong cung. (Pu Tha Ca a Ha Giang), san nguyen cacxta (Quan Ba - D6ng Van), hang C. Tinh bat doi xung giila hai suon ro net han. dong cacxta (Phong Nha)... D. Vung niii g6m cac kh6i niii va cao nguyen. + Thung lung va long chao mien niii: Dien Bien, NghTa Lo, A n Khe... Huang dan: A - Ba bien nuac ta c6 nhieu kieu dia hinh khac nhau. • 12. K h a nang phat tricn du Ijch 6' mien niii bSt nguon tu": + Dia hinh bof hikn boi tu: dia hinh tarn giac chau a khu vuc cua song A. Nguon khoang san d6i dao. Hong, khu vuc ba b'lkn t u cua song Sai Gon den Ha Tien. B. Tiem nang thuy dien Ian. + Dia hinh ba biSn mai mon: doan ba hikn tir mui Dai Lanh (Phu Yen) C. Phong canh dep. d§n mui Dinh (Ninh Thuan). D. Dia hinh d6i niii th^p. + Dia hinh ba b i l n b6i tu - mai mon: khu vuc ven b i l n Quang Ninh, Huang ddn: C . ;l ba hikn t u Thanh Hoa d i n miii Dinh, t u Niiiili TliuAii iicn V t o S Ta"- -r- TW \ ; i £ N TIWH^JNH THUAW
chang chit; vk mua lu, nuac ngap tren dien rong, con ve mua can, nuac trifiu • 15. Quan sat hinh 6 S G K (Dja hinh), nhan biet cac canh cung va neu lin manh lam 2/3 dien tich dong bang bi nhiem man. D6ng bang c6 cac nhan xet vc do cao dja hinh Dong BSc. vung trung Ian nhu D6ng Thap M u a i , T u giac Long Xuyen,... Huang dan: - D6ng bang ven b i l n mien Trung: - Cac canh cung: Song Gam, Ngan Son, B i c Son, Dong Trieu. + Co tong dien tich 15 OOOkm^, phSn nhigu hep ngang va bi chia cat - Do cao dia hinh cua vimg: thanh nhieu d6ng bang nho. + Phan Ian la dia hinh niii thap. + Ci nhiku dong bang thuofng c6 su phan chia lam 3 dai: giap biln la + Nhung dinh nui cao tren 2000m nam tren vung Thuong ngu6n song Chay c6n cat, dkm pha; giila la vung thap trung, dai trong cung da dugc b6i tu thanh d6ng bang. + Cac khoi nui da voi do so cao tren 1000m n^m a bien gidd Viet - Trung. + Trong su hinh thanh dong bang, bien dong vai tro chu yeu. Ddt c6 + Trung tam la vung doi nui thSp 500 - 600m. dac tinh ngheo, it phu sa. + Ve phia bien, do cao con khoang 100m. • 2. Neu cac the manh va ban che ve tu nhien ciia khu v y c doi nui doi • 16. Hay xac dinh tren hinh 6 S G K (Dia hinh) cac day niii Idn cua vol phat tricn kinh te - xa hoi. i L Tay Bac. Huang dan: iVb HuoTig dan: Cac day nui Ion: lloang Lien San, day song M a (tir Khoan a) Cac the manh La San den song Ca). - Khoang san: cac mo khoang san tap trung a vung doi nui la nguyen, • 17. D y a vac hinh 6 S G K (Dja hinh), nhan xet ve do cao va hirong day nhien lieu cho nhieu nganh cong nghiep. niii giii-a Bac Trucmg Son va Nam Trirtrng San. - Rung va ddt trong: tao ca sa cho phat trien nen nong, lam nghiep nhiet Huang dan: dai, da dang hoa cay trong. + Tai nguyen rung giau c6 \h thanh phSn loai dong, thuc vat va nhieu - Do cao: Truang San BSc c6 nui thap han Trucmg San Nam. N u i a loai quy hicm. Truang San Bac chii yeu la nui thSp va trung binh, nui a Truang San Nam + Cac be mat cao nguyen va cac thung IQng tao thuan Igi cho viec CO nhung dinh cao tren 2000m. hinh thanh cac vung chuyen canh cay cong nghiep, cay an qua, phat trien - Huang: Truang San Bac c6 huang tay bac - dong nam, Truang San chan nuoi dai gia sue va trong cay luong thuc. • • Nam CO huang vong cung, quay be loi ra hlkn (cac kh6i nui va day niii iikp + Dia hinh ban binh nguyen va doi trung du thich hgp de trong cac cay nhau huang tay bac - dong nam, bac - nam, dong bac - tay nam). cong nghiep, cay an qua va hoa mau. - Nguon thuy nang: cac song mien nui c6 tiem nang thuy dien rat Ian. OAT Nl/aC NHIEU DOI NUI (tiep theo) - Tiem nang du lich: xmkn niii c6 dieu kien de phat trien cac loai hinh du lich (tham quan, nghi duong, du lich sinh thai...). b) Cac mat han che • 1. Trinh bay dac diem dia hinh cua lihu vu-c d6ng bkng nvt&c ta. - Dia hinh bi chia cat manh, nhieu song suoi, hem vuc, suan doc gay tra Huang dan: ngai cho giao thong, cho viec khai thac tai nguyen va giao l u u kinh te giua - Dong bang chau tho song: dugc thanh tao va phat trign do phu sa song cac vung. boi tu dan tren mot vinh bien nong, thkm luc dia m a rong. - Do mua nhigu, do d6c Ion, mi6n nui con la nai xay ra nhieu thien tai (lu + Dong bang song Hong: rong khoang 15 OOOkm^, dia hinh cao a ria phia nguon, IQ quet, xoi mon, trugt l a dat...). tay, tay bac, thap dan ra hikn va bi chia cat thanh nhigu 6. Do c6 de ven song - Tai cac dut gay sau c6 nguy ca phat sinh dong dat. ngan lu nen vung trong de khong dugc boi tu phu sa g6m cac khu rugng cao bac - Vung niii da voi theu ddt trSng trot va khan hiem nuac. mau va cac 6 trOng ngap nuac; vung ngoai de dugc b6i phu sa hang nam. - Tren cac vung niii cao, dia hinh higm tra, cugc song ciia nguai dan gap + Dong bang song Cuu Long (Tay Nam Bg): rong 40 OOOkm^, dia nhieu kho khan. hinh thap, phang. Tren be mat dong bang c6 mang luoi song ngoi kenh rach 19
• 3. Neu cac the manh va han che ve tu- nhicn ciia khu vyc doi nui doi • 6. Neu dac diCm cua dai dong bang ven bi£n mien Trung. vol phat trien kinh te - xa hoi. Huang dan: Huang dan: - Co tong dien tich 15 OOOkm^ phin nhiSu hep ngang va bi chia cat - Cac the manh: thanh nhiki ddng bang nho, chi c6 mot so d6ng bang dugc ma rong a ctra + La ca sa de phat trien nong nghiep nhiet dai, da dang hoa cac loai song Ian (d6ng bang Thanh Hoa, Nghe An, Quang Nam, Phu Yen). nong san, dac biet la lua nuac. ^ nhi^u d6ng bang thuang c6 su phan chia lam 3 dai: giap bien la c6n + Cung cap cac nguon Igi thien nhien khac nhu khoang san, thuy san cat, dam pha; giua la vung thip trung, dai trong cung da dugc b6i tu thanh va lam san. dSngbang. ^ ^ , , + La nai c6 dieu kien de tap trung cac thanh ph6, khu cong nghiep, - Trong su hinh thanh d6ng bang, biln dong vai tro chu yeu. Dat c6 dac trung tam thucmg mai. tinh nghco, it phu sa. • 7. 6 dong bang song Ciru Long, ve mua can, nu-oc trieu Ian manh - Han che: thuang xuyen chiu thien tai nhu bao, lut, ban ban... lam gan 2/3 dien tich dong bSng bi nhiem man, la do: • 4. Viec khai thac, siir dung dSt va rirng khong ho-p h' 6' mien doi niii A. CO mang luai kenh rach chang chit. ;• f da gay ncn nhirng hau qua gi cho moi truong sinh thai nu-oc ta? B. dia hinh thap, bang phang. ' •' Huang dan: C. CO nhicu vung trQng rong Ian. ~ Gay Ifl quet, lu bun, Ifl ong a mien niii, lu lut a d6ng bang. D. bi^n bao bgc ba mat d6ng bang. ~ Gay rua troi, xoi mon dSt. Huang dan: b - Thu hep moi truong song cua dong vat. • 8. Thien tai bat thu-otig, kho phong tranh, thu-ong xuyen hang nam de - Gop phan vao viec lam mat can bSng sinh thai moi truong. doa, gay hau qua nang ne cho viing dong bang ven bien nu-Q-c ta la: • 5. Dong bang song Hong va Dong bang song Cu-u Long c6 nhirng A. Bao. B. Sat la ba biln. diem gi giong va khac nhau? C. Cat bay, cat nhay. D. Dong dat. Huang dan: Hitang dan: A a) Giong nhau • 9. Dong bSng song Ciru Long c6 dac diem la: ~ Deu la dong bang chau tho do phu sa song ngoi b6i tu d4n tren mot A. Rong 15 OOOkm^ vinh bien nong, thSm luc dia ma rong tao thanh. B. Bi chia cat nhieu bai cac de ven song. - Dia hinh thdp, tuang doi bang phang. C. Co mang luai kenh rach chang chit. - Dien tich rong. D. Co cac bac rugng cao bac mau. b) Khac nhau Hm'mg dan: C • 10. Di£m khac ciia dong bSng song Hong so vol d6ng bSng song - Dien tich: Dong bang song Cuu Long rong han. Ciiu Long la: - Dia hinh: A. dugc hinh thanh tren vung sut lun a ha luu song. + D6ng bang song H6ng c6 he th6ng de chia cat ra thanh nhi6u 6. B. thap, bang phang. Vung trong de khong dugc b6i dap phu sa hang nam, tao thanh cac bac C. CO de song. ruong cao bac mau va 6 trung ngap nuac; vung ngoai de thuang xuyen dugc D. dien tich rong. boi dap phu sa. Huang dan: C + Dong bang song Cuu Long, tren be mat khong c6 de, nhung c6 mang • 11. Dat dai 6' dong bang ven bi6n mien Trung c6 dac tinh nghco, luai song ngoi, kenh rach chang chit nen mua lu nuac ngap, con vg mua can, nhicu cat, it phii sa, do: nuac trieu Ian manh lam gin 2/3 dien tich dong bang bi nhilm man. Dong A. Trong su hinh thanh d6ng bang, bi6n dong vai tro chu ySu. bang CO cac vung trung Ian nhu Dong Thap Muai, Tu giac Long Xuyen,... B. Bi xoi mon, rua troi manh trong di£u kien mua nhieu. 20 21
c) Bifin Dong giau tai nguyen khoang san (sa khoang, dau khi) va hai san C. Dong bang nam a chan nui, nhan nhieu soi, cat troi xuong. (da dang vS loai va nang suat sinh vat cao). D. Cac song midn Trung ngan, hep va rat ngheo phu sa. • 2. Neu anh huong ciia cac yeu to hai van 6* Bien Dong den thien nhicn Huang dan: A nuoc ta. • 12. Du-a vao kien thurc da hoc va hinh 6 S G K (Dia hinh), nhan xet ve Huang dan: Cac yeu to hai van a Bien Dong c6 anh huong den thien dia hinh ciia hai dong bang song Hong va dong bang song Cii-u Long. Huang dan: nhien nuac ta: : •; - Nhict do nuac bien cao, trung binh nam tren 23''C va bien dong theo mua. - Dong bang song H6ng: rong khoang 15 OOOkm^, dia hinh cao a ria phia tay, tay bSc, thSp dan ra biln va bi chia cat thanh nhieu 6. Do c6 de ven song - Do man trung binh khoang 32 - 33%o, tang giam theo mua kho va ngan IQ nen vung trong de khong dugc boi phu sa hang nam, tao thanh cac mua mua. bac ruong cao bac mau va cac 6 trung ngap nuac, vung ngoai de thuofng - Song manh vao thai ki gio mua Dong Bac. xuyen dugc boi phu sa. - Trong nam, thuy trieu bien dong theo hai mua IQ, can. Thuy trieu len cao - Dong bang song Cuu Long (lay Nam Bo): rpng 40 OOOkm^, dia hinh nhSt va Ian sau nhat a dong bang song Cuii Long va dong bang song Hong. thap, phang. Tren be mat dong bang c6 mang luai kenh rach chang chit nen - Hai luu CO huong chay chiu anh huong cua gio mua va c6 tinh khep kin. mua lu nuac ngap sau a vung trung Dong Thap Muai, con ve mua can, nuac • 3. Neu cac tac hai do bao gay ra. trieu Ian manh lam 2/3 dien tich dong bang bi nhiem man. Huang dan: • 13. Dira vao hinh 6 S G K (Dja hinh), nhan xct ve dja hinh dong bang - Gio manh lam do nha cua, cay c6i, cong trinh xay dung, cot dien... ven bien mien Trung. - Gio lam song bien manh (song lung) gay lat do tau thuyen, dap pha vao Huang dan: bo lam xoi la bo bien, lam nuac dang len gay lu lut. - Phan nhieu hep ngang va bi chia cat thanh nhieu dong bang nho. - Mua Ion gay xoi la duong sa, vach nui, gay IQ lut o vung dong bang. - C) nhieu dong bang thuang c6 sir phan chia lam 3 dai: Giap bien la con • 4. Tinh chat nhict doi gio miia the hicn qua cac yeu to hai van cua cat, dam pha; giua la vung thap trung, dai trong cung da dugc boi tu thanh dong bang. Bien Dong nhu the nao? Huang dan: - Nhiet do nuac bien cao, trung binh nam tren 23''C va bien dong theo mua. - Do man trung binh khoang 32 - 33%o, tang giam theo mua kho va jSd* S T H I E N N H I E N C H I U A N H Hl/aNG S A U S A C C U A B I E N mua mua. - Song manh vao thai ki gio mua Dong Bac. • 1. Neu cac dac diem chinh ciia Bien Dong. - Trong nam, thuy trieu bien dong theo hai mua lu, can. Thuy trieu len cao Huang dan: nhat va Ian sau nhat a dong bang song Cuu Long va dong bang song Hong. a) La vung bien rgng, nguon nuac doi dao, tuang doi kin, c6 dac tfnh - 1 lai luu CO huong chay chiu anh huong cua gio mua va c6 tinh khep kin. nong am va chiu anh huang ciia gio mua. • 5. Neu anh huong ciia Bien Dong toi khi hau, dja hinh va gi&i sinh b) Dac diem hai van: vat viing ven bien nu-oc ta. - Nhiet do nuac h\kn cao, trung binh nam tren 23*^C va bien dong theo mua. Huang dan: - Dp man trung binh khoang 32 - 33%o, tang giam theo mua kho va - Khi hau: nha c6 Bien Dong, khi hau nuac ta mang nhieu dac tinh ciia mua mua. • khi hau hai duong, dieu hoa hon. - Song manh vao thofi ki gio mua Dong Bac. + Bien Dong la ngu6n du triJ am, lam cho dp am tuong doi cua khong - Trong nam, thuy trieu bien dong theo hai mua lii, can. Thuy trieu ien cao khi thuong tren 80%. nhat va \in sau nhdt a d6ng bang song Cuu Long va dong bang song I long. + Bic^Dong da mang lai cho nuoc ta mpt lugng mua Ion. - Hai Imi c6 huong chay chiu anh huong cua gio mua va c6 tinh khcp kin. 23
+ Cac luong gio tCr bien thoi vao luon sau theo cac thung lilng song • 9. Rirng ngap man ven bien o* nu'oc ta phat trien manh nhat if: lam giam do luc dia a cac vung a phia lay dat nuac. A. B S C Bo. B. Bac Trung Bo. + Bikn Dong lam bien tinh cac khoi khi di qua biln vao nuac ta. C. Nam Trung Bp. D. Nam Bo. - Dia hinh va giai sinh vat vung bien: Huong dan: D ^ ' + Cac dang dia hinh ven bien rat da dang: vinh cua song, cac bo bien • 10. Khoang san c6 tru lu'ong Ion va gia trj nhat cua viing bien nu-oc mai mon, cac tam giac chau tho vai bai trieu rong Ian, cac bai cat phang li, ta la: > cac vGng vinh nuac sau, cac dao ven ba va nhung ran san ho... A. Mu6i. B.Sa khoang. C. Ddu khi. D. Cat. 't/! • ; + Giai sinh vat vung bien rat da dang va giau c6: the hien a cac he Huong dan: C sinh thai (he sinh thai rung ngap man, he sinh thai tren dat phen, nuac man, • 11. Tai nguyen quy gia ven cac dao, nhat la hai quan dao Hoang Sa nuac ig khac va he sinh thai rung tren dao) giau tai nguyen sinh vat. va Tru'cmg Sa la: • 6. Neu cac ngudn tai nguyen thien nhien va thien tai ff vung bien A. Tren 2000 loai ca. B. Han 100 loai tom. nu-oc ta. C. Cac ran san ho. D. Nhieu loai sinh vat phu du. Huong dan: i Huang dan: C ~ Tai nguyen thien nhien vung bien: • 12. Xac dinh tren ban do Dia li tu nhien Vict Nam vj tri cac vjnh + Tai nguyen khoang san: dau khi (c6 tru lugng Ian va gia tri nhdt), bien: Ha Long, Da Nang, Xuan Dai, Van Phong, Cam Ranh. Cac cac mo sa khoang nhu ti tan, cac bai cat ven bien (tru lugng Ian). Vung ven vjnh bien nay thuoc cac tinh, thanh pho nao? bien thuan Igi cho nghe lam muoi. ! Huang dan: + Tai nguyen hai san: sinh vat giau thanh phan loai va c6 nang suat - Ha Tong (thanh pho Ha Long, tinh Quang Ninh). sinh hoc cao, nhat la a ven ba. Trong Bien Dong c6 tai tren 2000 loai ca, - Da Nang (thanh pho Da Nang). han 100 loai lom, khoang vai chuc loai muc, hang nghin loai sinh vat phu - Xuan Dai (tinh Phu Yen). du va sinh vat day. Ven cac dao, nhat la hai quan dao Ian Hoang Sa va - Van Phong, Cam Ranh (tinh Khanh Hoa). Truong Sa con c6 cac ran san ho va cac loai sinli vat khac tap trung. - Thien tai: + Bao: Moi nam trung binh c6 3 den 4 can bao true tiSp tu Bien Dong Bai 9 THIEN NHIEN NHIET D O I AM GIO MUA do vao nuac ta, gay nhieu thiet hai nang ne cho san xuat va dai song. + Sat la ba bien: xay ra nhieu a dai ba bien Trung Bo. 1. Dua vao kicn thiic da hoc cho biet vi sao nuoc ta c6 khi hau nhiet doi + Cat bay, cat chay Ian chiem ruong vuan, lang mac va lam hoang hoa am gio mua? dat dai a vung ven bien mien Trung. Huang dan: Vi tri nuac ta nam trong vung noi chi tuyen, trong khu vuc • 7. Bien Dong la mot viing bien: nhiet dai gio mua, tiSp giap vai Bien Dong rong lofn, nen c6 khi hau nhiet A. Khong rong. B. Ma rgng ra Thai Binh Duong. dai am gio mua. C. Co dac tinh nong am. D. It chiu anh huang cua gio mua. 2. Dua vao kidn thuc da hoc, hay cho biet trung tam xuat phat gio mua Ilmmg dan: C Dong Bac va tinh chat ciia khoi khi nay. • 8. Tinh chat nhict doi gio mua ciia Bien Dong du-ffc the hien qua yeu to: Huang dcln: n?;) A. Nhict do. B. Dien tich. - Trung tam xuk phat gio mua Dong BSc: khoi khi lanh tu trung tam cao C. Hai luu. D. Cau A + C dung. ap Xibiaa vTdo 50"B. . Huong dan: D - Tinh chat cua kh6i khi: Rk lanh va kho. >' : * 25 24
3. Du-a vao kien thirc da hoc, hay cho bict cac trung tam cao ap hinh nuac ta thai tilt lanh kho. DSn cac thang II, III, khoi khi lanh di chuyen ve phi'a thanh gio mua mua ha & Viet Nam, hu-ong gio di chuyen va tinh chat dong, qua hikn vao nuac ta gay nen thai iik lanh am, mua phun. ciia cac khoi khi nay. Gio mua Dong Bac th6i theo tirng dot, chi hoat dong manh a mien Bac, Huang dan: hinh thanh mot mua dong c6 2 - 3 thang lanh (nhiet do xu6ng dual 18°C). - Gio tir trung tarn cao ap Bdc An Do Duong qua vinii Bengan (khoi khi Gio miia Dong Bac hoat dong manh c6 the xuong tai 12^*8. Khi di chuyen nhiet doi vinh licngan - TBg) xam nhap true tiep vao nuae ta theo huong xu6ng phia nam, khoi khi nay bi bi6n tinh va suy y6u dan nen duang nhu tay nam. Khoi khi nay am, nhung sau khi vugt nui (Truang Son, cac day nui kit thuc bai buc chan day Bach Ma. chay doc theo bicn gioi Vict - Lao,...) vao nuae ta tro nen kho nong (gio + Trong thai gian nay, tu Da NEng tra vao, tin phong nua chu Bac phan tay nam). cung th6i theo huang dong bac, hinh thanh mot mua kho, nang nong. -~ Gio tu trung tam cao ap can chi tuyen nua cku Nam th6i huang dong - Gio mua mua ha: c6 hai lu6ng gio cung huang tay nam thoi vao nuac ta. nam, chuyen sang huang tay nam sau khi vucrt qua xich dao (do lire Corioiit) xam nhap true tiep vao nuae ta. Kh6i khi nay c6 t4ng km rat day + Vao cac thang V, V I , V I I : khoi khi nhiet dai tir An Do Duong di tao nen dong thang Ian trcn duang hoi tu noi chi tuySn, gay mua cho cac chuyfin theo huang tay nam xam nhap true tiep va gay mua Ian cho dong vung don gio Nam Bo va Tay Nguyen. Do ap thap Bic Bo, kh6i khi nay di bang Nam Bo va Tay Nguyen. Vugt day Truang San, khoi khi tra nen nong chuyen theo huang dong nam vao Bac Bo. kho (gio Tay, con goi la gio Lao) tran xu6ng vung dong bang ven bien Trung Bo va phSn nam cua khu vuc Tay Bac. Doi khi do luc hut cua ap thap • 4. Hoat dong ciia gio mua da dan toi sy phan chia mua khi hau khac nhau giu-a cac khu vu'c nhu* the nao? Bac Bo lam \uk hien gio Tay kho nong tai ddng bang Bac Bo, khien cho nhiet dp len tai 35 - 40"C va do km xu6ng dual 50%. Huang dan: su luan phien cac khoi khi hoat dong theo mua khac nhau ca ve huang va ve tinh chat da tao nen su phan mua khi hau. + Tu thang V I din thang IX: gio mua Tay Nam (xuat phat tu ap cao can chi tuyin nua cku Nam) hoat dong. Vugt qua bien vung xich dao, khoi ~ () mien Bac: c6 mua dong lanh kho, it mua va mua ha nong sm, mua nhieu. khi nay tra nen nong km thuang gay mua Ian va keo dai cho cac vung don - C5 mien Nam: c6 hai mua kho, mua am ro ret. gio a Nam Bo va Tay Nguyen. Hoat dong cua gio mua Tay Nam cung vai - O vung dong bang ven bien mien Trung: c6 hai mua mua, kho, nhung dai hoi tu nhiet dai la nguyen nhan chu yeu gay mua vao mua ha cho ca hai mua mua lech ve thu dong. miln Nam, Bac va mua vao thang IX cho Trung Bo. Do ap thap Bac Bo, • 5. Tinh chat nhiet doi ciia nuoc ta duoc bi6u hien nhu- the nao? kh6i khi nay di chuyin theo huang dong nam vao Bac Bo, tao nen "gio mua Huang dan: Dong Nam" vao mua ha a mien Bac. - Tong buc xa Ian, can bang hue xa duong quanh nam. - Su luan phien cac kh6i khi hoat dong theo mua khac nhau ca v l huang - Tong nhiet do va nhiet do trung binh nam deu cao. Nhiet do trung binh va ve tinh chat da tao nen su phan mua khi hau. nam tu 22 - 27"C, t6ng s6 giof nSng tuy nai tu 1400 - 3000 gia. + () mi In Bac: eo mua dong lanh kho, it mua va mua ha nong am, • 6. Trinh bay hoat dong ciia gio miia & nu'oc ta va he qua cua no doi mua nhilu. ' voi su- phan chia miia khac nhau giua cac khu vuc. + 6 miln Nam: c6 hai mua kho, mua am ro ret. Huang dan: Viet Nam c6 hai mua gio chinh: Gio mua mua dong va gio + 0 vung dong bang ven biln mien Trung: c6 hai mua mua, kho, mua mua ha. nhung mua mua lech ve thu dong. - Gio mua mua dong: • 7. Thoi gian gio mua mua dong thfii vao nuoc ta tir (thang): + Tu thang X I - IV, mien Bac chiu tac dong cua kh6i khi lanh phuang A. 1 0 - 4 . B. 1I~4. Bac thoi thco huang dong bac, thuang goi la gio mua Dong Bde. Vao cac thang c. 12 4. D. 1-4. ' • XI. XII, I , khoi khi lanh di chuyen qua luc dia chau A mang lai cho mien Bac Huc'/ng dan: B
• 8. Nguyen nhan gay mu-a phun cho vung ven bidn va dong bang c Huang dan: Bac Bo la gio: a) Nhan xet A . Gio Mau dich nua cau Nam. B. Gio Mau dich nua chu Bac. - Nhiet do trung binh nam va thang I deu tang t u bac vao nam. C. Gio Dong Bac. D. Gio Tay Nam t u vinh Tay Bengan. - Nhiet do trung binh thang I tang rat nhanh t u bac vao nam, nghia la Huang dan: C nhiet do phia Bac thdp hon nhieu so vai phia Nam. • 9. Tir VI tuycn 16''B trff vao, ve mua Dong, gio thinh hanh la: - Nhiet do trung binh thang 7 nhin chung it thay doi khi di tu bac vao nam. A . Gio Dong Bac thoi tir cao ap can chi tuyen nua cku B4C. b) Nguyen nhan B. Gio Tay Nam thoi t u cao ap can chi tuyen nua cau Nam. - Do vT do dia l i , cang vao nam cang gan xich dao, nhan dugc luoTig buc C. Gio mua Dong Bac thoi t u cao ap can cue. D. Gio Tay Nam thoi t u cao ap a A n Do Ducmg. xa Ion hon. Huang dan: A - Do tac dong cua gio mua Dong Bac, nen nhiet do vao thang I a phia • 10. Mu'a vao thu dong la dac diem sy phan mua khi hau ciia: Bkc ha vk th4p so vai phia Nam. N h u vay, gio mua Dong Bac la nguyen A. Mien Nam. B. MiSn Trung. nhan chu yeu gay nen su tang nhiet do t u Bac vao Nam. C. Mi6n Bfie. D. Cau A + B dung. • 13. Dira vao bang so lieu sau: j Huang dan: B LUONG MUA, K H A N A N G B O C H O I V A C A N B A N G A M ; i • 11. Nguyen nhan gay mua Ion va keo dai & cac vung don gio Nam Bo C U A M O T SO D I A D I E M va Tay Nguyen la do hoat dong ciia: D j a 6\km Lu'O'ng mu'a Lu'O'ng b d c ho"! C a n bJing I m A . Gio mua tay nam xuat phat t u cao ap can chi t u y l n nua c^u Nam. (mm) (mm) (mm) B. Gio mua tay nam xuat phat t u vinh Ben-gan. Ha N o i 1676 989 + 687 C. Gio tin phong xuat phat t u cao ap can chi tuySn nua chu BSc. D. Gio dong bac xuat phat t u cao ap Xi-be-ri. Hug 2868 1000 + 1868 Huang dan: A TP. H6 Chi M i n h 1931 1686 + 245 • 12. Dua vao bang so lieu sau, hay nhan xet su- thay d6i nhiet do tii- Hay so sanh nhan xet vc luong mua, can bang am ciia ba dia diem va Bac vao Nam. Giai thich nguyen nhan. giai thich tai sao. N l i l K T DC) I^RUNG B I N I I N A M V A T O N G N H I E T D Q N A M Huang dan: T A I M O T SO D I A D I E M - Hug C O lugng mua cao nhk do biic chan day Bach M a doi vai cac Dja diem Nhiet d o Nhiet d o t r u n g Nhiet d o trung luong gio th6i huang dong bac, bao t u Bien Dong vao va hoat dong cua hoi trung binh n a m binh t h a n g 1 binh t h a n g 7 tu noi chi tuySn. Ciing vi vay. Hug c6 mua mua vao thu dong (tCr thang V I I I - I). (°C) (°C) CC) Vao thai k i mua nhiSu nay, lugng boc hod nho, nen can bang hm a Hue r i t cao. Lang Son 21,2 13,3 27,0 - TP. H6 Chi M i n h c6 lugng mua cao han Ha N o i do true tiep don nhan HaNoi 23,5 16,4 28,9 gio mua tay nam mang mua, hoat dong cua hoi tu noi chi tuygn manh ban, Vinh 23,9 17,6 29,6 nhung nhiet do cao nen b6c hai nuac manh han, v i the c6 can bang am IIuS 25,1 19,7 29,4 tuang duomg Ha N o i . Quy Nhan 26,8 23,0 29,7 TP. H6 Chf M i n h 27,1 25,8 27,1 .•Mil 29
BdifO T H I E N NHIEN N H I E T D Q I AM G I O MUA (tiep theo) - Hien nay ph6 bien la rvmg thii sinh vai cac he sinh thai rirng nhiet dai gio mua bi6n dang khac nhau: rung gio mua thuang xanh, rung gio mua nua rung la, rirng thua kho rung la, xa van, bui gai han nhiet dai. • 1. Tai sao noi dia hinh niro-c ta la dja hinh xam thyc - boi tu? - Thanh phan cac loai nhiet dai chiem uu the. Huang dan: - He sinh thai rung nhiet dai km gio mua phat triln tren dat feralit la - Xam thuc manh a midn d6i niii: canh quan tieu bifiu cho thien nhien nhiet dai am gio mua a nuac ta. + Tren cac suan doc, be mat dia hinh bi cSt xe, ddt bi xoi mon, rua • 4. Trinh bay anh huong ciia thien nhien nhiet doi gio mua den hoat troi, nhieu nai chi con tra soi da; ben canh do la hien tugng dSt trugt, da la. dong san xuat va doi song. + 0 vung niii da voi hinh thanh dia hinh cacxta vai cac hang dong Huang dan: j ngam. suoi can, thung kho va cac doi da voi sot. a) Anh huMg den san xuat nong nghiep + 1 Yen cac vung doi them phu sa c6: lap dat mat bi bao mon, rua troi; lau ngay tao ncn loai ddt xam bac mau. - Thuan Igi: tao digu kien phat triSn nSn nong nghiep liia nuac, da dang - Boi tu nhanh a dong bang ha luu song: a ria phia nam d6ng bang chau hoa cay trSng, vat nuoi. tho song Hong va phia tay nam d6ng bSng song Cuu Long hang nam \kr\a - Kho khan: han han, \u lut, tai biSn khi hau, dien biln khi hau that bien tu vai chuc den gSn tram met. thuang (nam ret sam, nam ret mugn, nam ung ngap, nam han han,...). • 2. Tai sao noi song ngoi niro-c ta la song ngoi cua viing nhiet doi am b) Anh huang din cac hoat dong san xuat khdc va d&i song gio miia? - Cac hoat dong giao thong van tai, du lich, cong nghiep khai thac... chiu Huang dan: anh huong true ti6p cua su phan mua khi hau, mua nuac song. - Mang luai song ngoi day dac. - Do 4m cao gay kho khan cho viec bao quan may moc, thiet bi, nong san. + Tren toan lanh th6 c6 2360 con song c6 chi^u dai tren 10km - Cac thien tai nhu bao, lu lut, han han hSng nam gay t6n that rat Ion cho + Doc ba biSn: cu 20km gap mot cua song. mgi nganh san xuk, gay thiet hai wh nguai va tai san cua dan cu. + Song ngoi nuac ta nhiSu, nhung phSn Ion la song nho. - Cac hien tugng thai tik thk thuang nhu dong loc, mua da, suang ~ Song ngoi nhieu nuac, giau phu sa: mu6i, ret hai, kho nong... cung gay anh huong Ion dSn san xuk va dcri s6ng + T6ng luyng nuac 839 ti m^/nam (trong do c6 60% lugng nuac nhan nhan dan. tu ngoai lanh th6). - Moi truong thien nhien de bi suy thoai, nfiu khong su dung hop l i dk + Tong lugng phu sa hang nam do song ngoi a nuac ta van chuyin ra di bi xoi mon, rua troi, \u lut, kho han gia tang. Bign Dong la 200 trieu t i n . • 5. Vi sao dja hinh d6i niii nu-oc ta bi xam thu-c manh? - Che do nuac theo mua: Huang ddn: Do tac dong cua khi hau. Khi hau (bao gom cac y§u t6 nhiet + Mua IQ tuang ung vai mua mua, mua can tuang ung vai mua kho. do, bien do nhiet, gio, mua Sm, su phan hoa mua mua, mua kho) tham gia + Tinh that thuong trong chS do mua cung quy dinh tinh that thuong vao cac qua trinh co hgc, vat l i , thS hien a qua trinh xam thuc dien ra manh trong che do dong chay. me. (Bilu hien: b6 mat dia hinh bi cat xe, hem vuc, khe sau...). • 3. Neu nhO-ng bieu hien chii yeu cua he sinh thai rirng nhiet doi am • 6. Neu anh hu-ong tich cu-c va tieu cu-c cua dia hinh xam thuc boi tu gio mua nu'O'c ta. manh den viec sir dung dat 6' nu'O'c ta. 11 Huang dan: Huang ddn: ^.lih - He sinh thai rung nguyen sinh dac trung la rung ram nhiet dai am la ~ Tich cue: Ma mang dong bang ha luu song. rpng thuong xanh, con lai rk it. - Tieu cue: DSt bi bao mon rua troi, nhiSu noi chi con tro soi da. 30 31
• 7. Vi sao song ngoi niro'c ta c6 mang liroi day dac, nhieu niroc, giau C. Be mat dia hinh bi cSt xe, hem vuc, khe sau. phu sa, che do niroc theo mua? D. Tich tu dk da thanh non phong vat a chan nui. Huang dan: Huang ddn: A - Do tac dong cua khi hau mua nhieu tren dia hinh d6i nui chiem phin • 12. Qua trinh hoa hoc tham gia vao viec lam bien doi be mat dia hinh Ion dien tich va bj cat xe manh, suofn d6c Ion nen mang luoi song ngoi day hien tai duoc bieu hien &: dac, nhieu nuac, giau phu sa. A. Hien tugng xam thuc. B. Hien tugng bao mon, rua troi dat. - Do mua theo mua nen song ngoi c6 che do nuac theo mua. • 8. Vi sao dat feralit la loai dat chinh a Viet Nam? C. Thanh tao dia hinh cacxta. D. Ddt trugt, da la a suan d6c. Huang dan: Huang ddn: C • 13. Che do nu-oc theo mua la do: - Qua trinh feralit la qua trinh hinh thanh dk dac trung cho khi hau nhiet A. Do d6c dia hinh Ian, mua nhieu. doi am. B. Mua nhieu tren dia hinh doi nui chiem dien tich Ian. - Trong dieu kien nhiet am cao, qua trinh phong hoa dien ra manh, cac chat baza de tan nhu Ca^^, Mg^', bi riia troi, lam cho dk chua, d6ng thai C. Trong nam c6 hai mua kho va mua. oxit sat va nhom dugc tich tu, lam cho dk c6 mau do vang. D. D6i nui bi cat xe, do doc Ian va mua nhieu. - Viet Nam c6 khi hau nhiet dai hm gio miia nen dit feralit la loai dk Huang ddn: C chinh a Viet Nam. • 14. Nguyen nhan lam cho dat dai nu-frc ta de bi suy thoai la: • 9. Dat feralit c6 dac tinh gi? A. Khi hau nhiet km cao, mua theo mua, dia hinh nhieu doi niii. Huang dan: Dat chua, ngheo mun, nhi^u set. DSt c6 mau do vang do c6 B. Khi hau nhiet km cao, mua theo mua, dia hinh nhieu doi nui thap. nhieu hop chit sat, nhom. Cac hop chat nay thuang tich tu thanh kk von C. Mua theo mua, xoi mon nhiSu, dia hinh nhieu doi niii. hoac da ong nam each mat dk kha sau (0,5 - Im). Khi da ong bi mk lap D. Dia hinh nhifiu d6i nui, mua Ian va tap trung vao mot mua. che phu va 16 ra ngoai se kho cung lai. Huang dan: B • 10. Neu bieu hien cua thien nhien nhiet doi §m gio miia qua cac • 15. Qua trinh feralit dien ra manh me 6' viing: thanh phan dia hinh, song ngoi, tho nhu-ong, sinh vat 6- nu-o-c ta. A. Ven biln. B. D6ng bang. Huang dan: C. Viing nui. D. Doi. - Dia hinh: qua trinh xam thuc - b6i tu la qua trinh chinh trong sir hinh thanh va bien doi dia hinh Viet Nam hien tai. Do chju tac dong cua nkn Huang ddn: D nhiet do cao, lugng mua Ian vai hai mua kho, km nen qua trinh xam thirc, rua troi a mi6n nui va b6i tu nhanh a d6ng bang ha luu diln ra manh. &di 11 I THIEN NHIEN PHAN HOA OA DANG - Song ngoi: mang luai day dac; nhieu nuac, giau phu sa; chg do nuac theo mua. " Dat: qua trinh feralit la qua trinh hinh thanh dk chu y8u. Feralit la loai • 1. Neu su- khac nhau ve canh quan ciia phan lanh tho phia B5c (tir dat chinh va dat dc bi suy thoai. day Bach Ma trff ra) va phan lanh th6 phia Nam (tir day Bach Ma tro' vao). Tai sao c6 sy khac nhau do? -- Sinh vat tieu bieu la he sinh thai rung nhiet dai km gio mua vai thanh phan thuc, dong vat nhiet dai chiem uu t h l Huang ddn: a) Sir khac nhau • 11. Tac dong cua dja hinh xara thu-c boi tu manh d6n viec siir dung dat ff nu-oc ta la: - P h k phia Bac lanh th6 (tir 16'^B tra ra); + Canh quan tieu bilu la dai rung gio mua nhiet dai. A. Bao mon, rua troi dk, lam tra soi da. + Thanh phkn thuc vat, dong vat nhiet dai chifim uu t h l , ngoai ra con B. Tao thanh dia hinh cacxta vai cac hang dong ngim. CO cac loai cay can nhiet (de, re) va cac loai cay on dai (sa mu, pa mu). 32
+ 6 vung dong bang vao mua dong trong dugc ca cac loai rau on dai. - Dai dong bang ven h\hn tir Mong Cai dSn Hal Phong va tir Thanh Hoa - Phan phia Nam lanh tho (tir 16°B tra vao): ciSn Ninh Thuan hep ngang, d6i niii lan ra sat bien, chia cat thanh nhijng + Canh quan thien nhien tieu bi8u la dai rung gio mua can xich dao. d6ng bang nho. Cac dang dia hinh b6i tu, mai mon xen ke nhau, cac c6n cat, + Thanh phdn thuc vat, dong vat phan Ian thuoc vung xich dao va dam pha kha pho bien. nhiet dai tu phuang Nam (Ma Lai - Indonexia) di len hoac tir phia tay (An c) Thien nhien viing ddi nui: sir phan hoa thien nhien a mien doi niii rat Do - Mianma) di cu sang. Trong rung xuit hien nhilu loai cay chiu han, phuc tap, ph6 biSn a nuac ta la do tac dong cua gio mua vai huang cua cac rung la vao mua kho. day nui. • ^ + Dong vat tieu bieu la cac loai thii Ian vung nhiet dai va xich dao - 6 vung nui thap Dong Bac c6 mua dong lanh din sam. (3 vung nui thap (voi, ho, bao...). Vung dam ISy c6 tran, rSn, ca s§u... Tay Bac mua dong bat lanh nhung kho han, miia ha den sam, doi khi c6 gio h) Nguyen nhan chuyiu do sukhdc nhau vi khihau lay, lugng mua giam. Khi hau Tay Bac lanh chu y l u do dia hinh nui cao. - Phan phia BSc lanh th6 (tu 16% tra ra): khi hau nhiet dai km gio miia - Trong khi suan Dong Truang San c6 mua vao thu dong, thi vung niii CO mua dong lanh. Tay Nguyen lai la miia kho, nhilu nai kho han gay gat. Vao mua mua Tay + Nhiet do trung binh nam tu 22 - 24°C. Do anh huang ciia gio miaa Nguyen thi ben suan Dong lai chiu tac dong cua gio Tay kho nong. Dong Bac, nen mign Bac c6 mua dong vai 3 thang lanh (t° < 18°C) th6 hien • 3, Neu nguycn nhan nao tao nen su phan hoa thien nhien theo B5c - Nam. ro a d6ng bang Bac Bo va vung niii phia Bac. Huang dan: + Ve phfa Nam, gio mua Dong Bac ySu ddn, tu day Hoanh Son (vT do - Sir tang lucmg biic xa mat trai tu Bac - Nam do goc nhap xa tang. 18 C) tra vao khong c6 mua dong ro ret. - Su giam siit anh huang ciia kh6i khong khi lanh \k phia Nam. - Phan phia Nam lanh th6 (tu le^B tra vao): khi hau can xich dao gio mua. • 4. Neu anh huotig kct hop ciia gio mua voi hu-ong cac day nui den su + Nen nhiet thien ve khi hau xich dao, quanh nam nong, nhiet do trung khac biet v6 thien nhien gifra hai vung niii Dong Bac va Tay Bac, binh nam tren 2 5 ^ va khong c6 thang nao duai 20°C, hihxx hien ro tu Quy gifira Dong va Tay Truong Son. Nhan tra vao. Huang ddn: Su phan hoa thien nhien a rmhn doi niii rat phiic tap, pho + Trong nam c6 2 mua ro ret: mua mua va mtia kho, dac biet tir vT do biSn a nuac ta la do tac dong ciia gio mua vai huang cua cac day niii. 14°Btravao. - CJ vung niii thip Dong Bac c6 mua dong lanh dSn sam. C) vung niii thap • 2. Neu SU' khac nhau giua thien nhien vung bien va them luc dia, Tay Bac miia dong bat lanh nhung kho han, mua ha den sam, doi khi c6 gio thien nhien vung dong bang ven bi6n, thien nhien vung doi niii. Tay, lugng mua giam. Khi hau Tay Bac lanh chu ydu do dia hinh niii cao. Huang dan: - Trong khi suan Dong Truang San c6 mua vao thu dong, thi vung niii a) Thien nhien viing bien va thint luc dia Tay Nguyen lai la miia kho, nhicu nai kho han gay gat. Vao miia mua Tay - Vung biln Ian gap 3 lan dien tich dat \ihn va tren biln c6 han 4000 hon Nguyen thi ben suan Dong lai chiu tac dong cua gio Tay kho nong. dao lan nho. • 5. Neu dac di£m thien nhien n6i bat cua phan phia BSc va phia Nam lanh tho nu"6c ta. - Them luc dia phia bac va phia nam c6 day nong, ma rong, nai quin tu nhilu dao ven ba va ma rong cua cac d6ng bang chau th6. Duong ba biln Nam Huang dan: ~ Thien nhien phan phia Bac lanh th6 (tir 16°B tra ra): Dac trung cho khi Trung Bo khuc khuyu vai them luc dia hep, tiSp giap vung h\kn nuac sau. hau nhiet dai km gio miia c6 mua dong lanh. - Khi hau Bien Dong cua nuac ta mang dac diSm khi hau cua vimg bien + Nhiet do trung binh nam tir 22 - 24"C. Do anh huang cua gio miia Dong nhiet dai am gio mua. Cac dong hai luu thay d6i huang theo mua. Bac, nen mifin Bac c6 miia dong vai 3 thang lanh (t"
(de, re) va cac loai cay on dai (sa mu, pa mu). C5 vung d6ng bang vao mua • 7. Thien nhien vung niii Dong Bac khac voi T a y B5c a diem: dong trdng dugc ca cac loai rau on dai. A . Mua dong bat lanh, nhung kho han. - Thien nhien phan phia Nam lanh tho (tu 16°B trof vao): Thien nhien B. Mua ha d i n som, doi khi c6 gio Tay, lugng mua giam. mang sac thai cua vung khi hau can xich dao gio mua. • C. Mua dong lanh den som ban a cac vung niii thap. + Nen nhiet thien ve khi hau xich dao, quanh nam nong, nhiet do trung D. K h i hau lanh chii yeu do do cao cua dia hinh. binh nam tren 25'*C va khong c6 thang nao duai 2(fC, bieu hien ro t u Quy Nhan tra vao. Trong nam c6 2 mua ro ret: mua mua va mua kho, dac biet tir Huang dan: C vTdo 14^B tra vao. • 8. Cho bang so lieu: + Canh quan thien nhien lieu bieu la dai rirng gio mua can xich dao. NHIET D O VA LirgNG M U A TRUNG BINH T H A N G Thanh phan thuc vat, dong vat phan Ion thuoc vung xich dao va nhiet dai tir 6'M0TS0O!AOieM phuang nam ( M a Lai - Indonexia) di len hoac t u phia tay ( A n Do - Ha Noi Hue TP. H6 Chi IVIinh Mianma) di cu sang. Trong rung xuat hien nhieu loai cay chiu han, rung la Nhiet Lu-gng Nhiet Nhiet Lu-ang vao mua kho. Dong vat tieu bieu la cac loai thu I O T I vung nhiet dai va xich Thang Lipang mu'a do mu-a do do dao (voi, ho, bao...). Vung dam lay c6 tran, ran, ca sau... mira (mm) (mm) (°C) (mm) (°C) (°C) • 6. Neu khai quat sir phan hoa thien nhien theo Dong - Tay. Dan 16,4 18 20,0 161 25,8 14 chung ve moi lien he chat chc giua dac diem thien nhien viing them I luc dia, viing dong bang yen bien va viing doi niii ke ben. 17,0 26 20,9 62 26,7 4 II Huang dan: 20,2 44 23,9 47, 27,9 10 III - Sy phan hoa thien nhien theo Dong - Tay biSu hien ro nhdt la sir phan 26,0 51 28,9 50 IV 23,7 90 hoa dai dia hinh: vung bien - them luc dia, vung dong bang ven bien va 27,3 188 28,3 82 28,3 218 vung doi niii. V 28,8 240 29,3 116 27,5 312 - Sir phan hoa thien nhien theo Dong ~ Tay c6 sir khac nhau giua cac VI vung do do cao, do huang cac day nui vai sir tac dong cua cac lu6ng gio 28,9 288 29,4 95 27,1 294 VII Dong Bac, Tay Nam, bieu hien a su phan hoa thien nhien giiJa dong va tay 318 28,9 104 27,1 270 VIII 28,2 Bac Bo, giiJa dong va tay Truofng San. 327 IX 27,2 265 27,1 473 26,8 - Dan chung ve moi lien he chat che giija dac diSm thien nhien vung X 24,6 130 25,1 795 26,7 267 them luc dia, vung dong bang ven bien va vung doi nui ke ben: Giira hinh thai dong bang vai hinh the doi nui phia Tay va vung them luc dia phia XI 21,4 43 23,1 580 26,4 116 Dong CO moi quan he chat che. XII 18,2 23 20,8 297 25,7 48 + N a i hinh thanh cac dong bang chau tho song H6ng, song Cuu Long, Trung doi niii lui xa vao dat lien, dong bang ma rong vai cac bai trieu thap phang. 1931 binh 23,5 1676 25,2 2867 27,1 + Dai dong bang ven bien t u Mong Cai d8n I l a i Phong va t u Thanh Hoa nam den Ninh Thuan hep ngang, doi nui Ian ra sat bien, chia cat thanh nhilng dong bang nho, chi rong han a mot vai d6ng bSng b6i tu phu sa cua cac Nhan xet nao sau day khong dung voi bang so lieu: song Ma, song l l i u Bon, song Tra Khuc, song Da Rang. Cac dang dia hinh A . Gang vao Nam, nhiet do cang tang. boi tu, mai mon xcn ke, cac con cat, dam pha kha pho bien la he qua tac B. K h i hau a Ha N o i c6 mua dong lanh, it mua. dong ket hop chat che giua bien va vung doi nui phia tay a dai d6ng bang hep ngang nay. C. Mua mua nhieu a Hue trung v a i mua ha. + Vung them luc dia c6 hinh dang ma rong hai dSu va that hep lai a doc D. K h i hau a TP. H6 Chi M i n h phan hoa hai miia mua kho ro ret. mien Trung. Huang dan: C 36
• 9. Khu vu-c nam vung phia tay BSc Bo c6 mua ha den s&m hoTi vung + Ha Noi va TP. Ho Chi Minh deu c6 mua nhieu trong cac thang tu 5 - 1 0 . phia dong BSc Bo, do noi day: Nhung lugng mua trong cac thang nay a TP. Ho Chi Minh lonn hon. A. ft chiu tac dong true tidp cua gio mua dong bac. + Ha Noi va TP. H6 Chi Minh dhu c6 lugng mua it vao cac thang X I - 4, B. gio mua tay nam ddn som hon. nhung lugng mua trong cac thang nay a Ha Noi Ion hon. C. gio mua dong bac din muon hon. • 13. Quan sat tren ban do Dia li tu nhien Viet Nam (hoac Atlat Dia li D. chiu anh huong cua biln nhiSu hon. Viet Nam), nhan xet ve sy thay doi thien nhien tir Tay sang Dong. Huang ddn: Huang ddn: B Tic Dong sang 1 ay, thien nhien nuac ta c6 sir phan chia thanh 3 dai ro ret: • 10. Dilm giSng nhau ve ty nhien cua vung ven bien phia dong a) Thien nhien vung biin va them luc dia Truong Son Nam va viing Tay Nguyen la: - Vung bien rgng va c6 rk nhieu hon dao Ion nho. A. mua mua vao thu dong (tu thang IX, X - I , II). - ThSm luc dia phia bac va phia nam c6 day nong, ma rong, noi quan tu B. mua mua vao ha thu (tu thang V - X). nhihu dao ven bo va ma rong cua cac d6ng bang chau tho. Duofng ba biln C. CO mot mua kho sau sic. Nam Trung Bo khuc khuyu voi thSm luc dia hep, tiep giap vung bien nuac sau. D. ve mua ha c6 gio Tay kho nong. b) Thien nhien vung dong Mng ven bien Huang ddn: C - Noi hinh thanh cac d6ng bang chau tho song Hong, song Cuu Long, d6i niii lui xa vao d4t liSn, d6ng bang mo rong vai cac bai trieu thap phang. • 11. Thang mu-a cure dai liii dan tir BSc Bo den Trung Bo la do: - Dai d6ng bang ven biln tu Mong Cai ddn Hai Phong va tu Thanh Hoa A. su lui dan ve vi tri trung binh cua dai hoi tu noi chi tuySn. dSn Ninh Thuan hep ngang, d6i niii Ian ra sat bien, chia cat thanh nhung B. cang \l nam cang xa chi tuyin Bac ban cSu. d6ng bang nho. Cac dang dia hinh b6i tu, mai mon xen ke nhau, cac con cat, C. gio tay nam ngu6n g6c nam ban cdu suy ykn din. dam pha kha pho bien. D. su lui dan mua mua noi chung tu BSc Bo dgn Trung Bo. c) Thien nhien vung doi niii Huang ddn: A - 6 vung niii thap Dong Bac c6 mua dong lanh den som. C5 vung niii thap Tay Bac, mua ha den sam, lugng mua giam. • 12. Du-a vao bieu do nhiet do va lu-ong mu-a a Ha Noi va TP. Ho Chi Minh a S G K , nhan xet ve che do nhiet va ch6 do mua 6- hai dja - Trong khi suon dong Truang San c6 mua vao thu dong, thi vung nui diem tren. Tay Nguyen lai la mua kho. Vao mua mua Tay Nguyen thi ben suon Dong lai chiu tac dong cua gio Tay kho nong. Huang ddn: • 14. Qua bang so lieu, bieu do nhiet do va lu-ong mu-a cua Ha Noi va - Che do nhiet: TP. Ho Chi Minh 6- SGK, nhan xet A che do nhiet, che do mu-a ciia + Ha Noi CO nkn nhiet do thkp hon a TP. H6 Chi Minh (nhiet do trung 2 dia diem tren va su bien doi nhiet theo vi do. binh nam 23,5°C so vol 27,1 °C). Huang ddn: . + Ha Noi CO 3 thang (12, 1 va 2) c6 nhiet do xu6ng dual 20'^C, tham chi - Che do nhiet: Co 2 thang nhiet do xu6ng dual 18°C. + Ha Noi CO nhn nhiet do thap hon a TP. H6 Chi Minh (nhiet do trung + H^'N^ico 4 thang (6, 7, 8, 9) nhiet do cao hon a TP. H6 Chi Minh. binh nam 23,5°C so vai 27,l''C). + TP. Ho Chi Minh quanh nam nong, khong c6 thang nao nhiet do + Ha Noi CO 3 thang (12, 1 va 2) c6 nhiet do xu6ng dual 20°C, tham chi xuong duoi 25,7''c. CO 2 thang nhiet do xuong dual IS'^C. . + Bien do nhiet do a Ha Noi cao, tai 12,5°C. Bien do nhiet do a TP. H6 + Ha Noi CO 4 thang (6, 7, 8, 9) nhiet do cao hon a TP. Ho Chi Minh. Chi Minh thap, chi 3,1 °C. + TP. H6 Chi Minh quanh nam nong, khong c6 thang nao nhiet do xuong - Che do mua: duai25,7''C. 38