Câu tồn tại tiếng Việt nhìn từ lí thuyết điển mẫu

Chia sẻ: ViVatican2711 ViVatican2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết sẽ đi vào tìm hiểu các đặc trưng điển mẫu của câu tồn tại tiếng Việt; từ đó tìm ra thành viên điển mẫu và thành viên không điển mẫu của phạm trù câu tồn tại tiếng Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Câu tồn tại tiếng Việt nhìn từ lí thuyết điển mẫu

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 33 (58) - Thaùng 10/2017 Câu tồn tại tiếng Việt nhìn từ lí thuyết điển mẫu Vietnamese Existential Sentences from the Prototype Theory Nguyễn Thị Thanh Thảo, Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng Nguyen Thi Thanh Thao, Ly Tu Trong College Ho Chi Minh City TS. Trần Thị Phương Lý, Trường Đại học Sài Gòn Tran Thi Phuong Ly, Ph.D., Saigon University Tóm tắt Với hướng phát triển mới, lí thuyết điển mẫu thuộc ngôn ngữ học tri nhận đã tạo nên một cách phân loại mới đối với ngôn ngữ học, trong đó có vấn đề câu tồn tại- một trong những vấn đề hiện còn nhiều tranh luận trong giới ngôn ngữ học. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ đi vào tìm hiểu các đặc trưng điển mẫu của câu tồn tại tiếng Việt; từ đó tìm ra thành viên điển mẫu và thành viên không điển mẫu của phạm trù câu tồn tại tiếng Việt. Từ khóa: lí thuyết điển mẫu, câu tồn tại. Abstract The existential sentence, which has been a controversial issue in linguistics, is a broad subject for research with a variety of sentence types. Cognitive linguistics has suggested several detailed explanations of language phenomena related to people’s knowledge (cognition). Prototype theory of categorization method has created a new way of classification in linguistics. Prototype is a theory concerning the symbolic level of the components. Based on this theory, this research presents the typical types of existential sentences in Vietnamese, then considers each category and finds out the typical and untypical constituents among them. Keywords: existential sentence, prototype theory. 1. Đặt vấn đề đó, các nhà Việt ngữ học cũng đã đào sâu Trong những năm gần đây, ngôn ngữ nghiên cứu các khía cạnh của câu tồn tại từ học tri nhận ngày càng phát triển mạnh mẽ, các khía cạnh đặc trưng ngữ pháp, ngữ chứng tỏ vai trò của tư duy, tri nhận của nghĩa, ngữ dụng. con người đối với ngôn ngữ.Lí thuyết điển Xem xét câu tồn tại từ lí thuyết điển mẫu là một vấn đề quan trọng trong ngôn mẫu sẽ giúp khám phá được các đặc trưng ngữ học tri nhận.Việc ứng dụng lí thuyết điển mẫu của câu tồn tại tiếng Việt; từ đó điển mẫu vào nghiên cứu các vấn đề thực tìm ra thành viên điển mẫu và thành viên tiễn của tiếng Việt là một hướng nghiên không điển mẫu của phạm trù câu tồn tại cứu mới mẻ, hứa hẹn mang lại những kết tiếng Việt. quả khả thi. 2. Lí thuyết điển mẫu (prototype) Hiện nay, sự thừa nhận có hay không Con người nhận thức các sự vật, hiện có câu tồn tại trong tiếng Việt là một vấn tượng của thế giới khách quan bằng phương đề quan yếu của ngôn ngữ học.Bên cạnh thức phạm trù hóa. Dựa vào cách thức phạm 39 CÂU TỒN TẠI TIẾNG VI T NHÌN TỪ LÍ THUYẾT ĐIỂN MẪU trù hóa, con người nhận thức được mọi sự trù “chim”. vật, hiện tượng trong một chỉnh thể, hệ Theo tác giả Lý Toàn Thắng [12], thống, tất cả đều có mối quan hệ với nhau, phạm trù điển dạng (điển mẫu) bao gồm: mọi tư duy trở nên logic, chặt chẽ. “1. Các thành viên điển dạng của phạm Là vấn đề trung tâm của phạm trù hóa, trù tri nhận có nhiều nhất các thuộc tính lí thuyết điển mẫu là một lí thuyết phân chung với các thành viên khác của cùng loại dựa vào mức độ đáp ứng các đặc phạm trù và có ít nhất các thuộc tính cũng trưng, thuộc tính của phạm trù. Rosch là thấy ở các phạm trù lân cận; nghĩa là về người đầu tiên đề xuất thuật ngữ phương diện các thuộc tính thì các thành “prototype” (điển mẫu) và định nghĩa điển viên điển dạng sẽ khác biệt tối đa với các mẫu “là thành viên trung tâm của loại, thể thành viên điển dạng của các phạm trù khác. hiện có hệ thống những đặc điểm nổi bật 2. Các thí dụ tồi (hay các thành viên nhất hay tính chất tiêu biểu nhất so với các phạm trù ngoại vi) chỉ có chung một, hai thành viên khác” [5, 19]. Các phạm trù sẽ thuộc tính với các thành viên khác cùng được xác định bởi các đặc trưng, thuộc tính phạm trù, nhưng có một số thuộc tính vốn điển mẫu của các thành viên. cũng thấy ở các phạm trù khác, nghĩa là Để xét một thành viên có được xếp ranh giới giữa các phạm trù là ranh giới mờ. vào phạm trù này hay không cần dựa vào 3. Các điển dạng của các phạm trù tri các đặc trưng điển mẫu của phạm trù. Ví nhận không phải là bất biến, mà chúng có dụ phạm trù “chim” đươc xác định bởi thể thay đổi; cấu trúc nội tại tổng thể của những đặc trưng của các thành viên điển một phạm trù cũng khả biến như vậy, tùy mẫu trong thực tế. Phạm trù “chim” có thuộc vào bối cảnh (actual context) tri nhận những thuộc tính điển hình như [lông vũ], cụ thể, các mô hình (model) tri nhận và văn [có cánh], [bay], [đẻ trứng]… Các thành hóa” [12; 36]. viên như “chim bồ câu”, “chim én” là Tóm lại, lí thuyết điển mẫu không những thành viên điển mẫu của phạm trù phân chia rạch ròi giữa hai phạm trù “có “chim”, các thành viên này đáp ứng được hoặc không”. Các thành viên tùy vào mức các tiêu chí điển mẫu của phạm trù. Còn độ đáp ứng các đặc trưng điển mẫu của “chim cánh cụt” là thành viên không đáp phạm trù để xét thành viên có thuộc vào ứng được đầy đủ các tiêu chí điển mẫu phạm trù này hay không; nếu thuộc vào (không đáp ứng được tiêu chí [bay]). phạm trù thì là thành viên điển mẫu (“thí “Chim cánh cụt” là một thành viên của dụ tốt”) hay là thành viên không điển mẫu phạm trù “chim”, tuy nhiên không phải là (“thí dụ tồi”) (phi điển mẫu). Thành viên thành viên điển mẫu. Lakoff trong công điển mẫu là những thành viên đáp ứng đầy trình Women, Fire and Dangerous thing đủ các đặc trưng điển hình của phạm trù, (Đàn bà, lửa và những thứ hiểm nguy) đã và không sở hữu các đặc tính của các phạm từng nhận định: “Bên trong phạm trù có trù khác. Thành viên không điển mẫu là hiệu quả điển mẫu, tức là một số thành viên những thành viên đáp ứng không đầy đủ dùng làm thành viên mẫu cho phạm trù tốt các đặc trưng và có những đặc trưng thuộc hơn những thành viên khác” [5, 25]. Như phạm trù khác. Các thành viên của phạm vậy, thành viên “chim bồ câu, chim én” là trù sẽ có những điểm chung theo kiểu họ những thành viên điển mẫu nhất cho phạm hàng, thành viên A sẽ có những đặc trưng 40 NGUYỄN THỊ THANH THẢO – TRẦN THỊ PHƯƠNG LÝ giống thành viên B, thành viên B có những (b). Đằng xa tiến lại hai người đàn bà. đặc trưng tương tự C, A và C có những đặc (c). Sau vườn trồng hai cây na. trưng gần gủi nhau. Tuy nhiên, các đặc (d). Có tiền. trưng của chúng không trùng lặp nhau.Các Trong bài viết này, chúng tôi tổng kết thành viên điển mẫu sẽ là trung tâm của lại câu tồn tại điển mẫu có những thuộc phạm trù. Những thành viên không điển tính cơ bản sau: mẫu sẽ tùy thuộc vào mức độ đáp ứng các 1. Câu chứa vị từ tồn tại điển mẫu: tiêu chí thuộc tính để nằm ở gần trung tâm “có”. “Có” là một động từ mang ý nghĩa hay là xa dần ngoại biên. tồn tại điển mẫu, bản thân nghĩa của từ 3. Ứng dụng lí thuyết điển mẫu vào “có” là sự tồn tại của sự vật, hiện tượng nghiên cứu câu tồn tại tiếng Việt một cách thuần túy và khách quan. Theo quan điểm của Diệp Quang Ban, 2. Xác định sự tồn tại của đối tượng câu tồn tại là những câu thể hiện được sự trong một không gian, phạm vi cụ thể, rõ tồn tại, xuất hiện hay tiêu biến của sự vật. ràng. Trong tiếng Việt, cấu trúc chung của 3. Thể hiện được phạm trù khẳng định câu tồn tại là: hay phủ định, hay tồn tại hay không tồn tại Thể từ vị trí + vị từ + thể từ của đối tượng. Hay cụ thể hơn: 4. Mục đích ngữ nghĩa chính của câu = + + đối tượng. Nguyễn Minh Thuyết và Nguyễn Văn Đối chiếu với các thuộc tính điển mẫu Hiệp cho rằng câu tồn tại cho ta biết ở một của phạm trù câu tồn tại tiếng Việt, chúng không gian xác định đang tồn tại hoặc tôi nhận thấykiểu câu điển mẫu nhất của không tồn tại đối tượng nào đó và đưa ra “vị phạm trù câu tồn tại tiếng Việt chính là từ khuôn hình trong câu tồn tại có thể là: câu vị từ trung tâm là động từ “có” và có Các từ chuyên dụng biểu thị ý nghĩa cấu trúc: tồn tại như: có, còn, hết…, các từ chỉ Thể từ vị trí + “có” + thể từ lượng: nhiều, ít, đông, đầy… Hay: Các từ tượng hình (hay tượng thanh) = + như: lấp lánh, chồm chỗm, lù lù… < “có” > + Một số động từ chỉ hoạt động có Ví dụ: tính chất hoạt động “thoả mãn các điều (a). Trên bàn có cuốn sách. kiện sau đây: (e). Trong phòng có người. 1. Những động từ này phải là những (f). Dưới hồ có cá. động từ chứa sẵn mối liên hệ tham biến trong Kiểu câu tồn tại có cấu trúc như trên không gian nội dung ý nghĩa của mình. có vị từ trung tâm là động từ “có” xác định 2. Những động từ này phải là những được sự tồn tại của đối tượng trong một động từ lưu kết quả, vì đó là cơ sở cần thiết không gian cụ thể (“trên bàn”, “trong để tạo ra ý nghĩa về trạng thái tĩnh tại” [11; phòng”, “dưới hồ”). Với sự vắng mặt của 308]. yếu tố phủ định “không”, các câu trên đều Ví dụ: khẳng định sự tồn tại của các đối tượng, (a). Trên bàn có một cuốn sách. thể hiện phạm trù khẳng định của câu. Câu 41 CÂU TỒN TẠI TIẾNG VI T NHÌN TỪ LÍ THUYẾT ĐIỂN MẪU mang phạm trù phủ định, phủ nhận sự tồn - Về phương diện ngữ pháp: Trên tại của sự vật, yếu tố phủ định “không” sẽ bàn/ đặt/ một lọ hoa tương ứng với “chủ kết hợp với động từ “có” tạo thành cụm ngữ/ vị ngữ/ bổ ngữ” [6; 331]. phủ định “không có” (ví dụ: Trên bàn Nguyễn Văn Hiệp bác bỏ quan điểm không có cuốn sách; Trong phòng không “đồng nhất vai nơi chốn với vai trạng ngữ của có người; Dưới hồ không có cá). Động từ câu” và khẳng định “trên bàn” là một thành “có” làm trung tâm của câu, vì vậy trung phần bắt buộc phải có trong câu tồn tại. tâm ngữ nghĩa của câu chính là sự tồn tại Trong kiểu cấu trúc này, vị trí không của đối tượng chứ không phải là vị trí gian được xác định. Trong phạm vi không không gian. Để xác định thành phần chính gian, đối tượng được đề cập biểu thị trạng của câu, chúng ta đặt câu hỏi “Có cái gì ở thái, tính chất hoặc tư thế. Cũng như kiểu trên bàn?” hoặc “Trên bàn có cái gì?” và câu điển mẫu, không gian ở đây được xác câu trả lời sẽ là “Trên bàn có cuốn sách”. định một cách cụ thể và rõ ràng. Điều đáng Nếu trung tâm ngữ nghĩa là vị trí không lưu ý, vị trí không gian trong trường hợp gian thì câu hỏi sẽ là “Cuốn sách ở đâu” này có mối quan hệ chặt chẽ với vị trí hay => “Cuốn sách ở trên bàn” chứ không điểm nhìn của người nói. Trung tâm vị từ phải “Trên bàn có cuốn sách”. Như vậy, của câu tồn tại không còn là động từ mang thành viên điển mẫu của phạm trù câu tồn ý nghĩa tồn tại, nhưng xét về mặt ngữ tại chính là câu có cấu trúc “thể từ vị trí + nghĩa, bằng cách gián tiếp, kiểu câu này “có” + thể từ”. vẫn mang ý nghĩa thể hiện sự tồn tại của sự Tinh thần của lí thuyết điển mẫu là vật, đối tượng, trong vị trí không gian cụ thang độ của các thành viên. Ngoài thành thể. Vị từ trung tâm là tư thế, trạng thái, viên điển mẫu trung tâm của phạm trù, câu tính chất nên cốt lõi của sự tình là sự tồn tồn tại tiếng Việt còn có những thành viên tại của chủ thể trong một tư thế, trạng thái, không điển mẫu sau: cách thức tồn tại cụ thể. Ví dụ: “để” (“hai a. Câu tồn tại có cấu trúc: “thể từ vị tờ báo”); “đặt” (“bộ bàn ghế uống nước”). trí + vị từ tư thế, trạng thái tĩnh + thể từ”. Sự tình trong câu được xác định ở phạm trù Hay: khẳng định hay phủ định (ví dụ: Trên ghế + + khẳng định). Thành phần vị ngữ trong kiểu Ví dụ: câu này thường được phát triển, sau danh (g). Trên ghế để hai tờ báo mới. từ/ danh ngữ thường có định ngữ bổ sung ý (h). Giữa phòng đặt một bộ bàn ghế nghĩa (“mới”, “uống nước”…). Như vậy, uống nước. trong bốn đặc trưng của câu tồn tại điển Nguyễn Văn Hiệp cho rằng đây là một mẫu, kiểu kết cấu “thể từ vị trí + vị từ tư kiểu kết cấu thường gặp trong câu tồn tại. thế, trạng thái tĩnh + thể từ” đáp ứng được Ví dụ: Trên bàn đặt một lọ hoa. Ông đã ba tiêu chí, là thành viên không điển mẫu phân tích trên hai phương diện ngữ pháp và của phạm trù. ngữ nghĩa, phân tích cụ thể: b. Câu tồn tại có cấu trúc “thể từ vị - Về phương diện ngữ nghĩa: Trên trí + vị từ quá trình, hành động + thể từ”. bàn/ đặt/ một lọ hoatương ứng với vai vị Hay: trí/ vị từ tồn tại/ chủ thể tồn tại. + + (l). Có tiền. (dẫn theo Diệp Quang Ban) Ví dụ: (m). Có khách. (dẫn theo Diệp Quang (b). Đằng xa tiến lại hai người đàn bà. Ban) (i). Ngoài đình bỗng dội lên một hồi (n). Có tiếng trở mình khe khẽ. trống dồn dập, vội vã. Tương tự như thành viên điển mẫu của (k). Đằng xa văng vẳng tiếng còi đêm. câu tồn tại, trường hợp này không đáp ứng Trong kiểu câu này, vị từ trung tâm được tiêu chí số 3 là “xác định sự tồn tại của câu tồn tại là vị từ thể hiện một quá của đối tượng trong một không gian, phạm trình, hành động, đặc biệt vị từ ở trong vi cụ thể, rõ ràng”. Câu không có sự tham trạng thái động kèm theo hướng vận động. gia của “thể từ vị trí” nên không gian, địa Ví dụ: Đằng xa tiến lại hai người đàn bà, điểm của câu không được xác định. Tuy vị từ trung tâm “tiến lại” thể hiện một hành nhiên, kiểu câu này vẫn đáp ứng được ba động có chủ đích và hướng không gian từ tiêu chí còn lại: vị từ trung tâm là động từ xa đến phía người nói. Vị từ trung tâm “có”, thể hiện được sự tồn tại của đối không mang ý nghĩa tồn tại, nhưng là một tượng (“tiền, khách”); thể hiện phạm trù quá trình, hành động nên gián tiếp thể hiện khẳng định hoặc phủ định của câu. sự tồn tại của đối tượng trong một không d. Câu tồn tại có cấu trúc “vị từ + gian xác định. Ví dụ: Đằng xa văng vẳng thể từ” tiếng còi đêm, mang ý nghĩa tồn tại“đằng Hay: + xa và ở đây có tiếng còi đêm”. Kiểu câu Ví dụ: này vẫn được cấu tạo bởi “thể từ vị trí” nên (o). Còn nước. không gian, địa điểm được xác đinh.Nhờ (ô). Nhiều sao quá. (dẫn theo Diệp vào vị từ mang yếu tố hướng, vị trí không Quang Ban) gian được mở rộng. Đặc trưng của vị từ Tác giả Diệp Quang Ban đã chỉ ra “các trong kiểu câu này là vị từ thể hiện một quá lớp từ con có thể làm vị tố của câu tồn tại: trình, một hành động có chủ đích, hoặc là động từ mang ý nghĩa tồn tại, tính từ chỉ từ tượng thanh mô phỏng các âm thanh của lượng. sự vật, hiện tượng; gắn liền với hướng Trong kiểu kết cấu này, thành phần không gian. Câu tồn tại thể hiện được sự “thể từ vị trí” bị lược bỏ, trung tâm vị từ tồn tại hay không tồn tại của đối tượng. Ví không phải là động từ “có”.Vì vậy, kiểu dụ: Ngoài đình bỗng dội lên một hồi trống câu tồn tại này không đáp ứng được tiêu dồn dập, vội vã, khẳng định sự tồn tại của chí 1 và 2 của câu tồn tại điển mẫu.Câu chỉ “hồi trống”. Kiểu kết cấu này của câu tồn đáp ứng được hai tiêu chí là câu thể hiện tại cũng đáp ứng được 3/4 tiêu chí điển được sự tồn tại hay không tồn tại; nghĩa mẫu của phạm trù câu tồn tại. của câu là sự tồn tại của đối tượng. c. Câu tồn tại có cấu trúc “Có” + thể Tóm lại, câu tồn tại có những thành từ” viên khác nhau, mỗi thành viên đáp ứng Hay: được các đặc trưng, thuộc tính điển mẫu + mẫu của các thành viên được tổng kết Ví dụ: trong bảng sau: 43 CÂU TỒN TẠI TIẾNG VI T NHÌN TỪ LÍ THUYẾT ĐIỂN MẪU Bảng 1. Phân loại cấp độ điển mẫu của các thành viên câu tồn tại Mức độ đáp Kiểu câu tồn tại có cấu trúc: ứng đặc trưng Phân loại cấp độ 1. Thể từ vị trí + “có” + thể từ 4/4 Thành viên điển mẫu 2. Thể từ vị trí + vị từ tư thế, trạng thái tĩnh + 3/4 Không điển mẫu cấp 1 thể từ 3. Thể từ vị trí + vị từ quá trình, hành động + 3/4 Không điển mẫu cấp 1 thể từ 4. “Có” + thể từ 3/4 Không điển mẫu cấp 1 5. Vị từ + thể từ 2/4 Không điển mẫu cấp 2 Bảng phân loại đã thể hiện mức độ phạm trù câu tồn tại trong tiếng Việt như điển mẫu của các thành viên trong phạm sau: Trung tâm của sơ đồ sẽ là thành viên trù câu tồn tại tiếng Việt. điển mẫu, các thành viên không điển mẫu Từ bảng phân loại trên, chúng tôi tiến sẽ xếp xa dần về phía ngoại biên. hành xây dựng được sơ đồ tỏa tia cho Chú thích: Câu tồn tại điển mẫu Câu tồn tại không điển mẫu cấp 1 Câu tồn tại không điển mẫu cấp 2 Theo tinh thần của lí thuyết điển mẫu, nằm ở tâm sơ đồ tỏa tia, là điển mẫu của ranh giới giữa các thành viên là ranh giới phạm trù câu tồn tại. Xa dần ngoại biên là mờ.Trung tâm của phạm trù câu tồn tại các thành viên không điển mẫu.Kiểu kết tiếng Việt là câu tồn tại có cấu trúc “thể từ cấu “vị từ + thể từ” là thành viên nằm ở vị trí + “có” + thể từ”. Kiểu kết cấu này ngoại biên của phạm trù. 44 NGUYỄN THỊ THANH THẢO – TRẦN THỊ PHƯƠNG LÝ 4. Lời kết KHXH, Hà Nội, 2007. Lí thuyết điển mẫu là một lí thuyết 4. Đỗ Hồng Dương, Khảo sát chủ ngữ dưới góc quan trọng của ngôn ngữ học tri nhận. Lí nhìn của lí thuyết điển mẫu (Luận án Tiến sĩ thuyết điển mẫu đã soi sáng nhiều vấn đề Ngôn ngữ), Hà Nội, 2011. trong ngôn ngữ, đặc biệt là những vấn đề 5. Võ Kim Hà, Ẩn dụ tiếng Việt dưới góc nhìn về ngữ pháp, cụ thể là vấn đề câu tồn tại của lí thuyết nguyên mẫu (Luận án Tiến sĩ Ngữ Văn), TP. Hồ Chí Minh. trong tiếng Việt. Dựa vào lí thuyết điển 6. Nguyễn Văn Hiệp, Cơ sở ngữ nghĩa phân tích mẫu của ngôn ngữ học tri nhận, bài viết đã cú pháp tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội, khái quát được những đặc trưng điển 2008. mẫucâu tồn tại tiếng Việt và tìm ra thành 7. Nguyễn Văn Hiệp, Cú pháp tiếng Việt, Nxb viên điển mẫu của phạm trù chính là câu có Giáo dục, Hà Nội, 2009. cấu trúc: “thể từ vị trí + “có” + thể từ”. Các 8. Nguyễn Văn Hiệp, “Câu đặc biệt tiếng Việt thành viên không điển mẫu có mức độ đáp nhìn từ lí thuyết điển mẫu (prototype)”, Tạp ứng các đặc trưng điển hình khác nhau và chí Ngôn ngữ số 6/2010, trang 4 -13, 2010. được xếp vào những cấp độ điển mẫu khác 9. Vi Tường Phúc, “Thử áp dụng lí thuyết điển nhau.Những kết quả nghiên cứu của bài dạng vào nghiên cứu từ loại”, Tạp chí Ngôn viết có thể trở thành tài liệu tham khảo có ngữ số 10/2009, trang 37-44, 2009. ích cho những người đang học tập và giảng 10. Jonh R. Tayor, Linguistic categorization – dạy tiếng Việt và tiếng Việt cho người Prototype in Linguistic Theory, Clarendon nước ngoài. Press, Oxford, 1995. 11. Lý Toàn Thắng, Bàn thêm về kiểu câu “P- N” TÀI LIỆU THAM KHẢO Trong tiếng Việt, 1984. 1. Diệp Quang Ban, Một số vấn đề Câu tồn tại 12. Lý Toàn Thắng, Ngôn ngữ học tri nhận - Từ lí trong tiếng Việt ngày nay (Luận án phó Tiến thuyết đến đại cương thực tiễn tiếng Việt, Nxb sĩ), Hà Nội, 1980. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2005. 2. Diệp Quang Ban, Ngữ pháp tiếng Việt, Nxb 13. Nguyễn Minh Thuyết - Nguyễn Văn Hiệp, Giáo dục, Hà Nội, 2005. Thành phần câu tiếng Việt, Nxb Đại học 3. Trần Văn Cơ, Ngôn ngữ học tri nhận, Nxb Quốc gia, Hà Nội, 1998. Ngày nhận bài: 11/9/2017 Biên tập xong: 15/10/2017 Duyệt đăng: 20/10/2017 45