Chỉ số tim – mắt cá chân (cavi) và một số yếu tố liên quan ở bệnh nhân suy thận mạn chạy thận nhân tạo chu kỳ

Chia sẻ: Ngân Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

118
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm khảo sát chỉ số tim - mắt cá chân (CAVI) ở bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ; mô tả mối liên quan giữa chỉ số tim - mắt cá chân với một số đặc điểm bệnh nhân và một số yếu tố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chỉ số tim – mắt cá chân (cavi) và một số yếu tố liên quan ở bệnh nhân suy thận mạn chạy thận nhân tạo chu kỳ

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC CHỈ SỐ TIM – MẮT CÁ CHÂN (CAVI) VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN SUY THẬN MẠN CHẠY THẬN NHÂN TẠO CHU KỲ Bùi Mỹ Hạnh1, Nguyễn Văn Tuyên2, Trần Thị Nguyệt1 1 Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, 2Bệnh viện Đa khoa Đức Giang Nghiên cứu nhằm khảo sát chỉ số tim – mắt cá chân (CAVI) và một số yếu tố liên quan ở bệnh nhân suy thận mạn chạy thận nhân tạo chu kỳ. Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang có so sánh với nhóm chứng người bình thường, tiến hành từ tháng 6 năm 2016 đến tháng 5 năm 2017, gồm 148 bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ và 92 người bình thường có cùng độ tuổi. Chỉ số tim - mắt cá chân trung bình nhóm nghiên cứu là 8,9 ± 1,70 cao hơn nhóm chứng là 8,1 ± 0,61 (p < 0,05). Chỉ số tim - mắt cá chân có mối liên quan với một số yếu tố: tuổi, giới, glucose máu, huyết áp tâm trương. Chỉ số tim - mắt cá chân không có mối liên quan với BMI, huyết áp tâm thu, thời gian chạy thận, ure, creatinin, cholesterol, triglycerid, HDL, LDL. Chỉ số tim - mắt cá chân ở bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ cao hơn chỉ số tim mắt cá chân ở nhóm người bình thường. Có mối liên quan giữa chỉ số tim - mắt cá chân với một số yếu tố: tuổi, giới, huyết áp tâm trương, glucose. Từ khóa: suy thận mạn, thận nhân tạo chu kỳ, Chỉ số tim-mắt cá chân I. ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh lý tim mạch là một trong những vấn đề sức khỏe được quan tâm hàng đầu trên toàn thế giới với hậu quả nặng nề là tử vong, tàn phế và giảm sút chất lượng cuộc sống [1]. Độ cứng thành mạch tăng gây ra những biến cố tim mạch: nhồi máu cơ tim, đột quị não... chính xác đánh giá lâm sàng hữu ích độ cứng động mạch ở các bệnh nhân suy thận mạn tính [2; 3]. Hiện tại, ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào về chỉ số tim - mắt cá chân ở bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu: Từ năm 2004, Nhật Bản đã phát triển một 1. Khảo sát chỉ số tim - mắt cá chân (CAVI) thông số đánh giá độ cứng động mạch hiệu ở bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo quả và không xâm nhập, đó là chỉ số tim - mắt chu kỳ. cá chân (Cardio - Ankle Vascular Index - 2. Mô tả mối liên quan giữa chỉ số tim - mắt CAVI), được nhiều tác giả trên thế giới khuyến cá chân với một số đặc điểm bệnh nhân và cáo sử dụng trên lâm sàng. Trong số đó, có một số yếu tố. một số tác giả đã nghiên cứu về chỉ số tim mắt cá chân ở bệnh nhân suy thận mạn cho thấy chỉ số tim – mắt cá chân là một thông số II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 1. Đối tượng Nghiên cứu được tiến hành trên những Địa chỉ liên hệ: Bùi Mỹ Hạnh, Khoa Thăm dò chức năng, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội Email: buimyhanh@hmu.edu.vn Ngày nhận: 4/6/2018 Ngày được chấp thuận: 15/8/2018 46 bệnh nhân được chẩn đoán suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ có độ tuổi ≥ 18 tuổi và nhóm chứng là người bình thường có độ tuổi, giới tương đương nhóm nghiên cứu. TCNCYH 113 (4) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC - Phương pháp lựa chọn đối tượng nghiên Tiêu chuẩn lựa chọn - Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu: cứu: Các bệnh nhân suy thận mạn đang chạy + Lựa chọn nhóm nghiên cứu: toàn bộ thận nhân tạo tại khoa Nội thận - Tiết niệu bệnh nhân suy thận mạn được chạy thận bệnh viện đa khoa Đức Giang, tuổi ≥ 18 tuổi, nhân tạo chu kỳ tại khoa Nội thận - Tiết niệu chẩn đoán suy thận mạn tính do các nguyên bệnh viện Đa khoa Đức Giang đáp ứng tiêu nhân khác nhau, thời gian lọc máu ≥ 3 tháng, chí lựa chọn. đồng ý tham gia nghiên cứu. + Lựa chọn nhóm chứng thông qua khám - Tiêu chuẩn lựa chọn nhóm chứng: Người lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng bình thường đến khám sức khỏe định kỳ có độ tuổi tương đương với bệnh nhân trong Xử lý số liệu: xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 23.0. nhóm nghiên cứu, đồng ý tham gia nghiên 3. Đạo đức trong nghiên cứu cứu. Tiêu chuẩn loại trừ Số liệu thu thập được trong nghiên cứu là hoàn toàn trung thực, chính xác. Các bệnh - Bệnh lý ác tính (u lympho Hodgkin, u lym- nhân trong nghiên cứu được giải thích và pho non Hodgkin, Kahlerc); Suy giảm miễn đồng ý tham gia nghiên cứu. Toàn bộ thông tin cá nhân của các đối tượng tham gia nghiên dịch như: HIV, nhiễm các vius khác; Viêm Influenzac); Suy thận cấp, bệnh gan nhiễm cứu đều được đảm bảo bí mật. Nghiên cứu được thực hiện nhằm phục vụ mục đích khoa sắt, bệnh Sarcoidose; Suy tim nặng học, không nhằm mục đích cá nhân nào khác. nhiễm cấp tính (viêm não cấp, nhiễm virus - Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên III. KẾT QUẢ cứu. 1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu 2. Phương pháp Không có sự khác biệt về tuổi và tỉ lệ giới, - Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả mức triglycerid và LDL giữa hai nhóm. Có sự cắt ngang, có so sánh với nhóm chứng người khác biệt về huyết áp, BMI, Glucose, ure, bình thường. creatinin, cholesterol, HDL giữa hai nhóm - Cỡ mẫu nghiên cứu: lấy mẫu thuận tiện. (bảng 1). Bảng 1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu Nhóm nghiên cứu Nhóm chứng p 53,4 42,4 0,098 52,18 ± 12,86 56,3 ± 12,5 0,008 20,5 ± 2,6 24,3 ± 2,5 0,037 Huyết áp tâm thu (mmHg) 158,57 ± 29,6 124,85 ± 9,7 < 0,001 Huyết áp tâm trương (mmHg) 92,31 ± 15,78 76,97 ± 7,39 < 0,001 Tỉ lệ nam (%) Tuổi BMI (kg/m2) Thời gian chạy thận (năm) TCNCYH 113 (4) - 2018 4,6 ± 0,85 47 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Nhóm nghiên cứu Nhóm chứng p Glucose (mmol/L) 6,63 ± 3,76 5,36 ± 0,97 0,04 Ure (mmol/L) 26,02 ± 6,31 5,36 ± 1,18 < 0,001 996,85 ± 254,53 92,62 ± 11,7 < 0,001 Cholesterol (mmol/L) 3,91 ± 0,82 1,78 ± 1,06 < 0,001 Triglycerid (mmol/L) 1,77 ± 1,15 1,78 ± 1,06 0,935 HDL (mmol/L) 1,01 ± 0,30 1,25 ± 0,38 < 0,001 LDL (mmol/L) 2,66 ± 0,70 2,84 ± 0,83 0,123 Creatinin (µm/L) 2. Đặc điểm chỉ số tim - mắt cá chân ở bệnh nhân suy thận mạn thận nhân tạo chu kỳ Bảng 2. Chỉ số tim - mắt cá chân Chỉ số tim – mắt cá chân Nhóm nghiên cứu Nhóm chứng X ± SD (min, max) 8,9 ± 1,70 (6; 14,15) 8,1 ± 0,61 (6,67; 9,49) p < 0,001 Chỉ số tim – mắt cá chân trung bình ở nhóm nghiên cứu (8,9 ± 1,70) cao hơn nhóm chứng (8,1 ± 0,61) . Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 3. Mối liên quan giữa chỉ số tim - mắt cá chân với một số yếu tố Bảng 3. Mối liên quan giữa chỉ số tim - mắt cá chân với một số yếu tố Chỉ số tim - mắt cá chân Nhóm nghiên cứu Nhóm chứng r p r p 0,6 < 0,05 0,7 < 0,05 - 0,058 0,483 0,028 0,793 Huyết áp tâm thu (mmHg) 0,29 > 0,05 0,14 > 0,05 Huyết áp tâm trương (mmHg) 0,18 < 0,05 0,102 < 0,05 Thời gian chạy thận 0,15 > 0,05 Glucose (mmol/L) 0,39 0,035 0,062 < 0,05 Ure (mmol/L) - 0,154 0,179 0,036 0,735 Creatinin (µm/L) - 0,234 0,039 0,111 0,239 Cholesterol (mmol/L) - 0,038 0,74 0,042 0,69 Triglycerid (mmol/L) 0,086 0,44 - 0,165 0,015 HDL (mmol/L) 0,098 0,068 - 0,011 0,192 LDL (mmol/L) 0,021 0,185 - 0,117 0,268 Tuổi BMI (kg/m2) 48 TCNCYH 113 (4) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Chỉ số tim - mắt cá chân có mối tương quan đáng kể với tuổi, nồng độ glucose máu, tương quan yếu với huyết áp tâm trương và nồng độ creatinin máu; không tương quan với huyết áp tâm thu, thời gian chạy thận nhân tạo, ure, cholesterol, triglycerid, HDL, LDL. IV. BÀN LUẬN Chỉ số tim – mắt cá chân ở bệnh nhân suy thận mạn chạy thận nhân tạo chu kỳ cao hơn so với người bình thường. Kết quả này cũng tương tự trong nghiên cứu của Kohji Shirai và động mạch liên quan chặt chẽ với tuổi, yếu tố chính ảnh hưởng đến tính chất cơ học của động mạch. Có sự gia tăng độ cứng động mạch và huyết áp động mạch (tăng huyết áp tâm thu và giảm huyết áp tâm trương theo cộng sự [4]: Chỉ số tim - mắt cá chân ở nhóm tuổi) theo tuổi ở cả quần thể khỏe mạnh và quần thể bị bệnh, ảnh hưởng của sự lão hóa chạy thận tử vong cao hơn nhóm không tử khác nhau ở các động mạch trung tâm (độ vong, chỉ số tim - mắt cá chân ≥ 9,4 là một yếu đàn hồi), so với các động mạch ngoại vi (cơ bắp) và tiểu động mạch. Độ cứng của động tố dự đoán tử vong độc lập ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ. Như vậy, ở những người bệnh có yếu tố nguy cơ xơ cứng mạch (suy thận, tăng huyết áp, bệnh mạch vành...), mạch trung tâm tăng dần theo độ tuổi trong khi độ cứng của các động mạch ngoại vi ít chỉ số tim - mắt cá chân đều cao hơn so với thay đổi theo tuổi [8; 9]. Những kết quả này được báo cáo ở cả hai giới, mặc dù đường những người khỏe mạnh bình thường. kính và chiều dài động mạch ở nữ thấp hơn ở Tuy nhiên, chỉ số tim - mắt cá chân trung nam giới. bình trong nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn Chỉ số tim - mắt cá chân không có mối liên trong các nghiên cứu của các tác giả Nhật quan với BMI. Điều này tương đồng với kết Bản và cao hơn so với một số tác giả [5 - 7]. quả nghiên cứu của Daisuke Maebuchi và Do thời điểm đo chỉ số tim - mắt cá chân khác cộng sự; Kohji Shirai và cộng sự; Su - Yeon nhau giữa các nghiên cứu. Chúng tôi đo ngay Choi và cộng sự cho rằng: chỉ số tim - mắt cá sau khi lọc máu, trong khi những tác giả khác chân tương quan nghịch biến với BMI nhưng thực hiện tại thời điểm từ 30 đến 60 phút trong sự tương quan này rất yếu, không có sự khác phiên lọc máu, sau khi hoàn thành lọc máu biệt có ý nghĩa về chỉ số tim - mắt cá chân hoặc vào ngày không lọc máu [5 - 7]. Lọc máu theo BMI ở cả nam và nữ [2; 4; 10]. làm giảm thể tích dịch cơ thể, từ đó làm tăng Chỉ số tim - mắt cá chân không có tương chỉ số tim - mắt cá chân đặc biệt ở những quan với huyết áp tâm thu và tương quan yếu bệnh nhân có tỷ lệ loại bỏ cao hơn (> 5% với huyết áp tâm trương. Một nghiên cứu tính trọng lượng khô), vì vậy, sự khác biệt về thời độc lập về mặt lý thuyết của tim - mắt cá chân điểm đo có thể ảnh hưởng đến kết quả ở đối với huyết áp tại thời điểm đo bằng cách sử bệnh nhân chạy thận nhân tạo [5]. Cần nghiên dụng một loại thuốc chẹn β1 chọn lọc [11]. Khi cứu thêm để xác định thời điểm thích hợp dự thuốc chẹn β1 chọn lọc được dùng cho 12 đoán kết quả lâm sàng đáng tin cậy hơn. người đàn ông, chỉ số tim - mắt cá chân Nhiều nghiên cứu cho thấy chỉ số tim - mắt không thay đổi. Kết quả này chứng minh rõ cá chân tăng tuyến tính theo tuổi [2; 4]. Các ràng rằng chỉ số tim - mắt cá chân không bị nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng độ cứng ảnh hưởng bởi huyết áp tại thời điểm đo. Do TCNCYH 113 (4) - 2018 49 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC đó, chỉ số tim – mắt cá chân có thể được sử mối tương quan giữa chỉ số tim – mắt cá chân dụng để so sánh tính chất của các động và cholesterol, triglyceric và HDL ở cả những mạch, mặc dù huyết áp có thể thay đổi, từ đó bệnh nhân có và không sử dụng thuốc điều trị chỉ số tim – mắt cá chân cho phép phân tích rối loạn lipid máu [12; 15]. ảnh hưởng của các phương pháp điều trị hạ Một số hạn chế của nghiên cứu: thứ nhất, huyết áp lên độ cứng động mạch. Một số cỡ mẫu chưa lớn do thực tế số lượng bệnh nghiên cứu cũng chứng minh rằng chỉ số tim – nhân ít đồng thời một số bệnh nhân suy thận mắt cá chân không phụ thuộc vào huyết áp tại có loạn nhịp không đo được chỉ số tim – mắt thời điểm đo [3; 4; 6; 12]. cá chân nên bị loại khỏi nghiên cứu; thứ hai, Chỉ số tim – mắt cá chân không có mối liên máy tim – mắt cá chân được sản xuất tại Nhật quan với thời gian chạy thận nhân tạo. Kết Bản với các thông số tham chiếu của người quả nghiên cứu của chúng tôi tương đương Nhật có thể chưa thực sự phù hợp với người với kết quả nghiên cứu của Atsuhiro Ichihara Việt Nam; thứ ba, các bệnh kèm theo và kết và cộng sự: nghiên cứu 103 bệnh nhân chạy cục lâm sàng chưa được đánh giá trong thận nhân tạo cho thấy chỉ số tim – mắt cá nghiên cứu này. Cần có những nghiên cứu chân không có tương quan với thời gian chạy trong tương lai về bệnh kèm theo và kết cục thận [3]. lâm sàng ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu Chỉ số tim – mắt cá chân có tương quan đồng biến với glucose. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Su-Yeon choi và cộng sự; Nagayama và cộng sự (2010): glucose máu giảm đồng thời với tim - mắt cá kỳ để tìm hiểu sâu hơn về tính hữu dụng của chỉ số tim – mắt cá chân. V. KẾT LUẬN - Chỉ số tim - mắt cá chân ở bệnh nhân suy chân giảm khi sử dụng Glimepiride [10; 13]. thận mạn thận nhân tạo chu kỳ (8,9 ± 1,70) Chỉ số tim - mắt cá chân không có tương quan với ure và creatinin. Kết quả này tương cao hơn những người bình thường (8,1 ± đồng với kết quả nghiên cứu của Rattanasompattikul M; Takafumi Okura và 0,61). - Chỉ số tim - mắt cá chân có mối tương cộng sự; trái ngược với nghiên cứu của Daisuke Maebuchi và cộng sự: chỉ số tim - quan mạnh mẽ với tuổi, tuổi càng tăng thì chỉ mắt cá chân có mối tương quan đồng biến với mắt cá chân có mối tương quan với Glucose creatinin [2; 10; 14]. Điều này được lý giải là do đối tượng nghiên cứu của Daisuke và huyết áp tâm trương. Maebuchi và cộng sự nghiên cứu trên 1000 người bệnh không có suy thận mạn khác với đối tượng nghiên cứu của chúng tôi. số tim - mắt cá chân càng cao. Chỉ số tim - VI. KIẾN NGHỊ Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu trên các bệnh nhân suy thận mạn chạy thận nhân tạo Không có tương quan giữa chỉ số tim - mắt chu kỳ và các đối tượng khám sức khỏe, đánh cá chân và cholesterol, triglycerid, HDL, LDL. giá chỉ số tim - mắt cá chân 3 - 6 tháng một Kết quả này tương đồng với kết quả trong các lần đồng thời đánh giá các bệnh kèm theo và nghiên cứu của Akira Takaki và cộng sự; Ta- kết cục lâm sàng để phát hiện sớm các yếu tố kafumi Okura và cộng sự cho thấy không có nguy cơ gây xơ cứng động mạch. 50 TCNCYH 113 (4) - 2018