Chính sách thuế đối với thuốc lá

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Chính sách thuế đối với thuốc lá trình bày các nội dung chính sau: Thực trạng sử dụng thuốc lá và hậu quả đối với sức khỏe; Chính sách thuế đối với thuốc lá; Chính sách thuế thuốc lá trên thế giới; Chính sách thuế thuốc lá tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chính sách thuế đối với thuốc lá

Sè 19/2016 CHÍNH SÁCH THU Đ I V I THU C LÁ CN. Mai Xuân Thu50 Thu c lá là s n ph m đư c s n xu t t toàn b ho c m t ph n nguyên li u thu c lá, đư c ch bi n dư i d ng thu c lá đi u, xì gà, thu c lá s i, thu c lào ho c các d ng khác. S d ng các s n ph m thu c lá gây ra tác h i nghiêm tr ng đ n s c kh e, kinh t , xã h i và môi trư ng. M t trong nh ng gi i pháp có hi u qu nh m ki m soát thu c lá là tăng giá thu c lá thông qua tính m c thu thu c lá cao. Thu thu c lá đã đư c đưa vào th o lu n như là m t trong nh ng “t m nhìn m i cho ngu n l c phát tri n” trong Chương trình Phát tri n B n v ng c a Liên H p qu c năm 2030, b i tác d ng v a làm gi m tiêu dùng v a đem l i ngu n thu ngân sách. 1. Th c tr ng s d ng thu c lá và h u qu gi i, trung bình kho ng 5 - 6 tri u ca t vong m i đ i v i s c kh e năm do thu c lá. Trong th k 20, c th gi i đã Trên th gi i hi n có kho ng 1,3 t ngư i s có kho ng 100 tri u ngư i ch t do các b nh liên d ng thu c lá, trong đó 80% s ngư i hút thu c quan đ n thu c lá. Theo ư c tính, thu c lá cũng là s ng t i các nư c thu nh p th p và trung bình [1]. nguyên nhân c a kho ng 30% các trư ng h p t S d ng các s n ph m thu c lá là y u t nguy cơ vong do b nh ung thư, ch y u là ung thư ph i, hàng đ u trong s 10 y u t nguy cơ l n nh t đe ung thư vòm h ng và ung thư thanh qu n, khí d a s c kh e ngư i dân các nư c đang phát qu n, ph qu n và các d ng ung thư khác [4]. tri n. Thu c lá gây ra kho ng 25 căn b nh khác Không ch gây ra h u qu v m t s c kh e, nhau cho ngư i hút thu c và là m t trong các thu c lá còn gây chi phí cao cho xã h i. S nguyên nhân chính gây ra các b nh không lây d ng thu c lá gây ra chi phí kh ng l cho chăm nhi m, trong đó có nhi u b nh nguy hi m như sóc y t cho nh ng ngư i b b nh do hút thu c ung thư, b nh tim m ch, b nh hô h p và nh lá ho c b nh hư ng b i khói thu c lá, c ng hư ng t i s c kh e sinh s n [1]. C th , thu c lá thêm các chi phí do gi m năng su t lao đ ng, do gây ra 90% các trư ng h p ung thư ph i, 75% các h a ho n và nh ng t n h i cho môi trư ng, ư c trư ng h p ph i t c ngh n mãn tính, 25% các tính thi t h i kho ng 500 t đô la M m i năm trư ng h p b nh tim thi u máu c c b trên th trên toàn th gi i [2]. Ngoài vi c gây t n th t gi i [2]. S d ng thu c lá không ch nh hư ng kinh t c p qu c gia, hút thu c còn nh hư ng đ n s c kh e c a ngư i hút mà còn c nh ng đ n kinh t h gia đình, đ c bi t các h gia đình ngư i phơi nhi m b i khói thu c (ngư i không nghèo. Các h nghèo có ngư i hút thu c s ph i hút thu c nhưng thư ng xuyên hít ph i khói thu c chi m t kho n đáng k trong thu nh p khiêm cũng m c các b nh gi ng như ngư i hút thu c). t n c a h cho vi c mua thu c lá, thay vì s Hút thu c ph n mang thai nh hư ng nghiêm d ng kho n chi đó cho giáo d c, lương th c và tr ng t i s c kh e c a c bà m và thai nhi, là chăm sóc s c kh e. Trung bình các qu c gia, nguyên nhân d n t i tr thi u cân, sinh non, gây các h nghèo có ngư i hút thu c ph i tiêu 3% - ra các b nh lý hô h p như hen suy n và h i ch ng 15% thu nh p c a h gia đình cho thu c lá [5]. t vong đ t ng t tr sơ sinh [3]. S d ng thu c lá cũng là m t trong 10 nguyên nhân gây t vong 50 Khoa Qu n lý d ch v y t - Vi n Chi n lư c và Chính ngư i trư ng thành trên toàn th sách y t 63
DI N ĐÀN CHÍNH SÁCH Y T T i Vi t Nam, theo Đi u tra toàn c u v s vì m đau và t vong s m ch cho 5 b nh (ung d ng thu c lá ngư i trư ng thành năm 2010, thư ph i, ung thư đư ng tiêu hóa – hô h p trên, Vi t Nam thu c nhóm 15 nư c có s ngư i hút b nh ph i t c ngh n mãn tính, nh i máu cơ tim thu c cao nh t th gi i v i 15,3 tri u ngư i trên và đ t qu ) trong s 25 b nh do thu c lá gây ra 15 tu i hút thu c; trong đó t l nam gi i hút [10]. Chi tiêu cho thu c lá làm gi m các chi tiêu thu c là 47,4% và n gi i là 1,4%; 33 tri u ngư i thi t y u khác c a h gia đình, đ c bi t là các h không hút thu c b ti p xúc v i khói thu c th có thu nh p th p. M t cu c đi u tra m c s ng h đ ng t i nhà và con s này nơi làm vi c là 5 gia đình cho th y các h nghèo t i Vi t Nam ph i tri u ngư i [6]. Sau 5 năm, Đi u tra toàn c u v tiêu t n t i g n 5% thu nh p c a gia đình vào s d ng thu c lá ngư i trư ng thành năm 2015 thu c lá [11]. Th m chí chi phí cho thu c lá cao đã cho th y đã có s suy gi m trong t l phơi hơn c kho n ti n chi cho y t hay giáo d c c a h nhi m v i khói thu c th đ ng, c th t l hút gia đình, khi h gia đình nghèo nh t Vi t Nam thu c th đ ng t i nhà gi m t 73,1% xu ng chi cho thu c lá g p 2,2 l n chi cho giáo d c và 59,9%; t i nơi làm vi c gi m t 55,9% xu ng g p 1,6 l n chi cho d ch v chăm sóc s c kh e 42,6%; t i trư ng h c gi m t 22,3% xu ng [12]. 16,1% và trên các phương ti n giao thông công c ng gi m t 34,4% xu ng 19,4%. Tuy nhiên, t 2. Chính sách thu đ i v i thu c lá l ngư i hút thu c và hút thu c th đ ng v n cao V i m c tiêu thúc đ y vi c ki m soát thu c lá so v i các qu c gia khác trên th gi i [7]. m c đ toàn c u, năm 2003, T ch c Y t Th T l hút thu c lá cao đã gây ra các tác h i gi i (WHO) đã đ xu t Liên H p qu c ban hành r t l n v m t s c kh e và kinh t t i Vi t Nam. Công ư c khung v Ki m soát thu c lá (Frame- M i năm Vi t Nam có kho ng 40.000 ca t work Convention on Tobacco Control - FCTC), vong do các b nh có liên quan t i thu c lá, d có hi u l c t ngày 27/2/ 2005. Tính đ n nay, báo s tăng lên thành 70.000 ca/năm vào năm Công ư c này đã đư c 176 qu c gia và vùng lãnh 2030 n u không có các bi n pháp can thi p k p th phê duy t, đư c coi là bư c đ u tiên trong th i. Nghiên c u Mô hình t vong và gánh n ng cu c chi n toàn c u phòng ch ng thu c lá. V i b nh t t Vi t Nam c a Vi n Chi n lư c và vi c ký k t Công ư c này, các qu c gia th hi n Chính sách Y t năm 2011 cũng cho th y b nh cam k t chính tr m nh m , áp d ng lu t pháp t t và t vong s m do thu c lá chi m 12% t ng qu c t trong vi c d phòng, ngăn ng a b nh t t gánh n ng b nh t t nam gi i t i Vi t Nam [8] và tăng cư ng s c kh e c a ngư i dân [13]. trong khi nghiên c u khác ch ra r ng 28% t ng Nh m h tr các qu c gia tri n khai th c hi n s ca t vong nam gi i do các b nh liên quan Công ư c khung v Ki m soát thu c lá t i qu c đ n s d ng thu c lá [9]. gia mình, năm 2008, WHO cũng đã đưa ra khuy n ngh v MPOWER – m t gói chính sách ki m M c dù ngành công nghi p thu c lá có nh ng soát thu c lá hi u qu và h u ích nh t, bao g m đóng góp cho ngân sách qu c gia, nhưng ph n 06 nhóm gi i pháp: Giám sát chính sách d phòng đóng góp c a ngành công nghi p thu c lá không và s d ng thu c lá; B o v c ng đ ng kh i khói đ đ bù đ p nh ng t n th t s c kh e và kinh t thu c lá; H tr cai nghi n thu c lá; C nh báo v do s d ng thu c lá gây ra đ i v i các cá nhân, tác h i c a thu c lá; Th c thi vi c c m qu ng cáo, gia đình và xã h i. Tính trong năm 2012, ngư i khuy n m i và tài tr đ i v i thu c lá; Tăng thu dân Vi t Nam đã chi kho ng 22 nghìn t đ ng đ đ i v i thu c lá. N u gói chính sách này đư c các mua thu c lá hút. Trong năm 2011, hơn 23 nghìn qu c gia th c hi n đ y đ và nghiêm túc, ngư i t đ ng (23.139,3) – chi m x p x 0,91% t ng dân t i các qu c gia s đư c b o v kh i b nh t t GDP c a c nư c năm 2011, là t ng chi phí đi u và t vong do thu c lá mang l i. Tác đ ng c a các tr và chi phí t n th t do m t kh năng lao đ ng chính sách trong 64
Sè 19/2016 MPOWER có th bi n t m nhìn c a Công ư c hàng hóa s n ph m thu c lá đi u, thu tiêu th đ c khung v Ki m soát thu c lá thành hi n th c bi t, thu giá tr gia tăng, thu doanh thu, thu toàn c u [1]. nh p kh u và các lo i thu đ c bi t khác. Ngoài Trong các gi i pháp đó, tăng giá thu c lá thông ra, m t s qu c gia cũng tính thu giá tr hàng hóa qua tính m c thu cao đ i v i m t hàng thu c lá đ i v i lá cây thu c lá và thu nh p kh u lá cây là cách hi u qu nh t đ gi m tiêu th thu c lá và thu c lá. M c dù nhi u lo i thu khác nhau, khuy n khích ngư i s d ng b thu c lá [14]. nhưng hi u qu nh t là thu tiêu th đ c bi t, Thu thu c lá đư c các chính ph áp d ng trong đư c tính trên đơn v s lư ng ho c giá tr nh t nhi u năm tr l i đây b i vì thu c lá không ph i đ nh c a s n ph m thu c lá. Thu tiêu th đ c bi t là m t hàng thi t y u và minh b ch đ tính thu , khác bi t v i thu doanh thu hay thu giá tr gia đ ng th i đây là hình th c d ch p nh n nh t, tăng áp d ng cho t t c các lo i hàng hóa, ho c ngay c đ i v i ngư i nghèo, b i h u h t m i thu thu nh p doanh nghi p áp d ng đ i v i t t c ngư i đ u hi u r ng thu c lá có h i. Trên th c t , các doanh nghi p. Thu tiêu th đ c bi t đư c quy vi c tăng thu thu c lá nh n đư c s ng h đ nh đơn gi n, d th c hi n và ph i thư ng xuyên không ch c a nh ng ngư i không hút thu c mà đư c đi u ch nh theo l m phát và s c mua c a c nh ng ngư i hút thu c lá [15]. Vi c tăng thu ngư i tiêu dùng đ duy trì kh năng gi m s d ng cũng mang l i l i ích cho các chính ph khi làm thu c lá. Nó c n đư c tính trên s n ph m ngay t tăng ngân sách, thư ng đư c s d ng cho vi c khi xu t xư ng, ch không ph i giai đo n phân tri n khai các ho t đ ng ki m soát thu c lá và các ph i và bán l , đ gi m gánh n ng hành chính cho chương trình xã h i và y t quan tr ng khác. N u các doanh nghi p nh hơn và gi m thi u tr n tăng thu thu c lá thêm 10% thì lư ng tiêu th thu . M c thu tiêu th đ c bi t tương đương thu c lá gi m 4% các nư c thu nh p cao và cũng c n đư c áp d ng cho các s n ph m thu c lá kho ng 8% các nư c thu nh p th p và trung nh p kh u, đ m b o các s n ph m thu c lá đư c bình, trong khi ngân sách thu t thu thu c lá tăng tính thu như nhau. Các lo i thu đ i v i s n kho ng 7% [16]. Thu thu c lá tăng cao có tác ph m thu c lá giá r nên đư c tính tương đương d ng đ c bi t trong vi c răn đe s d ng thu c lá v i các s n ph m b tính nhi u lo i thu hơn, trong gi i tr và nh ng ngư i nghèo. Đây là nh m ngăn ch n vi c thay th trong tiêu th [17]. nh ng đ i tư ng hư ng l i nhi u nh t trong vi c h n ch tiêu th , vì v i s nh y c m v giá c , Thu tiêu th đ c bi t có th đư c tính theo s chúng có th thuy t ph c h không s d ng thu c lư ng (specific tax) ho c thu theo giá tr (ad val- lá ngay t khi h chưa s d ng ho c b khi h đã orem tax). Trong m t s trư ng h p c hai lo i s d ng. Tăng thu thu c lá giúp ngư i nghèo thu theo s lư ng và theo giá tr đư c áp d ng ng ng s d ng thu c lá và cho phép h tái phân đ ng th i cho m t lo i s n ph m. Tuy nhiên, kinh b ngu n ti n cho các nhu c u thi t y u, nhà , nghi m c a nhi u qu c gia cho th y vi c áp d ng giáo d c và chăm sóc y t c a gia đình. Năng su t thu tiêu th đ c bi t theo giá tr không hi u qu , lao đ ng và thu nh p cũng gia tăng khi các b nh b i các công ty thu c lá thư ng gi m hàm lư ng t t liên quan đ n thu c lá gi m đi, giúp h gia các thành ph n trong thu c lá đ n m c t t nh t có đình xóa nghèo [1]. Tăng thu thu c lá là m t th nh m h m c thu ho c không b tính thu , trong nh ng bi n pháp h u hi u đ ki m soát đ ng th i th c hi n các hành vi chuy n giá khác thu c lá, mang l i chi phí hi u qu cho các qu c [17]. Tuy nhiên, m t s qu c gia l i áp d ng thu gia trong khi h n ch v đ u tư cho ngu n l c. theo giá tr n u các nhãn hi u thu c lá giá r đư c D a trên quy đ nh c a chính ph m i qu c s n xu t trong nư c chi m th ph n chính, còn các gia, cách tính thu có s khác bi t nhau, nhưng s n ph m thu c lá đ t ti n là nh p kh u [18]. thư ng bao g m các lo i thu sau: thu giá tr m t s qu c gia khác, c u trúc thu tiêu th đ c bi t dành cho s n ph m thu c lá l i quá ph c t p, 65
DI N ĐÀN CHÍNH SÁCH Y T đa t ng v i các lo i thu khác nhau áp d ng cho chính ph có nhi u l a ch n chính sách s n các s n ph m có đ c đi m khác nhau. C u trúc sàng đ tăng thu thu c lá như mong mu n. thu ph c t p như v y gây ra nh ng khó khăn M c dù v y, đ n năm 2014, vi c tính m c thu trong vi c qu n lý, t o ra cơ h i tr n thu cũng t 75% tr lên cho m t đơn v s n ph m thu c như làm gi m tác đ ng c a chính sách thu đ i lá m i ch đư c th c hi n t i 33 qu c gia, trong v i c ng đ ng. Vì v y, vi c tính toán thu tiêu th khi v n còn r t nhi u qu c gia khác có m c đ c bi t dành cho s n ph m thu c lá càng đơn thu su t r t th p và m t s qu c gia không tính gi n l i càng mang l i hi u qu , đư c khuy n cáo b t kỳ lo i thu nào dành cho s n ph m thu c nên tính d a trên t l ph n trăm c a giá bán l lá. Các qu c gia và vùng lãnh th có m c thu đ i v i m t đơn v s n ph m [19]. cao nh t hi n nay g m: Kiribati (89%), Israel V i s phát tri n c a ngành công nghi p (84%), Bulgaria (83%), Jordan (83%), B Tây thu c lá, các t p đoàn đa qu c gia phát tri n và D i Gaza (83%), Bosnia và Herzegovina nhanh chóng v i đ nh hư ng cung c p s n (82%), Ph n Lan (82%), Slovakia (82%), Th ph m cho t t c các phân khúc th trư ng, đáp Nhĩ Kỳ (82%), Vương qu c Liên hi p Anh và ng s đa d ng trong ph giá s n ph m. Vi c áp B c Ireland (82%), Chile (81%), Pháp (80%), d ng thu đ i v i các s n ph m thu c lá s ch Hi L p (80%), Mada-gascar (80%), Ba Lan hi u qu khi các chính ph có s ki m soát (80%), Seychelles (80%), Slovenia (80%) [19]. m nh m hơn các chu i phân ph i, n l c gi m Nam Phi là m t trong nh ng đi n hình đ u thi u thương m i thu c lá b t h p pháp và qu n tiên trên th gi i s d ng công c tăng thu đ lý thu toàn di n, đa ngành và h p tác xuyên ki m soát thu c lá. S n ph m thu c lá đi u ph i qu c gia nh m m c tiêu t i đa hóa l i ích s c ch u tính thu tiêu th đ c bi t và thu giá tr gia kh e cho ngư i dân [19]. tăng. Năm 1994, Kho b c Nhà nư c Nam Phi đ t m c tiêu nâng t ng s thu thu c lá t 32% 3. Chính sách thu thu c lá trên th gi i c a giá bán l lên 50%, tuy nhiên đã đ t đư c Theo khuy n cáo c a WHO, thu su t đ i vào năm 1997 và sau đó đư c nâng lên 52% t v i s n ph m thu c lá ph i đ t m c t i thi u t năm 2002, như v y t năm 1993 đ n năm 2009, 75% giá bán l trên m t đơn v s n ph m, m c thu thu c lá tăng 250% . Đi u này có thư ng đư c tính theo bao/gói thu c lá. Báo cáo đư c do hàng năm, Kho b c Nhà nư c Nam Phi toàn c u v ki m soát thu c lá c a WHO năm đ u xác đ nh l i giá bán l thu c lá và có s 2008 cho th y r ng thu su t đ i v i s n ph m đi u ch nh thu su t c th [20]. Lư ng tiêu th thu c lá c a 152 qu c gia đi t 0% t i hơn s n ph m thu c lá đã gi m 5 - 7% cho m i m c 80%, trong đó ¼ các qu c gia có m c thu nh tăng 10% c a giá thu c lá và đã gi m 30% hơn 25% giá bán l thu c lá và ch có 4 qu c trong c giai đo n. Ngân sách t thu thu c lá gia đ t m c thu t 75% tr lên [1]. tăng 800% và t l hút thu c ngư i trư ng Trong giai đo n 2012 – 2014, 106 qu c gia đã thành gi m 25%, t 32% vào năm 1993 xu ng còn x p x 20,5% vào năm 2009, kho ng 40% tăng thu tiêu th đ c bi t theo nhi u cách khác s suy gi m lư ng tiêu th là do ngư i hút nhau như tăng c thu tính theo s lư ng và thu thu c b thu c, m c gi m tiêu th thu c lá l n tính theo giá tr , tăng đ c l p thu tính theo s nh t trong gi i tr và nhóm ngư i nghèo [21]. lư ng ho c thu tính theo giá tr , xác đ nh thu ph b sung vào thu hi n t i, phân tách ho c sát Th Nhĩ Kỳ - qu c gia đ u tiên th c hi n đ y nh p các lo i thu . Nhìn chung, s li u t 106 đ , hi u qu và thành công nh t gói chính sách qu c gia cho th y s đa d ng trong cách ti p c n MPOWER, đã th c hi n vi c tăng thu thu c lá c a m i qu c gia trong cách ti p c n hư ng t i m t cách đ u đ n trong th p k qua. Thu tiêu vi c tăng thu thu c lá. Đi u này cho th y các th đ c bi t dành cho thu c lá t i Th Nhĩ Kỳ 66
Sè 19/2016 đư c tính theo giá tr v i m c thu sàn c th . thu c lá, đ ng th i h n ch s n ph m thu c lá s n Bên c nh đ y, t t c các s n ph m đ u đư c xu t trái phép, hàng nh p kh u không rõ ngu n tính thu giá tr gia tăng là 18% giá bán l . T g c và hàng gi [27]. T i Kenya, Cơ quan Qu n lý năm 2005 đ n năm 2011, thu tiêu th đ c bi t Thu đ i v i hàng hóa đ c bi t đã s d ng tem dành cho thu c lá đã tăng t 58% đ n 65% giá nhi u l p b o m t đ đánh d u s n ph m tiêu th bán l , giá thu c lá tăng 195%, ngu n thu t đ c bi t, dành cho các bên liên quan khác nhau thu thu c lá tăng 124% [22]. Cùng v i vi c trong chu i cung ng, s n xu t, ki m kê, giám sát tri n khai đ ng th i các gi i pháp khác, vi c và theo dõi. H th ng này cũng cung c p d báo ki m soát thu c lá đã thành công khi trong giai tr c tuy n, áp d ng và x lý tem, qu n lý tài đo n 2008 – 2012, doanh s bán thu c lá t i kho n thu c a nhà s n xu t và nhà phân ph i, Th Nhĩ Kỳ gi m 12%, t l ngư i hút thu c ki m soát ch ng khoán, d báo thu và các ng gi m t 31,2% xu ng 27,1% [23]. d ng kinh doanh thông minh khác. Đi u này đã Các qu c gia khác cũng cho th y tăng thu d n đ n gi m các chi phí c a chính ph đ thu thu c lá là m t bi n pháp hi u qu trong vi c thu , ti p c n nhanh hơn thông qua tem c a nhà ki m soát thu c lá và các v n đ liên quan đ n s n xu t và nhà phân ph i và nâng cao d ch v thu c lá t i qu c gia đó. T i M , giá thu c lá đã trong chu i cung ng. H th ng này giúp Chính ph Kenya phát hi n hơn 300.000 s n ph m b t tăng g n 350% trong giai đo n 1990 – 2014, vì quá trình tăng thu thu c lá lên g p 5 l n t i h p pháp t kho ng 900 c a hàng và truy t hơn t ng bang và 6 l n trong toàn qu c. K t qu cho 150 ngư i ph m t i t tháng 2 – 6/2014. Ki m th y s lư ng đi u thu c hút trung bình theo soát dây chuy n phân ph i và c i ti n công ngh ngư i đã gi m hơn m t n a, t l ngư i trư ng giám sát đã th hi n tác đ ng tích c c trong vi c thành hút thu c đã gi m g n 1/3 [24]. qu n lý và đi u ch nh thu thu c lá [28]. Năm 2013, n m trong n l c toàn di n nh m Trong khu v c Đông Nam Á, t năm 1994, gi m s d ng thu c lá và tác h i c a thu c lá, Thái Lan b t đ u đánh thu vì s c kh e đ i v i Australia đã th c hi n lo t tăng thu 4 l n liên s n ph m thu c lá. Đ n năm 2012, Chính ph ti p v i m c tăng 12,5% cho m i 6 tháng, b t Thái Lan đã th c hi n 10 l n tăng thu tiêu th đ u t ngày 01/3/2014 t i năm 2016. M c tăng đ c bi t, m c thu 70% trên giá bán l hi n nay s đư c đi u ch nh d a trên thu nh p trung bình c a Thái Lan tương đương kho ng 567% m c hàng tu n đ đ m b o s n ph m thu c lá không thu trên giá xu t xư ng, giá bán l tăng t 15 th đi u ch nh giá k p th i theo th i gian [25]. baht/bao lên 65 baht/bao [29]. Cùng v i các chính Đ n năm 2015, nhi u thương hi u thu c lá ph sách ki m soát thu c lá khác, t l hút thu c lá bi n t i Australia (bao/gói 20 đi u) bán v i giá nam gi i Thái Lan đã gi m t 59,33% năm hơn 20 đô-la Australia, có m c giá cao nh t 1991 xu ng còn 41,69% năm 2011, t l hút thu c trên th gi i [26]. n gi i gi m t 4,95% năm 1991 xu ng còn Đ đ m b o vi c thu thu cũng như t o đi u 2,14% năm 2011 [30]. Ngu n thu t thu liên t c ki n cho quá trình tăng thu thu c lá, các qu c gia tăng qua các năm, t 20 t baht vào năm 1994 đã có nh ng cách th c thu thu s n ph m thu c lá (tương đương 615,3 tri u đô la M ) lên g n 60 t khác nhau. Năm 2007, Brazil b t đ u yêu c u các baht vào năm 2012 (tương đương 1.843,17 tri u công ty s n xu t thu c lá cài đ t thi t b đ m đ u đô la M ) [31]. Tuy nhiên, hi n t i thu tiêu th ra và các thi t b ki m soát, đăng ký, ghi nhãn và đ c bi t đ i v i các s n ph m thu c lá cu n v n báo cáo thông tin v s lư ng thu c lá đi u đư c r t th p, các s n ph m thu c lá cu n b n đ a chưa s n xu t, tri n khai toàn qu c t tháng 3/2008. b tính các lo i thu tiêu th đ c bi t. Đi u này Các h th ng theo dõi s d ng mã chìm trên tem d n đ n vi c chuy n d ch s d ng s n ph m t thu , đ đ m b o xác đ nh rõ ngu n g c các lo i thu c lá đ u l c sang các dòng thu c lá 67
DI N ĐÀN CHÍNH SÁCH Y T cu n, khi n t l hút thu c lá đ i v i các dòng s n Nh ng khuy n cáo c a T ch c Y t Th ph m này tăng trong vài năm tr l i đây [32]. gi i cũng như kinh nghi m th c ti n c a các T năm 2012, Philippines đã th c hi n cu c qu c gia cho th y r ng vi c tăng thu đ i v i c i cách thu thu c lá, t o ra nh ng tác đ ng tích các s n ph m thu c lá là m t trong nh ng bi n c c đ n ho t đ ng ki m soát thu c lá t i qu c gia pháp đ c l p có hi u qu nh m th c hi n ki m này và tr thành đi m sáng trên th gi i trong soát thu c lá t t hơn. vi c áp d ng công c tăng thu thu c lá. Philip- 4. Chính sách thu thu c lá t i Vi t Nam pines đã thông qua Lu t c i cách thu “l i” đ i Các ho t đ ng phòng ch ng tác h i thu c lá v i các s n ph m có h i cho s c kh e và môi t i Vi t Nam đã b t đ u đư c th c hi n t cách trư ng vào cu i năm 2012 và có hi u l c t ngày đây 30 năm trư c, khi năm 1986, Chính ph 01/01/2013, trong đó đơn gi n hóa c u trúc thu Vi t Nam đưa ra chương trình c i t đ t nư c tiêu th đ c bi t đ i v i thu c lá, chuy n t b n (Đ i m i) quy đ nh c m bán thu c lá cho ngư i t ng thu xu ng còn hai c p tính thu và tăng dư i 15 tu i. Chính ph Vi t Nam luôn th hi n m c thu tiêu th đ c bi t lên 341% (đ i v i cam k t chính tr m nh m trong vi c ki m soát thương hi u giá r ) so v i nh ng năm trư c đó. thu c lá. Ngày 11/11/2004, Vi t Nam đã phê Ngoài ra, cu c c i cách đã phá b vi c đóng băng chu n Công ư c Khung v Ki m soát thu c lá phân lo i giá đư c áp d ng t năm 1996, trong đó c a T ch c Y t Th gi i. Công ư c có hi u áp m c thu c đ nh vào giá bán l cho t ng l c t i Vi t Nam t ngày 17/03/2005. Năm thương hi u trên th trư ng vào th i đi m đó và 2012, t i Kỳ h p th 3 c a Qu c h i Khóa XIII, các s n ph m không ph i ch u tác đ ng c a đi u Lu t Phòng, ch ng tác h i c a thu c lá đã đư c ch nh giá [33]. Qua quá trình th c hi n chính sách thông qua, trong đó Kho n 2, Đi u 4 quy đ nh: c i cách, ngay trong năm 2013, ngân sách thu t “Áp d ng chính sách thu phù h p đ gi m t l thu thu c lá tăng 114% so v i d ki n, khi mà s d ng thu c lá.”. Ngày 25/01/2013, Th th c t thu đư c 70,4 t PHP (1,6 t đô la M ) tư ng Chính ph đã ký Quy t đ nh s 229/QĐ - trong khi ư c tính ban đ u ch là 52 t PHP (1,2 TTg phê duy t Chi n lư c Qu c gia phòng, t đô la M ) [34]. Bên c nh đó, theo ư c tính, t ch ng tác h i c a thu c lá đ n năm 2020, trong l ngư i t 15 tu i tr lên hút thu c lá đư c kỳ đó xác đ nh m c tiêu gi m t l hút thu c lá v ng s gi m nh tác đ ng c a vi c tăng thu trong thanh thi u niên t 15 – 24 tu i t 26% thu c lá [35]. Ngân sách thu t thu thu c lá cũng năm 2011 xu ng 18% năm 2020, trong nam đư c s d ng đ đ m b o ngu n tài chính v ng gi i t 47,4% năm 2011 xu ng 39% năm 2020, b n cho các chương trình bao ph s c kh e toàn trong n gi i xu ng dư i 1,4% năm 2020 [37]. dân, tr c p mua b o hi m y t cho 14,7 tri u Hi n nay, các s n ph m thu c lá t i Vi t ngư i nghèo vào năm 2014 [36]. Đ ng th i, 15% Nam đư c tính thu c th như sau: ngân sách thu thu t thu c lá đư c dành riêng Thu tiêu th đ c bi t: Thu su t đ i v i cho các t nh tr ng thu c lá đ h tr nông dân và thu c lá Vi t Nam đư c tính trên giá xu t công nhân thu c lá chuy n đ i cây tr ng thay th xư ng, chưa thu và đư c áp d ng t năm 1990. và sinh k phù h p, gi m b t s lo ng i v tác Trư c năm 1990, các xí nghi p thu c lá ch u thu đ ng kinh t c a vi c tăng thu thu c lá. D ki n doanh thu m c 5%, tuy nhiên đã đư c b vào trong năm 2017, Philippines s thi t l p m t lo i năm 1990 và thay th b ng thu tiêu th đ c bi t. thu c th và th ng nh t cho t t c các thương Tuy nhiên, thu su t tiêu th đ c bi t thay đ i hi u và giá c và đ n năm 2018, Philippines s không nh t quán v i các s n ph m thu c lá khác b t đ u th c hi n tăng thu t đ ng 4% m i năm nhau t năm 1990. Thu su t đ i v i thu c lá đ u [33]. l c ch y u đư c s n xu t b ng nguyên li u nh p 68
Sè 19/2016 kh u gi m t 70% năm 1994 xu ng 55% năm 01/5/2014; 1,5% t 01/5/2016 và 2% t 2007. Thu su t đ i v i thu c lá đ u l c s n xu t 01/5/2019. ch y u b ng nguyên li u trong nư c đư c gi n Như v y, t ng thu theo t l ph n trăm giá đ nh m c 45% cho đ n năm 2006, khi thu su t bán l đ i v i s n ph m thu c lá đư c tính b ng m i cao hơn là 55% đư c áp d ng. Thu c lá t l ph n trăm trong giá bán l , bao g m thu tiêu không đ u l c đư c gi m thu đáng k , ch m c th đ c bi t (SCT) và thu giá tr gia tăng (VAT). 25% trư c khi b tăng thu lên 55% vào năm T ng m c thu đ i v i thu c lá Vi t Nam trư c 2006. T tháng 01/2008, thu tiêu th đ c bi t đã 31/12/2015 ch đ t 41,6%, v n th p hơn r t nhi u tăng lên 65% đ i v i c ba lo i thu c lá: 1) có đ u so v i m c đ ngh c a T ch c Y t Th gi i l c, s n xu t ch y u b ng nguyên li u nh p (75%) [19]. M c dù đã đư c đi u ch nh theo Lu t kh u; 2) có đ u l c, s n xu t ch y u b ng Thu tiêu th đ c bi t s 70/2014/QH13, m c nguyên li u trong nư c; và 3) không đ u l c [38]. tăng thu không nh hư ng đ n vi c tiêu dùng Năm 2008, Lu t Thu tiêu th đ c bi t s thu c lá. V i m c thu hi n nay, m c tăng giá 27/2008/QH12 đư c ban hành, quy đ nh m c thu bán l trung bình cho c giai đo n 2015 – 2020 là su t 65% đ i v i t t c các s n ph m thu c lá dư i 1%/năm, trong khi thu nh p bình quân đ u đi u, xì gà và các ch ph m khác t cây thu c lá, ngư i th c t d ki n tăng 4.8%/năm. M c tăng b t đ u th c hi n t ngày 01/4/2009 [39]. Đ n thu quá th p, tác đ ng t i giá bán l không đáng năm 2014, Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a k , không theo k p m c tăng đ u đ n hàng năm Lu t Thu tiêu th đ c bi t s 70/2014/QH13 c a l m phát và thu nh p bình quân đ u ngư i c a đư c thông qua, thay đ i m c thu đ i v i các Vi t Nam. Đi u này làm cho vi c ti p c n v i s n ph m thu c lá đi u, xì gà và các ch ph m thu c lá tr nên d dàng hơn, s c mua thu c lá khác t cây thu c lá t ngày 01/1/2016 đ n v n tăng m nh và s d ng thu c lá v n ti p t c 31/12/2018 lên m c 70% và t ngày 01/01/2009 tăng trong th i gian t i [42]. lên m c 75% [40]. Các s n ph m khác như thu c lào, m c dù có tính ph bi n tương đ i Vi t Theo kinh nghi m qu c t cũng như khuy n Nam, nhưng v n không b đánh thu . Nguyên cáo c a Ngân hàng Th gi i và T ch c Y t Th nhân là do ph n nhi u thu c lào đư c tiêu th là gi i, Vi t Nam ph i th c hi n l trình tăng thu t lo i s n xu t t i nhà nên vi c thu thu r t khó 65% lên 105% t 01/1/2015; lên 145% t khăn. Thêm vào đó, lĩnh v c này cũng r t manh 01/01/2018 và lên 155% vào năm 2020. V i l mún, không có hình th c và đóng gói chu n. Th trình này, tính chung cho c giai đo n 2015 – trư ng manh mún và giá thu c lào th p làm cho 2020, m c tăng giá bán l trung bình g n vi c thu thu khó khăn và t n kém [41]. 7%/năm, cao hơn m c tăng thu nh p đ u ngư i cùng giai đo n, như v y s c mua thu c lá s gi m Thu giá tr gia tăng: Thu giá tr gia tăng đi. Đ ng th i, v i m c tăng đ xu t này, thu ngân đư c áp d ng t i Vi t Nam t ngày 01/1/1999, sách t thu cho c giai đo n 2015 – 2020 d ki n đư c thu theo thu su t 10% giá bán l thu c lá đ t 230.494 t đ ng, cao hơn ư c tính theo m c trư c thu . T năm 1999 đ n nay, thu su t giá tăng hi n nay trong Lu t là 76.074 t đ ng. tr gia tăng chưa có s thay đ i. Trư ng h p không th tăng m c đ xu t như Đóng góp b t bu c vào Qu Phòng, ch ng trên, thu cũng c n tăng m c gi cho s c mua tác h i thu c lá: Theo quy đ nh t i Kho n 1, thu c lá không đ i, c th tăng lên 85% vào năm Đi u 30 c a Lu t Phòng, ch ng tác h i c a thu c 2015 và lên 105% vào năm 2018 [42]. M c tăng lá, kho n đóng góp b t bu c c a cơ s s n xu t, thu như hi n nay không th đ m b o gi m tiêu nh p kh u thu c lá đư c tính theo t l % trên giá dùng thu c lá trong dài h n, gi m t l hút thu c tính thu tiêu th đ c bi t, theo l trình 1% t và ch làm tăng thu thu m c đ v a ph i. 69
DI N ĐÀN CHÍNH SÁCH Y T Theo Kho n 2, Đi u 19 c a Lu t Phòng, ch ng Thu nh p kh u: Năm 1990, H i đ ng B tác h i thu c lá, B trư ng B Tài chính quy đ nh trư ng ra quy t đ nh c m nh p kh u thu c lá. giá bán t i thi u đ i v i thu c lá đi u tiêu th t i Vi c c m nh p kh u duy trì cho đ n khi Vi t Vi t Nam. Tuy nhiên, trên th c t , B Tài chính Nam chính th c gia nh p T ch c Thương m i ch ban hành quy t đ nh quy đ nh m c giá t i Th gi i (WTO) vào tháng 01/2007 và ph i d thi u chung cho các lo i thu c lá đi u bao c ng, b l nh c m nh p kh u cho giai đo n 3 (2007 – bao m m trong khi trên th trư ng tiêu th thu c 2009). Năm 2007, Chính ph ch cho phép nh p lá có nhi u ch ng lo i thu c lá khác nhau, d n kh u các s n ph m thu c lá đi u và xì gà thông đ n vi c khó khăn trong kê khai và thu thu qua Công ty Vinataba nhưng đ n tháng [43]. M c giá bán t i thi u đư c quy đ nh năm 01/2010, Chính ph xem xét l i chính sách này 2008 là 2.100 đ ng đ i v i bao m m và 2.500 và cho phép các công ty qu c doanh khác nh p đ i v i bao c ng, năm 2012 là 3.450 đ ng đ i kh u các s n ph m thu c lá đi u và xì gà. v i bao m m và 4.050 đ ng đ i v i bao c ng. Thu c lá và xì gà ph i ch u m c thu nh p kh u Năm 2016, B Tài chính đã đi u ch nh lên 150% c a giá nh p kh u đã bao g m chi phí, 3.860 đ ng đ i v i bao m m và 4.390 đ ng đ i b o hi m và cư c phí hàng hóa (CIF) áp d ng v i bao c ng. Giá t i thi u là giá bán c a doanh cho thu su t c a WTO. Các nư c không ph i nghi p trên phương ti n bên mua, đã bao g m thành viên WTO ch u m c thu su t là 225% thu tiêu th đ c bi t và kho n đóng góp b t c a giá nh p kh u CIF. bu c vào Qu Phòng, ch ng tác h i c a thu c V i xu hư ng toàn c u hóa và m c a th lá. M c giá bán t i thi u quá th p và đư c duy trư ng thương m i, Vi t Nam đang bu c ph i trì trong nhi u năm so v i nhi u ch ng lo i th c hi n các cam k t qu c t v g b hàng rào thu c lá như trên là không phù h p v i bi n thu quan đ i v i s n ph m nh p kh u c a các đ ng v giá trên th trư ng tiêu th thu c lá. qu c gia trên th gi i. Năm 2012, vi c gi m thu Bên c nh đó, thu theo giá tr đư c áp trên giá Khu v c M u d ch t do ASEAN (AFTA) đư c xu t xư ng (hay còn g i là giá c a nhà s n xu t). áp d ng đ y đ . Năm 2015, B Công Thương đã Các doanh nghi p s n xu t, kinh doanh thu c lá ban hành Thông tư s 07/2015/TT – BTC ngày đư c t quy đ nh giá bán s n ph m thu c lá đi u 12/05/2015 quy đ nh vi c không áp d ng h n thu c th m quy n c a mình, nhưng không đư c ng ch thu quan nh p kh u thu c lá nguyên li u th p hơn giá bán t i thi u. Vì v y, trong m t s có xu t t các nư c ASEAN. M i đây nh t, ngày trư ng h p, doanh nghi p có th d dàng báo cáo 04/2/2016, Vi t Nam cũng đã tr thành m t trong th p hơn giá th c nh m gi m gánh n ng thu . Giá 12 qu c gia tham gia Hi p đ nh Đ i tác xuyên thu c lá th p t o cơ h i cho ngư i nghèo và thanh Thái Bình Dương (Trans – Pacific Partnership – thi u niên có nhi u kh năng mua thu c lá hơn, TPP), theo đó, Vi t Nam s th c hi n xóa b thu đ ng th i t o ra dòng chuy n d ch giá đ i v i các nh p kh u thu c lá đi u vào năm th 16 và xóa b s n ph m thu c lá, gây ra khó khăn cho vi c ki m thu trong h n ng ch đ i v i lá thu c lá vào năm soát giá [41]. th 11 đ i v i lư ng h n ng ch 500 t n, m i năm Ngoài ra, các lo i thu khác có nh hư ng tăng thêm 5% trong vòng 20 năm, đ n năm th 21 thì v 0% [44]. V i quá trình toàn c u hóa như đ n th trư ng thu c lá t i Vi t Nam bao g m: hi n nay, n u Vi t Nam không k p th i đi u ch nh Thu thu nh p doanh nghi p: Các công ty thu n i đ a, đ c bi t là đ i v i các s n ph m thu c lá ph i ch u thu thu nh p doanh nghi p, thu c lá, thì Vi t Nam s là m t th trư ng h p nhưng m c thu su t này liên t c gi m, t 40% d n đ i v i các công ty thu c lá trên th gi i th c năm 1990 xu ng còn 35% vào gi a năm 1993, hi n nh p kh u ho c s n xu t tr c ti p s n ph m, xu ng 32% năm 1999, 28% năm 2004, 25% t o ra s đa d ng v s n ph m và giá, tăng s l a năm 2009, 22% t năm 2014. ch n cho ngư i s d ng thu c lá. 70
Sè 19/2016 Thu thu c lá là m t công c hi u qu đ thu c lá ít phù h p v i túi ti n c a ngư i tiêu ki m soát thu c lá, tuy nhiên, thu su t đ i v i dùng hơn. thu c lá t i Vi t Nam quá th p, ch m đi u - C u trúc l i thu đ i v i s n ph m thu c lá ch nh, d n đ n giá bán l th p cùng v i s đa nh m tăng cư ng hi u qu trong vi c làm tăng d ng hóa c a th trư ng do nh hư ng c a các doanh thu ngân sách và gi m tiêu th s n Hi p đ nh thương m i khi n công c này chưa ph m. Chuy n đ i cơ s tính thu t tính thu đư c phát huy đ tr thành m t bi n pháp y t trên giá s n xu t hi n nay sang tính thu trên công c ng h u hi u. giá bán l , xem xét đưa vào danh m c ki m 5. K t lu n và ki n ngh soát giá. Xây d ng l trình áp d ng m c thu tính theo s lư ng bên c nh thu tính theo giá Tăng thu thu c lá chính là bi n pháp hi u qu tr trong xu hư ng chung c a th gi i. đ gi m tiêu dùng thu c lá, ngăn ng a thanh thi u niên s d ng thu c lá, gi m gánh n ng b nh t t và - Vi c tăng thu ph i đ m b o tăng đ u qua t vong trong dài h n đ i v i c ng đ ng, đ ng các năm và đư c đi u ch nh liên t c, k p th i th i t o ngu n thu ngân sách s d ng cho các đ theo sát t c đ tăng trư ng kinh t và l m ho t đ ng ki m soát thu c lá có hi u qu . phát. Ki n ngh : - Thi t l p h th ng theo dõi s n xu t, phân ph i và bán l thu c lá toàn di n./. - Tăng thu s n xu t và tiêu th n i đ a đ i v i thu c lá đ tăng giá và khi n các s n ph m TÀI LI U THAM KH O [1] World Health Organization, WHO report on the global tobacco epidemic 2008: The MPOWER package. Geneva, 2008. [2] Mackay J., Eriksen M., Shafey O., Tobacco Atlas: the Second Edition. 2006. [3] California Environmental Protection Agency, Proposed identification of environmental tobacco smoke as a toxic air contaminant: executive summary. California Environmental Pro- tection Agency. Sacramento, 2005. [4] US Department of Health and Human Services, The health consequences of smoking: a report of the Surgeon General. US Deparment of Health and Human Services, Center for Disease Con-trol and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health. Atlanta, US, 2004. [5] World Health Organization, Tobacco and Poverty: a Vicious Circle – World No Tobacco Day 2004 brochure, 2004. [6] B Y t , Đi u tra toàn c u v s d ng thu c lá ngư i trư ng thành Vi t Nam 2010, 2010. [7] B Y t , Đi u tra toàn c u v s d ng thu c lá ngư i trư ng thành Vi t Nam 2015, 2015. [8] Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t , Nghiên c u Mô hình t vong và gánh n ng b nh t t Vi t Nam năm 2011, 2011. [9] Norman RE., Vos T., Barendrgret JJ., Bui LN., Nguyen HT., Higashi H. et al, Mortality attributable to smoking in Vietnamese men in 2008. Preventive Medicine, 2003; 57(3): 232 – 237. 71
DI N ĐÀN CHÍNH SÁCH Y T [10] Đ i h c Y t Công c ng - Health Bridge Canada t i Vi t Nam, Chi phí y t cho năm nhóm b nh liên quan đ n hút thu c lá Vi t Nam, 2011. [11] Nguy n T. Lâm, Chapmans S., Taylor R., nh hư ng kinh t c a vi c chi tiêu cho hút thu c đ i v i h gia đình nghèo Vi t Nam. T p chí Y h c th c hành s 533, B Y t , 2006. [12] Lam NT., Simon C., Taylor R., The economic impact of tobacco expenditure on poor households in Vietnam. Monograph of Research on Tobacco Control, period 1999 – 2005, VINACOSH, Ministry of Health, 2006. [13] World Health Organization, WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC). Geneva, 2005. [14] WHO Tobacco Free Initiative, Building blocks for tobacco control: a handbook. World Health Organization, Geneva,2004. [15] Jamison D.T. et al, Disease control priorities in developing countries - Second edition. Tobacco Addition. Oxford University Press and Washington DC. World Bank, New York, 2006: 869 – 885. [16] Chaloupka F.J. et al, The taxation of tobacco products. Tobacco control in developing countries. Oxford University Press, Oxford, 2000:237 – 272. [17] World Health Organization, WHO technical manual on tobacco tax administration. World Health Organization,Geneva, 2010. [18] Sunley E., Yurekli A., Chaloupka FJ., The design, administration and potential revenue of to- bacco excises. Tobacco control policies in developing countries. Oxford University Press, New York,2000. [19] World Health Organization, WHO Report on the Global Tobacco Epidemic 2015: Raising taxes on tobacco. World Health Organization, Geneva,2015. [20] Blecher E.H.,The economics of tobacco control in low and middle income countries. Thesis. The University of Cape Town, South Africa,2011. [21] Walbeek C.v.,Tobacco excise taxation in South Africa: tools for advancing tobacco control in the 21st century: success stories and lessons learned. World Health Organization, Geneva,2003. [22] Warren CW., Erguder T., Lee J., Lea V., Goding Sauer A., Jones NR., Bilir N., Effect of policy changes on cigarette sales: the case of Turkey. European Journal of Public Health, 2012, 22(5):712 – 716. [23] Nazmi B., Hilal O., Toker E., Kristina M., Tobacco control in Turkey: Story of commitment and leadership. World Health Organization – Regional Office for Europe, Denmark,2012. [24] Orzechowski and Walker, The tax burden on tobacco. Historical compilation. Arlington, Virginia, 2014, Vol 49. [25] Scollo MM., Bayly M., Tobacco taxes in Australia. Tobacco in Australia: Facts and Issues, Chap 13.2. Cancer Council Victoria, Melbourne,2015. [26] Scollo MM., Bayly M., The price of tobacco products in Australia. Tobacco in Australia: Facts and Issues, Chap 13.3. Cancer Council Victoria, Melbourne, 2015. [27] Centers for Disease Control and Prevention, Best practices for Comprehensive Tobacco Control Programs 2014. US Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health, Atlanta,2014. 72
Sè 19/2016 [28] Nargis N., Stoklosa M., Drope J., Ikamari L., Ong Ang J.R., Fong GT., Kimosop V., Chaloupka FJ., Cigarette taxation in Kenya at the Crossroads: Evidence and Policy Implications. The International Tobacco Control Policy Evaluation Project, University of Waterloo,Waterloo,2015. [29] Prakit V., Successes stories and challenges in tobacco control from Thailand. Advisor International Network for Health Promotion Foundation, Bengaluru,2014. [30] World Health Organization, Global Adult Tobacco Survey - Comparison fact sheet: Thailand 2009&2011. World Health Organization, Geneva,2014. [31] Thailand Ministry of Finance, Report on the Thai annual tax 2013. Bangkok,2013. [32] Department of Disease Control – Thailand Ministry of Public Health, Centers for Disease Control and Prevention, World Health Organization, Global Adult Tobacco Survey: Thailand Report 2011. Nonthaburi,2011. [33] Philippines Department of Finance, Briefer on the Sin Tax Law (Republic Act No. 10351): An Act Restructuring the Excise Tax on Alcohol and Tobacco Products. Manila,2013. [34] Quimbo SLA., Casorla AA., Miguel Baquilod M., Medalla FM., Xu X., Chaloupka FJ., The eco-nomics of tobacco and tobacco taxation in the Philippines. International Union against Tuber-culosis and Lung Disease, Paris,2012. [35] Jha P., Joseph R., Li D., Gauvreau C., Anderson I., Moser P et al, Tobacco taxes: a win - win measure for fiscal space and health. Asian Development Bank, Mandaluyoung City,2012. [36] World Health Organization, The economic and health benefits of tobacco taxation, World Health Organization, Geneva,2015. [37] Th tư ng Chính ph , Quy t đ nh s 229/QĐ – TTg ngày 25/01/2013 v phê duy t “Chi n lư c qu c gia phòng, ch ng tác h i c a thu c lá đ n năm 2020”, hi u l c t ngày 25/01/2013. [38] Qu c h i Nư c CHXHCN Vi t Nam Khóa XI, Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a Lu t Thu tiêu th đ c bi t và Lu t Thu giá tr gia tăng s 57/2005/QH11, ban hành ngày 29/11/2005, hi u l c ngày 01/01/2006. [39] Qu c h i Nư c CHXHCN Vi t Nam Khóa XII, Lu t Thu tiêu th đ c bi t, ban hành ngày 14/11/2008, hi u l c ngày 01/4/2009. [40] Qu c h i Nư c CHXHCN Vi t Nam Khóa XIII, Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a Lu t Thu tiêu th đ c bi t, ban hành ngày 26/11/2014, hi u l c ngày 01/01/2016. [41] Guindon GE., Nguyen TT Hien, Hoang V Kinh, McGirr E., Dang V Trung, Nguyen T Lam, To-bacco taxation in Vietnam. International Union Against Tuberculosis and Lung Disease, 2010,Paris. [42] Văn phòng Chương trình Phòng ch ng tác h i thu c lá - B Y t , Tăng thu thu c lá đ giúp đ t m c tiêu qu c gia v gi m t l s d ng thu c lá, 2014. [43] Thanh tra Chính ph , Thông báo s 541/TB – TTCP ngày 19/3/2014 v Thông báo k t lu n thanh tra vi c ch p hành quy đ nh c a pháp lu t trong m t s ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH MTV Thu c lá Thăng Long. [44] Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương, T ng quan v Hi p đ nh Đ i tác Kinh t Chi n lư c xuyên Thái Bình Dương, 2016. 73