intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Chú trọng phân tích nội dung Công nghiệp hóa Hiện đại hóa - 1

Chia sẻ: Tt Cap | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

126
lượt xem
16
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lời nói đầu Từ Đại hội Đảng VIII đến nay, Đảng ta luôn xác định công nghiệp hoá là nhiệm vụ trọng tâm của thời kỳ quá độ. Nhiệm vụ CNH - HĐH đã được thực hiện ở nước ta trong những năm qua, nhất là thời kỳ đổi mới chúng ta đã thu được nhiều thành tựu quan trọng tạo thế và lực cho thời kỳ phát triển tiếp theo. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được chúng ta không tránh khỏi những sai lầm. Để giải quyết những nhiệm vụ mới đặt ra cùng khắc phục những...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Chú trọng phân tích nội dung Công nghiệp hóa Hiện đại hóa - 1

  1. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Lời nói đầu Từ Đại hội Đảng VIII đ ến nay, Đảng ta luôn xác định công nghiệp hoá là nhiệm vụ trọng tâm của thời kỳ quá độ. Nhiệm vụ CNH - HĐH đã được thực hiện ở nước ta trong những n ăm qua, nhất là thời kỳ đổi mới chúng ta đ ã thu đ ược nhiều thành tựu quan trọng tạo thế và lực cho thời kỳ phát triển tiếp theo. Bên cạnh những thành tựu đ ã đạt được chúng ta không tránh khỏi những sai lầm. Để giải quyết những nhiệm vụ mới đặt ra cùng khắc phục những thiếu xót khiếm khuyết, đ ẩy lùi nguy cơ tụt h ậu về kinh tế đưa đất nước ra khỏi tình trạng đó i nghèo, cải thiện đ ời sống nhân d ân, tăng cường tiềm lực quốc phòng an ninh, củng cố vững chắc độc lập chủ quyền quốc gia thì không có con đường nào khác con đường đẩy mạnh CNH - HĐH đ ất nước. Vấn đề CNH - HĐH là một vấn đ ề rất rộng, trong phạm vi b ài viết n ày em xin đ ề cập đến: Chú trọng phân tích nội dung CNH - HĐH ở nước ta hiện n ay. Tiểu luận này hoàn thành theo yêu cầu của Bộ môn Kinh tế chính trị, trường Học viện Ngân hàng. Nội dung của tiểu luận dựa trên tư tưởng của những b ài viết về vấn đ ề CNH - HĐH của các chuyên gia hoạt động trong các ngành kinh tế, do phạm vi của vấn đ ề rộng lớn cùng hạn chế về mặt trình độ nhận thức của bản thân n ên nội dung tiểu luận n ày khó tránh khỏi những sơ sài, hạn chế và thiếu xót. Em rất mong nh ận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giảng viên bộ môn đ ã giúp đỡ em hoàn thành tiểu luận n ày. A. Ph ần mở đầu
  2. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com Hiện nay trên thế giới đang diễn ra cuộc chạy đua phát triển kinh tế rất sôi động, các nước nhanh chóng thực hiện các chính sách kinh tế nhằm đưa kinh tế phát triển trong đó con người là vị trí trung tâm. Muốn vậy các n ước không còn con đường n ào khác là phải thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Do vậy vấn đề công n ghiệp hoá là vấn đề chung mang tính to àn cầu khiến mọi người đều phải quan tâm n ghiên cứu nó. Th ực tế lịch sử đã chứng minh rằng, phát triển kinh tế là quy luật khách quan của tồn tại và phát triển xã hội loài người và b ất cứ ở giai đoạn n ào, ở bất kỳ đất nước n ào không loại trừ các nước giàu m ạnh về kinh tế suy đ ến cùng đều được bắt đầu và quyết định phát triển kinh tế nghĩa là phải bắt đầu từ phương thức sản xuất. Vấn đ ề khách nhau giữa các nước chỉ là ở mục tiêu, nội dung và cách thức phát triển, có sự khác nhau về tốc độ về hiệu quả và trên thực tế chỉ một số ít nước công nghiệp hoá thành công. Như ta đã biết mỗi phương thức sản xuất nhất đ ịnh đều có cơ sở vật chất kỹ thuật tương ứng. Cơ sở vật chất kỹ thuật của một xã hội nhất đ ịnh th ường được hiểu là toàn bộ vật ch ất của lực lư ợng sản xuất cùng với kết cấu của xã hội đ ã đạt được trình độ xã h ội tương ứng. Cơ sở vật chất kỹ thuật của một xã hội tồn tại trong phạm vi các quan hệ sản xuất nhất định nên nó mang dấu ấn và chịu sự tác động của các quan hệ sản xuất trong việc tổ chức quá trình công ngh ệ trong cơ cấu xã hội. Vì vậy khái niệm cơ sở vật chất kỹ thuật gắn bó chặt chẽ với các hình thức xã hội của nó. Đặc trưng cơ sở vật chất kỹ thuật của phương th ức trước thời công nghiệp tư bản còn thủ công lạc hậu. Còn cơ sở vật chất kỹ thuật của nền sản xuất lớn, hiện đại chỉ có thể là nền công nghiệp hiện đại cân đối phù hợp dựa trên trình độ khoa học kỹ
  3. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com thuật công nghệ ngày càng cao. Để có cơ sở vật chất và k ỹ thuật như vậy các nước đ ang phát triển cần phải tiến h ành công n ghiệp hoá. Nước ta thuộc vào nhóm đang phát triển, là một trong những nước nghèo nh ất thế giới, nông nghiệp lạc hậu còn ch ưa thoát khỏi xã h ội truyền thống để sang "Xã hội văn mình công nghiệp". Do đó khách quan phải tiến hành công nghiệp hoá - hiện đ ại hoá là nội dung, phương thức là con đường phát triển nhanh có hiệu quả. Đối với nư ớc ta quá trình công nghiệp hoá còn gắn chặt với hiện đại hoá, nó làm cho xã hội chuyển từ xã hội truyền thống sang xã hội hiện đ ại làm biến đổi căn bản bộ mặt của xã hội trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội, chính trị... Hiện nay đ ất nước ta còn nghèo (thuộc nhóm thứ 3 thì việc công nghiệp hoá - hiện đ ại hoá là con đường tất yếu. Từ Đại hội Đảng VI của Đảng xác định đ ây là thời kỳ phát triển mới - Thời kỳ "Đẩy mạnh công n ghiệp hoá - hiện đ ại hoá đất nước" định hướng phát triển nhằm mục tiêu "Xây dựng n ước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đ ại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù h ợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đ ời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng an ninh vững chắc, dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn m inh. Để góp phần nghiên cứu về công nghiệp hoá - h iện đại hoá trong khuôn khổ bài viết n ày em xin đề cập đến "Chú trọng nội dung công nghiệp hoá - hiện đại hoá ở nước ta hiện nay. B. Nội dung I. Sự cần thiết phải tiến hành công nghiệp hoá - hiện đ ại hoá.
  4. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com 1 . Công nghiệp hoá là xu hướng mang tính quy luật của các nư ớc đi từ nền sản xuất nhỏ đ i lên một nền sản xuất lớn. Để có một xã hội như ngày nay không ph ải do tự nhiên mà có , nó do quá trình tính lu ỹ về lư ợng ngay từ khi lo ài người xuất hiện th ì sản xuất thô sơ, đời sống không ổn đ ịnh, cơ sở vật chất hầu như không có gì nhưng trải qua sự nỗ lực của con người tác động vào giới tự nhiên, cải biến nó thông qua lao động, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử giời đ ây con người đã tạo ra được những thành công đáng kể. Thành tựu đ ạt đ ược là do quy luật phát triển do tự thân vận động của con người trong toàn xã hội. Ngày nay công cuộc xây dựng các n ước đã cố gắng rất nhiều trong cuộc cạnh tranh chay đua về kinh tế. Thể hiện là các chính sách, đường lối về phát triển kinh tế n gày một toàn diện hơn, về các mặt quan hệ sản xuất, lực lượng sản xuất, nền văn hoá và con người của xã hội đó. Công nghiệp hoá chính là con đường và bước đi tất yếu để tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền sản xuất hiện đại. Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền sản xuất lớn hiện đại cũng là một quy luật chung, phổ biến đối với tất cả các nước, tuy nhiên tu ỳ từng nước khác nhau, do đ iểm xuất phát tiến lên khác nhau, mục tiêu phát triển không giống nhau nên cách thức tiến hành cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền sản xuất lớn, hiện đại không giống nhau. Đối với những nước có nền kinh tế kém phát triển như nư ớc ta hiện nay (nền sản xuất nhỏ, kỹ thuật thủ công là chủ yếu...) công nghiệp hoá là quá trình mang tính quy luật, tất yếu đ ể tồn tại và phát triển nhằm tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho n ền sản xuất lớn hiện đại. Có tiến hành công nghiệp hoá chúng ta mới: - Xây dựng được cơ sở vật ch ất- k ỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
  5. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com - Mới tiến h ành tái sản xuất mở rộng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, mới tích luỹ về lượng mới để xây dựng th ành công nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa. - Mới tăng cường phát triển lực lượng giai cấp công nhân. - Mới củng cố quốc phòng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. - Mới góp phần xây dựng và phát triển nền văn hoá dân tộc, xây dựng con người m ới ở Việt Nam. Như vậy công nghiệp hoá là xu hướng mang tính quy luật cả các nư ớc đi từ một nền sản xuất nhỏ sang nền sản xuất lớn. 2 . Tính tất yếu phải tiến h ành đồng thời công nghiệp hoá - hiện đ ại hoá của nước ta. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, nhiều nước dù th ắng hay bại đều trở thành nước kiệt quệ đ ã trở thanh một tro ng những nguyên nhân cho bước khởi động của cuộc khoa học công nghệ hiện đại. Có thể chia cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật hiện đ ại thành hai giai đo ạn. - Giai đoạn thứ nhất bắt đ ầu từ những năm 40 đến giữa những năm 70. Giai đoạn này sử dụng khoa học kỹ thuật để hiện đại hoá các công cụ sản xuất, phát triển kinh tế theo hướng mở rộng và tăng thêm các yếu tố sản xuất. Thực chất đây là giai đoạn bắt đ ầu phát triển của lực lư ợng sản xuất cả về con người và công cụ sản xuất. Bình quân tăng trưởng kinh tế h àng năm ở các n ước kinh tế phát triển là 5 ,6%. Tốc độ tăng trưởng n ày được giữ nguyên trong vòng 20 n ăm kể từ n ăm 1950 đ ến 1970. - Giai đoạn hai bắt đầu vào những năm 70 trở đi và cho đến nay vẫn đang tiếp tục rất mạnh mẽ. Giai đo ạn này là thực hiện cuộc cách mạng với qui mô lớn và
  6. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com toàn diện trên lực lượng sản xuất trên cơ sở áp dụng các thành tựu khoa học - k ỹ thuật, đổi mới toàn bộ bộ máy sản xuất hiện hành trên cơ sở sử dụng những phương tiện kỹ thuật về công nghệ mới khác hẳn về nguyên tắc thay thế h àng lo ạt các thiết b ị lạc hậu bằng các thiết bị hiện đại làm cho n ăng suất và ch ất lượng sản phẩm lên cao. Đây là giai đoạn biến đổi hẳn về chất của lực lư ợng sản xuất ở các nước tư b ản chủ nghĩa thì đây cũng là thời kỳ mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan h ệ sản xuất lên cao tạo điều kiện cho sự ra đời của phương thức sản xuất mới. Quá trình diễn ra không đ ồng đều ở các nư ớc do nhiều nguyên nhân dễ dẫn đ ến sự ch ênh lệch về kinh tế. Trên thế giới hình thành 3 nhóm nước đó là các cường quốc về kinh tế, các nước phát triển và đang phát triển. Sự phân chia này cũng hình thành nên các mâu thuẫn cơ bản của xã hội, vấn đ ề cơ bản của các nước đang phát triển là đường lối đ ấu tranh hoà bình giải quyết mâu thuẫn thông qua làm cuộc cách mạng về kinh tế. Việt Nam là một nước có nền kinh tế nhỏ, lạc hậu về khoa học kỹ thuật, lực lượng sản xuất còn non nớt chưa phù hợp với quan hệ sản xuất của xã hội chủ n ghĩa. Để có cơ sở kỹ thuật của nền sản xuất lớn, không còn con đường n ào khác là công nghiệp hoá, cơ kh í hoá cân đối và hiện đại trên trình độ khoa học kỹ thuật phát triển cao. Muốn vậy công nghiệp hoá, hiện đại hoá là phát triển tuần tự và phát triển nhẩy vọt, cùng một lúc thực hiện hai cuộc cách mạng đó là chuyển lao đ ộng thô xơ sang lao động bằng máy móc và chuyển lao động máy móc sang lao động tự động hoá có sự chỉ đ ạo của Nhà nước theo đ ịnh hướng XHCN.
  7. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com II. Lý luận chung về CNH và khái quát lịch sử quá trình CNH ở Việt Nam 1 . Những vấn đề lý luận chung về công nghiệp hoá - h iện đại hoá (CNH-HĐH) Công nghiệp hoá - hiện đ ại hoá là một khái niệm mà được nhiều chuyên gia kinh tế đ ề cập đến, nhiều nghiên cứu định nghĩa về vấn đ ề n ày. Lôgic và lịch sử đều khẳng đ ịnh rằng từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn hiện đại, CNH là bước đ i tất yếu m à mỗi d ân tộc sớm muộn đều ph ải trải qua. Trong thời đại ngày nay công nghiệp hoá bao gồm cả hiện đ ại hóa làm xuất hiện cụm từ kép "công nghiệp hoá, hiện đ ại hoá". Không nên chỉ hiểu CNH, HĐH theo nghĩa hẹp, theo nghĩa nó là một quá trình hình thành cách thức sản xuất chỉ tiêu k ỹ thu ật và công ngh ệ hiện đ ại riêng trong lĩnh vực tiểu công nghiệp mà nên hiểu theo nghĩa rộng: quá trình đ ó d iễn ra trong tất cả các ngành của nền kinh tế quốc dân. Kinh nghiệm CNH ở nhiều nư ớc trên thế giới cho thấy "cốt lõi" của CNH trong thời đ ại ngày nay là sự đổi mới trang bị kỹ thuật (phần cứng: máy móc thiết bị...) và công nghệ (phần mềm: phương pháp, quy tắc, quy trình, phương thức, kinh nghiệm, k ỹ năng...), chuyển từ kỹ thuật và công ngh ệ lạc hậu năng su ất thấp lên trình độ kỹ thuật và công ngh ệ tiên tiến có năng su ất và hiệu quả kinh tế xã hội cao trong tất cả các lĩnh vực, các ngành của nền kinh tế quốc dân. Theo tư duy và quan đ iểm mới hiện nay có thể hiểu nội dung chủ yếu của CNH ở các nước cũng như nư ớc ta là: trang b ị kỹ thuật công nghệ hiện đại và theo đ ó xây dựng một cơ cấu kinh tế hợp lý trong tất cả các ngành của nền KTQD. Tóm lại có th ể hiểu là: "Công nghiệp hoá, hiện đ ại hoá là quá trình chuyển đ ổi căn bản, toàn d iện các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và qu ản lý kinh tế, xã hội từ sử dụng lao động thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng
  8. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com với công nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại, dựa trên sự phát triển của công nghiệp và tiến bộ khoa học công nghệ tạo ra năng suất lao động xã hội cao. Theo đ ịnh nghĩa của Liên hiệp quốc (1993) công nghiệp hoá là một quá trình phát triển nền kinh tế. Trong quá trình này nguồn của cải quốc dân đ ược động viên đ ể phát triển cơ cấu kinh tế nhiều ngành trong nước với kỹ thuật hiện đại. Đặc điểm của cơ cấu kinh tế này là có một bộ phận luôn luôn thay đổi để sản xuất ra những tư liệu sản xuất và hàng hoá tiêu dùng có khả năng đ ảm bảo cho to àn bộ nền kinh tế phát triển với nhịp độ cao, đảm bảo đạt tới sự tiến bộ kinh tế xã hội. Hiện đại hoá là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế xã hội từ chỗ theo những quy trình công ngh ệ thủ công là chính sang chỗ sử dụng một cách phổ biến những quy trình công nghệ, phương tiện, phương pháp tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển khoa học kỹ thuật tạo ra năng suất lao động hiệu quả và trình độ văn minh kinh tế xã hội cao. Trong văn kiện hội nghị lần thứ VII Ban chấp hành trung ương khoá VII có viết "Quá trình CNH-HĐH là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động kinh tế - xã h ội từ sử dụng lao động thủ công sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng công ngh ệ và phương tiện hiện đại tạo ra năng su ất lao động cao. Đối với nước ta đ ó là một quá trình thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội nhằm cải tiến một xã hội nông nghiệp lạc hậu thành một xã hội công nghiệp gắn với việc hình thành từng bước quan hệ sản xuất tiến bộ. Ngày càng thể hiện đầy đủ h ơn b ản chất ưu việt của chế độ mới. Như vậy CNH-HĐH không ch ỉ là một quá trình tất yếu
  9. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com khách quan đối với n ước ta mà chúng ta có sẵn những cơ sở lý luận vững chắc đ ể áp dụng vào thực tế nền kinh tế nước ta. 2 . Khái quát lịch sử quá trình CNH-HĐH ở Việt Nam trong thời gian qua Có thể xem xét thực trạng CNH ở nước ta qua 2 khía cạnh trang bị kỹ thuật, công n ghệ và việc xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý. Trên thực tế công cuộc CNH được tiến h ành ở nước ta từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III (1960). Chủ trương CNH được tiến hành qua các kế hoạch dài hạn 5 năm song do nhiều đ iều kiện khách quan gây khó khăn như n ền kinh tế vốn nghèo nàn lạc hậu chính sách cấm vận gây thù đ ịch của Mỹ, trình độ dân trí, nguồn lao đ ộng ch ưa cao v.v.. Th ực trạng của quá trình CNH còn nhiều khó khăn. Trình độ trang bị kỹ thuật, trình độ kết cấu hạ tầng và việc ứng dụng những thành tựu mới của khoa học và công nghệ vào sản xuất và dịch vụ còn th ấp kém, lạc hậu. Qua mấy thập niên CNH, chúng ta đã xây dựng được một số cơ sở vật chất - k ỹ thuật nhất định. Cho đến nay một số công trình lớn và trọng đ iểm sau nhiều năm xây dựng và bắt đầu đưa vào hoạt động trong cả công nghiệp lẫn nông nghiệp, giao thông vận tải, bưu điện v.v.. Tất nhiên so với trình đ ộ của thế giới vẫn ở trong tình trạng còn thấp kém và lạc hậu: Th ành ph ần kinh tế nhà n ước được trang bị nhiều nhất, cao nhất có tổng số 27,8 nghìn tỷ đồng tài sản cố định chỉ 26% giá trị thiết bị m áy móc, phần lớn thiết bị thuộc hệ kỹ thuật những năm 1950-1960 chịu ảnh hưởng lớn của hao mòn vô hình. Việc tiếp cận th ành tựu khoa học mới của nước ta còn chậm trình độ tự động hoá các công cụ sản xuất còn thấp: Trung ương đạt tỷ lệ 3%, đ ịa phương 1,7% về mức độ tự động hoá công cụ. Kết cấu hạ tầng sản xuất và xã hội còn rất thấp kém cả về trình độ kỹ thuật, công nghệ lẫn mạng lưới nhỏ hẹp. Sản
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
10=>1