Chương I: GIỚI THIỆU VỀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ CẤU TRÚC MÁY TÍNH

Chia sẻ: Dang Vinh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

222
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nói đến công nghệ thông tin người ta thường nghĩ trước tiên tới các máy tính điện tử và những gì liên quan đến chúng. Thật vậy, ngày nay máy tính đã thâm nhập vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ môi trường làm việc tới gia đình. Công nghệ thông tin đã trải qua một chặng đường dài, từ các máy tính lớn cồng kềnh đến các thiết bị cầm tay, từ xử lí dữ liệu một cách đơn giản đến trí tuệ nhân tạo....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương I: GIỚI THIỆU VỀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ CẤU TRÚC MÁY TÍNH

Ch¬ng I Giíi thiÖu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ cÊu tróc m¸y tÝnh I C«ng nghÖ th«ng tin 1. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ th«ng tin Nãi ®Õn c«ng nghÖ th«ng tin ngêi ta thêng nghÜ tríc tiªn tíi c¸c m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ nh÷ng g× liªn quan ®Õn chóng. ThËt vËy, ngµy nay m¸y tÝnh ®∙ th©m nhËp vµo mäi lÜnh vùc cña cuéc sèng, tõ m«i trêng lµm viÖc tíi gia ®×nh. C«ng nghÖ th«ng tin ®∙ tr¶i qua mét chÆng ®êng dµi, tõ c¸c m¸y tÝnh lín cång kÒnh ®Õn c¸c thiÕt bÞ cÇm tay, tõ xö lÝ d÷ liÖu mét c¸ch ®¬n gi¶n ®Õn trÝ tuÖ nh©n t¹o. Nã ®∙ lµm thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n vµ s©u s¾c c¸ch thøc lµm viÖc vµ giao tiÕp cña con ngêi. Cã thÓ nãi, m¸y tÝnh lµ mét trong nh÷ng s¸ng t¹o vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ kØ 20. Sù ra ®êi cña m¸y tÝnh c¸ nh©n (hay cßn gäi lµ PC, viÕt t¾t tõ tiÕng Anh “Personal Computer”) vµo n¨m 1981 lµm cho viÖc th©m nhËp cña m¸y tÝnh vµo cuéc sèng ngµy mét s©u s¾c, toµn diÖn h¬n vµ ®Æc biÖt lµm thay ®æi hoµn toµn bé mÆt cña c«ng viÖc, t¹o ra mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin vµ sù ra ®êi cña mét ngµnh c«ng nghiÖp hïng hËu, g¾n kÕt chÆt chÏ víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Nhng c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng ph¶i chØ cã m¸y tÝnh. Trong ®ã cßn cã c¶ c¸c m¸y photocopy, tivi, ®iÖn tho¹i, th ®iÖn tö hay Internet… Ngµy nay, chóng ta khã h×nh dung x∙ héi cã thÓ thiÕu c¸c ph ¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c nh ®iÖn tho¹i, m¸y fax, liªn l¹c v« tuyÕn… 5
C«ng nghÖ th«ng tin lµ mét lÜnh vùc khoa häc réng lín nghiªn cøu c¸c kh¶ n¨ng vµ c¸c ph ¬ng ph¸p thu thËp, lu tr÷, truyÒn vµ xö lÝ th«ng tin mét c¸ch tù ®éng dùa trªn c¸c ph ¬ng tiÖn kÜ thuËt (m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ c¸c thiÕt bÞ th«ng tin kh¸c). 6
Nh vËy, râ rµng r»ng mét c«ng d©n tÝch cùc trong x∙ héi hiÖn ®¹i kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ dï ë bÊt cø lÜnh vùc nµo còng ph¶i cã kh¶ n¨ng sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. 2. VÝ dô vÒ xö lÝ th«ng tin H∙y tiÕp tôc lµm quen víi c¸c kh¸i niÖm th«ng tin vµ xö lÝ th«ng tin th«ng qua mét vÝ dô cô thÓ. Gi¶ sö trong mét trêng häc víi hµng ngh×n häc sinh, Ban Gi¸m hiÖu dù ®Þnh tæ chøc c¸c líp ngo¹i khãa. Mçi häc sinh ®îc quyÒn ghi tªn theo häc c¸c líp ngo¹i khãa mµ m×nh yªu thÝch. Nhµ trêng sÏ c¨n cø vµo sè lîng gi¸o viªn tõng bé m«n vµ sè lîng häc sinh tham dù ®Ó tæ chøc c¸c líp theo nhu cÇu. Nh vËy, ta cã c¸c th«ng tin ban ®Çu (th«ng tin vµo) lµ danh s¸ch c¸c häc sinh cïng víi nguyÖn väng cña mçi em vµ danh s¸ch c¸c gi¸o viªn híng dÉn c¸c líp ngo¹i khãa. Do lîng th«ng tin rÊt lín (hµng ngh×n häc sinh) nªn thay cho viÖc lµm “b»ng tay”, ta cã thÓ sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó xö lÝ c¸c th«ng tin nµy vµ cung cÊp c¸c tr¶ lêi (hay c¸c th«ng tin ra) lµ danh s¸ch c¸c líp ngo¹i khãa tháa m∙n c¸c yªu cÇu nh:  Bao gåm c¸c häc sinh cã cïng nguyÖn väng.  Cã gi¸o viªn híng dÉn.  Sè häc sinh mçi líp kh«ng qu¸ Ýt vµ kh«ng qu¸ nhiÒu (ch¼ng h¹n nhiÒu h¬n 5 vµ Ýt h¬n 40). C¸c danh s¸ch nµy ®îc lu tr÷ l¹i trong m¸y ®Ó gióp cho viÖc theo dâi, söa ®æi vµ in ra c¸c biÓu b¶ng ®îc nhanh chãng. Qua vÝ dô trªn ta cã thÓ thÊy bèn thao t¸c mµ m¸y tÝnh thùc hiÖn: 7
NhËn th«ng tin: thu nhËn th«ng ti tõ thÕ giíi n (1) bªn ngoµ i. (2) Xö lÝ th«ng tin: tÝnh to¸n xö lÝ c¸c phÐp tÝnh sè häc hay logic ®èi víi th«ng tin. (3) XuÊt th«ng tin: ®a c¸c th«ng tin sau qu¸ tr×nh xö lÝ ra thÕ giíi bªn ngoµi. (4) Lu tr÷ th«ng tin: chuyÓn vµ ghi l¹i th«ng tin ë bé nhí m¸y tÝnh. §Ó thùc hiÖn bèn thao t¸c nãi trªn th× mét hÖ m¸y tÝnh th«ng thêng còng gåm bèn thµnh phÇn hîp thµnh, mçi phÇn cã mét chøc n¨ng riªng ®¶m nhËn c¸c thao t¸c t¬ng øng: thiÕt bÞ nhËp ®a th«ng tin vµo, thiÕt bÞ xö lÝ hay ®¬n vÞ xö lÝ trung t©m lµm nhiÖm vô xö lÝ th«ng tin, thiÕt bÞ xuÊt ®a th«ng tin ra, thiÕt bÞ lu tr÷ dïng ®Ó cÊt gi÷ th«ng tin (h. 1.1). Môc II cña ch¬ng nµy sÏ tr×nh bµy s©u h¬n vÒ cÊu tróc m¸y tÝnh. N hËp h«ng i t tn XuÊtt ng i h« tn Xö Ý l L u ÷ tr H×nh 1.1 Bèn thao t¸c c¬ b¶n cña m¸y tÝnh VÒ thùc chÊt, m¸y tÝnh chØ lµ mét thiÕt bÞ do con ngêi s¸ng t¹o ra vµ ho¹t ®éng theo ý muèn cña con ngêi. §Ó cho m¸y tÝnh cã thÓ xö lÝ ®îc th«ng tin, ph¶i cung cÊp cho nã c¸ch thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, díi d¹ng ch¬ng tr×nh trªn mét trong nh÷ng ng«n ng÷ mµ m¸y cã thÓ hiÓu ®îc. 8
N h vËy, m ¸y tÝ nh ® i n tö kh«ng tù ® éng thªm b í g× Ö t vµo d÷ li u ban ® Çu, µ chØ biÕn ®æi th«ng tin tõ Ö m d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c (ch¼ng h¹n trong vÝ dô trªn, tõ danh s¸ch c¸c nguyÖn väng cña häc sinh lËp ra danh s¸ch c¸c líp ngo¹i khãa), h¬n thÕ n÷a, viÖc xö lÝ cña m¸y tu©n theo ®óng sù chØ dÉn ®∙ v¹ch ra trong ch¬ng tr×nh (do con ngêi lËp). Tuy nhiªn, do u thÕ lµ cã tèc ®é tÝnh to¸n cùc k× lín, bé nhí lu tr÷ ®ång thêi ®îc rÊt nhiÒu th«ng tin, nªn m¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng xö lÝ ®îc mét khèi lîng d÷ liÖu lín, lùa chän gi¶i ph¸p tèi u (theo mét nghÜa nµo ®ã), ®a ra c¸c kÕt qu¶ ch¼ng nh÷ng chÝnh x¸c mµ ®«i khi cßn ®¸ng ng¹c nhiªn ngay c¶ víi con ngêi. VÝ dô cho ®iÒu nµy lµ m¸y tÝnh “biÕt “ ch¬i cê (vµ ®∙ tõng th¾ng ®¹i kiÖn tíng), so¹n nh¹c, chÈn ®o¸n bÖnh, xem sè tö vi… 3. C¸c yªu cÇu ®Ó sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n trong c«ng viÖc Víi kh¶ n¨ng to lín cña c¸c c«ng cô c«ng nghÖ th«ng tin, trong ®ã cã m¸y tÝnh c¸ nh©n, râ rµng r»ng viÖc lµm chñ chóng lµ mét yªu cÇu quan träng ®èi víi mçi c«ng d©n trong x∙ héi. VËy c¸c yªu cÇu tèi thiÓu ®Ó cã thÓ sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n trong c«ng viÖc lµ g×? HiÓn nhiªn tr×nh ®é v¨n hãa chung lµ rÊt quan träng, bªn c¹nh ®ã, cÇn cã hiÓu biÕt vÒ c¸c lÜnh vùc sau ®©y: VËn hµnh cña phÇn cøng m¸y tÝnh (ch¼ng h¹n, bµn a) phÝm lµm viÖc nh thÕ nµo, ®Üa tõ lu tr÷ d÷ liÖu ra sao, v.v.). C¸c kiÕn thøc nµy sÏ ®îc tr×nh bµy trong phÇn cÊu tróc m¸y tÝnh. HÖ ®iÒu hµnh, lµ ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng b) cña phÇn cøng vµ phÇn mÒm m¸y tÝnh, ®ãng vai trß giao tiÕp gi÷a ngêi vµ m¸y. Chóng ta sÏ t×m hiÓu hÖ ®iÒu hµnh tiªu biÓu, phæ biÕn nhÊt trªn c¸c m¸y vi tÝnh hiÖn nay lµ Microsoft Windows 98. 9
C¸c ch¬ng tr×nh øng dông ®î th i t kÕ nh»m trî c Õ c) gi p con ngê i th ù c hi n m ét l ¹i c«ng vi c nhÊ t ó Ö o Ö ® Þnh, ¼ ng h ¹n ch ¬ ng tr× nh kÕ to¸n d ï cho c«ng ch ng vi c kÕ to¸n , ch ¬ ng tr× nh qu¶n l c¸n bé d ï cho Ö Ý ng c«ng t¸c qu¶n l , ch ¬ ng tr× nh d ¹y häc d ï cho Ý ng c¸c gi vi vµ häc si … C¸c ch ¬ ng tr× nh nµy ¸o ªn nh rÊ t ® a d ¹ng vµ cã nhi u øng dông chuyªn s© u, Ò trong sè ® ã ã m ét è ch ¬ ng tr× nh øng dông chung, c s nh so ¹n th¶o v¨n b¶n, l p b¶ng bi u th èng kª, Ë Ó qu¶n l d÷ li u … hÇ u nh ai còng cÇ n tíi. Nh÷ ng Ý Ö øng dông chung nµy sÏ ®î tr× nh bµy trong c¸c ch c ¬ ng III V . Trong qu¸ tr× nh l m vi c, vi c tù häc há i c¸c ki n µ Ö Ö Õ thøc m í Ò m ¸y tÝ nh c¸ nh© n µ c¸c øng dông cña nã i v v l rÊ t quan trä ng v× c«ng nghÖ th«ng ti kh«ng µ n ngõng ® æ i m í , ® em l¹i nh÷ ng øng dông ngµy m ét i phong phó vµ h÷ u Ých h¬ n. I I - CÊu t róc m¸y t Ýnh VÒ m Æ t chøc n¨ng, m ét Ö th èng m ¸y tÝ nh bao gåm bèn h th µ nh phÇ n c¬ b¶n: khèi xö lÝ trung t©m (cßn gäi lµ CPU), bé nhí trong, c¸c ®¬n vÞ ®a (th«ng tin) vµo, c¸c ®¬n vÞ ®a (th«ng tin) ra. CÊu tróc tæng qu¸t cña m¸y tÝnh cã thÓ ®îc m« t¶ theo s¬ ®å ë h×nh 1.2. Trong s¬ ®å nµy ta ph©n biÖt c¸c bé phËn sau: 10
§ ¬n Þ v § ¬n Þra v § ¬n Þ v C PU § i u Ón Ò khi vµo M µn × h nh Bµn Ý ph m § ¬n ÞSè äc v h M ¸y n i Chuét vµ Logic æ a.. ®Ü . M ¸y Ðt qu æ a.. ®Ü . 80286 B é í nh 8 0386 804 86 H×nh 1.2. CÊu tróc tæng qu¸t cña m¸y tÝnh H×nh 1.3. CPU 11
1. Khèi xö lÝ trung t©m Khè i xö l trung t m (cßn gä i l CPU vi t t t tõ Ý © µ Õ ¾ côm tõ ti ng Anh Central Processing Unit) cã nhiÖm Õ vô xö lÝ d÷ liÖu, ®ãng vai trß t¬ng tù nh bé n∙o cña con ngêi. Bªn trong CPU gåm ®¬n vÞ ®iÒu khiÓn vµ ®¬n vÞ tÝnh to¸n sè häc vµ logic. CPU xö lÝ rÊt nhanh c¸c chØ dÉn ®îc ®a vµo cho nã. Ngµy nay mét CPU trung b×nh thùc hiÖn kho¶ng trªn hai triÖu phÐp tÝnh trong mét gi©y. CPU cña c¸c m¸y vi tÝnh ®îc x©y dùng trªn mét hoÆc vµi vi m¹ch, thêng ®îc ®ãng trong mét tÊm b¶ng, gäi lµ chÝp. M¸y PC t¬ng thÝch IBM ®Çu tiªn dïng chÝp Intel 8088. Sau ®ã chÝp 80286 ®∙ t¨ng cêng ®¸ng kÓ søc m¹nh tÝnh to¸n cña m¸y PC. Ngµy nay ngêi ta th êng sö dông c¸c chÝp 80386, 80486 vµ Pentium (h. 1.3). 2. Bé nhí trong Bé nhí trong (hay bé nhí trung t©m) chøa c¸c ®èi t îng (ch¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu) díi d¹ng ®∙ ®îc m∙ hãa thµnh d∙y c¸c con sè 0 vµ 1. C¸c th«ng tin nµy ®îc ®a vµo bé xö lÝ. Bé nhí trong ®îc chia ra lµm hai lo¹i: bé nhí chØ cho ®äc (ReadOnly Memory − ROM), trªn ®ã cã ghi s½n c¸c th«ng tin, vµ bé nhí truy nhËp ngÉu nhiªn (RandomAccess Memory − RAM), cho phÐp viÕt vµo còng nh ®äc ra tõ ®ã. Tuy nhiªn, néi dung cña RAM bÞ mÊt ®i khi kh«ng cßn nguån nu«i. a) ROM 12
Bé nhí chØ cho ®äc, ROM (h. 1.4), lµ mét vi chÝp gi÷ vai trß khëi ®éng ®Ó con ngêi cã thÓ b¾t ®Çu c¸c c«ng viÖc trªn m¸y tÝnh. Cã thÓ h×nh dung khi bËt m¸y tÝnh lªn chóng ta cha thÓ thùc hiÖn ®îc bÊt k× thao t¸c ®iÒu khiÓn nµo. ROM thay ta kiÓm tra phÇn cøng vµ H×nh 1.4. ®a vµo bé xö lÝ trung t©m nh÷ng lÖnh ROM c¬ së nhÊt. 13
Th«ng ti trong ROM ®î nhµ s¶n xuÊ t ghi vµ né i n c dung cña nã kh«ng thÓ thay ® æ i. Sau kh i bË t m ¸y, vµ i dßng hi n l trªn m µn h× nh cho bi t n¬ i s¶n Ö ªn Õ xuÊ t, ngµy s¶n xuÊ t vµ phi b¶n cña ROM trong m ¸y ªn tÝ nh . b) RAM 14
B é nh í truy cËp ngÉu nhi , RAM ªn (h . 1. ), l th i t bÞ lu tr÷ th«ng 5 µ Õ ti trong qu¸ tr× nh m ¸y tÝ nh l m n µ vi c. Khi bË t m ¸y l , ROM sÏ ®a Ö ªn ch ¬ ng tr× nh ® i u kh i n (hÖ ® i u Ò Ó Ò hµnh) vµo chøa trong RAM . Khi b¾ t ® Çu m ét øng dông (vÝ dô xö l v¨n Ý b¶n b»ng M i crosoft W or d), b¶n sao cña m ét è t p ch ¬ ng tr× nh ®î n ¹p s Ö c vµo RAM vµ kh i m ét bøc th ® ang ®î c H×nh 1.5. so ¹n th¶o th× b¶n sao cña bøc th RAM ® ã òng n»m trong RAM . © y l n¬ i c § µ m µ ÷ li u sÏ ®î ®a ra , ®a vµo bé d Ö c xö l trung t m nhanh nhÊ t. M çi Ý © kh i ng¾ t ® i n, d÷ li u n»m trong Ö Ö RAM sÏ m Êt. D o vËy, RAM cßn ®î c gä i l bé nh í bi n ® æ i µ Õ . 15
Bé nhí trong chøa c¸c ®èi tîng (ch¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu) díi d¹ng ®∙ ®îc m∙ hãa. §¬n vÞ c¬ së ®Ó ®o dung lîng th«ng tin lµ bÝt. Dung lîng cña RAM lµ khèi lîng d÷ liÖu tèi ®a mµ RAM cã thÓ lu tr÷ ®ång thêi. 16
BÝt l vi t t t cña binary digit, cã nghÜa lµ “sè µ Õ ¾ nhÞ ph©n”. BÝt chØ cã thÓ cã mét trong hai gi¸ trÞ: 1 hoÆc 0. 8 bÝt t¹o thµnh 1 byte. Mçi kÝ tù th«ng thêng ®îc biÓu diÔn b»ng 1 byte, vÝ dô nh ch÷ A ®îc biÓu diÔn b»ng d∙y 0100 0001. Khi nãi ®Õn dung lîng cña RAM, ®Ó tr¸nh c¸c sè qu¸ lín, ngêi ta dïng c¸c ®¬n vÞ kilobyte (viÕt t¾t lµ Kb), megabyte (viÕt t¾t lµ Mb) vµ gigabyte (viÕt t¾t lµ Gb). 1 Kb = 1024 byte, 1 Mb = 1024 Kb = 1 048 576 byte, 1Gb = 1024 Mb. §Ó ®¬n gi¶n, ngêi ta thêng lÊy xÊp xØ 1 Kb = 1000 byte, 1 Mb = 1000 Kb vµ 1 Gb = 1000 Mb. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kØ 80, RAM cña c¸c m¸y PC thêng rÊt nhá: 32; 64 hoÆc 128 Kb. HiÖn nay c¸c m¸y tÝnh ®îc b¸n ra thêng cã RAM víi dung lîng 32; 64; 128Mb hoÆc h¬n n÷a. 3. C¸c ®¬n vÞ vµo/ra C¸c ®¬n vÞ vµo/ra cã nhiÖm vô gióp m¸y tÝnh liªn l¹c víi thÕ giíi bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ nhËn d÷ liÖu cho c¸c ch¬ng tr×nh thùc hiÖn vµ göi c¸c kÕt qu¶ ra ngoµi. Chóng cßn ®îc gäi lµ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi cña m¸y tÝnh. Kh¸i niÖm thiÕt bÞ ngo¹i vi cßn bao hµm c¶ c¸c bé nhí ngoµi, n¬i ®äc vµ ghi c¸c th«ng tin cÇn lu tr÷ l©u dµi. Ta sÏ xÐt kÜ h¬n bé nhí ngoµi trong môc 4. C¸c thiÕt bÞ vµo/ra thêng cã tèc ®é xö lÝ chËm h¬n nhiÒu so víi tèc ®é cña bé xö lÝ trung t©m. a) ThiÕt bÞ nhËp Díi ®©y m« t¶ mét vµi thiÕt bÞ nhËp d÷ liÖu th«ng dông trong c¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n. * Bµn phÝm 17
B µn phÝm cña m ¸y tÝ nh còng gi ng nh bµn phÝm cña è m ¸y ch÷ v íi c¸c nhãm phÝm bÊm cã tÝ nh n¨ng kh¸c nhau. C ã bèn nhãm : nhãm c¸c phÝm kÝ tù , nhãm c¸c phÝm chøc n¨ng, nhãm c¸c phÝm ® Þnh hí vµ nhãm c¸c ng phÝm sè (h . 1. ).6 H×nh 1.6. Bµn phÝm Nhãm c¸c phÝm kÝ tù bao gåm c¸c phÝm th«ng thêng  nh cña m¸y ch÷ céng thªm c¸c phÝm CTRL, ALT ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng cña c¸c phÝm kh¸c. Chøc n¨ng cña chóng tïy thuéc vµo phÇn mÒm ®ang ®îc sö dông. Nhãm c¸c phÝm chøc n¨ng (F1F12) n»m ë hµng ®Çu  cña bµn phÝm thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau tïy theo hÖ ®iÒu hµnh vµ ch¬ng tr×nh ®îc sö dông. Nhãm c¸c phÝm ®Þnh híng cho phÐp di chuyÓn con  trá trªn mµn h×nh, chÌn hoÆc xãa d÷ liÖu. Nh÷ng phÝm nµy khi ®îc dïng cïng víi c¸c phÝm ALT, CTRL, SHIFT cho c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau. Nhãm c¸c phÝm sè cã hai chøc n¨ng: ®Ó nhËp nhanh  c¸c d÷ liÖu sè (khi bËt chÕ ®é NUM LOCK) vµ di chuyÓn con trá (khi t¾t chÕ ®é NUM LOCK). * Chuét 18
Chuét (h. 1.7) lµ mét thiÕt bÞ nhËp d÷ l iÖu vµ ngµy cµng trë nªn th«ng dông. Ng êi ta dïng chuét ®Ó lµm viÖc ví i m¸y tÝnh b»ng c¸ch ® con trá chuét vµo mét a ®èi t îng trªn mµn h×nh vµ nh¸y hoÆc nh¸y ®óp mét nót chuét. Th«ng th êng chuét cã hai nót bÊm. Nót t r¸ i dïng cho phÇn l ín c¸c thao t¸c, cßn tÝnh n¨ng cña nót ph¶i t ïy theo phÇn mÒ m cña c¸c h·ng s¶n xuÊt, ch¼ng h¹n h·ng Microsoft sö dông tr iÖt ®Ó nót chuét ph¶i ®Ó cho hiÖn c¸c b¶ng chän ng¾n t¹o ® êng t¾t ®Õn c¸c chøc n¨ng, c¸c øng H×nh 1.7. dông. §iÒu nµy sÏ ® îc thÊy râ h¬n khi häc vÒ hÖ ®iÒu hµnh vµ c¸c phÇn mÒ øng m Chuét dông cña Microsoft . 19
Ngoµi bµn phÝm vµ chuét cßn cã c¸c thiÕt bÞ nhËp d÷ l iÖu kh¸c nh mµn h×nh tiÕp xóc, bót ®iÖn, thiÕt bÞ nhËn d¹ng © thanh, m¸y quÐt ¶nh, v.v. Thêi gian m gÇn ® ©y, m¸y quÐt ¶nh ® sö dông rÊt nhiÒu do nhu îc cÇu cung cÊp th«ng t in d¹ng ¶nh trªn Internet ngµy cµng cao. b) ThiÕt bÞ xuÊt Hai thiÕt bÞ xuÊt d÷ l iÖu th«ng dông nhÊt trong c¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n lµ mµn h×nh vµ m¸y in. * Mµn h×nh Mµn h×nh lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó hiÓn thÞ c¸c th«ng t in cña m¸y tÝnh (h. 1.8). Mµn h×nh m¸y tÝnh tr«ng g ièng nh mét chiÕc t i vi nhng kh«ng thÓ dïng ®Ó b¾t c¸c sãng v« tuyÕn còng nh kh«ng thÓ dïng ti vi ®Ó l µm mµn h×nh m¸y tÝnh v× chóng dïng c¸c chuÈn xö lÝ tÝn hiÖu kh¸c nhau. -3 1 1 O 0B 1 A UR LT H×nh 1.8. Mµn h×nh vµ vØ mµn h×nh Mµn h×nh ® chia ra thµnh l í i gåm c¸c « vu«ng rÊt îc nhá gäi lµ c¸c chÊm (pixel) ®Ó hiÓn thÞ h×nh ¶nh. Sè c¸c chÊm nµy cµng nhiÒu th× ®é ph©n gi¶i mµn h×nh cµng l ín vµ khi ®ã h×nh ¶nh ® hiÓn thÞ ví i îc mµu s¾c ®Ñp h¬n, nÐt s¾c h¬n vµ cã thÓ hiÓn thÞ nhiÒu th«ng t in h¬n. Mµn h×nh ngµy nay cã thÓ ®¹t ®é ph©n gi¶i ®Õn 800× 600 (chiÒu réng 800 pixel vµ chiÒu cao 600 pixel) , 1024× 768, 1280× 1024 hoÆc cao h¬n. Tuy nhiªn, khi t¨ng ®é ph©n gi¶i th× tèc ®é xö l Ý bÞ gi¶m xuèng. Lµm viÖc ví i mµn h×nh ë chÕ ®é 640× 480 nhanh h¬n ë chÕ ®é 1024× 768. 20
Mµn h×nh ®îc nèi víi mét bé ®iÒu hîp video, hay gäi theo c¸ch th«ng thêng lµ vØ mµn h×nh, n»m trong m¸y PC. VØ mµn h×nh cã nhiÖm vô dÞch c¸c tÝn hiÖu m¸y tÝnh thµnh d¹ng cã thÓ nhËn biÕt ®îc trªn mµn h×nh. VÒ thùc chÊt, vØ mµn h×nh quyÕt ®Þnh ®é ph©n gi¶i cã thÓ cã ®îc trªn mµn h×nh. VÝ dô nh trong trêng hîp mµn h×nh cã kh¶ n¨ng cho hiÖn víi ®é ph©n gi¶i 1024× 768 nhng vØ mµn h×nh l¹i chØ cã thÓ t¹o ¶nh víi chÕ ®é tèi ®a lµ 640× 480 th× ta còng chØ nhËn ®îc h×nh ¶nh ë ®é ph©n gi¶i ®ã. ChÝnh vØ mµn h×nh míi lµ thµnh phÇn quan träng vµ th«ng thêng mµn h×nh ®îc gäi theo tªn cña vØ ®îc cµi ®Æt cho m¸y PC. Ngµy nay, mét sè PC kh«ng sö dông vØ mµn h×nh riªng, nã ®∙ ®îc tÝch hîp vµo b¶ng m¹ch chÝnh (main board). Víi nh÷ng PC ®ã, chØ cÇn c¾m ®Çu c¸p mµn h×nh vµo cæng ra mµn h×nh g¾n trªn b¶ng m¹ch chÝnh. * M¸y in VÒ c¬ b¶n, m¸y in cã hai lo¹i: m¸y in gâ, tiªu biÓu lµ c¸c m¸y in kim vµ m¸y in kh«ng gâ, tiªu biÓu lµ c¸c m¸y in lade. Nh÷ng m¸y in kh«ng gâ hiÖn ®îc dïng réng r∙i h¬n nh÷ng m¸y in gâ v× chóng cã kh¶ n¨ng in víi chÊt l îng cao h¬n, nhanh h¬n vµ kh«ng g©y tiÕng ån. HiÖn nay gi¸ cña nh÷ng m¸y in lade b×nh thêng còng kh«ng cao h¬n nhiÒu gi¸ cña c¸c m¸y in kim. §é ph©n gi¶i cµng cao, h×nh in ra cµng mÞn nhng m¸y cµng ®¾t tiÒn h¬n. * C¸c cæng vµo/ra Tríc khi sö dông bÊt k× mét thiÕt bÞ vµo/ra nµo, cÇn ph¶i c¾m chóng vµo PC. Nh÷ng cæng c¾m thêng ®îc bè trÝ ë phÝa sau lng m¸y. 21
Th«ng thêng, c¸c h∙ng s¶n xuÊt PC ®Òu cã kÝ hiÖu cho c¸c cæng. Nhng ë mét sè m¸y, nhÊt lµ c¸c m¸y ®êi cò, kh«ng cã kÝ hiÖu nªn ph¶i thö ®Ó t×m ra. Sau khi ®∙ t×m ra c¸c cæng nªn d¸n kÝ hiÖu ®Ó ph©n biÖt. LPT COM1 SC SI CO M 2 H×nh 1.9. C¸c cæng nèi tiÕp vµ cæng song song Cã hai lo¹i cæng chÝnh: cæng nèi tiÕp (serial) vµ cæng song song (parallel) (h. 1.9). PhÇn lín c¸c m¸y tÝnh ®Òu cã Ýt nhÊt mét cæng song song. Tªn gäi kh¸c cña cæng nµy lµ LPT. Th«ng thêng ngêi ta c¾m m¸y in vµo cæng nµy vµ khi ®ã ph¶i cã c¸p song song. Ngoµi cæng song song cßn cã c¸c cæng nèi tiÕp. Cæng nèi tiÕp cò thêng cã 25 ch©n. Nh÷ng cæng nèi tiÕp míi cã 9 ch©n. C¸c thiÕt bÞ nèi vµo m¸y tÝnh th«ng qua c¸c cæng ®∙ ®Þnh. V× c¸c cæng nµy kh¸c nhau vÒ mÆt kÝch thíc hay chuÈn tiÕp xóc cho nªn hÇu nh kh«ng thÓ c¾m nhÇm. Nh÷ng thiÕt bÞ nµy cã thÓ lµ modem, m¸y in, chuét, m¸y quÐt, v.v. Mçi khi cµi ®Æt mét thiÕt bÞ míi, h∙y ®äc tµi liÖu híng dÉn ®Ó biÕt cÇn c¾m vµo cæng nµo. 4. Lu tr÷ d÷ liÖu Bé nhí trong chØ chøa ch¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu liªn quan trong thêi gian thùc hiÖn ch¬ng tr×nh. §Ó cã thÓ lu tr÷ th«ng tin mét c¸ch l©u dµi h¬n, ngêi ta sö dông c¸c “bé nhí ngoµi”. C¸c bé nhí nµy ®îc chia lµm hai lo¹i chÝnh: 22
Bé nhí truy nhËp tuÇn tù (b¨ng tõ): lo¹i bé nhí  nµy ®îc gäi lµ truy nhËp tuÇn tù v× ®Ó truy nhËp ®Õn d÷ liÖu chøa t¹i mét vÞ trÝ nµo ®ã, ta ph¶i truy nhËp lÇn lît tõ vÞ trÝ ®Çu tiªn. Bé nhí truy nhËp ngÉu nhiªn (®Üa tõ mÒm hoÆc  cøng): cã thÓ truy nhËp trùc tiÕp d÷ liÖu trªn mét vÞ trÝ bÊt k×. G¾n víi c¸c bé nhí ngoµi nµy lµ c¸c bé phËn ngo¹i vi t¬ng øng (æ b¨ng, æ ®Üa, v.v.). V× RAM chØ lµ n¬i lu gi÷ t¹m thêi nªn lu tr÷ d÷ liÖu lµ mét kh©u quan träng khi sö dông m¸y PC. ë ®©y, ta sÏ ®Ò cËp ®Õn c¸c thiÕt bÞ lu tr÷ phæ th«ng nhÊt lµ ®Üa cøng vµ ®Üa mÒm. Chóng thuéc vµo lo¹i bé nhí truy nhËp ngÉu nhiªn. a) §Üa mÒm §Üa mÒm (h. 1.10) lµ mét ®Üa tõ máng n»m trong vá nhùa b¶o vÖ. Tríc kia ®Üa mÒm cã cì 5.25 inch (1inch = 2,54 cm) vµ vá nhùa rÊt máng, cã thÓ uèn ®îc nªn tõ ®ã cã tªn gäi ®Üa mÒm. Ngµy nay ng êi ta kh«ng cßn s¶n xuÊt lo¹i ®Üa ®ã n÷a v× chÕ ®é b¶o vÖ kÐm vµ dung lîng nhá. §Üa mÒm ngµy nay cã kÝch thíc 3.5 inch vµ vá nhùa cøng víi dung lîng 1.44 Mb, nh ng còng ®∙ cã nh÷ng ®Üa mËt ®é 4 chøa ®îc 2.88 Mb. C ung R ∙nh H×nh 1.10. §Üa mÒm 23
Muèn sö dông c¸c ®Üa mÒm ph¶i cã æ ®Üa mÒm ®îc cµi ®Æt trong m¸y. Th«ng thêng mçi PC chØ cã mét æ ®Üa mÒm, nhng mçi m¸y cã thÓ cã hai æ. C¸c hÖ ®iÒu hµnh dïng c¸c ch÷ c¸i A vµ B ®Ó lµm nh∙n (tªn gäi) cho c¸c æ ®Üa mÒm. Trªn ®Üa mÒm cã nót kÐo ®Ó b¶o vÖ chèng ghi d÷ liÖu. KÐo nót chèng ghi lµ thao t¸c nªn lµm ®èi víi c¸c ®Üa hÖ thèng (®Üa khëi ®éng) hay c¸c ®Üa chØ ®Ó ®äc th«ng tin. Nh vËy võa cã thÓ b¶o vÖ ®îc d÷ liÖu võa gãp phÇn h¹n chÕ viÖc l©y lan virót. §Ó sö dông ®îc nh÷ng ®Üa míi mua vÒ, cÇn ph¶i ®Þnh d¹ng chóng nÕu nh h∙ng s¶n xuÊt ®Üa cha ®Þnh d¹ng tríc. §Þnh d¹ng lµ qu¸ tr×nh æ ®Üa tæ chøc c¸c h¹t mang tõ tÝnh trªn ®Üa vµo c¸c r∙nh (track). Mçi r∙nh ®îc chia thµnh 9 cung (sector), mçi cung chøa 512 byte d÷ liÖu. Còng cã thÓ ®Þnh d¹ng l¹i c¸c ®Üa cò, bÞ háng mét phÇn c¸c cung ®Ó sö dông l¹i. ViÖc ®Þnh d¹ng ®Üa ®îc thùc hiÖn b»ng lÖnh cña hÖ ®iÒu hµnh. b) §Üa cøng §Üa cøng lµ thiÕt bÞ lu tr÷ d÷ liÖu víi dung lîng lín gÊp nhiÒu lÇn so víi ®Üa mÒm. §Üa cøng thùc chÊt lµ mét lo¹t c¸c l¸ kim lo¹i máng ®Æt trong hép b¶o vÖ lµm b»ng kim lo¹i cøng vµ trong ®ã lµ bé phËn quay c¸c l¸ kim lo¹i cïng c¸c ®Çu ®äc, ghi th«ng tin (h. 1.11). Tèc ®é truy xuÊt th«ng tin trªn ®Üa cøng cao h¬n kho¶ng 10 lÇn so víi ®Üa mÒm. §Üa cøng thêng ®îc ®Æt bªn trong vá hép m¸y tÝnh nªn cßn ®îc gäi lµ æ ®Üa cè ®Þnh. C¸c ®Üa cøng th«ng dông hiÖn nay cã dung lîng tõ 1,2 Gb (kho¶ng 1200 Mb) trë lªn. Thùc tÕ, khi lµm viÖc víi m¸y tÝnh, ta thêng lµm viÖc víi c¸c ch¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu ®îc lu gi÷ trªn ®Üa cøng, cßn ®Üa mÒm chØ ®îc dïng nh ph¬ng tiÖn lu tr÷ hay chuyÓn d÷ liÖu tõ m¸y nµy sang m¸y kh¸c. 24