Chương trình đánh giá quốc tế PISA tại Việt Nam

CH¦¥NG TR×NH §¸NH GI¸ QUèC TÕ PISA<br /> T¹I VIÖT NAM<br /> <br /> Lª ThÞ Mü Hµ (*)<br /> <br /> <br /> I. Giíi thiÖu tæng quan vÒ PISA thóc phÇn gi¸o dôc b¾t buéc (ë hÇu hÕt<br /> 1. PISA lµ g×? c¸c n−íc OECD, ®é tuæi nµy lµ 15), häc<br /> sinh ®· ®−îc chuÈn bÞ ®Ó ®¸p øng c¸c<br /> PISA lµ viÕt t¾t cña "Programme for th¸ch thøc cña cuéc sèng sau nµy ë møc<br /> International Student Assessment - ®é nµo. ∗<br /> Ch−¬ng tr×nh quèc tÕ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶<br /> Néi dung ®¸nh gi¸ cña PISA hoµn<br /> häc tËp cña häc sinh" do Tæ chøc hîp t¸c<br /> toµn ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c kiÕn<br /> vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) khëi<br /> thøc, kü n¨ng cÇn thiÕt cho cuéc sèng<br /> x−íng vµ chØ ®¹o. PISA kh¶o s¸t víi<br /> t−¬ng lai, kh«ng dùa vµo néi dung c¸c<br /> chu kú 3 n¨m/lÇn ®Ó theo dâi tiÕn bé cña<br /> ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc quèc gia. §©y<br /> mçi quèc gia. Cho tíi nay, PISA lµ cuéc<br /> chÝnh lµ ®iÒu mµ PISA gäi lµ “n¨ng lùc<br /> kh¶o s¸t gi¸o dôc duy nhÊt nh»m ®¸nh<br /> phæ th«ng” (literacy).<br /> gi¸ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña häc sinh ë<br /> ®é tuæi 15. Ch−¬ng tr×nh PISA cã ®Þnh PISA thu thËp vµ cung cÊp cho c¸c<br /> h−íng träng t©m vÒ chÝnh s¸ch quèc gia, quèc gia c¸c d÷ liÖu cã thÓ so s¸nh ®−îc<br /> ®−îc thiÕt kÕ vµ sö dông c¸c ph−¬ng ë tÇm quèc tÕ còng nh− xu h−íng cña<br /> ph¸p cÇn thiÕt ®Ó gióp chÝnh phñ c¸c d÷ liÖu quèc gia vÒ tr×nh ®é ®äc hiÓu,<br /> n−íc tham gia PISA rót ra nh÷ng bµi to¸n häc vµ khoa häc cña häc sinh ®é<br /> häc vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi gi¸o dôc phæ tuæi 15.<br /> th«ng. 3. Mét sè ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña<br /> PISA chÝnh thøc ®−îc triÓn khai vµo PISA<br /> n¨m 1997 vµ 04 ®ît kh¶o s¸t tiÕp theo - §Æc ®iÓm cña PISA<br /> ®· ®−îc thùc hiÖn lÇn l−ît vµo c¸c n¨m a. PISA næi bËt nhê quy m« toµn cÇu<br /> 2000, 2003, 2006, 2009. KÕ ho¹ch s¾p vµ tÝnh chu kú. TÝnh ®Õn PISA 2012, cã<br /> tíi lµ c¸c cuéc kh¶o s¸t vµo n¨m 2012, h¬n 70 quèc gia tham gia vµo cuéc kh¶o<br /> 2015 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo. s¸t cã chu kú 3 n¨m 1 lÇn nµy ®Ó theo dâi<br /> 2. Môc ®Ých cña PISA<br /> (∗)<br /> ThS., Trung t©m §¸nh gi¸ chÊt l−îng gi¸o dôc,<br /> Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh PISA Côc Kh¶o thÝ vµ KiÓm ®Þnh chÊt l−îng gi¸o dôc<br /> nh»m kiÓm tra xem, khi ®Õn ®é tuæi kÕt Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o.<br /> Ch−¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ quèc tÕ… 29<br /> <br /> tiÕn bé cña m×nh trong phÊn ®Êu ®¹t nh− c¸c chiÕn l−îc häc tËp.<br /> ®−îc c¸c môc tiªu gi¸o dôc c¬ b¶n. - Néi dung ®¸nh gi¸ cña PISA<br /> b. Cho tíi nay PISA lµ cuéc kh¶o s¸t PISA ®−îc thùc hiÖn theo chu k× 3<br /> gi¸o dôc duy nhÊt ®¸nh gi¸ kiÕn thøc vµ n¨m/lÇn.<br /> kü n¨ng cña häc sinh ë ®é tuæi kÕt thóc<br /> §èi t−îng ®¸nh gi¸ lµ häc sinh trong<br /> gi¸o dôc b¾t buéc ë hÇu hÕt c¸c quèc gia.<br /> ®é tuæi 15 ë tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh gi¸o<br /> c. TÝnh ®éc ®¸o cña PISA còng thÓ dôc.<br /> hiÖn ë nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc xem xÐt vµ<br /> ViÖc ®¸nh gi¸ ®−îc thùc hiÖn ë 3<br /> ®¸nh gi¸.<br /> lÜnh vùc kiÕn thøc chÝnh lµ ®äc hiÓu,<br /> + ChÝnh s¸ch c«ng (public policy). to¸n häc vµ khoa häc; ®ång thêi häc sinh<br /> C¸c chÝnh phñ, c¸c hiÖu tr−ëng, gi¸o vµ nhµ tr−êng sÏ tr¶ lêi 1 phiÕu hái.<br /> viªn vµ phô huynh ®Òu muèn cã c©u tr¶ PhÇn Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò<br /> lêi cho tÊt c¶ c¸c c©u hái nh− "Nhµ ®−îc thiÕt kÕ thµnh 1 ®Ò riªng, c¸c quèc<br /> tr−êng cña chóng ta ®· chuÈn bÞ ®Çy ®ñ gia cã quyÒn lùa chän ®¨ng ký tham gia.<br /> cho nh÷ng ng−êi trÎ tuæi tr−íc nh÷ng Sang kú thi PISA 2012, cßn cã thªm<br /> th¸ch thøc cña cuéc sèng cña ng−êi phÇn ®¸nh gi¸ n¨ng lùc tµi chÝnh<br /> tr−ëng thµnh ch−a?", "Ph¶i ch¨ng mét (Financial literacy).<br /> sè lo¹i h×nh gi¶ng d¹y vµ häc tËp cña<br /> nh÷ng n¬i nµy hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng n¬i Mçi k× ®¸nh gi¸ sÏ cã mét lÜnh vùc<br /> kh¸c?" vµ "Nhµ tr−êng cã thÓ gãp phÇn kiÕn thøc ®−îc lùa chän ®Ó ®¸nh gi¸ s©u<br /> c¶i thiÖn t−¬ng lai cña häc sinh cã gèc h¬n. Chóng t«i xin giíi thiÖu tãm t¾t c¸c<br /> nhËp c− hay cã hoµn c¶nh khã kh¨n?". n¨ng lùc ®−îc ®¸nh gi¸ trong c¸c kú thi<br /> PISA.<br /> + HiÓu biÕt phæ th«ng (literacy).<br /> a. N¨ng lùc to¸n häc (mathematic<br /> Thay v× kiÓm tra sù thuéc bµi theo c¸c<br /> literacy)<br /> ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cô thÓ, PISA xem<br /> xÐt kh¶ n¨ng øng dông c¸c kiÕn thøc vµ N¨ng lùc to¸n häc ®−îc thÓ hiÖn ë 3<br /> kü n¨ng cña häc sinh trong c¸c lÜnh vùc cÊp ®é:<br /> chuyªn m«n c¬ b¶n vµ kh¶ n¨ng ph©n - CÊp ®é 1 (Level 1): T¸i hiÖn (lÆp l¹i).<br /> tÝch, lý gi¶i vµ truyÒn ®¹t mét c¸ch cã<br /> - CÊp ®é 2 (Level 2): KÕt nèi vµ tÝch<br /> hiÖu qu¶ khi hä xem xÐt, diÔn gi¶i vµ<br /> hîp.<br /> gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò.<br /> - CÊp ®é 3 (Level 3): T− duy to¸n<br /> + Häc tËp suèt ®êi (lifelong learning).<br /> häc; kh¸i qu¸t hãa vµ n¾m ®−îc nh÷ng<br /> Häc sinh kh«ng thÓ häc tÊt c¶ mäi thø<br /> tri thøc to¸n häc Èn dÊu bªn trong c¸c<br /> cÇn biÕt trong nhµ tr−êng. §Ó trë thµnh<br /> t×nh huèng vµ c¸c sù kiÖn.<br /> nh÷ng ng−êi häc suèt ®êi cã hiÖu qu¶,<br /> thanh niªn kh«ng nh÷ng ph¶i cã kiÕn C¸c bèi c¶nh, t×nh huèng ®Ó ¸p<br /> thøc vµ kü n¨ng mµ cßn c¶ ý thøc vÒ lý dông to¸n häc cã thÓ liªn quan tíi<br /> do vµ c¸ch häc. PISA kh«ng nh÷ng ®o c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc sèng c¸ nh©n<br /> viÖc thùc hiÖn cña häc sinh vÒ ®äc hiÓu, hµng ngµy, nh÷ng vÊn ®Ò cña céng<br /> to¸n vµ khoa häc mµ cßn hái häc sinh c¶ ®ång vµ cña toµn cÇu.<br /> vÒ ®éng c¬, niÒm tin vÒ b¶n th©n còng b. N¨ng lùc ®äc hiÓu (reading<br /> 30 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2011<br /> <br /> literacy) trÝ ãc, yªu cÇu häc sinh ph¶i biÕt vËn<br /> Lµ n¨ng lùc hiÓu, sö dông vµ ph¶n dông, phèi hîp c¸c n¨ng lùc ®äc hiÓu,<br /> håi l¹i ý kiÕn cña mét c¸ nh©n sau khi lµm to¸n vµ khoa häc ®Ó ®−a ra c¸c gi¶i<br /> ®äc mét v¨n b¶n, nh»m môc ®Ých n©ng ph¸p thùc hiÖn.<br /> cao kiÕn thøc vµ cã thÓ tham gia vµo ®êi e. H×nh thøc ®Ò vµ c¸c d¹ng c©u hái<br /> sèng x· héi.<br /> - Sè l−îng c¸c c©u hái cña mét k×<br /> N¨ng lùc ®äc hiÓu còng ®−îc ®¸nh ®¸nh gi¸ cña PISA t−¬ng ®−¬ng víi tæng<br /> gi¸ ë 3 cÊp ®é: thêi l−îng lµm bµi trong kho¶ng 07 giê.<br /> + CÊp ®é 1 (Level 1): Thu thËp Tæng sè cã kho¶ng h¬n 200 c©u hái/ 1 bé<br /> th«ng tin. ®Ò thi.<br /> <br /> + CÊp ®é 2 (Level 2): Ph©n tÝch, lý - C¸c c©u hái nµy ®−îc tæ hîp thµnh<br /> gi¶i v¨n b¶n. c¸c ®Ò thi kh¸c nhau. Sè c©u hái ®−îc<br /> chia thµnh 13 cuèn ®Ò. Thêi gian lµm<br /> + CÊp ®é 3 (Level 3): Ph¶n håi vµ<br /> cña mçi ®Ò lµ 2 giê/ 1 häc sinh ®−îc<br /> ®¸nh gi¸.<br /> ®¸nh gi¸.<br /> c. N¨ng lùc khoa häc (science<br /> - Mçi ®Ò thi cña PISA ®−îc cÊu<br /> literacy)<br /> thµnh tõ c¸c bµi tËp. CÊu tróc mçi bµi<br /> N¨ng lùc khoa häc còng ®−îc ®¸nh bao gåm hai phÇn: phÇn mét nªu néi<br /> gi¸ ë 3 cÊp ®é: dung t×nh huèng (cã thÓ tr×nh bµy d−íi<br /> - CÊp ®é 1 (Level 1). NhËn biÕt c¸c d¹ng v¨n b¶n, b¶ng, biÓu ®å,...), phÇn<br /> vÊn ®Ò khoa häc: ®ßi hái häc sinh nhËn hai lµ c¸c c©u hái.<br /> biÕt c¸c vÊn ®Ò mµ cã thÓ ®−îc kh¸m - §Ò thi PISA tr−íc ®©y chØ lµ thi<br /> ph¸ mét c¸ch khoa häc, nhËn ra nh÷ng trªn giÊy, b¾t ®Çu tõ n¨m 2009 ®· cã thi<br /> nÐt ®Æc tr−ng chñ yÕu cña viÖc nghiªn trªn m¸y tÝnh, c¸c n−íc ph¸t triÓn b¾t<br /> cøu khoa häc; buéc ph¶i tæ chøc thi trªn m¸y. N¨m<br /> - CÊp ®é 2 (Level 2). Gi¶i thÝch hiÖn 2012, OECD chÊp nhËn vÉn cho 1 sè<br /> t−îng mét c¸ch khoa häc: häc sinh cã n−íc ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn vÉn ®−îc thi<br /> thÓ ¸p dông kiÕn thøc khoa häc vµo t×nh trªn giÊy. N¨m 2015, cã thÓ tÊt c¶ c¸c<br /> huèng ®· cho, m« t¶, gi¶i thÝch hiÖn quèc gia ®Òu ph¶i thi trªn m¸y tÝnh.<br /> t−îng mét c¸ch khoa häc vµ dù ®o¸n sù - C©u hái trong ®Ò thi PISA lµ c¸c<br /> thay ®æi; c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan, chñ<br /> - CÊp ®é 3 (Level 3). Sö dông c¸c yÕu ë 4 d¹ng chÝnh sau: nhiÒu lùa chän,<br /> chøng cø khoa häc, lý gi¶i c¸c chøng cø ®óng/sai, cã/kh«ng vµ c©u hái tr¶ lêi<br /> ®Ó rót ra kÕt luËn. ng¾n. D¹ng c©u hái tr¶ lêi ng¾n th−êng<br /> d. Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chiÕm kho¶ng 40%.<br /> (problem solving) - Sau khi kÕt thóc bµi kiÓm tra, häc<br /> - Lµ kh¶ n¨ng sö dông kiÕn thøc sinh ®−îc yªu cÇu tr¶ lêi mét b¶ng hái<br /> cña mét c¸ nh©n trong qu¸ tr×nh nhËn ®iÒu tra.<br /> thøc vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tÕ. D−íi ®©y lµ b¶ng m« t¶ c¸c kú thi<br /> Th«ng qua nh÷ng t×nh huèng rÌn luyÖn PISA, mçi kú chó träng ®¸nh gi¸ mét<br /> Ch−¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ quèc tÕ… 31<br /> <br /> lÜnh vùc. N¨m 2012, träng t©m ®¸nh gi¸ §ã lµ nh÷ng häc sinh trong ®é tuæi<br /> lµ n¨ng lùc To¸n häc. tõ 15 n¨m 3 th¸ng ®Õn 16 n¨m 2 th¸ng<br /> B¶ng 1. C¸c néi dung ®¸nh gi¸ cña t¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu ®¸nh gi¸, ®ang<br /> häc t¹i c¸c c¬ së gi¸o dôc trong n−íc vµ<br /> PISA qua c¸c kú<br /> lµ häc sinh líp 7 trë lªn. Nh÷ng häc sinh<br /> nµy ®−îc<br /> N¨m 2000 N¨m 2003 N¨m 2006 N¨m 2009 N¨m 2012 N¨m 2015 gäi lµ<br /> §äc hiÓu §äc hiÓu §äc hiÓu §äc hiÓu §äc hiÓu §äc hiÓu häc sinh<br /> To¸n häc To¸n häc To¸n häc To¸n häc To¸n häc To¸n häc PISA.<br /> Khoa häc Khoa häc Khoa häc Khoa häc Khoa häc Khoa häc §iÒu<br /> Gi¶i quyÕt nµy cã<br /> Gi¶i quyÕt<br /> vÊn ®Ò vÊn ®Ò nghÜa lµ<br /> c¸c quèc<br /> Ghi chó: PhÇn ®−îc g¹ch ch©n lµ gia ph¶i thèng kª tÊt c¶ c¸c häc sinh<br /> néi dung träng t©m trong mçi kú ®¸nh PISA ®ang theo häc t¹i c¸c tr−êng chÝnh<br /> gi¸ qui, ®ang häc b¸n thêi gian, häc nghÒ<br /> - Yªu cÇu vÒ chän mÉu hoÆc c¸c lo¹i ch−¬ng tr×nh kh«ng phæ<br /> Trong mçi chu kú ®¸nh gi¸, mçi th«ng kh¸c, ®ang häc t¹i c¸c tr−êng<br /> quèc gia cã kho¶ng tõ 5.250 ®Õn 10.000 quèc tÕ ®Æt t¹i quèc gia së t¹i …<br /> häc sinh ®−îc chän ®Ó tham gia ®¸nh (1.1). §èi t−îng nghiªn cøu mong<br /> gi¸ theo c¸ch chän mÉu ngÉu nhiªn. muèn (Desired Target Population)<br /> ViÖc lÊy mÉu ®−îc tiÕn hµnh theo §ã lµ nh÷ng häc sinh PISA cã ®ñ<br /> ph−¬ng ph¸p ph©n tÇng 2 cÊp (chän ®iÒu kiÖn nªu ë trªn.<br /> tr−êng ë cÊp quèc gia vµ chän häc sinh ë<br /> (1.2). §èi t−îng nghiªn cøu thùc tÕ<br /> cÊp tr−êng) dùa trªn c¸c b»ng chøng<br /> (Defined Target Population)<br /> chÝnh x¸c vÒ tuæi vµ n¬i ®ang häc. §iÒu<br /> nµy ®ßi hái c¸c quèc gia tham gia PISA §ã lµ nh÷ng häc sinh PISA mµ trªn<br /> ph¶i cã mét hÖ thèng d÷ liÖu chÝnh x¸c thùc tÕ c¸c quèc gia cã thÓ tËp hîp ®−îc.<br /> vµ ®Çy ®ñ vÒ häc sinh vµ nhµ tr−êng cña §èi t−îng nghiªn cøu thùc tÕ ph¶i<br /> m×nh. chiÕm Ýt nhÊt 95% ®èi t−îng nghiªn cøu<br /> mong muèn.<br /> • KÝch cì mÉu ®¸nh gi¸: tèi thiÓu<br /> 5.250 häc sinh. (1.3). §èi t−îng bÞ lo¹i trõ<br /> <br /> • 150 tr−êng, mçi tr−êng lÊy 35 §ã lµ nh÷ng häc sinh PISA kh«ng cã<br /> häc sinh (mÉu PISA cho phÐp tõ 20 ®Õn ®ñ ®iÒu kiÖn ®−a vµo trong cuéc ®iÒu<br /> 40 HS/tr−êng). tra. §èi t−îng nghiªn cøu thùc tÕ b»ng<br /> ®èi t−îng nghiªn cøu mong muèn trõ ®i<br /> • NÕu muèn ®¸nh gi¸ theo tØnh, ®èi t−îng bÞ lo¹i trõ. Tû lÖ ®èi t−îng bÞ<br /> cÇn tèi thiÓu 50 tr−êng/tØnh. lo¹i trõ kh«ng v−ît qu¸ 5% ®èi t−îng<br /> • Lùa chän mÉu häc sinh b»ng nghiªn cøu mong muèn.<br /> phÇn mÒm KeyQuest. §èi t−îng bÞ lo¹i trõ gåm 2 lo¹i:<br /> (1) §èi t−îng nghiªn cøu (Target - Nh÷ng tr−êng bÞ lo¹i trõ: do h¹n<br /> Population) PISA 2012 chÕ vÒ mÆt ®Þa lý khi tiÕp cËn, cã quy<br /> 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2011<br /> <br /> m« qu¸ nhá nªn viÖc triÓn khai kh«ng gia cña tÊt c¶ c¸c bµi thi vµ b¶ng hái sö<br /> kh¶ thi hoÆc bëi mét sè lý do kh¸c ®· dông trong kh¶o s¸t ®Òu ph¶i ®−îc x©y<br /> ®−îc PISA chÊp nhËn. Tæng sè häc sinh dùng th«ng qua mét quy tr×nh dÞch kÐp<br /> cña c¸c tr−êng nµy ph¶i d−íi 5% ®èi vµ hµi hßa (trõ Sæ tay). NghÜa lµ hai c¸n<br /> t−îng nghiªn cøu mong muèn. Cã mét bé dÞch thuËt sÏ dÞch ®éc lËp tµi liÖu<br /> sè tr−êng bÞ lo¹i trõ v× tr−êng ®ã chØ cã sang tiÕng cña n−íc hä, sau ®ã ng−êi<br /> häc sinh bÞ lo¹i trõ trong tr−êng, tæng sè thø ba sÏ hµi hßa néi dung hai b¶n dÞch<br /> häc sinh cña c¸c tr−êng nµy ph¶i d−íi nµy thµnh mét b¶n duy nhÊt.<br /> 2,0% ®èi t−îng nghiªn cøu mong muèn. Liªn danh Nhµ thÇu x©y dùng song<br /> - Nh÷ng häc sinh bÞ lo¹i trõ trong song hai phiªn b¶n tµi liÖu thi vµ c©u<br /> tr−êng: cã thÓ lµ nh÷ng häc sinh bÞ èm, hái nguån(∗), b»ng tiÕng Anh vµ tiÕng<br /> nh÷ng häc sinh bÞ khuyÕt tËt kh«ng cã Ph¸p. §Ò nghÞ c¸c n−íc sö dông phiªn<br /> kh¶ n¨ng lµm bµi, tæng sè häc sinh nµy b¶n nguån tiÕng Anh sang tiÕng n−íc<br /> ph¶i d−íi 5% ®èi t−îng nghiªn cøu hä, vµ t−¬ng tù nh− vËy ®èi víi phiªn<br /> mong muèn. b¶n tiÕng Ph¸p. Trong c¸c k× kh¶o s¸t<br /> (2) Thêi gian tiÕn hµnh tr−íc, quy tr×nh dÞch kÐp tõ hai ng«n<br /> ng÷ nguån ®· chøng minh hiÖu qu¶ cao<br /> PISA ®−a ra c¸c mèc thêi gian ®Ó<br /> nhÊt trong viÖc gi¶m thiÓu lçi dÞch<br /> c¸c n−íc lùa chän thêi gian tiÕn hµnh<br /> thuËt vµ n©ng cao chÊt l−îng cña c¸c tµi<br /> kh¶o s¸t chÝnh thøc 2012 nh− B¶ng 2.<br /> liÖu. §èi víi nh÷ng n−íc gÆp khã kh¨n<br /> B¶ng 2. C¸c mèc thêi gian lùa chän trong c«ng t¸c t×m kiÕm c¸n bé dÞch<br /> tiÕn hµnh kh¶o s¸t thuËt thµnh th¹o hai<br /> thø tiÕng trªn, th× sÏ<br /> cã ph−¬ng ph¸p dÞch<br /> thuËt kh¸c (còng rÊt<br /> hiÖu qu¶) ®ã lµ dÞch<br /> kÐp vµ hµi hßa mét<br /> trong hai ng«n ng÷,<br /> sau ®ã kiÓm tra chÐo<br /> kü l−ìng víi b¶n<br /> ng«n ng÷ cßn l¹i.<br /> OECD ®−a ra tµi<br /> liÖu H−íng dÉn dÞch<br /> thuËt rÊt cô thÓ vµ c¸c nguyªn t¾c mµ<br /> ViÖt Nam ®· quyÕt ®Þnh chän thêi tÊt c¶ c¸c quèc gia buéc ph¶i thùc hiÖn.<br /> ®iÓm kh¶o s¸t chÝnh thøc lµ th¸ng Mçi quèc gia ph¶i x©y dùng mét quy<br /> 4/2012 vµ chän d¶i ngµy sinh cña häc tr×nh dÞch thuËt tµi liÖu cña m×nh, göi<br /> sinh tham dù cña kú PISA 2012 ë n−íc sang C¬ quan kiÓm so¸t chÊt l−îng<br /> ta tõ th¸ng 1/ 1996 ®Õn th¸ng 12/1996<br /> ®Ó thuËn lîi vÒ mÆt qu¶n lý.<br /> (∗)<br /> - Yªu cÇu vÒ dÞch thuËt C¸c Sæ tay chØ ®−îc x©y dùng b»ng tiÕng Anh,<br /> trõ kÞch b¶n ®−îc ®äc cho häc sinh trong qu¸<br /> §Ó tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn dÞch tr×nh tæ chøc thi lµ ®−îc chuÈn bÞ c¶ b»ng tiÕng<br /> thuËt cña PISA, nh÷ng phiªn b¶n quèc Anh vµ tiÕng Ph¸p.<br /> Ch−¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ quèc tÕ… 33<br /> <br /> ng«n ng÷ BØ (cApStan), sau khi ®−îc riªng thµnh tõng cuèn.<br /> cApStan ®ång ý, c¸c n−íc ph¶i thùc hiÖn - §¶m b¶o chÊt l−îng giÊy vµ ®é nÐt<br /> ®óng nh− ®· cam kÕt víi OECD. §i khi in. VÒ viÖc nµy, OECD ®· göi b¶n<br /> cïng víi Quy tr×nh dÞch thuËt, cÇn x¸c cam kÕt vÒ chÊt l−îng in Ên cho tÊt c¶<br /> ®Þnh râ vÞ trÝ, vai trß cña c¸c c¸n bé c¸c quèc gia. §©y lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt<br /> tham gia. Nam triÓn khai nªn ph¶i cam kÕt sÏ in<br /> OECD yªu cÇu c¸c quèc gia ph¶i dÞch thö b¶n ®Ò thi vµ göi sang OECD b»ng<br /> tµi liÖu ra tÊt c¶ c¸c ng«n ng÷ cho häc b−u ®iÖn, khi OECD ®ång ý vÒ chÊt<br /> sinh tham gia kh¶o s¸t nÕu ng«n ng÷ ®ã l−îng in, míi ®−îc sö dông in cho häc<br /> cã tõ 5% sè l−îng häc sinh r¬i vµo mÉu. sinh thi.<br /> ViÖt Nam ®¨ng ký ng«n ng÷ gi¶ng d¹y c. ChuÈn bÞ tµi liÖu kiÓm tra<br /> chÝnh thèng duy nhÊt trong nhµ tr−êng<br /> lµ tiÕng ViÖt, do ®ã, chØ dÞch tµi liÖu tiÕng OECD yªu cÇu ph¶i thu thËp th«ng<br /> Anh vµ tiÕng Ph¸p ra tiÕng ViÖt. tin cña häc sinh (tªn, m· sè häc sinh, sè<br /> cuèn ®Ò thi/ b¶ng hái) ®Ó in vµ d¸n nh·n<br /> - Yªu cÇu vÒ tæ chøc tiÕn hµnh thay v× viÕt tay lªn cuèn ®Ò thi. In nh·n<br /> OECD yªu cÇu tÊt c¶ c¸c n−íc ph¶i tªn nh− vËy sÏ h¹n chÕ sai sãt trong qu¸<br /> tu©n thñ nghiªm ngÆt quy tr×nh kü tr×nh ph¸t cuèn ®Ò thi cho häc sinh,<br /> thuËt tæ chøc triÓn khai PISA ë tÊt c¶ ®ång thêi còng t¨ng ®é chÝnh x¸c vµ<br /> c¸c lÜnh vùc. Sau ®©y lµ tãm t¾t mét sè hiÖu qu¶ cña viÖc nhËp d÷ liÖu vµ lµm<br /> yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n vÒ qu¸ tr×nh tæ s¹ch d÷ liÖu.<br /> chøc triÓn khai. d. TuyÓn c¸n bé coi thi<br /> a. Liªn l¹c víi tr−êng häc - OECD cho phÐp sö dông gi¸o viªn<br /> - X©y dùng c¸ch thøc liªn l¹c víi trong tr−êng lµm c¸n bé coi thi ®Ó gi¶m<br /> nhµ tr−êng vµ x©y dùng c¸c tµi liÖu c¸c chi phÝ.<br /> cung cÊp th«ng tin; - C¸n bé coi thi kh«ng nªn lµ gi¸o<br /> - X¸c ®Þnh §iÒu phèi viªn cña viªn d¹y c¸c m«n §äc hiÓu, To¸n häc<br /> tr−êng: 8 tuÇn tr−íc ngµy thi; hoÆc Khoa häc.<br /> - TiÕp nhËn danh s¸ch häc sinh tõ - C¸n bé coi thi cÇn ®−îc tËp huÊn<br /> c¸c tr−êng; riªng.<br /> - Lùa chän mÉu häc sinh b»ng phÇn e. C¸n bé gi¸m s¸t chÊt l−îng<br /> mÒm KeyQuest; - N¨m 2009, ®éi ngò c¸n bé gi¸m s¸t<br /> - Göi b¶n Th«ng tin häc sinh vµ chÊt l−îng ch−¬ng tr×nh PISA ®−îc chØ<br /> Danh s¸ch dù thi tíi c¸c tr−êng. ®Þnh vµ tr¶ l−¬ng bëi nhµ thÇu quèc tÕ<br /> ®Ó ®Õn mét sè tr−êng (th«ng th−êng lµ<br /> b. Tæng hîp ®Ò thi vµ B¶ng hái ®iÒu tra<br /> 15 tr−êng).<br /> - CÇn ph¶i tu©n thñ theo Tµi liÖu<br /> - C¸n bé coi thi kh«ng nªn ®−îc<br /> H−íng dÉn thi PISA 2012.<br /> th«ng b¸o vÒ viÖc cã c¸n bé gi¸m s¸t ®Õn<br /> - In Ên c¸c tµi liÖu cña ch−¬ng tr×nh tr−êng. Nh−ng ®iÒu phèi viªn cña tr−êng<br /> PISA theo yªu cÇu cña OECD. cã thÓ ®−îc th«ng b¸o tr−íc ®Ó gi¸m s¸t<br /> - §Ò thi vµ B¶ng hái ph¶i ®−îc in viªn cã thÓ tiÕp cËn víi truêng häc.<br /> 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2011<br /> <br /> f. B¶o ®¶m an ninh cña ®Ò thi tõ th¸ng 3/ 2010 chÝnh thøc triÓn khai<br /> §Ó b¶o vÖ an ninh cña ®Ò thi, Ch−¬ng tr×nh PISA t¹i ViÖt Nam.<br /> khuyÕn nghÞ nªn göi c¸c cuèn ®Ò kiÓm 2. Nh÷ng c¬ héi khi ViÖt Nam tham<br /> tra vµ b¶ng hái häc sinh tíi c¸n bé coi gia Ch−¬ng tr×nh PISA<br /> thi thay v× göi cho c¸c tr−êng. NÕu<br /> Tham gia vµo PISA sÏ lµ c¬ héi lín<br /> nh÷ng tµi liÖu nµy ®−îc göi cho c¸c<br /> ®Ó héi nhËp vµo mét s©n ch¬i quèc tÕ,<br /> tr−êng tham gia th× Gi¸m ®èc Dù ¸n<br /> nhê ®ã, cã thÓ häc tËp c¸c kinh nghiÖm<br /> quèc gia ph¶i ®¶m b¶o vÊn ®Ò an toµn<br /> tiªn tiÕn trong c¸c lÜnh vùc quan träng<br /> ®Ò thi ph¶i lu«n ®−îc tu©n thñ.<br /> cña gi¸o dôc: tõ viÖc x¸c ®Þnh c¸c chuÈn<br /> II. PISA t¹i ViÖt Nam - C¬ héi vµ th¸ch thøc gi¸o dôc, thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc,<br /> 1. PISA triÓn khai t¹i ViÖt Nam tæ chøc d¹y häc, lùa chän c¸c ph−¬ng<br /> ph¸p d¹y - häc, ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ kÕt<br /> Ngµy 27/10/2008, Phã thñ t−íng, Bé<br /> qu¶ gi¸o dôc. Nh÷ng kinh nghiÖm nh−<br /> tr−ëng NguyÔn ThiÖn Nh©n cã v¨n b¶n<br /> vËy sÏ gióp cho qu¸ tr×nh ®æi míi gi¸o<br /> giao Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o tiÕn hµnh<br /> dôc phæ th«ng ë ViÖt Nam héi nhËp víi<br /> khÈn tr−¬ng nhÊt ®Ó ®¨ng ký ViÖt Nam<br /> xu thÕ chung cña thÕ giíi.<br /> tham gia Ch−¬ng tr×nh PISA, giao Côc<br /> Kh¶o thÝ vµ KiÓm ®Þnh chÊt l−îng gi¸o Tham gia vµo PISA sÏ t¹o c¬ së<br /> dôc chñ tr× phèi hîp víi ViÖn Khoa häc kh¸ch quan vµ khoa häc cho viÖc ®¸nh<br /> Gi¸o dôc ViÖt Nam, Vô Hîp t¸c quèc tÕ gi¸ chÊt l−îng thËt sù cña gi¸o dôc phæ<br /> nghiªn cøu ®Çy ®ñ vÒ ho¹t ®éng ®¸nh th«ng ViÖt Nam, gióp nhËn thøc râ vÒ<br /> gi¸ nµy, b¸o c¸o l·nh ®¹o Bé trong “thø h¹ng“ thËt sù cña chÊt l−îng häc<br /> th¸ng 11/2008 vµ b¸o c¸o t¹i phiªn häp sinh ViÖt Nam trong mèi t−¬ng quan<br /> giao ban cña Bé ®Çu th¸ng 12/2008. chung víi nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi.<br /> <br /> Ngµy 22/10/2009, Phã thñ t−íng, Bé Th«ng qua c¸c ph©n tÝch PISA cÆn<br /> tr−ëng NguyÔn ThiÖn Nh©n cã th− göi kÏ, dùa trªn c¸c chøng cø kh¸ch quan<br /> «ng Angel Gurria, Tæng Th− ký OECD tõ c¸c bµi lµm cña häc sinh, chóng ta cã<br /> ®Ò nghÞ chÊp nhËn ViÖt Nam tham gia thÓ thÊy ®−îc c¸c ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm<br /> PISA 2012. yÕu cña häc sinh ViÖt Nam, nh÷ng h¹n<br /> chÕ cña chÝnh qu¸ tr×nh gi¸o dôc, tõ ®ã<br /> Ngµy 11/11/2009: OECD cã th−<br /> cã nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt ®Ó n©ng<br /> chÝnh thøc göi Phã thñ t−íng, Bé<br /> cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc.<br /> tr−ëng NguyÔn ThiÖn Nh©n vÒ viÖc<br /> ®ång ý ®Ó ViÖt Nam tham gia PISA vµ Tham gia vµo Ch−¬ng tr×nh PISA,<br /> ngµy 02/12/2009, OECD chÊp nhËn ViÖt ViÖt Nam còng sÏ cã c¬ héi häc hái thªm<br /> Nam tham gia PISA 2012. ViÖc nép lÖ vÒ c¸c c«ng cô vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ tiªn<br /> phÝ tham gia PISA 2012 ®−îc chia lµm 4 tiÕn trªn thÕ giíi, gãp phÇn n©ng cao<br /> ®ît (mçi n¨m 1 ®ît) cho c¸c n¨m 2010, n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ ®¸nh<br /> 2011, 2012 vµ 2013, mçi ®ît 40.000 gi¸ gi¸o dôc ë c¸c cÊp.<br /> Euro. ViÖt Nam ®· tõng tiÕn hµnh c¸c<br /> Ngµy 31/3/2010, thµnh lËp V¨n cuéc kh¶o s¸t quèc gia theo ®óng quy<br /> Phßng PISA ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ tæ chøc tr×nh kü thuËt quèc tÕ nh−: Kh¶o s¸t<br /> triÓn khai thùc hiÖn PISA t¹i ViÖt Nam, kÕt qu¶ häc tËp m«n To¸n, TiÕng ViÖt<br /> Ch−¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ quèc tÕ… 35<br /> <br /> líp 5 n¨m häc 2000-2001, 2006-2007 vµ 15, trong khi ®ã, ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu<br /> 2010-2011; Kh¶o s¸t kÕt qu¶ häc tËp lo¹i h×nh tr−êng, nhiÒu tæ chøc qu¶n lý,<br /> m«n To¸n, Ng÷ v¨n cña häc sinh líp 6 do ®ã c«ng t¸c chän mÉu sÏ gÆp nhiÒu<br /> n¨m häc 2008-2009; Kh¶o s¸t kÕt qu¶ khã kh¨n.<br /> häc tËp cña häc sinh m«n To¸n, Ng÷<br /> (4) C«ng t¸c dÞch thuËt theo yªu cÇu<br /> v¨n, VËt lý vµ TiÕng Anh líp 9 n¨m häc<br /> cña PISA lµ mét vÊn ®Ò th¸ch thøc ®èi<br /> 2008-2009 vµ Kh¶o s¸t kÕt qu¶ häc tËp<br /> víi ®éi ngò dÞch thuËt cña ViÖt Nam.<br /> m«n To¸n, Ng÷ V¨n, TiÕng Anh cña häc<br /> sinh líp 11 n¨m häc 2011-2012. ViÖt (5) Gi¸o viªn vµ häc sinh ch−a tõng<br /> Nam ®· x©y dùng ®−îc mét ®éi ngò biÕt c¸c c©u hái thi vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña<br /> chuyªn gia cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó tiÕp nhËn PISA, v× vËy, nÕu kh«ng chuÈn bÞ kü cho<br /> Ch−¬ng tr×nh PISA, tæ chøc triÓn khai häc sinh lµm quen víi c¸c d¹ng c©u hái<br /> PISA t¹i ViÖt Nam theo ®óng c¸c yªu thi PISA, häc sinh sÏ khã cã thÓ biÕt<br /> cÇu cña OECD. c¸ch lµm bµi vµ tr¶ lêi ®óng c©u hái.<br /> Nh×n chung, c¸c kiÕn thøc ®ßi hái ë<br /> 3. Nh÷ng th¸ch thøc khi thùc hiÖn<br /> ng−êi häc trong c¸c ®Ò thi cña PISA<br /> PISA t¹i ViÖt Nam<br /> kh«ng hoµn toµn xa l¹ víi häc sinh ViÖt<br /> Sau khi nghiªn cøu Ch−¬ng tr×nh Nam. Tuy nhiªn, víi c¸ch thøc ra ®Ò thi<br /> PISA vµ viÖc triÓn khai PISA t¹i c¸c vµ c¸ch thøc ®¸nh gi¸ cña PISA, víi<br /> quèc gia, chóng t«i nhËn thÊy ViÖt Nam c¸ch d¹y - häc vµ c¸ch ®¸nh gi¸ nh−<br /> khi tham gia PISA sÏ gÆp ph¶i nh÷ng hiÖn t¹i ë ViÖt Nam th× häc sinh ViÖt<br /> khã kh¨n, th¸ch thøc nh− sau: Nam sÏ khã ®¹t kÕt qu¶ cao khi tham<br /> (1) ViÖt Nam trong suèt thêi gian gia PISA. Nãi c¸ch kh¸c, muèn cho häc<br /> thùc hiÖn ®æi míi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt sinh ViÖt Nam tham gia vµo c¸c ®ît<br /> qu¶ häc tËp cña häc sinh còng ®· x©y ®¸nh gi¸ cña PISA mét c¸ch tù tin, cÇn<br /> dùng ®−îc mét ®éi ngò chuyªn gia cã cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp ®ñ dµi ®Ó<br /> thÓ ®¶m ®−¬ng ®−îc c¸c yªu cÇu kü ®æi míi thùc sù vÒ c¸ch d¹y, c¸ch häc,<br /> thuËt cña OECD khi triÓn khai PISA t¹i c¸ch tæ chøc kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong<br /> ViÖt Nam, tuy nhiªn, lÇn ®Çu tiªn ViÖt nhµ tr−êng ë ViÖt Nam theo h−íng héi<br /> Nam tham gia mét kú ®¸nh gi¸ quèc tÕ nhËp quèc tÕ.<br /> víi yªu cÇu kü thuËt cao vµ nghiªm ngÆt (6) Chóng ta ch−a chuÈn bÞ ®−îc<br /> nh− PISA, chóng ta nhËn thÊy r»ng, lùc tinh thÇn cho ng−êi d©n ViÖt Nam tham<br /> l−îng ®éi ngò chuyªn gia chuyªn nghiÖp gia kú thi PISA. KÕt qu¶ mçi ®ît ®¸nh<br /> vÉn cßn máng, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng gi¸ cña PISA sÏ ®−îc c«ng khai trªn thÕ<br /> t¸c ®µo t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc cña ®éi giíi nªn mang tÝnh chÝnh trÞ nh¹y c¶m.<br /> ngò chuyªn gia ®¸nh gi¸ chuyªn nghiÖp. NhiÒu n−íc ®· kh«ng tham gia PISA v×<br /> (2) C¸c tµi liÖu tham kh¶o b»ng kh«ng muèn béc lé sù yÕu kÐm vÒ kÕt<br /> tiÕng ViÖt rÊt Ýt, chñ yÕu b»ng tiÕng qu¶ lµm bµi cña häc sinh vµ thø h¹ng<br /> n−íc ngoµi nªn viÖc t×m hiÓu vµ tiÕp thÊp trong b¶ng xÕp h¹ng. ViÖc s½n<br /> cËn víi Ch−¬ng tr×nh PISA nµy sÏ bÞ sµng v−ît qua nh÷ng e ng¹i trªn sÏ lµ<br /> h¹n chÕ. th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam.<br /> (3) ViÖt Nam ch−a x©y dùng ®−îc d÷ (7) Kinh phÝ tham gia PISA lµ<br /> liÖu vÒ c¸c tr−êng cã häc sinh ë ®é tuæi kh«ng nhá. LÖ phÝ tham gia PISA mçi<br /> 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2011<br /> <br /> kú lµ 160.000 Euro. Kinh phÝ ®Ó tæ chøc viÖc chuyªn nghiÖp, cã t©m huyÕt, cã<br /> triÓn khai trong suèt c¸c kú thi lµ rÊt tr¸ch nhiÖm, cã tr×nh ®é ®Ó ®iÒu hµnh<br /> lín còng lµ mét th¸ch thøc khi ViÖt triÓn khai PISA t¹i ViÖt Nam mét c¸ch<br /> Nam tham gia triÓn khai PISA. Tham l©u dµi.<br /> gia PISA kh¸c víi c¸c ch−¬ng tr×nh 3. CÇn x©y dùng mét lÞch tr×nh lµm<br /> ®¸nh gi¸ quèc tÕ kh¸c ë chç, khi ®· viÖc cô thÓ cho kh¶o s¸t chÝnh thøc<br /> tham gia PISA, ph¶i cã sù cam kÕt cña 2012.<br /> chÝnh phñ vµ ph¶i triÓn khai PISA l©u 4. CÇn x©y dùng mét chiÕn l−îc<br /> dµi. §©y lµ mét khã kh¨n ®èi víi ViÖt truyÒn th«ng cho toµn d©n biÕt vÒ PISA;<br /> Nam khi mµ nguån ng©n s¸ch cho gi¸o triÓn khai thùc hiÖn tèt ®Ó huy ®éng<br /> dôc cßn h¹n hÑp, cÇn ph¶i trang tr¶i cho ®−îc sù quan t©m vµ ñng hé cña toµn<br /> nhiÒu kho¶n chi phÝ kh¸c. d©n vÒ kú thi nµy.<br /> III. Mét sè khuyÕn nghÞ 5. CÇn chuÈn bÞ cho gi¸o viªn vµ häc<br /> 1. Khi ®· tham gia PISA, cÇn tu©n sinh lµm quen víi c¸c d¹ng bµi thi cña<br /> thñ nghiªm ngÆt tÊt c¶ c¸c quy ®Þnh cña PISA.<br /> PISA ë tÊt c¶ c¸c b−íc. Do ®ã, ph¶i x©y 6. CÇn chuÈn bÞ vÒ tµi chÝnh mét<br /> dùng ®−îc mét c¬ chÕ ho¹t ®éng triÓn c¸ch tháa ®¸ng ®Ó chi phÝ cho kú thi<br /> khai PISA t¹i ViÖt Nam nh− OECD yªu quèc tÕ nµy nh−: phÝ ®ãng gãp cho quèc<br /> cÇu ®èi víi c¸c quèc gia ®Ó cã thÓ ho¹t tÕ, chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng chuyªn<br /> ®éng hanh th«ng tÊt c¶ c¸c yªu cÇu kü m«n, chi phÝ cho c¸c chuyªn gia, chi phÝ<br /> thuËt cña OECD vµ cña n−íc nhµ. cho c¸c héi th¶o trong n−íc vµ quèc tÕ,<br /> 2. CÇn chuÈn bÞ mét ®éi ngò lµm chi phÝ cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn...<br />