Chương trình phát triển hài hòa

THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ HẠT NHÂN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> CHƯƠNG TRÌNH PHÁT TRIỂN HÀI HÒA<br /> <br /> Để cung cấp thông tin về vai trò của năng lượng hạt trong việc bảo đảm an ninh cung cấp<br /> năng lượng và góp phần vào việc thực hiện mục tiêu của Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, chúng<br /> tôi xin giới thiệu một số thông tin về Chương trình phát triển hài hòa (The Harmony Programme) là<br /> Chương trình do Hiệp hội hạt nhân thế giới (World Nuclear Association - WNA) khởi xướng. Chương<br /> trình này đưa ra tầm nhìn của ngành công nghiệp hạt nhân toàn cầu đối với tương lai của ngành điện.<br /> Hiệp hội hạt nhân thế giới đang đi đầu trong việc tham gia vào ngành công nghiệp hạt nhân để xác<br /> định các ứng phó mang định hướng giải pháp cần thiết và tiếp cận với các bên liên quan chủ yếu để<br /> đạt được mục tiêu của Chương trình.<br /> Thông tin được trích dẫn từ bài Harmony - The global nuclear industry’s vision for the future<br /> of electricity đăng trên website www.world-nuclear.org<br /> <br /> Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về lớn liên quan đến sử dụng năng lượng. Người<br /> các nguồn sản xuất điện năng sạch, giá cả hợp lý ta ước tính rằng hiện nay khoảng 2,7 tỷ người<br /> và tin cậy, chúng ta phải cần vận hành tất cả các không có các thiết bị nấu ăn sạch, và 1,2 tỷ người<br /> nguồn năng lượng carbon thấp như là một phần không được sử dụng điện đầy đủ.<br /> của chính sách đa dạng hóa các nguồn năng lượng.<br /> Để đạt được điều này đòi hỏi vào năm 2050 tổng Nhu cầu điện năng toàn cầu đang tăng lên<br /> công suất năng lượng hạt nhân toàn cầu phải tăng ít nhất là gấp đôi vào năm 2050 do có thêm nhiều<br /> gấp ba lần so với năm 2016. Chương trình phát nước công nghiệp hóa và đang tìm cách cải thiện<br /> triển hài hòa đưa ra một khuôn khổ hành động chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên yêu cầu đặt ra<br /> nhằm giúp cho ngành công nghiệp hạt nhân tiếp là trong khi đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện năng<br /> cận với các bên liên quan chủ chốt để có thể dỡ ngày càng tăng thì ngành công nghiệp sản xuất<br /> bỏ các rào cản đối với sự tăng trưởng của năng điện năng phải giảm ô nhiễm không khí và giảm<br /> lượng hạt nhân. phát thải khí nhà kính.<br /> <br /> Mục tiêu của Chương trình phát triển hài hòa<br /> Đến năm 2050, năng lượng hạt nhân sẽ<br /> cung cấp 25% tổng sản lượng điện năng toàn cầu<br /> với tổng công suất được xây mới là 1000 GWe so<br /> với năm 2016.<br /> Tại sao chúng ta cần Chương trình phát triển<br /> hài hòa<br /> Sử dụng với điện và không khí sạch là<br /> những vấn đề quan trọng mang tính sống còn.<br /> Hiện nay trên thế giới mỗi năm có khoảng 7 triệu<br /> người chết do ô nhiễm không khí, trong đó phần<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Số 54 - Tháng 03/2018 27<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ HẠT NHÂN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mục tiêu phát triển hài hòa được xây dự phòng cần thiết để bù đắp cho nguồn cung<br /> dựng từ kịch bản 2 ˚C của Cơ quan Năng lượng cấp không thường xuyên (đây là nhược điểm của<br /> quốc tế (International Energy Agency - IEA, là năng lượng tái tạo như gió, mặt trời…).<br /> một tổ chức thuộc OECD). Theo kịch bản này để<br /> tránh các nguy cơ biến đổi khí hậu đòi hỏi phải<br /> có ít nhất 80% điện năng được cung cấp từ các<br /> nguồn năng lượng carbon thấp, tăng từ mức 34%<br /> như hiện nay.<br /> Chúng ta thấy rằng có thể kết hợp việc gia<br /> tăng tỷ lệ các nguồn năng lượng cacbon thấp với<br /> việc giảm đáng kể các nguồn năng lượng sử dụng<br /> nhiên liệu hóa thạch để đảm bảo cung cấp năng<br /> lượng tương lai sạch, giá cả hợp lý và tin cậy.<br /> <br /> <br /> <br /> Như vậy, có thể thấy năng lượng hạt nhân<br /> có những lợi thế sau:<br /> <br /> - Là năng lượng sạch, không làm ô nhiễm<br /> không khí;<br /> <br /> - Là năng lượng carbon thấp nên là một<br /> phần quan trọng của giải pháp đối phó với các<br /> thách thức về biến đổi khí hậu;<br /> <br /> - Nhu cầu sử dụng đất và sử dụng tài<br /> nguyên ít, để lại nhiều không gian hơn cho thiên<br /> Hiện nay, năng lượng hạt nhân được sử nhiên;<br /> dụng ở hơn 30 quốc gia và cung cấp 11% tổng<br /> sản lượng điện năng toàn cầu. Tỷ lệ 25% điện - Là một đối tác bổ sung cho các nguồn<br /> hạt nhân vào năm 2050 sẽ giúp cân bằng nhu cầu năng lượng tái tạo;<br /> không ngừng tăng lên về phát triển con người - Có khả năng phát điện 24/7, nhưng cũng<br /> với bảo vệ môi trường tự nhiên, đồng thời hỗ trợ có thể vận hành linh hoạt nếu muốn;<br /> việc đưa vào các công nghệ sản xuất năng lượng<br /> carbon thấp khác vào sử dụng. - Tăng cường an ninh cung cấp năng<br /> lượng và khả năng phục hồi lưới điện trong một<br /> Theo tài liệu “IEA World Energy Outlook thế giới còn bất định;<br /> 2016”, điện hạt nhân cạnh tranh về chi phí. Chi<br /> phí sản xuất một đơn vị điện năng từ điện gió - Là một trong những lựa chọn năng<br /> hoặc điện mặt trời PV cao hơn từ 22-40% so với lượng cạnh tranh về chi phí trong nhiều thập niên<br /> điện hạt nhân, chưa kể phải tính thêm chi phí hoạt động;<br /> cho việc điều chỉnh lưới điện và cung cấp điện - Hỗ trợ các ngành nghề đòi hỏi kỹ năng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 28 Số 54 - Tháng 03/2018<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ HẠT NHÂN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cao về công nghệ cao và hoạt động kinh tế ở các Tuy nhiên, việc đạt được mục tiêu này<br /> cộng đồng lân cận; không dễ dàng do hiện có một số rào cản đối với<br /> - Là công nghệ đã được kiểm chứng, sẵn phát triển năng lượng hạt nhân:<br /> có và có thể được mở rộng nhanh chóng; - Các thị trường điện lực hiện đang không<br /> - Đang được cải tiến, với các công nghệ chấp nhận toàn bộ chi phí và lợi ích của các các<br /> mới nâng cao hiệu quả và mở ra các ứng dụng dạng sản xuất điện. Ngay cả khi việc định giá<br /> mới; carbon được thực hiện, nó cũng vẫn chưa thể hiện<br /> được những chi phí thực sự lâu dài của biến đổi<br /> - Có thể cung cấp đồng vị và hỗ trợ cho y<br /> khí hậu. Hiện nay không có tín dụng nào được<br /> học, công nghiệp và nông nghiệp.<br /> đưa ra cho sự cung cấp điện đáng tin cậy, lâu dài,<br /> Những thách thức của Chương trình phát 24/7 của năng lượng hạt nhân hoặc công nhận chi<br /> triển hài hòa phí để tạo nguồn dự phòng cho các nguồn không<br /> liên tục.<br /> Với kinh nghiệm và kiến thức mà chúng<br /> ta đã đạt được, ngành công nghiệp hạt nhân toàn - Nhiều rào cản về pháp quy, từ quá trình<br /> cầu đang có một vị trí vững chắc để thực hiện mục cấp phép và các yêu cầu an toàn đa dạng của các<br /> tiêu của Chương trình phát triển hài hòa. Đây là quốc gia đang hạn chế thương mại và đầu tư vào<br /> một chương trình đầy tham vọng nhưng tốc độ năng lượng hạt nhân trên toàn cầu. Việc thiếu<br /> xây dựng các lò phản ứng mới cũng sẽ không cao những tiêu chuẩn quốc tế đặt ra những gánh nặng<br /> hơn mức đã từng đạt được trong lịch sử. không cần thiết đối với các hoạt động hạt nhân và<br /> sự chậm trễ trong việc cấp giấy phép thiết kế mới<br /> Tốc độ xây dựng để đạt được mục tiêu cản trở sự đổi mới.<br /> 1000 GWe công suất hạt nhân mới của Chương<br /> trình phát triển hài hòa vào năm 2050 là: - Hệ thống năng lượng hiện tại không<br /> xem xét an toàn từ một triển vọng xã hội toàn<br /> - 10 GWe / năm giai đoạn 2016 - 2020 diện. Lợi ích về sức khoẻ và môi trường của năng<br /> - 25 GWe / năm giai đoạn 2021 - 2025 lượng hạt nhân không được đánh giá một cách<br /> công bằng với các nguồn năng lượng khác. Cuộc<br /> - 33 GWe / năm giai đoạn 2026 - 2050 tranh luận hạt nhân hiện nay chỉ tập trung vào an<br /> toàn hạt nhân, bỏ qua các yếu tố khác như kinh tế,<br /> phát triển công nghiệp, nhu cầu xã hội, sức khoẻ<br /> cộng đồng và môi trường.<br /> <br /> Việc đạt được 1000 GWe công suất xây<br /> dựng mới vào năm 2050 đòi hỏi sự nỗ lực hợp tác<br /> của toàn bộ cộng đồng hạt nhân - từ ngành công<br /> nghiệp đến các tổ chức nghiên cứu, các chính phủ<br /> và các cơ quan pháp quy - nhằm tập trung vào<br /> việc dỡ bỏ các rào cản thực sự đối với tăng trưởng<br /> của năng lượng hạt nhân.<br /> <br /> Để vượt qua được các thách thức đó,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Số 54 - Tháng 03/2018 29<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ HẠT NHÂN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ngành công nghiệp hạt nhân toàn cầu và tất cả<br /> các bên liên quan cần tìm cách giải pháp để thực<br /> hiện một số yêu cầu sau:<br /> <br /> - Thiết lập một sân chơi bình đẳng trong<br /> các thị trường năng lượng nhằm tối ưu hóa các<br /> nguồn năng lượng carbon thấp hiện có và thúc<br /> đẩy đầu tư vào năng lượng sạch trong tương lai,<br /> nơi mà năng lượng hạt nhân được đối xử trong<br /> một cơ hội bình đẳng với các công nghệ carbon<br /> thấp khác và được công nhận giá trị của nó là một<br /> nguồn năng lượng carbon thấp đáng tin cậy và<br /> linh hoạt.<br /> <br /> - Đảm bảo các quy trình pháp quy hài hòa<br /> nhằm thiết lập một chế độ cấp phép hạt nhân phù<br /> hợp hơn, hiệu quả hơn và có thể dự báo được<br /> trên quy mô quốc tế, nhằm tạo điều kiện tăng<br /> trưởng đáng kể năng lượng hạt nhân mà không<br /> ảnh hưởng đến an toàn và an ninh.<br /> <br /> - Tạo ra một mô hình an toàn hiệu quả<br /> hướng vào phúc lợi công cộng đích thực, trong<br /> đó những lợi ích về sức khoẻ, môi trường và an<br /> toàn của năng lượng hạt nhân được nhận thức và<br /> đánh giá đúng đắn hơn khi so sánh với các nguồn<br /> năng lượng khác.<br /> <br /> <br /> Lê Doãn Phác<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 30 Số 54 - Tháng 03/2018<br />