Chương trình xử lý số liệu Gen Star hướng dẫn xử lý thống kê dùng để phân tích số liệu thí nghiệm trong môi trường Windows rất tiện sử dụng, nhập số liệu, xử lý số liệu, đồ thị cũng như chương trình trên ổ cứng và có thể xử lý được rất nhiều chức năng của xử lý thống kê.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Chương trình xử lý số liệu Gen Stat
- DÞch v biªn so¹n: TS. NguyÔn ThÕ Yªn
ThS. NguyÔn V¨n Do¨ng
N¨m 2005
- ch−¬ng tr×nh sö lý thèng kª
GenStat6.1 for Windows
Më ®Çu
Ch−¬ng tr×nh sö lý sè liÖu IRRISTAT cña ViÖn lóa quèc tÕ IRRI (International
Rice Research Institute) ® ®−îc phæ biÕn v sö dông trong thiÕt kÕ v ph©n tÝch sè liÖu
thèng kª thÝ nghiÖm t¹i ViÖn C©y l−¬ng thùc v C©y thùc phÈm (FCRI) tõ th¸ng 5 n¨m
1996. Tuy cã rÊt nhiÒu −u ®iÓm song Ch−¬ng tr×nh IRRISTAT vÉn cßn mét sè nh−îc
®iÓm: NhËp sè liÖu, sö lý sè liÖu, ®å thÞ... ®Òu b»ng æ ®Üa A (®Üa mÒm) v trong m«i
tr−êng MSDOS, nªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n v lçi cho ng−êi sö dông.
Ch−¬ng tr×nh GenStat l phÇn mÒn ph©n tÝch sè liÖu thÝ nghiÖm trong m«i
tr−êngWindowws rÊt tiÖn sö dông, nhËp sè liÖu, sö lý sè liÖu, ®å thÞ còng nh− ch¹y
ch−¬ng tr×nh dÒu trªn æ dÜa cøng (æ C) v cã thÓ sö lý ®−îc rÊt nhiÒu chøc n¨ng cña sö
lý thèng kª. §Æc biÖt GenStat cßn thiÕt kÕ ®−îc c¸c ®å thÞ biÓu diÔn sù t−¬ng quan ®a
chiÒu trùc tiÕp th«ng qua sè liÖu thÝ nghiÖm. Ngo i ra GenStat cßn rÊt tiÖn sö dông khi
nã cã thÓ nhËp sè liÖu tõ Excel, Notepad (trang sè liÖu trong word) v t¹o trùc tiÕp tõ
input cña GenStat. Víi sù −u viÖt cña GenStatnh− vËy, chóng t«i giíi thiÖu v hy väng
r»ng ch−¬ng tr×nh n y ®−îc ®«ng ®¶o c¸c nh khoa häc cña ViÖn ®ãn nhËn v sö dông
®Ó bæ sung nh− l c«ng cô h÷u Ých trong viÖc bè trÝ thÝ nghiÖm v ph©n tÝch sè liÖu ®¹t
kÕt qu¶ cao.
Trong khu«n khæ quyÓn s¸ch n y chóng t«i chØ giíi thiÖu tãm t¾t c¸ch sö dông
ch−¬ng tr×nh GenStat ®Ó sö lý sè liÖu thÝ nghiÖm m kh«ng h−íng dÉn ph−¬ng ph¸p bè
trÝ thÝ nghiÖm ®ång ruéng. RÊt mong ®−îc sù ®ãng gãp cña ®äc gi¶. Nh÷ng th¾c m¾c
thªm vÒ GenStat6.1 for Window xin liªn hÖ víi ThS. NguyÔn V¨n Do¨ng, Bé m«n
C«ng nghÖ sinh häc; Dr. NguyÔn ThÕ Yªn, Bé m«n Kü thuËt canh t¸c, ViÖn C©y l−¬ng
thùc v C©y thùc phÈm (FCRI).
KÝch ho¹t ch−¬ng tr×nh
Sau khi m¸y tÝnh ® c i ®Æt ch−¬ng tr×nh GenStat, trªn m n h×nh Desktop cña
Windows xuÊt hiÖn biÓu t−îng GenStat Executable, muèn khëi ®éng ch−¬ng tr×nh
GenStat chóng ta chØ viÖc nh¸y ®óp v o biÓu t−îng ®ã
GenStat Executable.lnk
1
- Ngo i ra chóng ta còng cã thÓ khëi ®éng ch−¬ng tr×nh b»ng c¸ch v o Start →
Program → GenStat (nh− v o c¸c ch−¬ng tr×nh n o n»m trong Windows).
HoÆc v o Start chän Programs chän GenStat 6th Edition, chän tiÕp GenStat
Excutable nh− h×nh d−íi:
Sau khi kÝch ho¹t biÓu t−îng cña GenStat m n h×nh hÞn lªn biÓu t−îng cña
GenStat. khi ®ã ta nh¸n chuét v o nót Run Demo khi ®ã m n h×nh hiÖn nh− sau:
2
- 3
- PhÇn I: NhËp sè liÖu
Muèn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng tÝnh to¸n, sö lý sè liÖu, vÏ ®å thÞ... trong GenStat,
tr−íc hÕt chóng ta ph¶i nhËp sè liÖu. Nh− phÇn giíi thiÖu trªn ®èi víi GenStat cã ba
c¸ch v o sè liÖu thÝ nghiÖm ®ã l :
NhËp trùc tiÕp v o trang Input cña GenStat.
NhËp sè liÖu tõ Notepad (trang sè liÖu trong word)
HoÆc nhËp sè liÖu tõ Exel
1. NhËp trùc tiÕp v o trang Input cña GenStat
Sau khi khëi ®éng GenStat, m n h×nh xuÊt hiÖn, trªn thanh c«ng cô chuÈn chän
Spread, chän New, chän Create nh− m n h×nh sau:
Sau khi chän Create m n h×nh xuÊt hiÖn cöa sæ sau:
4
- Tuú theo ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm v sè liÖu thu thËp ®−îc ta chän sè cét
(Column) hay sè h ng (Row) v nhÊn OK m n h×nh xÏ xuÊt hiÖn b¶ng ®Ó ta nhËp sè
liÖuv o b¶ng sau:
- Muèn nhËp sè liÖu v o cét C1 (m n h×nh phÝa d−íi) ta nhÊn chuét v o « (cét
C1 h ng Row1) v ®¸nh sè liÖu v o «, muèn di chuyÒn xuèng d−íi hoÆc sang ph¶i ta
nhÊn mòi tªn trªn mÆt b n phÝm.
Chó ý: khi ®Æt tªn m¸y cã thÓ nhËn ® −îc nhiÒu kÝ tù (kÓ c¶ ch÷ v sè) tuy nhiªn chØ cã
8 kÝ tù ®−îc hiÓn thÞ. Ch÷ viÕt hoa kh¸c víi ch÷ th−êng; c¸c kÝ hiÖu +, -, /, * hoÆc chç
trèng (space) m¸y kh«ng nhËn biÕt ®−îc.
-Khi v o sè liÖu v o b¶ng xong ta cã thÓ ®æi tªn th nh tªn c¸c nh©n tè TN b»ng
c¸ch nhÊn chuét ph¶i v o « C1 → Rename → ĐÆt tªn → OK
5
- §Ó sè liÖu ®−îc ®äc trong GenStat trong viÖc sö lÝ thèng kª sau n y ta ph¶i
chuyÓn cét sè liÖu nh©n tè (vÝ dô: n¨ng suÊt) sang chøc n¨ng nh©n tè (factor) dÓ l m
viÖc n y ta nhÊn chuét ph¶i v o h ng ®Çu cña cét sè liÖu ®ã (C2....) → Convert to
Factor
6
- Sau khi ho n tÊt c«ng viÖc v o sè liÖu ta save sè liÖu dïng File → SaveAs →
chän æ ®Ó save. §Ó ®äc trang sè liÖu n y trong GenStat ta nhÊn chuét v o Window
(trªn menu) → Output. Ngo i ra ta cã thÓ söa sè liÖu b»ng c¸ch nhÊn chuét v o
Spread ë menu → Update data.
7
- 2. NhËp sè liÖu tõ Notepad (trang sè liÖu trongWord): Tõ m n h×nh window
®Ó t¹o notepad trªn PC ta nhÊn chuét v o START → Progam → Accesorries →
Notepad m n h×nh xuÊt hiÖn sau: Trong notepad ta nhËp sè liÖu theo h ng v cét tuú
theo ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm (mét nh©n tè, nhiÒu nh©n tè v c¨n cø theo c¸ch bè
trÝ thÝ nghiÖm; CRD, RCBD...)
Sau khi nhËp sè liÖu v o Notepad xong ta Save As . §Ó ®äc file sè liªu nhËp
n y ta më GenStat → chän Data trong menu → Load → ASSCII file nh− h×nh sau:
8
- Trong hép m n h×nh ta cã thÓ dïng Browse ®Ó t×m file m×nh cÇn më. Sau khi
t×m ®−îc file muèn më chóng ta chó ý ®¸nh dÊu v o c¸c « vu«ng (Display Data in a
Spreadsheet Read Column Names From files v c¸c « vu«ng kh¸c trõ Automatically
Group Data) tr−íc khi nhÊn OK (h×nh sau)
3. NhËp sè liÑu tõ EXCEL
Th«ng dông v tiÖn lîi nhÊt l sè liÖu ®−îc nhËp v o File EXCEL ta cã thÓ ®äc
v o trong GenStat nh− sau: Sau khi më GenStat → Data → ODBC file
9
- Sau ®ã më File excel ® save (vÝ dô trong My document.....), sau khi xuÊt hiÖn
nh− m n h×nh d−íi, chän môc Convert All ®Ó chuyÓn c¸c chØ tiªu sang c¸c nh©n tè cÇn
ph©n tÝch
Sau khi chän Convert all → OK . ViÖc ®äc sè liÖu trong Excel ® xong ta cã thÓ
thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sö lý thèng kª.
PhÇn II: PhÇn sö lý thèng kª dùa theo lo¹i vµ ph−¬ng ph¸p bè
trÝ thÝ nghiÖm
ThÝ dô I: ThÝ nghiÖm mét nh©n tè- bè trÝ theo PP ngÉu nhiªn ho n to n (CRD)
1. C¸ch nhËp sè liÖu:
Sè liÖu thÝ nghiÖm1"¶nh h−ëng cña ®−êng ®Õn tû lÖ callus trong nu«i cÊy bao
phÊn lóa"
Dùa theo b¶ng sè liÑu ghi chÐp TN sau:
§/C 2%G 2%F 1%F+1%G 2%S
8.55 6.50 6.61 6.61 7.07
7.64 6.61 6.95 6.73 7.52
7.98 6.84 6.38 6.61 7.41
8.55 6.73 6.61 6.95 7.18
7.41 7.07 6.50 6.50 7.30
8.09 6.84 6.38 6.38 7.07
7.64 6.84 6.95 6.61 7.41
7.64 6.50 6.84 6.50 7.41
8.66 6.72 6.50 6.50 7.07
7.75 6.95 6.61 6.73 7.64
NhËp sè liÖu trùc tiÕp trong GenStat b»ng c¸ch nhÊn chuét v o Spread → New→
Create. Khai b¸o 2 cét v 50 h ng.
10
- Sau khi nhËp xong c¸c sè liÖu, tiÕn h nh chän v chuyÓn c¸c cét th nh c¸c factors b»ng
c¸ch chän .......sau ®ã chän Select columns to Convert to factors, chän Convert All ®Ó
chuyÓn t¸t c¶ sang nh©n tè
11
- Xö lý sè liÖu
NhËp sè liÖu xong ta save sè liÖu ®Ó tiÕn h nh c¸c thao t¸c xö lý kh¸c
1. Sö lý ANOVA:
Tõ menu cña GenStat ta nhÊn chuét v o Stats → Analysis of Variance M n
h×nh xuÊt hiÖn nh− h×nh sau. Ta chän one way ANOVA (no blocking) ë cöa sæ Desing.
Sau ®ã khai b¸o Y-Variance l % callus v treatment l ®−êng (h×nh sau:)
12
- Tõ h×nh trªn ta nhÊn chuét v o options...®Ó khai b¸o c¸c chøc n¨ng tÝnh to¸n m
chóng ta cÇn sö lý sè liÖu (h×nh d−íi)
KÕt thóc nhÊn OK chuyÓn sang m n h×nh phÝa trªn tiÕp tôc nhÊn OK m¸y sÏ cho
ta kÕt qu¶ sö lý ë output sheet
GenStat Release 6.1 (PC/Windows 98) 28 March 2003 16:08:27
Copyright 2002, Lawes Agricultural Trust (Rothamsted Experimental Station)
________________________________________
GenStat Sixth Edition
GenStat Procedure Library Release PL14
________________________________________
***** Analysis of variance *****
Variate: %callus
Source of variation d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.
Duong 4 14.01295 3.50324 49.66
- d.f. 45
E.s.e. 0.0840
*** Standard errors of differences of means ***
Table Duong
rep. 10
d.f. 45
S.e.d. 0.1188
*** Least significant differences of means (5% level) ***
Table Duong
rep. 10
d.f. 45
L.s.d. 0.2392
***** Stratum standard errors and coefficients of variation *****
Variate: %callus
d.f. S.e. Cv%
45 0.2656 3.8
2. Ph©n tÝch kÕt qu¶ (output)
Tõ b¶ng output chóng ta biÕt ®−îc c¸c th«ng tin vÒ th«ng sè thèng kª nh−:
th«ng tin chung, b¶ng chØ sè trung b×nh, sai sè chuÈn cña sè trung b×nh ("Standard
errors of differences of means" s.e.d), sù sai kh¸c cã ý nghÜa ë møc 5% ("Least
significant differences of means (5% level" l.s.d.), cv%, s.e, ®Æc biÖt l b¶ng ph©n tÝch
ANOVA (Analysis of variance).
Còng gièng nh− nhiÒu phÇn mÒm kh¸c c¸c chØ sè ë output nãi lªn sù sai kh¸c
cña c¸c yÕu tè thÝ nghiÖm. Chóng t«i chØ ph©n tÝch thªm vÒ b¶ng ANOVA. Nh×n v o
b¶ng sau:
Analysis of variance
Variate: %callus
Source of variation d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.
Duong 4 14.01295 3.50324 49.66
- THÝ nghiÖm II: ThÝ nghiÖm mét nh©n tè- bè trÝ theo Khèi ngÉu nhiªn (RCBD)
1. C¸ch nhËp sè liÖu:
Sè liÖu thÝ nghiÖm 2 " So s¸nh n¨ng suÊt cña c¸c gièng lóa t¹i ViÖn CLT-CTP".
ThÝ nghiÖm n y ®−îc bè trÝ theo 5 khèi nh¾c l¹i); 4 « phô (gièng) trong mçi khèi.
Gièng B Gièng D Gièng C Gièng A
Gièng D Gièng A Gièng B Gièng C
Gièng C Gièng D Gièng A Gièng B
Gièng A Gièng B Gièng D Gièng C
Gièng D Gièng C Gièng B Gièng A
Sè liÖu ®−îc ghi chÐp theo b¶ng sau:
(Block) Plot Giong Nang suat
1 1 B 33.3
1 2 D 29.3
1 3 C 30.8
1 4 A 32.3
2 1 D 26.0
2 2 A 34.0
2 3 B 33.0
2 4 C 34.3
3 1 C 35.3
3 2 D 29.8
3 3 A 34.3
3 4 B 36.3
4 1 A 35.0
4 2 B 36.8
4 3 D 28.0
4 4 C 32.3
5 1 D 28.8
5 2 C 35.8
5 3 B 34.5
5 4 A 36.5
Tõ b¶ng sè liÖu ghi chÐp ®ång ruéng trªn ta nhËu sè liÖu trùc tiÕp trong GenStat
b»ng c¸ch nhÊn chuét v o Spread→ New→ Create. Khai b¸o 4 cét v 50 h ng m n
h×nh xuÊt hiÖn nh− h×nh sau:
15
- NhËp sè liÖu xong ta save sè liÖu ®Ó tiÕn h nh c¸c thao t¸c sö lý kh¸c
1. Sö lý ANOVA:
Tõ menu cña GenStat ta nhÊn chuét v o Stats → Analysis of Variance M n
h×nh xuÊt hiÖn Ta chän one way ANOVA (in blocking) ë cöa sæ Desing. Sau ®ã khai
b¸o Y-Variance l Nang suat, v treatment l gièng, v block ta ®¸nh block nh− sau:
Sau khi khai b¸o xong ta nhÊn v o OKv më output ta ®−îc sè liÖu thèng kª nh− sau:
16
- ***** Analysis of variance *****
Variate: NangSuat
Source of variation d.f. s.s. m.s. v.r. F pr.
Block stratum 4 21.462 5.365 2.45
Block.*Units* stratum
Giong 3 134.448 44.816 20.48
- sau ®ã chän OK ta ®−îc c¸c biÓu ®å vÒ n¨ng suÊt t¹i 4 khèi nh− h×nh d−íi:
18
- TiÕp tôc trë l¹i TiÕp theo v o l¹i môc Further Output ®Ó chän b¶ng ANOVA mean
Plots v chän nh÷ng chØ tiªu nh− sau:
Sau ®ã chän OK ta sÏ ®−îc ®å thÞ biÓu diÔn gièng v n¨ng suÊt nh− sau:
Ta cã ®å thÞ biÓu diÔn gi¸ trÞ trung b×nh vÒ n¨ng suÊt cña c¸c gièng nh− d−íi ®©y:
19
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
