HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
LÊ ĐÌNH LỢI
C¤NG GI¸O TRONG CéNG §åNG NG¦êI M¤NG
ë LµO CAI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: TÔN GIÁO HỌC
HÀ NỘI - 2020
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
LÊ ĐÌNH LỢI
C¤NG GI¸O TRONG CéNG §åNG NG¦êI M¤NG
ë LµO CAI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: TÔN GIÁO HỌC
Mã số: 62 22 03 09
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN PHÚ LỢI
HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ
ràng. Các kết luận khoa học của luận án chưa từng được công
bố trên bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả
Lê Đình Lợi
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
1
Chương 1:
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, ĐỐI TƯỢNG VÀ
ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
6
1.1. Tình hình nghiên cứu và những vấn đề liên quan đến luận án 6
1.2. Khái quát về người Mông và địa bàn nghiên cứu 23
Chương 2:
QUÁ TRÌNH DU NHẬP, PHÁT TRIỂN VÀ ĐẶC ĐIỂM
CỦA CÔNG GIÁO TRONG CỘNG ĐỒNG NGƯỜI MÔNG Ở LÀO CAI
34
2.1. Quá trình du nhập, phát triển và nguyên nhân của Công giáo
trong cộng đồng người Mông ở Lào Cai 34
2.2. Một số đặc điểm Công giáo trong cộng đồng người Mông ở
Lào Cai 52
Chương 3:
THỰC TRẠNG VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA CÔNG GIÁO
TRONG CỘNG ĐỒNG NGƯỜI MÔNG Ở LÀO CAI HIỆN NAY
64
3.1. Thực trạng Công giáo trong cộng đồng người Mông ở Lào Cai
hiện nay 64
3.2. Ảnh hưởng của Công giáo đối với tín ngưỡng, phong tục tập
quán và một số lĩnh vực của đời sống xã hội 95
Chương 4:
VẤN ĐỀ ĐẶT RA TỪ THỰC TRẠNG CÔNG GIÁO TRONG
CỘNG ĐỒNG NGƯỜI MÔNG Ở LÀO CAI HIỆN NAY VÀ GIẢI PHÁP,
KHUYẾN NGHỊ
117
4.1. Vấn đề đặt ra từ thực trạng Công giáo trong cộng đồng người
Mông ở Lào Cai 117
4.2. Dự báo xu hướng Công giáo trong cộng đồng người Mông ở
Lào Cai trong thời gian tới 125
4.3. Một số giải pháp và khuyến nghị 139
KẾT LUẬN
148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN
151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
152
PHỤ LỤC
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Theo giáo sử, Công giáo hiện diện ở nước ta từ năm 1533, do các giáo sĩ
dòng Phan sinh thuộc Bồ Đào Nha và dòng Đa minh thuộc Tây Ban Nha truyền
nhập, nhưng phải đến đầu thế kỷ XVII, dưới sự truyền giáo của các giáo sỹ dòng
Tên thuộc Bồ Đào Nha từ Ma Cao (Trung Quốc) đến Việt Nam hoạt động, công
cuộc truyền bá Công giáo mới đạt kết quả. Mặc dù tín lý Công giáo có nhiều điểm
khác biệt với văn hóa, tín ngưỡng truyền thống, song với sự bền bỉ của các nhà
truyền giáo phương Tây, tôn giáo này đã dần bám rễ vào dân chúng và trở thành
một tôn giáo lớn có ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống xã hội ở Việt Nam.
Đến đầu thế kỷ XX, nghĩa là sau gần 400 năm có mặt ở Việt Nam, Công giáo
mới truyền vào vùng đồng bào dân tộc Mông ở Lào Cai. Dù các giáo sĩ rất tích cực,
sốt sắng trong việc truyền giáo, nhưng do nhiều nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ
quan (như sự bất đồng ngôn ngữ, những khác biệt giữa văn hóa Mông với văn hóa
Công giáo…) nên kết quả đạt được không như mong muốn. Đến năm 1945, số
người Mông theo Công giáo ở Lào Cai chỉ vài chục gia đình. Một thời gian dài
(1948-1989), Công giáo trong cộng đồng người Mông ở Lào Cai không phát triển
được, suy giảm về số lượng, lâm vào tình trạng khô đạo, nhạt đạo, thậm chí một số
người đã bỏ đạo; mọi sinh hoạt tôn giáo rất mờ nhạt. Từ năm 1990 đến nay, Công
giáo trong cộng đồng người Mông ở Lào Cai từng bước phục hồi và phát triển.
Sự xuất hiện của Công giáo ở Lào Cai đã ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực của
đời sống xã hội và đặt ra nhiều vấn đề, nhất là vấn đề hội nhập văn hóa Công giáo
với văn hóa dân tộc Mông; vấn đề hình thành cộng đồng tôn giáo (Công giáo) - tộc
người (người Mông) trong vùng. Việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước
đối với vùng đồng bào Mông theo các tôn giáo nói chung và theo Công giáo nói
riêng đang đặt ra cho chính quyền tỉnh Lào Cai nhiều vấn đề phải giải quyết. Mặt
khác, cho đến nay, các thế lực thù địch vẫn không từ bỏ âm mưu lợi dụng vấn đề
dân tộc và vấn đề tôn giáo, kích động đồng bào dân tộc Mông ở các tỉnh miền núi
phái Bắc chống đối chính quyền, gây những phức tạp về an ninh, quốc phòng ở
nhiều địa phương. Do đó, vấn đề người Mông ở Lào Cai theo Công giáo rất cần
được nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống và cập nhật bởi vì:
