CÔNG NGHIỆP HÓA VÀ TĂNG TRƯỞNG Nghiên cứu so sánh

Chia sẻ: Hgiang Hgiang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

148
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc phân tích của chúng ta nhấn mạnh vào tương tác giữa tăng trưởng và thay đổi cơ cấu. Các hình thái cơ bản của chuyển đổi nào tác động lên cách phát triển của nền kinh tế và phân biệt giữa các nước phát triển và đang phát triển?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: CÔNG NGHIỆP HÓA VÀ TĂNG TRƯỞNG Nghiên cứu so sánh

Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Coâng nghieäp hoùa Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc vaø taêng tröôûng Phaàn I COÂNG NGHIEÄP HOÙA VAØ TAÊNG TRÖÔÛNG Nghieân cöùu so saùnh Hollis Chenery Sherman Robinson Moshe Syrquin Taøi lieäu nguyeân goác do Oxford University Press xuaát baûn cho Ngaân haøng Theá giôùi vôùi töïa ñeà “Industrialization and Growth, A Comparative Study” naêm 1986. Baûn dòch tieáng Vieät do Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright thuoäc Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM bieân soaïn vaø thöïc hieän. Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright chòu traùch nhieäm veà tính chính xaùc cuûa vieäc dòch thuaät. Trong tröôøng hôïp coù khaùc bieät thì taøi lieäu nguyeân goác seõ ñöôïc söû duïng laøm caên cöù.
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc PHAÀN I CHUYEÅN ÑOÅI CÔ CAÁU K haùi nieäm chuyeån ñoåi cô caáu nhaèm hôïp nhaát vieäc nghieân cöùu caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa phaùt trieån ñöôïc trình baøy baèng caùch söû duïng caùc khaùi nieäm nhö chuyeån ñoåi noâng nghieäp, coâng nghieäp hoaù, quaù ñoä nhaân khaåu hoïc vaø thaønh thò hoaù. Moãi moät khaùi nieäm naøy mieâu taû moät hay moät vaøi khía caïnh cuûa toaøn boä quaù trình chuyeån ñoåi. Phaàn 1 keát hôïp söï chuyeån ñoåi cuûa nhu caàu, thöông maïi, saûn xuaát vaø thueâ nhaân coâng thaønh moät theå duy nhaát ñeå phaân tích hieän töôïng taêng tröôûng daøi haïn. Vieäc phaân tích cuûa chuùng ta nhaán maïnh vaøo töông taùc giöõa taêng tröôûng vaø thay ñoåi cô caáu. Caùc hình thaùi cô baûn cuûa chuyeån ñoåi naøo taùc ñoäng leân caùch phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø phaân bieät giöõa caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån? Hai trong soá caùc moái quan heä cô caáu ñöôïc bieát ñeán nhieàu nhaát laø : • Nguyeân lyù cuûa Angel veà nhu caàu löông thöïc giaûm daàn. • Giaû thuyeát cuûa Lewis veà cung nhaân coâng co daõn trong caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Caùc keát quaû tìm ra ñöa ra moät soá moái quan heä coù taàm quan troïng khaù ñaëc bieät : • “Caùc giai ñoaïn tieán boä vöôït baäc cuûa Balassa”, ruùt ra töø moâ hình cuûa Heckscher-Ohlin. • Quan saùt cuûa Kuznets veà söï khaùc nhau coù heä thoáng ñoái vôùi möùc ñoä vaø söï taêng tröôûng cuûa naêng suaát lao ñoäng ôû caùc ngaønh. • Quaù ñoä nhaân khaåu hoïc, taäp hôïp caùc nhaân toá taïo neân söï phaùt trieån ban ñaàu vaø sau ñoù laø söï giaûm taêng tröôûng khi thu nhaäp trung bình taêng leân. Noùi toùm laïi, caùc thay ñoåi cô caáu lieân quan tôùi thu nhaäp naøy nguï yù raèng caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá ñang phaùt trieån coù theå khaùc bieät veà cô baûn so vôùi caùc neàn kinh teá tieân tieán. Chöông 2 khai thaùc giaû thuyeát naøy ñaàu tieân baèng caùch môû roäng caùc kyõ thuaät tính toaùn taêng tröôûng. Phöông phaùp Solow (Solow 1957) ñöôïc aùp duïng cho maãu lôùn caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñaõ phaùt trieån; ñieàu naøy cho thaáy coù moät soá khaùc bieät veà baûn chaát giöõa hai nhoùm veà nguoàn goác taêng tröôûng. Caùc nguoàn goác naøy ñaõ ñöôïc phaân loaïi ñeå moät maët nghieân cöùu moái töông taùc giöõa caùc thay ñoåi veà thaønh phaàn cuûa nhu caàu vaø Hollis Chenery et al. 1 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc thöông maïi, maët khaùc nghieân cöùu cung cuûa nhaân toá saûn xuaát cuõng nhö söï taêng tröôûng naêng suaát. Chöông 3 seõ moâ hình hoùa caùc yeáu toá quyeát ñònh hình thaùi ñieån hình cuûa chuyeån ñoåi cô caáu. Moâ hình naøy keát hôïp caùc thöïc teá ñaõ ñöôïc maãu hình hoùa cuûa baûn chaát neâu treân vaø ñöôïc öôùc löôïng töø döõ lieäu cheùo giöõa caùc quoác gia. Moâ hình naøy cho pheùp toàn taïi caùc khaùc bieät ñoái vôùi nhöõng yeáu toá saûn xuaát taùc ñoäng tôùi söï chuyeån ñoåi cô caáu (nhö kích côõ vaø cô sôû nguoàn goác), cuõng nhö cho pheùp caùc khaùc bieät ñoái vôùi caùc chính saùch phaùt trieån höôùng noäi vaø höôùng ngoaïi. Nhieàu maãu hình ñaïi dieän cuûa söï phaân boá nguoàn goác ñöôïc ñoàng daïng hoùa baèng caùch taêng cho toaøn boä khoaûng chuyeån ñoåi. Muïc ñích chính cuûa caùc moâ phoûng ñoái chieàu giöõa caùc quoác gia naøy laø ñeå cung caáp moät chuaån möïc so saùnh cho caùc nghieân cöùu ñoái vôùi töøng neàn kinh teá rieâng bieät trong phaàn II. Chuùng cuõng ñeà xuaát nhieàu söï toång quaùt hoùa veà tính ñoàng daïng cuûa chính chuyeån ñoåi. Ví duï, coâng nghieäp hoùa (ñöôïc ño baèng söï gia taêng thaønh phaàn coâng nghieäp trong toång saûn phaåm quoác gia (GDP) caàn phaûi xaûy ra tröø khi coù söï gia taêng ñaùng keå veà giaù trò xuaát khaåu caùc saûn phaåm thieát yeáu hoaëc caùc dòch vuï ñeå caân baèng laïi ñoàng thôøi caû caùc hieäu öùng taêng tröôûng thu nhaäp Engel ñoái vôùi nhu caàu laãn söï thaâm duïng caùc nhaäp löôïng cuûa coâng nghieäp. Maëc duø hieän töôïng laøm chaäm coâng nghieäp hoùa (hoaëc caên beänh Dutch) ñaõ ñöôïc nhìn nhaän trong thôøi gian ngaén, vaãn coøn toàn taïi moät vaøi ví duï veà söï toàn taïi dai daúng cuûa noù trong caùc nöôùc ñang phaùt trieån tôùi hôn moät thaäp nieân. Moät phaân tích trong thôøi gian keùo daøi hôn cuûa Chöông 3 cho thaáy raèng vaán ñeà chính cuûa quaù trình chuyeån ñoåi khoâng phaûi laø phaûi chaêng caùc nöôùc coù caàn coâng nghieäp hoùa, maø laø khi naøo vaø theo cung caùch naøo. Chöông 4 ñeà caäp tôùi vaán ñeà söû duïng caùc keát quaû naøy ñeå phaân tích chính saùch. Noù ñöa ra moät thuyeát ñieån hình toång quaùt cuûa coâng nghieäp hoùa, döïa treân caùc neùt ñaëc bieät chính yeáu noåi coäm khi moâ phoûng caùc hình thaùi phaân boá nguoàn voán. Moät loaïi neàn kinh teá coâng nghieäp hoùa hoaëc nöûa coâng nghieäp, loaïi trung gian giöõa caùc neàn kinh teá ít phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, ñaõ xuaát hieän töø caùc moâ phoûng naøy. Caùc ñaëc tröng cuûa noù sau ñoù ñöôïc söû duïng ñeå nhaän bieát taát caû caùc neàn kinh teá baùn coâng nghieäp trong giai ñoaïn 1960-80. Cuoái cuøng, nhöõng khaùc bieät veà quy moâ, nguoàn taøi nguyeân saün coù vaø caùc chính saùch thöông maïi laø quan troïng khi so saùnh caùc taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch phaùt trieån. Hollis Chenery et al. 2 Bieân dòch: Baêng Taâm
2. TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ CHUYEÅN ÑOÅI HOLLIS CHENERY C où hai quan ñieåm ñoái nghòch veà con ñöôøng taêng tröôûng kinh teá. Theo truyeàn thoáng taân coå ñieån, GNP taêng leân nhö laø moät keát quaû cuûa caùc taùc ñoäng laâu daøi bôûi vieäc hình thaønh voán, môû roäng löïc löôïng lao ñoäng, vaø thay ñoåi coâng ngheä. Taát caû caùc nhaân toá naøy ñöôïc cho laø xaûy ra trong caùc ñieàu kieän cuûa tình traïng caân baèng coù caïnh tranh. Caùc dòch chuyeån cuûa nhu caàu vaø söï chuyeån ñoäng cuûa caùc nguoàn voán töø khu vöïc naøy sang khu vöïc khaùc ñöôïc xem nhö töông ñoái khoâng quan troïng, bôûi vì lao ñoäng vaø voán ñöa laïi lôïi nhuaän bieân teá baèng nhau trong moïi muïc ñích söû duïng. Hai laø, nhìn roäng hôn, söï taêng tröôûng kinh teá ñöôïc xem nhö moät khía caïnh cuûa quaù trình chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát ñöôïc ñoøi hoûi ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu ñang thay ñoåi vaø taïo ra vieäc söû duïng coâng ngheä coù naêng suaát cao hôn. Vôùi söï tieân ñoaùn khoâng hoaøn haûo vaø caùc giôùi haïn ñoái vôùi tính cô ñoäng cuûa yeáu toá saûn xuaát, caùc thay ñoåi cô caáu coù nhieàu khaû naêng xaûy ra hôn trong caùc ñieàu kieän cuûa traïng thaùi khoâng caân baèng; ñieàu ñoù ñoâi khi ñuùng trong caùc thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát. Töø ñaây, dòch chuyeån cuûa nhaân coâng vaø voán töø khu vöïc coù naêng suaát thaáp hôn sang khu vöïc coù naêng suaát cao hôn coù theå ñaåy nhanh taêng tröôûng. Maëc duø daïng phaân tích cô caáu naøy coøn chöa coù ñöôïc moät söï trình baøy maïnh meõ nhö thuyeát caân baèng toång theå, noù vaãn coù theå cung caáp cô sôû cho phaân tích theo kinh nghieäm. Khi tình traïng caân baèng toång theå khoâng ñöôïc coi laø hieån nhieân, thì vaán ñeà laø söï phaân boá laïi nguoàn voán sang caùc ngaønh coù naêng suaát cao hôn ñoùng goùp bao nhieâu vaøo söï taêng tröôûng, trôû neân moät vaán ñeà kinh nghieäm. Noù coù khaû naêng quan troïng hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån so vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån trong vieäc nhìn nhaän tieàm naêng cuûa vieäc phaân boá laïi nguoàn voán ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån chæ ra nhieàu trieäu chöùng ñaõ bieát hôn cuûa tình traïng maát caân baèng trong thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát, cuõng nhö thay ñoåi nhanh hôn trong cô caáu saûn xuaát. Chöông naøy ñöa ra cô sôû cho phaân tích môùi giöõa coâng nghieäp hoaù - hoaëc, roäng hôn, söï chuyeån ñoåi cô caáu cuûa neàn kinh teá - vaø söï gia taêng thu nhaäp ñaàu ngöôøi. Caùc keát quaû cuûa caùc nghieân cöùu taân coå ñieån veà söï taêng tröôûng caân baèng trong caû caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån, ñang phaùt trieån ñaõ ñöôïc toång hôïp laïi, sau ñoù caùc taùc ñoäng cuûa vieäc thay ñoåi hình thaùi veà nhu caàu vaø thöông maïi trong khi xuùc tieán hoaëc haïn cheá dòch chuyeån caùc nguoàn voán sang caùc söû duïng coù naêng suaát cao hôn ñöôïc xem xeùt. Nhö chöông naøy cho thaáy, vieäc xaùc ñònh nguoàn goác taêng tröôûng ñoøi hoûi toång hôïp caùc yeáu toá caàu vaø cung cuõng nhö söû duïng caùc moâ hình ña khu vöïc.
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Moät soá khaùc bieät cô sôû giöõa caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån hoaëc caùc neàn kinh teá ôû thôøi kyø quaù ñoä vaø cuûa caùc neàn kinh teá coâng nghieäp tröôûng thaønh noåi baät töø caùc nghieân cöùu naøy. Ñaëc bieät, caùc hieän töôïng maát caân baèng ñöôïc chæ ra laø coù yù nghóa hôn ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp tröôùc so vôùi caùc tröôøng hôïp sau. Do vaäy, maëc duø thuyeát taân coå ñieån laø moät ñieåm xuaát phaùt höõu ích ñeå nghieân cöùu söï taêng tröôûng, noù caàn phaûi ñöôïc chuyeån ñoåi ñaùng keå ñeå coù theå giaûi thích caùc hình thaùi thieát yeáu cuûa neàn kinh teá trong quaù trình chuyeån ñoåi. Caùc nguoàn goác cuûa taêng tröôûng Söï nghieân cöùu caùc nguoàn goác taêng tröôûng kinh teá ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån lôùn keå töø coâng trình môû ñaàu cuûa Abramovitz (1956), Solon (1957), vaø Denison (1962). Muïc ñích chính laø ñeå öôùc löôïng caùc ñoùng goùp töông ñoái vaøo taêng tröôûng moät maët cuûa caùc nhaäp löôïng voán vaø nhaân coâng (ñaõ ñöôïc chính xaùc hoùa ñoái vôùi caùc thay ñoåi veà chaát löôïng) vaø maët khaùc laø cuûa naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå. Hieän nay, coù nhieàu nghieân cöùu veà caùc nöôùc coâng nghieäp bao goàm phaàn lôùi laø giai ñoaïn sau chieán tranh, söû duïng nhieàu bieán theå cuûa lyù thuyeát taân coå ñieån. Phöông phaùp luaän naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng cho moät soá löôïng ñang gia taêng cuûa caùc nöôùc baùn coâng nghieäp, vaø vì vaäy moät soá caùc khaùc bieät trong quaù trình taêng tröôûng cuûa hai nhoùm coù theå ñöôïc nhaän bieát. Vì vieäc nghieân cöùu caùc khía caïnh cuûa taêng tröôûng trong tình traïng maát caân baèng ñoøi hoûi moät moâ hình chi tieát hôn so vôùi tröôøng hôïp taêng tröôûng trong tình traïng caân baèng, caùc noã löïc kinh teá thuoäc veà nguyeân taéc ñaõ kieåm ñònh möùc ñoä yù nghóa cuûa caùc khía caïnh naøy khi giaûi thích caùc sai khaùc trong taêng tröôûng giöõa caùc nöôùc. Coâng vieäc naøy, sau ñaây seõ ñöôïc raø soaùt laïi, ñaõ thieát laäp söï quan troïng cuûa vieäc chuyeån nguoàn voán töø caùc söû duïng vôùi naêng suaát thaáp hôn sang caùc söû duïng vôùi naêng suaát cao hôn, ví duï nhö baèng caùch môû roäng xuaát khaåu hoaëc baèng caùch chuyeån töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp. Caùc dòch chuyeån naøy laø caùc nguoàn goác taêng tröôûng quan troïng hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån so vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Coâng vieäc coù tính kinh nghieäm naøy ñeà xuaát moät soá caâu traû lôøi cho nhieàu caâu hoûi maø cuoán saùch naøy quan taâm: • Phöông phaùp luaän taân coå ñieån laø höõu hieäu theá naøo khi ñöôïc aùp duïng cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån? Coù toàn taïi caùc khaùc bieät ñaùng keå giöõa caùc nhoùm cuûa caùc nöôùc caàn ñöôïc xem xeùt? • Xuaát phaùt ñieåm naøo töø tình traïng caân baèng toång theå toû ra quan troïng hôn caû? Phaân tích vieäc thay ñoåi thaønh phaàn cuûa caàu vaø thöông maïi caàn roõ raøng hôn ñeán möùc ñoä naøo? • Phaûi chaêng caùc bieán thieân coù heä thoáng cuøng thu nhaäp ñaàu ngöôøi naøy cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát ñang taùc ñoäng leân söï taêng tröôûng neân theo ñuoåi? Hollis Chenery et al. 4 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Trong khi xem xeùt caùc caâu hoûi naøy, coù theå vieäc ñoái chieáu caùc giaû ñònh cuûa quan ñieåm taân coå ñieån vaø quan ñieåm cô caáu veà nguoàn goác taêng tröôûng seõ laø höõu ích. Do caùc giaû ñònh cô sôû cuûa thuyeát taân coå ñieån ñaõ ñöôïc bieát nhieàu, chuùng coù theå ñöôïc coi nhö moät ñieåm xuaát phaùt ñeå giaûi thích giaû thuyeát veà phöông phaùp cô caáu. Moät ñieåm khaùc bieät quan troïng nhaát giöõa 2 quan ñieåm laø ôû giöõa caùc giaû ñònh coù heä thoáng cuûa chuùng hôn laø giöõa baát cöù khaùc bieät naøo ñoái vôùi caùc thaønh phaàn cuûa chuùng. Thuyeát taân coå ñieån giaû ñònh söï phaân boá caùc nguoàn voá laø hieäu quaû (tính toái öu Pareto) theo thôøi gian treân quan ñieåm cuûa caùc nhaø saûn xuaát laãn ngöôøi tieâu duøng. Taïi baát cöù thôøi ñieåm ñaõ ñònh naøo, khoâng theå taêng toång saûn löôïng baèng caùch dòch chuyeån nhaân coâng vaø voán töø khu vöïc naøy sang khu vöïc khaùc: Vieäc phaân boá laïi xaûy ra chæ khi neàn kinh teá môû roäng theâm. Töông phaûn laïi, phöông phaùp cô caáu khoâng giaû ñònh söï phaân boá nguoàn voán laø hoaøn toaøn toái öu; haäu quaû laø coù theå coù caùc bieán thieân heä thoáng ñoái vôùi möùc thu hoài töø nhaân coâng vaø voán caùc söû duïng khaùc nhau. Moät soá giaû ñònh ñoùng goùp vaøo neùt ñaëc tröng naøy ñöôïc trình baøy trong baûng 2.1. Vieäc giöõ nguyeân traïng thaùi caân baèng treân beà maët cuûa caùc dòch chuyeån veà nhu caàu beân trong vaø thöông maïi beân ngoaøi ñöôïc trôï giuùp bôûi caùc tính co giaõn cao cuûa haøng thay theá giöõa caû haøng hoùa vaø caùc yeáu toá, vaø bôûi caùc ñoái öùng nhanh ñoái vôùi caùc tín hieäu thò tröôøng thuyeát taân coå ñieån giaû ñònh raèng heä thoáng kinh teá coù tính meàm deûo ñuû ñeå duy trì caùc giaù caân baèng, trong khi phöông phaùp cô caáu qui ñònh moät soá ñieàu kieän laøm vieäc ñieàu chænh hoaøn toaøn khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Moät trong caùc nguoàn goác cuûa traïng thaùi maát caân baèng toát nhaát ñaõ ñöôïc daãn chöùng laø söï löôõng tính cuûa thò tröôøng nhaân coâng - söï löôõng tính ñaõ ñöôïc nhaán maïnh ôû nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån bôûi söï gia taêng daân soá quaù nhanh ñeå coù theå ñöôïc thu huùt vaøo caùc ngaønh kinh teá coù naêng suaát cao. Keát quaû laø cung co giaõn cuûa nhaân coâng tay ngheà thaáp ñaõ taäp trung vaøo caùc ngaønh noâng nghieäp vaø dòch vuï. Moät nguoàn goác thöù hai cuûa tình traïng maát caân baèng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu roäng raõi laø söï thaát baïi trong vieäc phaân boá laïi caùc nguoàn voán moät caùch coù hieäu quaû nhaèm taêng xuaát khaåu hoaëc thay theá nhaäp khaåu. Caùc yeáu toá ñoùng goùp vaøo söï thaâm huït kinh nieân cuûa caùn caân thanh toaùn bao goàm xu höôùng môû roäng nhu caàu nhaäp khaåu nhanh hôn so vôùi toång GNP, söï thieáu caùc khuyeán khích ñeå caùc nhaø saûn xuaát tham gia vaøo caùc thò tröôøng môùi, vaø caùc chính saùch thieån caän nhaèm öu tieân cho nhaäp khaåu haøng thay theá hôn laø môû roäng xuaát khaåu. Duø caùc yeáu toá saûn xuaát haïn cheá vieäc ñieàu chænh caùn caân thanh toaùn trong quaù khöù laø gì thì cuõng chæ coù moät moái lo ngaïi nhoû raèng caùc yeáu toá naøy laø nguoàn goác cuûa tình traïng maát caân baèng trong nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån vaø ngaên caûn söï taêng tröôûng. Baûng 2-1. Caùc quan ñieåm thay theá veà taêng tröôûng Phöông phaùp taân coå ñieån Phöông phaùp cô caáu Hollis Chenery et al. 5 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Caùc giaû ñònh Thu hoài yeáu toá saûn xuaát baèng naêng suaát Caùc thay ñoåi lieân quan tôùi thu nhaäp cuûa lao ñoäng trong moïi söû duïng. nhu caàu beân trong. Khoâng coù lôïi theá veà qui moâ Caùc thò tröôøng beân ngoaøi ñöôïc giôùi haïn vaø söï trì treä trong ñieàu chænh. Söï thaáy tröôùc hoaøn haûo vaø tình traïng caân Chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát ñöa ñeán baèng lieân tuïc trong moïi thò tröôøng. tình traïng maát caân baèng trong caùc thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát. Caùc yù nghóa veà maët kinh nghieäm Tính co daõn töông ñoái cao trong nhu caàu Tính co daõn thaáp cuûa giaù vaø söï chaäm treã vaø buoân baùn haøng thay theá. cuûa ñieàu chænh. Söï caàn thieát ñaõ haïn cheá ñoái vôùi söï phaân Caùc thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát ñaõ ñöôïc ngaønh. phaân chia. Söï chaäm treã trong vieäc thích öùng kyõ thuaät môùi. Nguoàn goác taêng tröôûng Söï tích luõy voán. Caùc nguoàn goác taân coå ñieån coäng theâm : Söï gia taêng veà löôïng vaø chaát cuûa nhaân Söï phaân boá laïi caùc nguoàn voán sang caùc löïc. khu vöïc coù naêng suaát cao hôn. Söï gia taêng caùc nhaäp löôïng trung gian. Öu theá veà qui moâ vaø hoïc qua vieäc laøm. Taêng tröôûng veà naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå trong caùc khu vöïc. Giaûm caùc coå chai beân trong vaø beân ngoaøi. Maëc duø möùc thu nhaäp trong neàn kinh teá theo thuyeát taân coå ñieån theo ñònh nghóa cao hôn laø noù coù theå ñaït ñöôïc trong baát kyø taäp hôïp naøo cuûa caùc giaû ñònh maát caân baèng, tieàm naêng taêng tröôøng cuûa neàn kinh teá ñoù coù theå nhoû daàn theo thôøi gian. Caùc hieän töôïng maát caân baèng nhö caùc thò tröôøng yeáu toá ñaõ bò phaân chia vaø söï trì treä trong ñieàu chænh noùi leân khaû naêng taêng tröôûng coù gia toác baèng caùch giaûm caùc coå chai vaøo boá trí laïi nguoàn voán vaøo caùc khu vöïc coù naêng suaát cao hôn. Tieàm naêng naøy coù khaû naêng lôùn hôn ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån - nhöõng nöôùc ñang phuï thuoäc vaøo caùc côn soác laøm maát caên baèng lôùn hôn vaø coù tình traïng maát caân baèng veà thò tröôøng lôùn hôn - so vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Theâm vaøo ñoù, caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù theå lôïi duïng öu theá cuûa kyõ thuaät coù naêng suaát cao hôn ñang hieän höõu töø caùc nöôùc tieân tieán. Hai yeáu toá saûn xuaát naøy ñöa ra lôøi giaûi thích hôïp lyù cho vieäc taêng toác cuûa taêng tröôûng ñaõ ñöôïc ghi nhaän trong nhieàu nöôùc ñang coâng nghieäp hoùa. Toùm laïi, phöông phaùp cô caáu taäp trung vaøo nhöõng khaùc bieät giöõa caùc khu vöïc cuûa neàn kinh teá. Caùc khaùc bieät naøy coù theå ngaên caûn caùc ñieàu tieát söï caân baèng trong Hollis Chenery et al. 6 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc vieäc phaân boå nguoàn voán ñaõ ñöôïc hieåu theo thuyeát taân coå ñieån. Tình traïng maát caân baèng thöôøng hay ñöôïc theå hieän bôûi nhöõng khaùc bieät veà möùc sinh lôïi cuûa nhaân coâng vaø voán trong caùc muïc ñích khaùc nhau hôn laø bôûi nhöõng thieáu huït veà dö thöøa, nhöõng ñieàu theå hieän söï thaát baïi hoaøn toaøn cuûa baûn thaân caùc thò tröôøng trong vieäc taïo caân baèng. Ngöôïc laïi, thuyeát taân coå ñieån cho raèng tình traïng caân ñoái luoân ñöôïc duy trì, tình traïng naøy giôùi haïn nguoàn goác taêng tröôûng ñoái vôùi yeáu toá saûn xuaát töø phía cung. Taêng tröôûng trong tình traïng caân baèng Caùc giaû ñònh cuûa tình traïng caân baèng coù caïnh tranh naèm trong thuyeát taân coå ñieån laø moät ñieåm xuaát phaùt thuaän tieän ñeå phaân tích taêng tröôûng vì chuùng cho pheùp baát cöù nhoùm nhaäp löôïng naøo cuõng ñöôïc keát hôïp laïi döïa treân caùc naêng suaát bieân teá cuûa chuùng.1 Ñoái vôùi caùc nghieân cöùu kinh teá, taát caû caùc nhaäp löôïng cô baûn ñeàu coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö laø voán hoaëc nhaân coâng. Moãi nhaäp löôïng sau ñoù coù theå ñöôïc saùt nhaäp laïi treân cô sôû tæ phaàn cuûa noù ñoái vôùi toång saûn phaåm. Söï khaùc nhau giöõa taêng tröôûng toång saûn löôïng vaø taêng tröôûng trung bình gia quyeàn cuûa voán vaø nhaân coâng ñöôïc duøng nhö thöôùc ño söï gia taêng naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå cho toaøn ngaønh kinh teá. Quy trình naøy ñuû toång quaùt ñeå cho pheùp caùc so saùch giöõa nhöõng nghieân cöùu söû duïng caùc phöông phaùp luaän khaùc nhau, chöøng naøo chuùng coøn duy trì caùc giaû ñònh cuûa tình traïng caân baèng coù caïnh tranh. Söï phaân tích ñöôïc laäp ra ñeå ño söï quan troïng cuûa ba nguoàn goác taêng tröôûng naøy cho ñeán nay ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi 39 neàn kinh teá trong nhieàu giai ñoaïn. Chuùng chæ ra raèng taêng tröôûng cuûa voán, nhaân coâng vaø naêng suaát laø nhöõng ñieàu quan troïng coù theå so saùnh ñöôïc ñoái vôùi moät maãu nguyeân veïn, nhöng khaùc nhau moät caùch coù yù nghóa vôùi cô caáu cuûa neàn kinh teá vuõng nhö hieäu quaû cuûa caùc chính saùch trong neàn kinh teá ñoù. Phöông phaùp luaän Phöông phaùp luaän thoâng thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng nguoàn goác taêng tröôûng trong khuoân khoå taân coå ñieån ñaõ ñöôïc tieán hoùa töø hình thöùc cô sôû cuûa Solow (1957). Haøm saûn xuaát toång theå ñöôïc giaû ñònh coù daïng toång quaùt nhö sau: (2-1) Q = F (K, L,t) ôû ñoù, Q laø toång saûn löôïng cuûa neàn kinh teá, K vaø L laø caùc toång nhaäp löôïng voán vaø nhaân coâng, vaø t laø thôøi gian. Moät giaû ñònh ñôn giaûn nhaát veà taùc ñoäng cuûa thôøi gian (vaø laø moät giaû ñònh ñöôïc taïo ra trong ña soá caùc nghieân cöùu ñaõ ñöôïc ñöa vaøo baûng 2-2 sau ñaây) laø söï tieán boä kyõ thuaät laø trung tính trong quan ñieåm (Hicksian) cho raèng noù laøm 1 Phaàn naøy cuõng cung caáp cô sôû cho caùc nghieân cöùu veà quoác gia trong Chöông 10 vaø ñaõ ñöôïc vieát vôùi söï tham vaán cuûa Micko Nishimizu Hollis Chenery et al. 7 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc taêng saûn löôïng coù theå ñaït ñöôïc töø moät keát hôïp ñaõ bieát cuûa voán vaø nhaân coâng maø khoâng heà laøm aûnh höôûng tôùi caùc saûn phaåm bieân teá töông ñoái cuûa chuùng. Vôùi giaû ñònh naøy, haøm saûn xuaát coù theå ñöôïc vieát nhö sau: (2-1a) Qt = At F (Kt, Lt) Ba nguoàn goác cuûa taêng tröôûng saûn löôïng sau ñoù coù theå ñöôïc ruùt ra baèng caùch laáy ñaïo haøm phöông trình naøy theo thôøi gian vaø chia cho Q: Q A +F K +F L = +A +A , Q A +K Q +K Q ôû ñaây caùc daáu chaám chæ caùc ñaïo haøm theo thôøi gian. Vieäc thay βK = (∂ Q/ ∂ K) (K/Q) vaø βL = (∂ Q/ ∂ L) (L/Q) cho ta phöông trình taêng tröôûng cô baûn cuûa thuyeát taân coå ñieån: 2 (2-2) G V = G A + βK G K + βL G L ôû ñoù GV , GK , vaø GL laø caùc tæ leä taêng tröôûng cuûa toång saûn löôïng (giaù trò ñaõ gia taêng), voán vaø nhaân coâng. Taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát, GA ñöôïc xaùc ñònh nhö hieäu soá giöõa Gv vaø toång theo gia quyeàn cuûa taêng tröôûng nhaäp löôïng, βK GK + βL GL. Moãi moät heä soá saûn löôïng, βi, ñöôïc xaùc ñònh nhö ñoä co daõn cuûa saûn löôïng theo nhaäp löôïng i, vì vaäy noù chæ ra taùc ñoäng leân taêng tröôûng saûn löôïng ñoái vôùi moãi moät % taêng leân cuûa taêng tröôûng nhaäp löôïng ñoù. Hình thöùc naøy coù theå ñöôïc môû roäng cho baát kyø soá nhaäp löôïng naøo. Trong caùc ñieàu kieän cuûa traïng thaùi caân baèng coù caïnh tranh, moãi moät yeáu toá saûn xuaát ñeàu nhaän ñöôïc saûn phaåm bieân teá cuûa noù, ñeå tieàn löông thöïc teá, w/p, baèng ∂ Q/∂ L. Giaû ñònh naøy ñöa tôùi moät keát quûa quan troïng laø trong tình traïng caân baèng, heä soá βL cuõng baèng tæ phaàn cuûa nhaân coâng trong toång saûn phaåm, wL/pQ. Töông töï, βk = rK/pQ. Khi khoâng coù öu teá cuûa qui moâ, toång cuûa taát caû moïi tæ phaàn vaø Sorgenson (1980), maø chuùng ta söû duïng ôû ñaây,2 ñaõ laøm giaûm phaàn dö ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån tôùi moät möùc trung bình cuûa khoaûng phaân nöûa taêng tröôûng toång theå.4 2 Hình thöùc naøy laø theo Solow (1957). Caùc ñieàu kieän cuûa hình thöùc naøy vaø caùc giaû ñònh thay theá ñöôïc thaûo luaän trong Branson (1979) vaø Nadiri (1970). Moät phöông phaùp toång quaùt hôn söû duïng daïng co giaõn cuûa haøm saûn xuaát ñöôïc thaûo luaän trong Chöông 10. 4 Söû duïng phöông phaùp luaän Denison, Kendrick (1982) öôùc löôïng raèng toång naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát ñöôïc tính cho khoaûng 2/3 taêng tröôûng cuûa GNP cuûa 9 nöôùc coâng nghieäp trong giai ñoaïn 1960-73, so saùnh vôùi 50% ñaõ ñöôïc öôùc löôïng bôûi Christensen, Cummings, vaø Jorgenson cho giai ñoaïn naøy. Hollis Chenery et al. 8 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Moät vaøi noã löïc ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå so saùnh bieåu hieän cuûa baát kyø nhoùm ñaùng keå naøo cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån vôùi nhoùm cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp. Vôùi moät thöû söùc tieân phong, Bruton (1967) ñaõ phaân tích döõ lieäu ñoái vôùi 5 nöôùc Chaâu Myõ La Tinh vaø keát löôïc raèng taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát (phaàn dö) trong nhoùm naøy nhoû hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån. Naridi (1972) ñaõ ñaït tôùi moät keát luaän töông töï cho giai ñoaïn 1950-62. Thöû nghieäm naøy seõ ñöôïc laëp laïi cho moät maãu lôùn hôn ñöôïc söû duïng ôû ñaây. Phaân tích cuûa toâi coá gaéng chæ ra caùc sai khaùc cô baûn trong caùc nguoàn goác taêng tröôûng giöõa caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån baèng caùch taäp trung vaøo vai troø cuûa caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát ñaõ ñöôïc so saùnh vôùi taêng tröôûng naêng suaát. Do nhieàu nghieân cöùu chæ cung caáp caùc öôùc löôïng gaàn ñuùng cuûa tæ phaàn voán vaø nhaân coâng trong caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát, vieäc phaân tích seõ saùp nhaäp caû hai thaønh moät yeáu toá nhaäp löôïng ñôn leû, F. Phöông trình taêng tröôûng 2-2 khi ñoù ñöôïc ñôn giaûn hoùa thaønh: (2-2a) Gv = GA + GF (GK, GL) ôû ñoù GV = taêng tröôûng cuûa giaù trò ñaõ ñöôïc gia taêng, GF = βGK + (1 - β) GL baèng ñoùng goùp goäp cuûa caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát vaøo taêng tröôûng, vaø GA = taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát. Caùc giaù trò trung bình cuûa caùc bieán naøy ñoái vôùi moät maãu goàm 39 neàn kinh teá ñöôïc ñöa ra trong baûng 2-2 cuøng vôùi caùc öôùc löôïng keøm theo cuûa tæ phaàn voán vaø nhaân coâng. 39 neàn kinh teá naøy thöïc söï bao goàm taát caû caùc tröôøng hôïp maø ñoái vôùi chuùng caùc nghieân cöùu gaàn ñuùng ñaùng keå ñaõ ñöôïc coâng boá. Maãu naøy bao goàm 1 hoaëc 2 quan saùt cho moãi neàn kinh teá (phuï thuoäc vaøo söï hieän höõu cuûa caùc nghieân cöùu trong caùc giai ñoaïn khaùc nhau) vaø ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm döïa vaøo caùc ñaëc tính rieâng ñöôïc qui öôùc giöõa caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, ñang phaùt trieån vaø keá hoaïch hoùa. Taát caû 20 neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñeàu rôi vaøo loaïi baùn coâng nghieäp (ñöôïc ñònh nghóa trong Chöông 4).5 Moät soá ñaëc tính sô boä giöõa 3 nhoùm coù theå ñöôïc phaùt ra töø caùc giaù trò trung bình cuûa caùc bieán ñaõ cho trong baûng 2-2. Caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån ñöôïc ñaëc tröng bôûi taêng tröôûng nhoû cuûa caùc nhaäp löôïng nhaân coâng (1.1 phaàn traêm), taêng tröôûng vöøa phaûi cuûa voán (5,2%) vaø saûn löôïng (5,4%), vaø ñoùng goùp töông ñoái lôùn cuûa taêng tröôûng naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát vaøo toång taêng tröôûng (50%). Caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån, ngöôïc laïi, coù taêng tröôûng cuûa caùc nhaäp löôïng nhaân coâng cao 5 Noùi veà möùc thu nhaäp, Ireland, Israel vaø Taây Ban Nha naèm ôû ñaàu treân cuûa chuûng loaïi baùn coâng nghieäp; Ecuador, Honduras, vaø AÁn ñoä naèm ôû ñaàu döôùi. Hollis Chenery et al. 9 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc (3,3%), taêng tröôûng cao hôn cuûa toång yeáu toá saûn xuaát cao (4,3%), vaø ñoùng goùp töông ñoái nhoû cuûa naêng suaát cuûa toång yeáu toá saûn xuaát vaøo toång taêng tröôûng (30%). Hollis Chenery et al. 10 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Baûng 2-2 Söï taêng tröôûng cuûa saûn löôïng, caùc nhaäp löôïng vaø toång naêng suaát nhaân toá saûn xuaát. (phaàn traêm). Toång naêng suaát nhaân Toång nhaäp löôïng toá saûn xuaát nhaân toá saûn xuaát ________________ ________________ Taêng Taêng Taêng Tyû phaàn tröôûng Toác ñoä Toác ñoä tröôûng tröôûng cuûa Tyû phaàn thu nhaäp Neàn Kinh Teá Naêm cuûa trò Taêng Tyû phaàn Taêng Tyû phaàn cuûa nhaäp nhaäp thu nhaäp nhaân giaù gia tröôûng tröôûng löôïng voán löôïng voán coâng Nguoàn taêng nhaân coâng (GV) (GA) (GF) (GX) (GL) (βK) (βL) Ñaõ phaùt trieån Belgium 1949-59 2.95 2.05 69.5 0.90 30.5 2.55 0.25 30.0 70.0 ECEb Canada 1947-60 5.20 3.50 32.5 1.70 67.6 6.80 1.10 42.0 58.0 CCJc 1960-73 5.10 1.80 35.3 3.30 64.7 4.90 2.00 44.9 55.1 CCJ Ñan Maïch 1950-62 3.51 1.64 46.7 1.87 53.3 3.84 1.21 25.0 75.0 Dd Phaùp 1950-60 4.90 2.90 59.5 2.00 40.4 4.70 0.30 38.2 61.8 CCJ 1960-73 5.90 3.00 50.8 2.90 49.2 6.30 0.40 41.7 58.3 CCJ Ñöùc 1950-60 8.20 3.60 56.8 4.70 43.0 6.90 1.60 36.7 63.3 CCJ 1960-73 5.40 3.00 55.6 2.40 44.4 7.00 -0.70 40.1 59.9 CCJ Italy 1952-60 6.00 3.80 62.7 2.30 37.5 3.30 1.60 40.5 59.5 CCJ 1960-73 4.80 3.10 64.6 1.60 35.4 5.40 -0.70 38.3 61.7 CCJ Nhaät Baûn 1960-73 10.90 4.50 41.3 6.40 58.7 11.50 2.70 41.5 58.5 CCJ Hoaø Lan 1951-60 5.00 2.30 46.5 2.70 53.6 4.00 1.40 47.0 53.0 CCJ 1960-73 5.60 2.60 46.4 3.00 53.6 6.60 0.30 42.9 57.1 Na Uy 1953-65 5.40 2.88 53.3 2.52 46.7 5.10 0.80 40.0 60.0 BBg Thuïy Ñieån 1949-59 3.40 2.50 73.5 0.90 26.5 2.00 0.50 30.0 70.0 ECE Anh quoác 1949-59 2.50 1.20 48.0 1.30 52.0 3.10 0.60 30.0 70.0 ECE 1960-73 3.80 2.10 55.3 1.70 44.7 4.60 0.00 38.7 61.3 CCJ Hoa Kyø 1947-60 3.70 1.40 37.5 2.30 62.9 4.00 1.40 39.3 60.7 CCJ 1960-73 4.30 1.30 30.2 3.00 69.8 4.00 2.20 41.4 58.6 CCJ Hollis Chenery et al. 11 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Trung bình 5.40 2.70 49.0 2.70 51.0 5.20 1.10 38.5 61.5 Ñang phaùt trieån Argentina 1950-60 3.30 1.05 31.8 2.25 68.2 2.65 1.10 - - El 1960-74 4.10 0.70 17.1 3.30 82.9 3.80 2.20 - - E Brazil 1950-60 6.80 3.65 53.7 3.15 46.3 3.10 2.80 - - E 1960-74 7.30 1.60 21.9 5.70 78.1 7.50 3.30 - - E Chile 1950-60 3.50 0.85 24.3 2.65 75.7 2.60 2.50 - - E 1960-74 4.40 1.20 27.3 3.20 72.7 4.20 1.90 - - E Columbia 1950-60 4.60 0.95 20.7 3.65 79.3 4.25 2.75 - - E 1960-74 5.60 2.10 37.5 3.50 62.5 3.90 2.80 - - E Ecuador 1950-62 4.72 2.18 46.2 2.54 53.8 2.82 3.41 38.0 62.0 Cog Greece 1951-65 6.90 2.39 34.5 4.52 65.5 7.10 2.80 40.0 60.0 BB Honduras 1930-62 4.52 1.40 31.0 3.12 69.0 3.65 2.93 26.0 74.0 Co HongKong 1955-60 8.25 2.40 29.1 5.85 70.9 4.68 6.63 40.0 60.0 Chh 1960-70 9.10 4.28 47.0 4.82 53.0 7.60 2.97 40.0 60.0 Ch Indiaa 1959/60 -78/79 6.24 -0.18 -2.9 6.42 102.9 4.77 1.65 52.5 47.5 Ahi Ireland 1953-65 4.70 2.00 42.6 2.70 57.4 4.20 1.70 40.0 60.0 BB Israel 1952-68 9.80 3.90 39.8 5.90 60.2 11.80 3.20 30.0 70.0 Aul 1960-65 11.00 3.40 30.9 7.60 69.1 13.10 5.00 30.0 70.0 Gk Haøn quoác 1955-60 4.22 2.00 47.4 2.22 52.6 2.18 2.25 40.0 60.0 Ch 1960-73 9.70 4.10 42.3 5.50 57.7 6.60 5.00 36.7 63.3 CCJ Mexico 1950-60 5.65 1.60 28.3 4.05 71.7 5.20 2.65 - - E 1960-74 5.60 2.10 37.5 3.50 62.5 3.90 2.80 - - E Peru 1950-60 4.50 -0.70 -15.6 5.20 115.6 7.65 2.70 - - E 1960-70 5.30 1.50 28.3 3.90 71.7 4.40 2.70 - - E Philippines 1947-65 5.75 2.50 43.5 3.25 56.5 - - - - Ll Singapore 1972-80 8.00 -0.009 -0.1 8.01 100.1 9.48 5.52 61.1 38.9 Tm Taây Ban Nha 1959-65 11.20 5.02 44.8 6.18 55.2 8.70 4.50 40.0 60.0 BB Ñaøi Loan 1955-60 5.24 3.12 59.5 2.12 40.5 2.67 1.75 40.0 60.0 Ch Thoå Nhó Kyø 1963-75 6.40 2.23 34.8 4.17 65.2 6.82 1.02 55.0 45.0 KTn Venezuela 1950-60 7.85 2.15 27.4 5.70 72.6 7.20 3.70 - - E 1960-74 5.10 0.60 11.8 4.40 88.2 4.50 3.30 - - E Trung bình 6.30 2.00 31.0 4.30 69.0 5.50 3.30 45.30 54.7 Hollis Chenery et al. 12 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Keá hoaïch hoaù Bulgaria 1953-65 12.50 3.30 26.4 9.20 73.6 11.60 7.60 40.0 60.0 BB Czechoslovakia 1953-65 7.00 2.74 39.1 4.26 60.9 6.60 2.70 40.0 60.0 BB Hungary 1953-65 6.50 1.78 27.4 4.72 72.6 7.30 3.00 40.0 60.0 BB Ba Lan 1961-65 6.60 2.20 33.3 4.40 66.7 6.50 3.00 40.0 60.0 BB Romania 1953-65 11.10 5.32 47.9 5.73 52.1 8.30 4.10 40.0 60.0 BB U.S.S.R. 1950-62 6.30 1.82 28.9 4.48 71.1 - - - - BO Yugoslavia 1953-63 11.80 4.78 40.5 7.02 59.5 7.50 6.70 40.0 60.0 BB Trung bình 8.20 2.50 35.0 5.70 65.0 8.00 4.50 40.0 60.0 _ Khoâng coù soá lieäu Ghi chuù : Taát caû caùc bieán ñöôïc ñònh nghóa trong caùc phöông trình 2-3 vaø 2-5. a. chæ cho cheá taïo i. Ahluwalia (1985) b. Uyû ban Kinh teá Chaâu AÂu (1964) j. Aukrust (1965) c. Christensen, Cummings, vaø Jorgenson (1980) k. Gaathon (1971) d. Denison (1967) l. Lampman (1967) e. Balassa vaø Bertrand (1970) m. Tsao (1980) f. Elias (1978) n. Krueger vaø Tuncer (1980) g. Correa (1970) o. Boretsky (1966) h. Chen (1977) Hollis Chenery et al. 13 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa noùi chung ñeàu gaàn vôùi caùc neàn kinh teá baùn coâng nghieäp hôn laø vôùi caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån. Caùc nghieân cöùu ñoái vôùi caùc neàn kinh teá naøy aùp duïng chæ cho khu vöïc cheá taïo, ôû ñoù caû taêng tröôûng saûn löôïng vaø nhaäp löôïng ñeàu cao hôn haún so vôùi caùc khu vöïc khaùc. Gioáng nhö caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån, caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa döïa nhieàu vaøo vieäc taêng caùc nhaäp löôïng yeáu toá saûn xuaát hôn laø vaøo vieäc taêng naêng suaát. 6 Söï toàn taïi cuûa 37 nghieân cöùu theo quoác gia naøy taïo ñieàu kieän cho phaân tích hoài qui veà caùc cheânh leäch trong caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa 3 nhoùm quoác gia. Vôùi muïc ñích naøy, phöông trình taêng tröôûng trung bình ñöôïc öôùc löôïng cho töøng nhoùm ñeå nghieân cöùu moái quan heä cuûa taêng tröôûng naêng suaát tôùi caùc thaønh phaàn khaùc trong phöông trình 2-2. Toâi cho pheùp khaû naêng laø taêng tröôûng naêng suaát coù theå bò taùc ñoäng bôûi möùc taêng tröôûng cuûa caùc yeáu toá nhaäp löôïng, bôûi taêng tröôûng saûn löôïng, hoaëc bôûi caùc khaùc bieät chöa ñöôïc ñònh roõ giöõa caùc nhoùm quoác gia. Moät ñieàu ñaõ ñöôïc coâng nhaän roäng raõi laø caùc thaønh töïu veà naêng suaát ít nhaát cuõng ñaõ phaàn naøo ñöôïc bieåu hieän döôùi daïng caùc boå sung cho döï tröõ voán hieän vaät hoaëc con ngöôøi. Phöông trình sau bieåu hieän khaû naêng naøy: GA = γO + γF GF Thay bieåu thöùc naøy cho naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå, GA, trong phöông trình 2-2a seõ ñöôïc phöông trình taêng tröôûng toång quaùt hôn: (2-4) GV = γO + (1 + γF ) GF Phöông trình hoài quy töông öùng coù daïng: (2-5) GV = αO + αF GF trong ñoù αF = 1 + γF vaø αO = γO (Caùc öôùc löôïng cuûa phöông trình 2-5 ñoái vôùi maãu toång theå ñoàng thôøi ñoái vôùi 3 nhoùm quoác gia ñöôïc trình baøy trong baûng 2-3 sau ñaây) Maëc duø phöông trình taêng tröôûng cho toaøn boä maãu chæ ra baèng chöùng veà söï bieåu hieän, giaù trò töông öùng cuûa heä soá bieåu hieän γF (0.12) laø khoâng khaùc 0 moät caùch coù yù nghóa. Haønh vi trung bình cuûa taát caû caùc nöôùc vì vaäy ñöôïc ñaëc tröng ñaày ñuû baèng 6 Do thieáu caùc öôùc löôïng veà tính co giaõn cuûa saûn phaåm theo nhaân coâng vaø voán, caùc taùc giaû cuûa vieäc öôùc löôïng ñoái vôùi neàn kinh teá keá hoaïch hoùa (Balassa vaø Bertrand 1970) söû duïng khoaûng töø 35 ñeán 55 phaàn traêm ñoái vôùi tæ phaàn voán. Söï dòch chuyeån trong tæ phaàn voán töø 40 ñeán 50%, ví duï, coù theå taêng phaàn ñoùng goùp cuûa caùc yeáu toá nhaäp löôïng trung bình töø 65 ñeán 70% taêng tröôûng coâng nghieäp. Hollis Chenery et al. 14 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc phöông trình 2-2a, vôùi giaù trò khoâng ñoåi cuûa taêng tröôûng naêng suaát toång yeáu toá saûn xuaát (γO) laø 2%. Böùc tranh naøy thay ñoåi moät caùch nhaän bieát ñöôïc khi maø maãu ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm. Heä soá bieåu hieän ñoái vôùi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån (0.35) laø hoaøn toaøn ôû möùc yù nghóa, nhöng hoài qui cuûa nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ ñöôïc thay ñoåi chuùt ít so vôùi hoài qui cuûa toaøn boä maãu. Hình 2-1. Moái lieân heä giöõa taêng tröôûng giaù trò ñaõ gia taêng vaø taêng tröôûng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng. Cuïm A (caùc neàn kinh teá Cuïm C 12 _ ñaõ phaùt trieån) Keá hoaïch hoaù Taêng tröôûng cuûa giaù trò thaëng dö (%) 11 _ 10 _ Caùc nöôùc ñang 9 _ phaùt trieån 8 _ 7 _ 6 _ Cuïm B (caùc neàn kinh teá ñang 5 _ phaùt trieån) 4 _ 3 _ 2 _ 1 1 2 3 4 5 6 7 8 Taêng tröôûng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng (%) Kyù hieäu: Caùc neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån Caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoaù Caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån Hoàng Koâng, Israel, Haøn Quoác, Taây Ban Nha, vaø Ñaøi Loan Vieäc giaûi thích caùc keát quaû naøy ñöôïc thöïc hieän deã daøng hôn neáu nhö caû 2 bieåu ñoà phaân taùn vaø caùc öôùc löôïng hoài qui cho moãi nöôùc ñeàu ñöôïc kieåm tra. Hình 2-1 cho thaáy döï lieäu haøm saûn xuaát doïc theo caùc ñöôøng hoài qui cuûa phöông trình 2-5. Hình 2-2, chính noù cho thaáy moái lieân heä giöõa yeáu toá nhaäp löôïng vaø taêng naêng suaát trong töøng neàn kinh teá ôû daïng töông öùng vôùi phöông trình 2-2a, veõ neân caùc ñöôøng toång taêng tröôûng khoâng ñoåi nhö laø toång cuûa GA vaø GF. Ñoà thò thöù 2 so saùnh caùc yeáu toá nhaäp löôïng vaø Hollis Chenery et al. 15 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå nhö caùc nguoàn goác taêng tröôûng trong 3 nhoùm quoác gia, trong khi hình 2-1 taäp trung tôùi moái quan heä giöõa nhaäp löôïng vaø saûn löôïng. 7 Hình 2-2 cho thaáy ña soá caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån phuø hôïp trong voøng caùc cuïm nhoû, A, ñöôïc xaùc ñònh bôûi taêng tröôûng töông ñoái thaáp cuûa yeáu toá saûn xuaát, vôùi naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå giaûi thích cho khoaûng 50 ñeán 70 toaøn boä taêng tröôûng. Nhaät Baûn laø moät tröôøng hôïp ngoaïi leä haøng ñaàu; nöôùc naøy khoâng chæ coù möùc ñoä taêng tröôûng trung bình gaáp ñoâi so vôùi moät nöôùc ñaõ phaùt trieån maø coøn coù keát quaû tæ leä cao hôn töø caùc yeáu toá nhaäp löôïng. 8 Caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong hình 2-2 chia thaønh 2 cuïm. Cuïm lôùn hôn, B, ñöôïc ñaëc tröng bôûi taêng tröôûng naêng suaát yeáu toá saûn xuaát toång theå töø 0.5% ñeán 2.0%. Cuïm nhoû hôn, C, ñöôïc taïo thaønh bôûi 5 neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaø Nhaät Baûn, vôùi toång taêng tröôûng GV bình quaân treân 10%. Söï thöïc thi naøy ñaõ ñöôïc ñaït tôùi baèng caùc yeáu toá nhaäp löôïng cao hôn vaø naêng suaát cao hôn cuûa yeáu toá saûn xuaát so vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñieån hình. Caùc moác cuûa caùc khaùc bieät giöõa cuïm B vaø C ñöôïc nghieân cöùu trong phaàn sau cuûa chöông naøy, noù kieåm ñònh caùc taùc ñoäng cuûa vieäc phaân boá laïi nguoàn voán nhö laø nguoàn goác cuûa taêng tröôûng. 7 Hình 2-2 boû qua caùc neàn kinh teá keá hoaïch hoùa cuûa AÁn ñoä vì döõ lieäu cuûa chuùng chæ haïn cheá ôû ngaønh coâng nghieäp. Taát caû caùc quan saùt töø baûng 2-2 ñeàu coù maët ôû hình 2-1, nhöng chæ coù quan saùt hieän taïi nhaát cho töøng nöôùc coù ôû hình 2-2. Trong moïi tröôøng hôïp tuy ít (Brazil vaø Haøn Quoác), quan saùt gaàn nhaát cho thaáy daáu hieän toát cuûa caùc nguyeân nhaân taêng tröôûng cuûa nöôùc naøy trong toaøn boä giai ñoaïn. 8 Nhaät Baûn phuø hôïp vôùi haøm saûn xuaát ñaõ ñöôïc öôùc löôïng cho nhoùm naøy nhöng vaãn coøn xa khoaûng caùc quan saùt khaùc, vì vaäy noù coù möùc yù nghóa nhoû. Hollis Chenery et al. 16 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Hình 2-2. Moái lieân heä giöõa taêng tröôûng naêng suaát cuûa yeáu toá saûn xuaát toång theå vaø taêng tröôûng yeáu toá nhaäp löôïng toång theå. Taêng tröôûng naêng suaát yeáu toá toång theå (%) Taêng tröôûng yeáu toá nhaäp löôïng toång theå (%) Ñeå tieáp tuïc phaân tích naøy sang moät böôùc keá tieáp, 9 quan saùt cho 5 neàn kinh teá ñang phaùt trieån trong cuïm C - Hoàng Koâng, Ixraen, Haøn Quoác, Taây Ban Nha, Ñaøi Loan - ñaõ ñöôïc coi nhö moät nhoùm taùch rieâng trong phaân tích hoài qui (ñöôïc bieåu hieän baèng 1 bieán giaûi cho töøng neàn kinh teá); keát quaû ñöôïc trình baøy ôû baûng 2-3. Caùc öôùc löôïng cho C gioáng vôùi caùc öôùc löôïng ñoái vôùi neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, nhö trong baûng 2-1, trong khi caùc öôùc löôïng ñoái vôùi B nguï yù raèng söï gia taêng cuûa yeáu toá nhaäp löôïng coù 1 taùc ñoäng nhoû hôn taùc ñoäng tæ leä leân taêng tröôûng. Caùc öôùc löôïng naøy cuõng uûng hoä cho giaû thuyeát cuûa Kaldor (1967) - Verdoorn (1949) raèng naêng suaát yeáu toá lao ñoäng toång theå laø moät haøm soá cuûa toaøn boä taêng tröôûng, tuy vaäy ñaõ ñöôïc ñaït tôùi 9 . Phöông trình hoài qui töông öùng laø : 9 Giaû thuyeát Kaldor - Verdorn ñaõ thöïc söï ñöôïc trình baøy döôùi daïng taêng tröôûng naêng suaát lao ñoäng. Hollis Chenery et al. 17 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc (2-6) GA = βo + βv Gv Caùc keát quaû cuûa öôùc löôïng phöông trình naøy ñoái vôùi maãu hieän taïi cuõng ñöôïc ñöa vaøo baûng 2-3. Maëc duø chuùng chæ ra söï keát hôïp yù nghóa giöõa gia taêng naêng suaát vaø taêng tröôûng toång theå trong töøng nhoùm, ñieàu ñoù khoâng cho thaáy nhieàu veà caùc yeáu toá coù quan heä nhaân quaû coù lieân quan (Hieäu löïc cuûa giaû thuyeát naøy ñaõ ñöôïc kieåm tra treân cô sôû cuûa phaàn trong Chöông 10). Baûng 2-3. Caùc öôùc löôïng cheùo giöõa caùc quoác gia veà taêng tröôûng vaø naêng suaát (%). Haøm saûn xuaát Naêng suaát vaø taêng tröôûng ____________________ ____________________ (GV=α0 + αF GFi (GA= β0 + βV GVi Phöông trình 2-5 ) Phöông trình 2-6) Nhoùm neàn kinh teá α0 αF R2 N β0 βV R2 Ñaõ phaùt trieån (cuïm A) 1.71 1.35 0.83 19 0.63 0.39 0.66 (0.41)b (0.15) (0.36) (0.07) Taát caû ñang phaùt trieån 1.76 1.07 0.59 31 -0.78 0.45 0.48 (0.76) (0.17) (0.57) (0.09) Ñang phaùt trieån (cuïm B) 2.74 0.68 22 0.28 0.21 0.61 (0.61) (0.14) (0.87) (0.15) Ñang phaùt trieån (cuïm C)a 2.49 1.23 9 1.07 0.30 (1.13) (0.23) (1.48) (0.20) Keá hoaïch hoaù 0.98 1.38 0.77 7 -0.53 0.42 0.68 (chæ coù coâng nghieäp) (1.79) (0.30) (1.18) (0.13) Taát caû caùc neàn kinh teá. 1.89 1.12 0.73 57 0.16 0.36 0.45 (0.40) (0.09) (0.36) (0.05) a. Caùc giaù trò ñöôïc tính baèng caùch söû duïng 1 bieán giaû cho caùc neàn kinh teá cuïm C. b. Caùc sai soá chuaån naèm trong ngoaëc. Nguoàn : Baûng 2-2. Caû hai taäp hôïp hoài qui ñeàu toâ ñaäm cho söï voâ hieäu quaû töông ñoái cuûa caùc quaù trình taêng tröôûng cuûa caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñieån hình trong cuïm B. Döôùi daïng caùc haøm saûn xuaát cuûa hình 2-1, moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån ñaïi dieän vôùi taêng tröôûng yeáu toá nhaäïp löôïng töông ñoái lôùn 5% coù theå kyø voïng toång taêng tröôûng khoaûng 6%, trong khi ñoù caùc hoài qui cho caùc neàn kinh teá phaùt trieån (cuïm A) tieân ñoaùn taêng tröôûng khoaûng 9%. Caùc chöông sau seõ so saùnh chi tieát 4 thaønh vieân cuûa cuïm C - Israen, Nhaät, Haøn Quoác, vaø Ñaøi Loan - vaø 3 thaønh vieân cuûa cuïm B - Columbia, Meâhico vaø Thoå Nhó Kyø - ñeå nhaän bieát moät soá nguoàn goác cuûa söï khaùc bieät naøy. Taêng tröôûng trong tình traïng maát caân baèng Hollis Chenery et al. 18 Bieân dòch: Baêng Taâm
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Kinh teá Phaùt trieån Chuyeån ñoåi cô caáu Nieân khoaù 2004-2005 Baøi ñoïc Taêng tröôûng trong tình traïng maát caân baèng laø moät ñaëc tröng cuûa heä thoáng kinh teá bieåu hieän caùc xuaát phaùt ñaùng keå töø caùc giaû ñònh cuûa thuyeát taân coå ñieån mieâu taû ôû treân. Thuyeát naøy rôi vaøo loaïi “thuyeát toát thöù hai”, ôû ñoù, do caùc lyù do khaùc nhau, giaûi phaùp toái öu (caân baèng) laø khoâng theå ñaït tôùi kinh nghieäm, caùc vaán ñeà chính laø ôû choã phaûi chaêng ngöôøi ta coù theå nhaän bieát ñöôïc taùc ñoäng cuûa traïng thaùi khoâng caân baèng trong caùc thò tröôøng yeáu toá hoaëc saûn phaåm vaø saùp nhaäp chuùng thaønh moät phaân tích veà taêng tröôûng vaø phaùt trieån. Caùc ñaëc tröng cuûa taêng tröôûng ñoái vôùi moät neàn kinh teá khoâng meàm deûo/cöùng nhaéc/ noùi chung laø ñoái laäp vôùi caùc ñaëc tröng theo thuyeát taân coå ñieån, thuyeát naøy ngaàm giaû ñònh raèng ñoä thay theá giöõa caû haøng hoùa vaø yeáu toá saûn xuaát laø cao. Ví duï, moät moâ hình coù heä soá coá ñònh seõ haàu nhö töï ñoäng taïo ra caùc thieáu huït voán vaø dö thöøa nhaân coâng trong moät neàn kinh teá ñang phaùt trieån maø ôû ñoù coù taêng tröôûng löïc löôïng lao ñoäng töông ñoái cao; song vaán ñeà naøy thöïc söï ñöôïc loaïi tröø bôûi caùc giaû ñònh cuûa thuyeát taân coå ñieån. Töông töï, söï taêng tröôûng thu nhaäp taïo neân söï phaùt trieån nhu caàu haøng coâng nghieäp nhanh hôn söï phaùt trieån tæ leä vaø taïo neân khuynh höôùng vöôït troäi xuaát khaåu ñoái vôùi nhaäp khaåu haøng coâng nghieäp. Caùc ñieàu chænh cô caáu qua môû roäng xuaát khaåu, thay theá haøng nhaäp khaåu, vaø caùc doøng voán naøo caàn ñeå duy trì caân baèng caùn caân thanh toaùn seõ laøm giaûm taêng tröôûng tröø tröôøng hôïp chuùng ñöôïc thöïc hieän moät caùch coù hieäu quaû. (Vaán ñeà naøy, ñaõ ñöôïc nghieân cöùu trong taøi lieäu ôû caùc moâ hình hai loã hoång, ñöôïc trình baøy chi tieát trong phaàn 2). Trong töøng boä phaän cuûa tình traïng maát caân baèng coù khaû naêng xaûy ra, söï thöïc thi thöïc söï cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån naèm ôû ñaâu ñoù giöõa caùc thaùi cöïc cuûa meàm deõo vaø khoâng meàm deõo ñöôïc giaû ñònh bôûi heä thoáng taân coå ñieån vaø nhaäp löôïng - xuaát löôïng töông öùng. Phaàn tieáp theo kieåm ñònh söï quan troïng cuûa caùc yeáu toá trong tình traïng maát caân baèng baèng caùch so saùnh caùc keát quaû nghieân cöùu thoáng keâ keát hôïp chuùng vôùi caùc keát quaû khoâng keát hôïp chuùng. Hollis Chenery et al. 19 Bieân dòch: Baêng Taâm