Công tác phát hiện sớm và phục hồi chức năng cho trẻ khiếm thị ở Bệnh viện Mắt Trung ương

CÔNG TÁC PHÁT HIỆN SỚM VÀ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG<br /> CHO TRẺ KHIẾM THỊ Ở BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG<br /> VŨ THỊ BÍCH THUỶ, NGUYỄN VĂN HUY<br /> <br /> Bệnh viện Mắt Trung ương<br /> <br /> khoa. Khiếm thị được xác định khi thị<br /> lực ở mắt tốt giảm dưới 6/18 (20/60 hoặc<br /> 3/10) cho đến 3/60 (20/400 hoặc 2,5/50)<br /> hoặc thị lực trên 6/18 nhưng thị trường<br /> thu hẹp dưới 100.<br /> <br /> I.<br /> <br /> KHÁI NIỆM VỀ KHIẾM THỊ<br /> Có nhiều khái niệm khác nhau về<br /> khiếm thị, tuy nhiên trong thăm khám<br /> sàng lọc trẻ em khiếm thị chúng tôi áp<br /> dụng khái niệm của Tổ chức Y tế Thế<br /> giới năm 1994 "Khiếm thị hay khiếm<br /> khuyết về chức năng thị giác là một giới<br /> hạn trầm trọng của chức năng thị giác<br /> gây ra do các bệnh mắc phải, di truyền,<br /> bẩm sinh hay do chấn thương mà không<br /> thể điều trị khỏi bằng các phương pháp<br /> điều chỉnh khúc xạ, nội khoa hoặc ngoại<br /> <br /> II. KHÁM SÀNG LỌC TRẺ<br /> KHIẾM THỊ<br /> Trên lâm sàng để khám phát hiện<br /> được trẻ thuộc diện khiếm thị chúng tôi<br /> dựa vào quy định của Tổ chức Y tế Thế<br /> giới năm 1992.<br /> <br /> Thị lực<br /> 6/6  6/18<br /> <br /> Phân loại<br /> Bình thường<br /> <br /> 3/60  < 6/18<br /> < 3/60<br /> <br /> Khiếm thị<br /> Mù<br /> <br /> Do vậy, chọn nhóm các trẻ có thị<br /> lực của mắt tốt dưới 6/18 hoặc thị lực<br /> trên 6/18 nhưng thị trường thu hẹp dưới<br /> 100 để tiến hành chu trình khám mắt.<br /> Sau khi đã khám xét toàn diện<br /> nhãn cầu và xem các phương pháp điều<br /> chỉnh kính, phẫu thuật hay nội khoa có<br /> thể cải thiện thị lực cho bệnh nhân hay<br /> không. Nếu thị lực không cải thiện với<br /> các phương pháp trên chúng tôi chuyển<br /> <br /> sang diện khiếm thị và thực hiện khám<br /> theo chu kỳ khám trẻ khiếm thị.<br /> III. QUI TRÌNH KHÁM KHIẾM<br /> THỊ<br /> 1.<br /> Tiếp xúc và giải thích cho trẻ và<br /> gia đình trẻ:<br /> Mục đích khám,<br /> Chu trình khám,<br /> Nhu cầu của trẻ và gia đình.<br /> <br /> 103<br /> <br /> 2.<br /> Quan sát ban đầu khi trẻ vào<br /> khám: tư thế đầu, khả năng đi lại, dáng<br /> đi.<br /> <br /> 1.<br /> Các phương pháp trợ thị:<br /> 1.1. Loại trợ thị quang học:<br /> Các loại trợ thị cho nhìn gần: kính<br /> gọng đeo mắt, kính lúp cầm tay, kính lúp<br /> có chân, loại phóng đại chiếu sáng có<br /> màn hình.<br /> Các loại trợ thị cho nhìn xa: kính<br /> viễn vọng.<br /> 1.2. Loại trợ thị phi quang học: như<br /> giảm khoảng cách nhìn, phóng đại vật<br /> tiêu, tăng tính tương phản, sử dụng khe<br /> đọc, giá đọc sách...<br /> <br /> 3.<br /> Khai thác tiền sử bệnh:<br /> Tiền sử bản thân: Các bệnh mắt và<br /> toàn thân trước đây, các phương pháp đã<br /> được điều trị, hiệu quả của các phương<br /> pháp.<br /> Đã được khám và chỉ định sử dụng<br /> trợ thị chưa, kết quả ra sao?<br /> Khó khăn đang gặp là gì: khó khi<br /> viết, khi đọc hay khi đi lại...<br /> Tiền sử gia đình có gì đặc biệt.<br /> <br /> 2.<br /> Các phương pháp hỗ trợ ngoài<br /> thị giác<br /> Hỗ trợ xúc giác.<br /> Hỗ trợ thính giác.<br /> Hướng dẫn trẻ một số kỹ năng sử<br /> dụng có hiệu quả phần thị lực còn lại:<br /> +<br /> Nhìn lệch tâm: hướng dẫn trẻ sử<br /> dụng vùng võng mạc ngoài trung tâm để<br /> có hình ảnh rõ nhất. Biện pháp này rất<br /> hữu ích đối với những trẻ có ám điểm<br /> trung tâm hoặc đa ám điểm.<br /> +<br /> Nhìn bao quát (Scanning): hướng<br /> dẫn trẻ chuyển động đầu và mắt từ điểm<br /> này đến điểm khác trong môi trường để<br /> đạt được thông tin về thị giác.<br /> +<br /> Nhìn lần theo (Tracing): hướng<br /> dẫn nhìn bao quát và xác định một đường<br /> thẳng mong muốn của môi trường sau đó<br /> định vị và lần theo đường này.<br /> +<br /> Phát hiện (Spotting): hướng dẫn trẻ<br /> nhìn bao quát để tìm mục tiêu mong<br /> muốn sau đó duy trì sự định thị vào mục<br /> tiêu trong một khoảng thời gian đủ dài để<br /> phát hiện ra mục tiêu.<br /> +<br /> Theo dõi (Tracking): hướng dẫn<br /> trẻ nhìn theo một mục tiêu chuyển động<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Khám mắt:<br /> Việc chẩn đoán chính xác bệnh về<br /> mắt cũng rất quan trọng để có thể tìm<br /> được nguyên nhân khiếm thị. Do vậy,<br /> yêu cầu phải khám mắt toàn diện và đánh<br /> giá hàng loạt các xét nghiệm chức năng.<br /> Đo thị lực nhìn xa, nhìn gần.<br /> Đo khúc xạ.<br /> Khám vận nhãn, đo độ lác, đo biên<br /> độ điều tiết, điểm cận qui tụ.<br /> Khám thị giác hai mắt.<br /> Đánh giá mức độ tương phản.<br /> Đo thị trường.<br /> IV. CHU TRÌNH HỒI PHỤC<br /> CHỨC NĂNG CHO TRẺ KHIẾM<br /> THỊ<br /> Để đạt kết quả tối ưu trong việc<br /> phục hồi chức năng cho trẻ khiếm thị yêu<br /> cầu phải có sự phối hợp giữa bệnh viện,<br /> gia đình và nhà trường.<br /> Nhiều biện pháp cần được áp dụng<br /> để phục hồi chức năng cho nhóm trẻ<br /> khiếm thị.<br /> <br /> 104<br /> <br /> dựa theo chuyển động của đầu, mắt hoặc<br /> cả hai.<br /> +<br /> Thị giác đóng (Visual Closure):<br /> hướng dẫn khả năng dự đoán hoặc nhận<br /> biết được toàn bộ đối tượng, bức tranh<br /> hoặc những điều tương tự khi chỉ có một<br /> phần của đối tượng được tìm thấy.<br /> Cải thiện môi trường sống tạo môi<br /> trường quen thuộc và gần gũi với bệnh<br /> nhân.<br /> <br /> Chia sẻ động viên an ủi và sử dụng<br /> liệu pháp tâm lý giúp trẻ hoà nhập tốt với<br /> cộng đồng.<br /> Cuối cùng người làm công tác<br /> khiếm thị cần có lời khuyên thích hợp<br /> đối với bệnh nhân, gia đình bệnh nhân và<br /> hẹn tái khám định kỳ. Bên cạnh đó cần<br /> có sự phối hợp chặt chẽ với gia đình và<br /> nhà trường để công tác phát hiện và phục<br /> hồi chức năng cho trẻ khiếm thị thực sự<br /> có hiệu quả. ………………………..<br /> <br /> 105<br /> <br />