Công tác tự kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật ở xã, thị trấn

CÔNG TÁC TỰ KIỂM TRA, RÀ SOÁT, HỆ THỐNG HÓA<br /> VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Ở XÃ, THỊ TRẤN<br /> <br /> <br /> I. CÔNG TÁC TỰ KIỂM TRA VÀ XỬ LÝ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP<br /> LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ<br /> 1. Khái niệm tự kiểm tra văn bản<br /> Tự kiểm tra là một trong hai phương thức kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật<br /> (gồm tự kiểm tra và kiểm tra theo thẩm quyền) được quy định tại Nghị định số<br /> 40/2010/NĐ-CP ngày 12 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ về kiểm tra và xử lý văn<br /> bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn tại Thông tư số 20/2010/TT-BTP ngày 30<br /> tháng 11 năm 2010 của Bộ Tư pháp Quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị<br /> định số 40/2010/NĐ-CP ngày 12 thỏng 4 năm 2010 của Chính phủ về kiểm tra và xử<br /> lý văn bản quy phạm pháp luật (Sau đây gọi tắt là Nghị định 40/2010/NĐ-CP và<br /> Thông tư 20/2010/TT-BTP).<br /> Tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã là hoạt động<br /> kiểm tra do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện đối với văn bản<br /> quy phạm pháp luật do chính mình ban hành nhằm phát hiện những nội dung trái pháp<br /> luật của văn bản để kịp thời đ́ ình chỉ việc thi hành, sửa đổi, hủy bỏ hoặc bãi bỏ văn<br /> bản, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng<br /> thời xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có thẩm quyền trong việc ban hành<br /> văn bản trái pháp luật.<br /> 2. Văn bản được thực hiện tự kiểm tra<br /> Đối với chính quyền cấp xã, những văn bản được thực hiện tự kiểm tra gồm:<br /> - Nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã, quyết định, chỉ thị quy phạm pháp luật<br /> của Ủy ban nhân dân xã;<br /> - Văn bản có chứa quy phạm pháp luật nhưng không được ban hành bằng hình<br /> thức nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã hoặc hình thức quyết định, chỉ thị của Ủy<br /> ban nhân dân xã (như các công văn, thông báo,... của Ủy ban nhân dân cấp xã) có<br /> chứa quy phạm pháp luật;<br /> - Văn bản có chứa quy phạm pháp luật nhưng không do Hội đồng nhân dân, Ủy<br /> ban nhân dân xã ban hành: như các quyết định của Thường trực HĐND xã, Chủ tịch<br /> UBND xã; các công văn, thông báo, kế hoạch, đề án,.... của Thường trực HĐND, Ủy<br /> ban nhân, Chủ tịch UBND cấp xã; hoặc văn bản có thể thức và nội dung như văn bản<br /> quy phạm pháp luật do người không có thẩm quyền tại cấp xã ban hành<br /> 3. Thẩm quyền tự kiểm tra<br /> Công chức Tư pháp - Hộ tịch giúp Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã<br /> tổ chức thực hiện tự kiểm tra nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã và quyết định,<br /> chỉ thị của Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành.<br />  Tùy theo tính chất, phạm vi, yêu cầu quản lý và số lượng văn bản được ban hành<br /> của từng cơ quan, việc tự kiểm tra văn bản có thể được giao công chức Tư pháp – Hộ<br /> tịch trực tiếp thực hiện hoặc phân công cho các đơn vị thuộc Ủy ban nhân dân thực<br /> hiện theo lĩnh vực được giao phụ trách với điều kiện bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ và<br /> phát huy vai trò làm đầu mối của công chức Tư pháp - Hộ tịch trong việc xây dựng kế<br /> hoạch, đôn đốc theo dõi công tác tự kiểm tra, tổng hợp và báo cáo kết quả tự kiểm tra<br /> với các cơ quan có thẩm quyền (Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp,<br /> Phòng Tư pháp).<br /> 4. Căn cứ tiến hành hoạt động tự kiểm tra<br /> Theo Khoản 1 Điều 11 Nghị định 40/2010/NĐ-CP, trách nhiệm tự kiểm tra văn<br /> bản được quy định: Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp phải tự kiểm tra<br /> văn bản do mình ban hành ngay sau khi văn bản được ban hành, khi nhận được thông<br /> báo của cơ quan, người có thẩm quyền kiểm tra văn bản hoặc yêu cầu, kiến nghị của<br /> cơ quan, tổ chức, cá nhân và các phương tiện thông tin đại chúng.<br /> Hoạt động tự kiểm tra được thực hiện khi:<br /> - Ban hành văn bản mới: trong thời hạn chậm nhất là 3 ngày, kể từ ngày ban<br /> hành văn bản, văn phòng Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân xã chuyển văn bản đó<br /> đến công chức Tư pháp - Hộ tịch để tổ chức tự kiểm tra;<br /> - Nhận được yêu cầu, kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân và các phương tiện<br /> thông tin đại chúng về văn bản do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân mình ban<br /> hành có nội dung trái pháp luật: ngay khi nhận được yêu cầu hoặc kiến nghị của cơ<br /> quan, tổ chức, cá nhân, hoặc thông tin của các phương tiện thông tin đại chúng về văn<br /> bản có nội dung trái pháp luật do mình ban hành, công chức Tư pháp - Hộ tịch tổ chức<br /> kiểm tra văn bản này;<br /> - Có thông báo của cơ quan, người có thẩm quyền kiểm tra văn bản về văn bản<br /> do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân mình ban hành có nội dung trái pháp luật: về<br /> cơ bản, đây cũng là một trong những trường hợp tự kiểm tra theo yêu cầu của cơ quan<br /> (trường hợp trên), tuy nhiên trường hợp này chỉ xảy ra khi Phòng Tư pháp đó thực<br /> hiện kiểm tra theo thẩm quyền và phát hiện văn bản do chính quyền cấp xã ban hành<br /> có nội dung trái pháp luật và gửi thông báo để công chức Tư pháp – Hộ tịch thực hiện<br /> tự kiểm tra và xử lý theo thẩm quyền;<br /> - Tình hình kinh tế - xã hội thay đổi làm cho văn bản do Hội đồng nhân dân, Ủy<br /> ban nhân dân xã đó ban hành trước đó không còn phù hợp hoặc khi cơ quan nhà nước<br /> cấp trên ban hành văn bản mới làm cho nội dung văn bản do Hội đồng nhân dân, Ủy<br /> ban nhân dân cấp xã đó ban hành không còn phù hợp.<br /> 5. Nội dung tự kiểm tra văn bản<br /> Tự kiểm tra văn bản gồm 5 nội dung, cụ thể là:<br /> Thứ nhất, căn cứ pháp lý làm cơ sở ban hành văn bản quy phạm pháp luật: là<br /> văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên đang có hiệu lực tại thời<br /> điểm ban hành văn bản đó, bao gồm: văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà<br /> nước cấp trên có thẩm quyền quy định về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan ban hành<br /> văn bản và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên có thẩm quyền<br /> quy định về vấn đề thuộc đối tượng, phạm vi điều chỉnh của văn bản (có thể có một<br /> hoặc nhiều văn bản quy định về nội dung này).<br /> Đối với văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã, căn cứ pháp lý ban hành có thể<br /> gồm: Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, Luật Ban hành văn bản<br /> quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các văn bản luật,<br /> nghị định, quyết định, thông tư của các cơ quan nhà nước ở cấp trên, quyết định, chỉ<br /> thị của Ủy ban nhân dân cấp trên, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp trên và của<br /> Hội đồng nhân dân xã (đối với văn bản do Ủy ban nhân dân xã ban hành) quy định nội<br /> dung vấn đề mà văn bản điều chỉnh. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, cơ quan ban<br /> hành văn bản không sử dụng căn cứ pháp lý là Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp<br /> luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân vì căn cứ về thẩm quyền ban hành văn<br /> bản đó được quy định trong Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.<br /> Ví dụ: UBND xã B ban hành Quyết định số 01/2006/QĐ-UBND về Chương<br /> trình phát triển kinh tế - xã hội của xã B đến năm 2010. Trong phần căn cứ ban hành<br /> văn bản, Quyết định số 01 viết như sau:<br /> …<br /> UỶ BAN NHÂN DÂN XÃ B<br /> - Căn cứ Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân;<br /> - Căn cứ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và<br /> Uỷ ban nhân dân;<br /> - Căn cứ ý kiến chỉ đạo của UBND huyện A tại Công văn số 01/CV ngày 14<br /> tháng 02 năm 2006 về việc xây dựng Chương trình phát triển kinh tế - xã hội đến năm<br /> 2010;<br /> - Căn cứ vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XV xã H”.<br /> QUYẾT ĐỊNH:<br /> ……………………….<br /> Khi tiến hành tự kiểm tra văn bản này, công chức Tư pháp – Hộ tịch lưu ý rằng,<br /> việc UBND xã đã bám sát tinh thần chỉ đạo của UBND huyện và Nghị quyết Đại hội<br /> Đảng bộ để cụ thể hóa thành Chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương<br /> là việc làm đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật thì căn cứ pháp<br /> lý để ban hành văn bản QPPL phải là văn bản QPPL của cơ quan nhà nước cấp<br /> trên đang có hiệu lực. Tại Quyết định số 01, thì căn cứ thứ ba (Công văn của UBND<br /> huyện) và căn cứ thứ tư (Nghị quyết Đại hội Đảng bộ) không phải là văn bản QPPL,<br /> do đó không thể sử dụng để làm căn cứ pháp lý ban hành văn bản QPPL.<br /> Thứ hai, văn bản quy phạm pháp luật được ban hành đúng thẩm quyền về hình<br /> thức và thẩm quyền về nội dung.<br /> Thẩm quyền về hình thức được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm<br /> pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Luật Tổ chức Hội đồng nhân<br /> dân và Ủy ban nhân dân. Theo đó, Hội đồng nhân dân có thẩm quyền ban hành Nghị<br /> quyết, Ủy ban nhân dân được ban hành văn bản quy phạm pháp luật với hình thức<br /> Quyết định và Chỉ thị.<br /> Thẩm quyền về nội dung là thẩm quyền quản lý nhà nước của Hội đồng nhân<br /> dân, Ủy ban nhân dân cấp xã. Thẩm quyền này được xác định rõ trong Luật Ban hành<br /> văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân (từ Điều 18 đến<br /> Điều 20) và các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành.<br /> Ví dụ: Trong những năm qua, để lưu thông ở nông thôn được thuận lợi, nhiều<br /> địa phương có chương trình “bê tông hóa” các tuyến đường liên thôn, trong đó, kinh<br /> phí thường do nhân dân đóng góp và một phần được nhà nước hỗ trợ. Xã X cũng<br /> hưởng ứng chủ trương này và nhiều tuyến đường liên thôn đó được xây dựng.<br /> Do xã X nằm gần trung tâm huyện, là cầu nối giữa huyện với một số xã trong<br /> vùng, lưu lượng phương tiện giao thông vận tải đi qua xã X là rất lớn. Để có kinh phí<br /> sửa chửa đường, UBND xã X đó cho lắp ở mỗi đường liên thôn một chắn Barie và<br /> đưa ra quy định “Thu 5.000 đồng/lượt đối với xe con; thu 10.000 đồng/lượt đối với<br /> các loại ôtô khác”.<br /> Hiện nay việc lắp đặt các Barie để thu tiền các xe trọng tải lớn khi đi qua các con<br /> đường ở nông thôn còn khá phổ biến, tuy nhiên, việc UBND xã X đặt ra quy định như<br /> trên có đúng với pháp luật không?<br /> Tại Điều 5 Nghị định số 57/2002/NĐ-CP ngày 03 thỏng 6 năm 2002 của Chính<br /> phủ quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Phí và Lệ phí và Nghị định số 24/2006/NĐ-<br /> CP ngày 06 tháng 3 năm 2006 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của<br /> Nghị định số 57/2002/NĐ-CP nêu trên thì thẩm quyền quy định đối với phí như sau:<br /> “Chính phủ quy định đối với một số phí quan trọng, có số thu lớn, liên quan đến<br /> nhiều chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước. Trong từng loại phí do Chính phủ quy<br /> định, Chính phủ có thể ủy quyền cho Bộ, cơ quan ngang Bộ quy định mức thu đối với<br /> từng trường hợp cụ thể cho phù hợp với tình hình thực tế.<br /> Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là<br /> cấp tỉnh) quy định đối với một số khoản phí về quản lý đất đai, tài nguyên thiên nhiên;<br /> một số khoản phí gắn với chức năng quản lý hành chính nhà nước của chính quyền<br /> địa phương.<br /> Bộ Tài chính quy định đối với các khoản phí còn lại để áp dụng thống nhất trong<br /> cả nước”.<br /> Như vậy, với quy định trên thì thẩm quyền quy định đối với phí (quy định mức<br /> thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng đối với từng phí) thuộc về Chính phủ, Bộ Tài<br /> chính hoặc Hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với từng trường hợp cụ thể.<br /> Do đó, việc UBDN xã X ban hành Quyết định quy định về mức phí đối với ôtô<br /> qua lại các đường liên thôn là trái thẩm quyền về nội dung. Do đó, khi tiến hành tự<br /> kiểm tra và phát hiện văn bản này, công chức Tư pháp – Hộ tịch có trách nhiệm báo<br /> cáo UBND để tiến hành hủy bỏ Quyết định theo quy định của pháp luật.<br />  Thứ ba, nội dung văn bản được kiểm tra phải phù hợp với quy định của pháp<br /> luật hiện hành.<br /> Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã phải phù hợp với văn bản của các cơ<br /> quan nhà nước ở trung ương, gồm: Hiến pháp, nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh,<br /> nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội; lệnh, quyết định của Chủ tịch nước; nghị<br /> quyết, nghị định của Chính phủ; quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; quyết<br /> định, chỉ thị, thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và phù hợp với<br /> văn bản của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp trên.<br /> Quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân cấp xã ngoài việc phải phù hợp với văn<br /> bản của cơ quan nhà nước ở trung ương và văn bản của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban<br /> nhân dân cấp trên còn phải phù hợp với Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp.<br /> Ngoài ra, văn bản được kiểm tra còn phải phù hợp với các điều ước quốc tế mà<br /> Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc gia nhập.<br /> Ví dụ: Trước nạn chặt phá rừng diễn ra ngày càng nhiều và phức tạp trong khi<br /> lực lượng Kiểm lâm đóng trên địa bàn lại ít nên không thể kiểm soát nổi. Trước tình<br /> hình này, năm 2006 xã D đó tiến hành chia những khu đất trống cho các hộ dân tiến<br /> hành trồng mới và bảo vệ rừng, đồng thời, ban hành Chỉ thị về tăng cường công tác<br /> bảo vệ rừng trên địa bàn xã D, Chỉ thị nêu rõ: “ Nếu chủ rừng nào bắt được người<br /> khai thác gỗ trái phép với khối lượng dưới 1m3 thỡ được phạt đến 300.000 đồng, nếu<br /> bắt được người khai thác gỗ trái phép với khối lượng trên 1m3 thỡ dẫn giải về trụ sở<br /> Uỷ ban nhân dân xã để giải quyết”.<br /> Thẩm quyền quy định hành vi vi phạm hành chính và chế độ áp dụng các biện<br /> pháp xử lý hành chính khác được quy định tại Điều 2 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành<br /> chính như sau: Chính phủ quy định hành vi vi phạm hành chính, hình thức xử phạt,<br /> biện pháp khắc phục hậu quả đối với từng hành vi vi phạm hành chính trong các lĩnh<br /> vực quản lý nhà nước; quy định chế độ áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị<br /> trấn, đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục, đưa vào cơ sở chữa bệnh,<br /> quản chế hành chính”. Như vậy, theo quy định trên thì thẩm quyền quy định về hành<br /> vi vi phạm hành chính và hình thức xử lý thuộc về Chính phủ, UBND cấp xã không<br /> có thẩm quyền quy định, dó đó, Chỉ thị trên của UBND xã D là trái thẩm quyền.<br /> Mặt khác, theo quy định tại Chương III, Nghị định số 159/2007/NĐ-CP ngày 30<br /> tháng 10 năm 2007 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ<br /> rừng và quản lý lâm sản thì chỉ có Kiểm lâm viên, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm, Hạt<br /> trưởng Hạt Kiểm lâm, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm, Cục trưởng Cục Kiểm lâm<br /> và Chủ tịch UBND các cấp mới có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh<br /> vực quản lý, bảo vệ rừng theo các mức phạt tương ứng khác nhau. Nghị định số<br /> 159/2007/NĐ-CP không giao cho chủ rừng thẩm quyền xử phạt khi phát hiện những<br /> vi phạm đối với khu rừng do mình quản lý. Do đó, xét về nội dung, Chỉ thị của UBND<br /> xã D về tăng cường công tác bảo vệ rừng trên địa bàn xã cho phép chủ rừng được phạt<br /> đến 300.000 đồng là trái với quy định của pháp luật.<br />  Từ những phân tích nêu trên thì rõ ràng Chỉ thị của UBND xã D là vừa trái thẩm<br /> quyền về nội dung, vừa có nội dung trái với quy định của pháp luật. Vì vậy, khi tự<br /> kiểm tra và phát hiện văn bản này thì công chức Tư pháp – Hộ tịch phải báo cáo với<br /> UBND để tiến hành hủy bỏ theo quy định của pháp luật.<br /> Thứ tư, văn bản được kiểm tra phải được trình bày đúng thể thức và kỹ thuật,<br /> bao gồm các nội dung: tiêu đề (tiêu ngữ, quốc hiệu); tên cơ quan, tổ chức ban hành; số<br /> và ký hiệu của văn bản (ghi năm ban hành ở giữa số và ký hiệu); địa danh, ngày,<br /> tháng, năm ban hành; tên loại văn bản và trích yếu nội dung của văn bản; nội dung<br /> văn bản; viết đúng chính tả, ngữ pháp tiếng Việt và văn phong pháp luật; nơi nhận;<br /> chức vụ, họ tên và chữ ký của người có thẩm quyền; đóng dấu của cơ quan, tổ chức<br /> (kể cả các dấu chỉ mức độ mật, dấu chỉ mức độ khẩn, dấu chỉ “tài liệu họp”, “họp<br /> xong phải thu hồi”...) và đúng cách trình bày. Các yêu cầu về thể thức và kỹ thuật<br /> trình bày cho từng loại văn bản được quy định tại Thông tư số 01/2011/TT-BNV ngày<br /> 19 tháng 01 năm 2011 của Bộ Nội vụ hướng dẫn về thể thức và kỹ thuật trình bày văn<br /> bản hành chính.<br /> Thứ năm, văn bản được kiểm tra phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp<br /> luật về thủ tục xây dựng, ban hành và công bố văn bản: được quy định Luật Ban hành<br /> văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân<br /> 6. Thủ tục, trình tự thực hiện tự kiểm tra văn bản<br /> Sau khi nhận được văn bản để kiểm tra (hoặc thông báo của cơ quan có thẩm<br /> quyền, thông tin của các cơ quan, cá nhân) công chức Tư pháp – Hộ tịch xã có trách<br /> nhiệm tổ chức tự kiểm tra:<br /> - Công chức Tư pháp - Hộ tịch vào sổ theo dõi văn bản kiểm tra;<br /> - Công chức Tư pháp - Hộ tịch trực tiếp thực hiện tự kiểm tra văn bản có trách<br /> nhiệm đối chiếu tỉ mỉ, thận trọng nội dung của văn bản được kiểm tra với nội dung<br /> của văn bản làm căn cứ pháp lý để xem xét, kết luận về tính hợp pháp của văn bản<br /> được kiểm tra theo sau nội dung của tự kiểm tra.<br /> Nếu văn bản thỏa mãn tất cả các yêu cầu trên (nghĩa là toàn bộ nội dung và hình<br /> thức văn bản đều đáp ứng được yêu cầu hợp pháp, hợp lý, đáp ứng được yêu cầu quản<br /> lý nhà nước tại địa phương) thì kết luận văn bản này không trái pháp luật, người kiểm<br /> tra sẽ ký vào góc trên bên phải của văn bản mà mình đó kiểm tra để xác nhận việc<br /> kiểm tra, đồng thời lập danh mục các văn bản đó được kiểm tra (trường hợp kiểm tra<br /> nhiều văn bản).<br /> Trường hợp kết thúc quá trình tự kiểm tra phát hiện văn bản kiểm tra có dấu hiệu<br /> trái pháp luật, công chức Tư pháp - Hộ tịch phải lập Phiếu tự kiểm tra văn bản. Phiếu<br /> tự kiểm tra văn bản có các nội dung chủ yếu sau đây: Tên người kiểm tra văn bản; tên<br /> văn bản được kiểm tra và tên văn bản làm cơ sở pháp lý để kiểm tra; nội dung trái<br /> pháp luật (hoặc không còn phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội) và yêu cầu quản lý<br /> nhà nước của văn bản được kiểm tra; ý kiến của người kiểm tra về nội dung trái pháp<br /> luật (hoặc không phù hợp) của văn bản được kiểm tra; hướng xử lý nội dung trái pháp<br /> luật (hoặc không phù hợp) đó của văn bản.<br />  Nội dung quan trọng nhất của Phiếu tự kiểm tra là ý kiến của người kiểm tra về<br /> nội dung trái pháp luật của văn bản. Ở mục này, người kiểm tra không thể chỉ dừng ở<br /> việc nêu ý kiến chung chung mà phải thông qua việc phân tích nội dung sai (hoặc<br /> không phù hợp) so với văn bản làm căn cứ đối chiếu để thấy được nguyên nhân sai<br /> trái, xác lập được định hướng ban đầu cho việc xây dựng một văn bản thay thế hoặc<br /> hướng khắc phục nội dung sai trái… Với phần bình luận này, cơ quan ban hành văn<br /> bản sẽ có một cơ sở quan trọng hoặc một kinh nghiệm trong việc xây dựng văn bản.<br /> Trên cơ sở văn bản đó kiểm tra, phiếu kiểm tra công chức Tư pháp – Hộ tịch<br /> tham mưu lãnh đạo UBND xã tổ chức thảo luận giữa đại diện các phòng, ban liên<br /> quan của Ủy ban nhân dân cấp xã để khẳng định nội dung trái pháp luật của văn bản<br /> và dự kiến hướng xử lý nội dung sai trái này, đồng thời, xây dựng báo cáo Chủ tịch<br /> Ủy ban nhân dân cấp xã về nội dung trái pháp luật và hướng xử lý nội dung đó. Các<br /> biện pháp xử lý có thể là: đình chỉ việc thi hành, sửa đổi, bói bỏ, hủy bỏ một phần<br /> hoặc toàn bộ văn bản.<br /> Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm báo cáo Ủy ban nhân dân về<br /> nội dung trái pháp luật của văn bản để Ủy ban nhân dân xử lý theo đúng quy định.<br /> Trường hợp văn bản trái pháp luật là nghị quyết Hội đồng nhân dân cấp xã, Chủ<br /> tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm báo cáo bằng văn bản với Hội đồng nhân<br /> dân để Hội đồng nhân dân kịp thời xử lý trong kỳ họp gần nhất.<br /> 7. Kết quả của hoạt động tự kiểm tra<br /> Kết quả của hoạt động tự kiểm tra là kết luận về tính hợp hiến, hợp pháp, tính<br /> khả thi của một văn bản quy phạm pháp luật. Trường hợp văn bản hợp hiến, hợp pháp,<br /> đáp ứng tình hình thực tế địa phương thì kết luận đó là văn bản tốt, tiếp tục thực hiện,<br /> ngược lại, khi phát hiện những nội dung trái pháp luật trong văn bản hoặc không có<br /> tính khả thi thì công chức Tư pháp – Hộ tịch cần đề nghị cơ quan có thẩm quyền (Ủy<br /> ban nhân dân hoặc Hội đồng nhân dân cấp xã) thực hiện xử lý bằng một trong các<br /> hình thức: hủy bỏ, bãi bỏ, sửa đổi, đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ văn<br /> bản nhằm tạo ra một hệ thống pháp luật thống nhất, hoàn thiện.<br /> Trường hợp hoạt động tự kiểm tra do nhận được thông báo của cơ quan có thẩm<br /> quyền hoặc theo thông tin của các cơ quan, cá nhân, tổ chức thì kết thúc quá trình<br /> kiểm tra, công chức Tư pháp – Hộ tịch cần có Báo cáo kết luận tính hợp hiến, hợp<br /> pháp, tính khả thi của văn bản và kết quả xử lý gửi tới các cơ quan, tổ chức, cá nhân<br /> này.<br /> Đồng thời, trên cơ sở kết quả tự kiểm tra văn bản theo từng lĩnh vực, công chức<br /> Tư pháp – Hộ tịch có thể kết luận về tình hình soạn thảo, ban hành văn bản quy phạm<br /> pháp luật của địa phương theo từng lĩnh vực đó và đưa ra kế hoạch để xây dựng, ban<br /> hành văn bản quy phạm pháp luật của địa phương trong thời gian tiếp theo.<br /> 8. Thẩm quyền xử lý văn bản trái pháp luật của chính quyền cấp xã<br /> - Hội đồng nhân dân cấp xã xử lý các văn bản của Hội đồng nhân dân trên cơ sở<br /> kết quả tự kiểm tra và đề nghị của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br />  - Uỷ ban nhân dân cấp xã xử lý các văn bản của Uỷ ban nhân dân trên cơ sở kết<br /> quả tự kiểm tra và đề nghị của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br /> - Các cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra cấp huyện cũng có thẩm quyền<br /> xử lý văn bản của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br /> Lưu ý: Trong thời gian giữa hai kỳ họp nếu Nghị quyết của Hội đồng nhân dân<br /> cấp xã trái pháp luật nhằm kịp thời đình chỉ việc thi hành tránh hậu quả xảy ra thì Chủ<br /> tịch HĐND, Chủ tịch UBND cấp xã có thể đề nghị Chủ tịch UBND cấp huyện quyết<br /> định đình chỉ thi hành và báo cáo HĐND cấp xã tại kỳ họp gần nhất để xử lý theo<br /> thẩm quyền.<br /> 9. Xử lý văn bản trái pháp luật của chính quyền cấp xă<br /> - Đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ văn bản trong trường hợp nội<br /> dung sai trái đó nếu chưa được sửa đổi, bãi bỏ, hủy bỏ kịp thời và nếu tiếp tục thực<br /> hiện thì có thể gây hậu quả nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước,<br /> quyền và lợi ích hợp pháp của công dân;<br /> - Sửa đổi trong trường hợp văn bản được ban hành đúng thẩm quyền nhưng<br /> có một phần nội dung không phù hợp với nội dung văn bản của cơ quan nhà nước<br /> cấp trên mới được ban hành hoặc không còn phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội<br /> và cần phải có quy định khác thay thế nội dung đó;<br /> - Bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ nội dung của văn bản trong trường hợp nội dung<br /> đó trái với nội dung của văn bản mới được ban hành là cơ sở pháp lý của văn bản<br /> được kiểm tra mà không thuộc trường hợp cần đề xuất sửa đổi;<br /> - Huỷ bỏ một phần hoặc toàn bộ nội dung của văn bản trong trường hợp toàn bộ<br /> hoặc một phần văn bản đó được ban hành trái thẩm quyền về hình thức, thẩm quyền<br /> về nội dung hoặc không phù hợp với quy định của pháp luật ngay từ thời điểm ban<br /> hành văn bản đó. Việc đề xuất hình thức hủy bỏ cũng được áp dụng đối với các văn<br /> bản được quy định tại Điều 24 của Nghị định số 40/2010/NĐ-CP.<br /> - Khi đề xuất hướng xử lý trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền đã ban<br /> hành văn bản trái pháp luật, người kiểm tra văn bản có thể đề xuất hình thức, mức độ<br /> xử lý theo quy định của pháp luật về trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm dân sự, trách<br /> nhiệm hình sự. Căn cứ vào nội dung trái pháp luật và mức độ thiệt hại trên thực tế do<br /> văn bản trái pháp luật gây ra theo quy định tại Điều 7, Điều 33, Điều 34 và các quy<br /> định khác của Nghị định số 40/2010/NĐ-CP.<br /> II. RÀ SOÁT, HỆ THỐNG HÓA VĂN BẢN<br /> 1. Khái niệm rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật của chính<br /> quyền cấp xã<br /> - Rà soát văn bản quy phạm pháp luật là việc soát, xét lại các văn bản quy phạm<br /> pháp luật đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành nhằm phát hiện những<br /> văn bản, những quy phạm trái pháp luật, chồng chéo, mâu thuẫn hoặc không còn phù<br /> hợp với tình hình phát triển của đất nước để xử lý bằng các hình thức thích hợp như<br /> sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi hành, đồng thời kiến nghị các<br /> cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản mới đề kịp thời điều chỉnh các quan<br /> hệ xã hội.<br /> - Hệ thống hóa văn bản là việc rà soát, xử lý các khiếm khuyết của văn bản và<br /> tập hợp sắp xếp những văn bản quy phạm pháp luật đó thành hệ thống pháp luật thống<br /> nhất theo những tiêu chí nhất định như cơ quan ban hành, thời gian ban hành, lĩnh<br /> vực điều chỉnh phù hợp về nội dung và hình thức theo yêu cầu định sẵn<br /> Chú ý: Cần phân biệt rõ giữa tập hợp hóa và hệ thống hóa. Tập hợp hóa mới chỉ<br /> dừng lại ở việc tập hợp văn bản theo một chuyên đề, một lĩnh vực, một thời gian, một<br /> không gian nhất định mà chưa xem xét chỉnh sửa về mặt nội dung. Hệ thống hoá là tập<br /> hợp văn bản được sắp xếp theo một tiêu chí nhất định trong đó đó loại bỏ những yếu<br /> tố mâu thuẫn, chồng chéo, trái pháp luật khỏi văn bản.<br /> 2. Đặc điểm của rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật<br /> Hoạt động rà soát văn bản quy phạm pháp luật có những đặc điểm cơ bản sau<br /> đây:<br /> - Rà soát văn bản quy phạm pháp luật là hoạt động thường xuyên của chính quyền<br /> cấp xã, trực tiếp phục vụ cho việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của<br /> mình bằng cách xem xét để loại bỏ những văn bản, những quy định lỗi thời, không phù<br /> hợp; sửa đổi, bổ sung những quy định hiện hành nhưng có khiếm khuyết và giữ lại các quy<br /> định còn phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương.<br /> - Hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật là hoạt động định kỳ hoặc đột xuất<br /> của chính quyền cấp xã nhằm tập hợp và khắc phục những khiếm khuyết của văn bản<br /> và tập hợp chúng thành một hệ thống thống nhất theo những tiêu chí nhất định (như<br /> lĩnh vực, cơ quan ban hành, thời gian ban hành,....).<br /> * Phân biệt hoạt động tự̣ kiểm tra và hoạt động rà soát:<br /> - Giống nhau: Hoạt động kiểm tra văn bản và hoạt động rà soát văn bản giống<br /> nhau ở chỗ cùng là hoạt động được tiến hành sau khi văn bản đã được ban hành (hoạt<br /> động "hậu kiểm") và đều nhằm mục đích phát hiện những quy định mâu thuẫn, trái<br /> pháp luật để kịp thời đình chỉ việc thi hành, sửa đổi, hủy bỏ hoặc bãi bỏ văn bản bảo<br /> đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật.<br /> - Khác nhau:<br /> + Thời điểm tiến hành: Nếu như tự kiểm tra được tiến hành sau 3 ngày kể từ<br /> ngày thông qua Văn bản QPPL thì rà soát được tiến hành khi có các sự kiện pháp lý:<br /> tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương đã thay đổi hoặc khi cơ quan nhà nước cấp trên<br /> ban hành văn bản mới làm cho nội dung văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng<br /> nhân dân, Ủy ban nhân dân không còn phù hợp;<br /> Nhận được thông tin, yêu cầu, kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân về văn<br /> bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân ban hành chứa nội<br /> dung có dấu hiệu trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo hoặc không còn phù hợp".<br /> Ví dụ: Khi Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành một văn bản, khi đó công chức Tư<br /> pháp - hộ tịch nhận được văn bản để làm nhiệm vụ tự kiểm tra, khi tự kiểm tra không<br /> phát hiện được những vi phạm của văn bản đó nhưng sau đó một thời gian khi văn bản<br /> của cấp trên thay đổi dẫn đến văn bản đó sai thì lúc này phát sinh hoạt động rà soát<br /> + Phạm vi : Nếu như tự kiểm tra kiểm tra văn bản của chính quyền cấp xã chỉ<br /> được tiến hành đối với những văn bản do HĐND, UBND cấp xã ban hành thì rà soát<br /> được tiến hành ở tất cả các văn bản có liên quan đến văn bản đang tiến hành rà soát<br /> Ví dụ: khi tiến hành rà soát văn bản QPPL trong lĩnh vực văn hóa, xã hội của xã<br /> thì Ban tư pháp không những xem xét văn bản của xã mình có trái pháp luật không, có<br /> mâu thuẫn chồng chéo không, có hợp lý không còn phải xem xét văn bản của cơ quan<br /> nhà nước cấp trên về lĩnh vực này nếu phát hiện có vấn đề thì kiến nghị cơ quan nhà<br /> nước có thẩm quyền xem xét xử lý.<br /> + Nội dung tiến hành: khi tiến hành hoạt động rà soát, Công chức Tư pháp - hộ<br /> tịch có thể xem xét tính hợp lý của các quy định trong văn bản hay tính hợp lý của<br /> toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của HĐND,UBND cấp xã. Đây là mục đích quan<br /> trọng của hoạt động rà soát.<br /> 3. Các nguyên tắc rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật<br /> Các nguyên tắc trong hoạt động rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp<br /> luật là những nguyên lý, những tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt nhằm tạo cho công tác<br /> này có cơ sở khoa học, có tính định hướng và đạt được các mục đích đề ra. Vì vậy,<br /> việc đảm bảo các nguyên tắc trong quá trình thực hiện rà soát, hệ thống hóa văn bản<br /> quy phạm pháp luật có một ý nghĩa và vai trò hết sức quan trọng cả về lý luận lẫn thực<br /> tiễn. Xuất phát từ bản chất của hệ thống pháp luật và các điều kiện cụ thể về kinh tế -<br /> xã hội của nước ta hiện nay, việc rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật<br /> phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau đây:<br /> - Bảo đảm tính thống nhất của các văn bản quy phạm pháp luật;<br /> - Không bỏ lọt văn bản quy phạm pháp luật trong quá trình rà soát, hệ thống hóa;<br /> - Bảo đảm sự phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước trong quá trình rà soát, văn<br /> bản quy phạm pháp luật.<br /> 4. Các hình thức rà soát<br /> - Rà soát thường xuyên:<br /> Rà soát thường xuyên là trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã:<br /> Điều 12 Nghị định số 91/2006/NĐ-CP ngày 06 tháng 9 năm 2006 của Chính Phủ<br /> quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật<br /> của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân đã quy định: "Văn bản quy phạm pháp luật<br /> của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân phải được thường xuyên rà soát để kịp thời<br /> xem xét, kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đình chỉ việc thi hành, sửa<br /> đổi, bổ sung, thay thế, huỷ bỏ hoặc bãi bỏ khi:<br /> + Tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương đã thay đổi hoặc khi cơ quan nhà nước<br /> cấp trên ban hành văn bản mới làm cho nội dung văn bản quy phạm pháp luật của Hội<br /> đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân không còn phù hợp;<br />  + Nhận được thông tin, yêu cầu, kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân về văn<br /> bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân ban hành chứa nội<br /> dung có dấu hiệu trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo hoặc không còn phù hợp".<br /> - Rà soát theo chuyên đề, lĩnh vực hoặc theo yêu cầu:<br /> Phụ thuộc vào mục đích và yêu cầu được đặt ra nhằm hoàn thiện hệ thống pháp<br /> luật trong một lĩnh vực, một chuyên đề, một không gian, một thời gian nhất định để<br /> phù hợp với tŕnh độ phát triển kinh tế - xă hội, thực hiện nhiệm vụ chính trị trong từng<br /> thời kỳ, từng giai đoạn phát triển đất nước. Tùy nhiệm vụ phải thực hiện hoặc theo sự<br /> chỉ đạo của các cơ quan nhà nước cấp trên, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ quyết<br /> định tiến hành rà soát, hệ thống hóa theo chuyên đề, lĩnh vực, thời gian, không gian.<br /> - Rà soát phục vụ hệ thống hóa:<br /> Điều 12 Nghị định số 91/2006/NĐ-CP ngày 06 tháng 9 năm 2006 của Chính phủ<br /> quy định chi tiế́t thi hành một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật<br /> của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân đã quy định: "Văn bản quy phạm pháp luật<br /> của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã được định kỳ hệ thống hóa phù hợp<br /> với yêu cầu quản lý nhà nước ở địa phương".<br /> 5. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong việc rà soát, hệ thống hóa<br /> văn bản<br /> - Trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc rà soát: Chủ tịch<br /> Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp<br /> luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành.<br /> - Trách nhiệm của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã:<br /> + Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã giúp Ủy ban nhân dân cấp xã rà soát văn<br /> bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp.<br /> + Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã khi tổ chức thực hiện việc rà soát văn bản<br /> quy phạm pháp luật, nếu phát hiện văn bản chứa nội dung có dấu hiệu trái pháp luật,<br /> mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp hoặc văn bản có những quy định cần được<br /> sửa đổi, bổ sung phải kịp thời báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp để kiến<br /> nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đình chỉ việc thi hành, sửa đổi, bổ sung,<br /> thay thế, huỷ bỏ hoặc bãi bỏ văn bản đó; định kỳ 6 (sáu) tháng một lần lập danh mục<br /> văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân đã hết hiệu lực<br /> thi hành để trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp.<br /> - Trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc xử lý kết quả rà<br /> soát:<br /> Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm:<br /> - Kịp thời xem xét, có ý kiến chỉ đạo xử lý kết quả rà soát văn bản quy phạm<br /> pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân khi nhận được báo cáo của cơ<br /> quan tư pháp cùng cấp;<br /> - Tổ chức niêm yết danh mục văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân<br /> dân, Ủy ban nhân dân cấp xã đã hết hiệu lực thi hành.<br />  6. Khái quát quy trình rà soát, hệ thống hóa văn bản của chính quyền cấp<br /> xã<br /> 6.1. Rà soát thường xuyên văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp<br /> xã<br /> 6.1.1. Thu thập, tập hợp văn bản quy phạm pháp luật<br /> - Nguồn thu thập và tập hợp văn bản quy phạm pháp luật:<br /> + Văn bản chính (văn bản gốc tức là văn bản có dấu và chữ ký của người có<br /> thẩm quyền):<br /> + Văn bản ở bộ phận văn thư-lưu trữ của chính quyền cấp xã<br /> + Bản gốc (bản chính) ở bộ phận lưu trữ của các cơ quan, tổ chức có liên quan<br /> đến việc thực hiện các văn bản đó;<br /> + Văn bản dùng để đối chiếu từ: Công báo, Phụ lục Công báo của Chính phủ,<br /> Công báo, Phụ lục Công báo của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đã đăng văn bản quy phạm<br /> pháp luật; Các văn bản lưu giữ ở Cơ sở dữ liệu Quốc gia về pháp luật, các đĩa CD do<br /> Văn phòng Quốc hội phát hành và danh mục văn bản quy phạm pháp luật từ năm<br /> 1945 đến thời điểm tiến hành rà soát. Các nguồn khác: Văn bản trong các ấn phẩm<br /> như Tập hệ thống hóa luật lệ của Bộ, ngành ở TW; văn bản dưới dạng ấn phẩm do các<br /> nhà xuất bản ấn hành; văn bản đăng trên các báo chí của Trung ương và địa phương…<br /> Chú ý : Khi thu thập văn bản cần tập hợp cả các văn bản mà xét về hình thức,<br /> không phải là văn bản quy phạm pháp luật, nhưng lại chứa đựng các quy phạm pháp<br /> luật do các cơ quan có thẩm quyền ban hành và thực tiễn được áp dụng như là các văn<br /> bản quy phạm pháp luật như Công văn, Thông báo...<br /> 6.1.2. Thực hiện các thao tác nghiệp vụ cụ thể trong rà soát, hệ thống hóa<br /> - Đọc, nghiên cứu văn bản:<br /> Cần đọc kỹ từng văn bản trong số các văn bản cần rà soát, hệ thống hóa theo thứ<br /> tự từ văn bản có giá trị pháp lý cao tới văn bản có giá trị pháp lý thấp; ghi vào phiếu<br /> xử lý từng văn bản về các số liệu, nội dung cơ bản của văn bản, ý kiến nhận xét sơ bộ<br /> để chuẩn bị cho việc đối chiếu, so sánh. Trong quá trình đọc, nghiên cứu văn bản cần<br /> tham khảo ý kiến của các chuyên gia, các ban ngành cùng cấp và đặc biệt là ý kiến của<br /> cơ quan chuyên môn cấp trên.<br /> - Đối chiếu, so sánh văn bản:<br /> Về hình thức văn bản, cần so sánh, đối chiếu văn bản đang xem xét với các điều<br /> của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các luật về tổ chức bộ máy Nhà<br /> nước... để xem văn bản đó có phù hợp về tên gọi pháp lý, phù hợp với thẩm quyền ban<br /> hành hay không.<br /> Về nội dung văn bản, đây là điểm quan trọng nhất và cũng là khó nhất trong cả<br /> quá trình rà soát, hệ thống hóa văn bản. Bởi vì yêu cầu đặt ra là cần phát hiện được<br /> những khiếm khuyết như: văn bản có trái pháp luật, chồng chéo, mâu thuẫn, sơ hở<br /> không. Muốn vậy phải tiến hành phân tích một cách tỉ mỉ, so sánh, đối chiếu từng quy<br /> phạm, từng văn bản với những quy định mới nhất, chuẩn mực nhất để xem xét hiệu lực<br /> của chúng. Cụ thể:<br /> + Xem xét tính hợp hiến, hợp pháp: Nội dung xem xét theo Điều 3 Nghị định số<br /> 40/2010/NĐ-CP của Chính phủ về kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật<br /> gồm: căn cứ pháp lý ban hành; thẩm quyền ban hành; sự phù hợp của nội dung văn<br /> bản với quy định của pháp luật; thể thức và kỹ thuật tŕnh bày; tŕnh tự, thủ tục xây<br /> dựng, ban hành, niêm yết, đưa tin văn bản.<br /> + Xem xét tính thống nhất, đồng bộ của văn bản: Cần xem xét toàn diện văn bản<br /> đó theo mối quan hệ dọc và quan hệ ngang trong hệ thống văn bản điều chỉnh lĩnh vực<br /> đó; xem xét hiệu lực của văn bản để phát hiện những chỗ không thống nhất.<br /> + Xem xét tính phù hợp với thực tiễn: Đó là xem xét sự phù hợp của các quy<br /> định trong văn bản với trình độ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Nếu quy định<br /> cao hơn so với thực tiễn thì rất khó thực hiện. Ngược lại, nếu quy định thấp hơn thì sẽ<br /> là một lực cản cho sự phát triển lĩnh vực đó.<br /> Ngoài ra, qua quá trình rà soát, hệ thống hóa phải phát hiện được những mối<br /> quan hệ xã hội cần được điều chỉnh bằng pháp luật, nhưng chưa có văn bản nào quy<br /> định, tức là phát hiện những "kẽ hở", "lỗ hổng" trong hệ thống pháp luật để đề nghị cơ<br /> quan có thẩm quyền sớm ban hành văn bản điều chỉnh.<br /> - Nhận biết các dạng khiếm khuyết của văn bản:<br /> + Văn bản trái pháp luật là các văn bản vi phạm một trong những nội dung quy<br /> định tại Nghị định số 40/2010/NĐ-CP ngày 12 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ về<br /> kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật.<br /> + Văn bản mâu thuẫn, chồng chéo tức là các văn bản của cùng chính quyền cấp<br /> xã ban hành quy định khác nhau về cùng một vấn đề hoặc một nhóm vấn đề, hoặc một<br /> quy định được nhắc đi nhắc lại ở nhiều văn bản.<br /> + Văn bản có quy định sơ hở là các văn bản ban hành đúng pháp luật nhưng giải<br /> quyết vấn đề không triệt để, nửa vời, có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau hoặc lạc<br /> hậu dẫn đến hiểu và áp dụng không thống nhất, dễ bị lợi dụng để làm trái pháp luật.<br /> + Các quy phạm pháp luật rải rác trong các văn bản được ban hành dưới hình<br /> thức không phải là văn bản quy phạm pháp luật.<br /> + Các vấn đề thực tiễn đòi hỏi phải có pháp luật luật điều chỉnh nhưng chưa có<br /> văn bản nào điều chỉnh.<br /> + Văn bản quy phạm pháp luật đó ban hành tuy không đúng thủ tục nhưng nội<br /> dung lại hợp hiến, hợp pháp.<br /> 6.1.3. Thẩm quyền xử lý văn bản rà soát<br /> - Hội đồng nhân dân cấp xã xử lý các văn bản của Hội đồng nhân dân trên cơ sở<br /> kết quả rà soát và đề nghị của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br /> - Ủy ban nhân dân cấp xã xử lý các văn bản của Uỷ ban nhân dân trên cơ sở kết<br /> quả rà soát và đề nghị của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br />  - Các cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra cấp huyện cũng có thẩm quyền<br /> xử lý văn bản của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã.<br /> Lưu ý: Trong thời gian giữa hai kỳ họp nếu Nghị quyết của Hội đồng nhân dân<br /> cấp xã trái pháp luật nhằm kịp thời đình chỉ việc thi hành tránh hậu quả xảy ra thì Chủ<br /> tịch HĐND, Chủ tịch UBND cấp xã có thể đề nghị Chủ tịch UBND cấp huyện quyết<br /> định đình chỉ thi hành và báo cáo HĐND xã tại kỳ họp gần nhất để xử lý theo thẩm<br /> quyền.<br /> 6.1.4. Xử lý kết quả rà soỏt văn bản quy phạm pháp luật<br /> - Văn bản trái pháp luật: Được xử lý tương tự như trong phần tự kiểm tra văn<br /> bản, bao gồm: Đình chỉ thi hành; sửa đổi, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ; huỷ bỏ một<br /> phần hoặc toàn bộ.<br /> - Văn bản mâu thuẫn, chồng chéo: Giải pháp xử lý là sửa đổi, bổ sung.<br /> - Văn bản quy định sơ hở: Giải pháp xử lý là bãi bỏ; sửa đổi, bổ sung.<br /> - Các quy phạm pháp luật rải rác trong các văn bản được ban hành dưới hình<br /> thức không phải là văn bản quy phạm: Giải pháp xử lý là hợp nhất các quy phạm đó<br /> theo lĩnh vực điều chỉnh vào một văn bản.<br /> - Các vấn đề thực tiễn đòi hỏi phải có pháp luật điều chỉnh nhưng chưa có văn<br /> bản nào điều chỉnh: Giải pháp xử lý là ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới để<br /> kịp thời điều chỉnh.<br /> - Văn bản quy phạm pháp luật đó ban hành tuy không đúng thủ tục nhưng nội<br /> dung lại hợp hiến, hợp pháp, nếu có lý do để giữ lại thỡ bãi bỏ và nội dung được đưa<br /> vào văn bản quy phạm pháp luật mới, sau đó hoàn tất thủ tục.<br /> Lưu ý́ : Nếu phần lớn các quy định trong văn bản quy phạm pháp luật có sự khiếm<br /> khuyết thì hủy bỏ, thay thế bằng văn bản quy phạm pháp luật khác. Nếu một bộ phận nhỏ<br /> trong văn bản quy phạm pháp luật bị khiếm khuyết thì sửa đổi, bổ sung.<br /> 6.2. Rà soát theo chuyên đề, lĩnh vực, thời gian hoặc rà soát phục vụ hệ thống<br /> hóa<br /> 6.2.1. Lập kế hoạch rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật<br /> Việc lập kế hoạch rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật tùy thuộc<br /> vào tính chất công việc: rà soát văn bản quy phạm pháp luật theo chuyên đề, lĩnh vực,<br /> thời gian nhất định hay rà soát phục vụ hệ thống hóa định kỳ. Riêng rà soát thường<br /> xuyên hoàn toàn không phải lập kế hoạch.<br /> Trách nhiệm lập kế hoạch: Công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã chủ trì phối hợp<br /> với công chức văn phòng - thống kê và một số cán bộ liên quan giúp Chủ tịch Ủy ban<br /> nhân dân cấp xã lập kế hoạch rà soát.<br /> Thông thường kế hoạch rà soát theo lĩnh vực hoặc rà soát phục vụ hệ thống hóa<br /> gồm các nội dung sau:<br /> - Mục đích và yêu cầu cụ thể của rà soát<br /> + Đánh giá một cách toàn diện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.<br />  + Lập và công bố danh mục văn bản quy phạm pháp luật.<br /> + Phát hiện, phân tích những vấn đề còn tồn tại trong việc soạn thảo, ban hành,<br /> công bố, niêm yết, lưu trữ… văn bản thuộc từng lĩnh vực<br /> - Nêu phạm vi và đối tượng rà soát, hệ thống hóa<br /> Cần xác định đối tượng rà soát, hệ thống hóa là tất cả các văn bản quy phạm<br /> pháp luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân cấp xã ban hành hay về lĩnh vực, nào<br /> (kinh tế, văn hóa, giáo dục, an ninh, quốc phòng…); được ban hành trong thời gian<br /> nào (quý, năm, 5 năm, 10 năm…).<br /> - Nêu các biện pháp bảo đảm thực hiện<br /> + Phổ biến chủ trương, nhiệm vụ rà soát văn bản quy phạm pháp luật đến các cá<br /> nhân có liên quan, trách nhiệm phối hợp của các cá nhân đó trong quá trình rà sóa văn<br /> bản quy phạm pháp luật.<br /> + Các biện pháp tổ chức thực hiện khác nếu thấy cần thiết.<br /> - Dự kiến lịch biểu và dự trù kinh phí thực hiện<br /> Sau khi xác định được mục đích, yêu cầu, phạm vi, đối tượng rà soát và các biện<br /> pháp tổ chức thực hiện, thì cần lên lịch biểu hoạt động và dự trù kinh phí sao cho phù<br /> hợp, tránh lãng phí nhưng phải đảm bảo đủ thời gian và kinh phí cần thiết để đạt được<br /> yêu cầu, mục đích đặt ra.<br /> 6.2.2. Thu thập, tập hợp và phân loại văn bản quy phạm pháp luật<br /> - Yêu cầu của việc thu thập và tập hợp văn bản quy phạm pháp luật:<br /> + Thu thập đúng những văn bản quy phạm pháp luật cần rà soát, hệ thống hóa;<br /> + Không để sót văn bản hoặc để sót quy phạm pháp luật trong từng văn bản;<br /> + Tập hợp các văn bản, các quy phạm pháp luật theo từng tiêu chí đã xác định;<br /> + Có sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ giữa người thu thập với người lưu trữ văn<br /> bản dưới sự chỉ đạo thống nhất của chính quyền cấp xã.<br /> - Nguồn thu thập: Công tác này tương tự như việc tập hợp văn bản trong rà soát<br /> thường xuyên.<br /> - Phân loại văn bản: Việc phân loại văn bản trong rà soát, hệ thống hóa phải dựa<br /> vào các tiêu chí sau:<br /> + Theo lĩnh vực (ngành) văn bản mà pháp luật điều chỉnh (còn gọi là phân loại<br /> theo chuyên đề);<br /> + Theo thứ bậc hiệu lực của văn bản ;<br /> + Theo trình tự thời gian ban hành;<br /> + Theo thứ tự ALFABET (a, b, c,...) trong bảng chữ cái tiếng Việt.<br /> 6.2.3. Thực hiện các thao tác nghiệp vụ cụ thể trong rà soát, hệ thống hóa<br /> Công tác này tương tự như các thao tác trong rà soát thường xuyên văn bản.<br /> 6.2.4. Xử lý kết quả rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật<br />  - Lập danh mục văn bản:<br /> Khi lập danh mục văn bản quy phạm pháp luật cần sắp xếp theo 4 tiêu chí đó nêu<br /> trên, trong đó cần chú ý đặc biệt đến việc phân loại văn bản quy phạm pháp luật theo<br /> lĩnh vực (chuyên đề).<br /> + Lập danh mục chung: Danh mục này bao gồm toàn bộ các văn bản quy phạm<br /> pháp luật được rà soát và cần sắp xếp theo 4 tiêu chí đó nêu trên, trong đó tiêu chí<br /> phân loại theo chuyên đề là cơ bản nhất.<br /> + Lập danh mục văn bản hết hiệu lực: Khi lập danh mục này cần kiểm tra kĩ kết<br /> quả đánh giá, xếp loại văn bản ở các bước trên đây.<br /> + Lập danh mục văn bản còn hiệu lực: Trong số các văn bản còn hiệu lực cần<br /> được sắp xếp, phân loại văn bản theo chuyên đề, lĩnh vực và theo thời gian. Cần phân<br /> biệt những văn bản còn hiệu lực toàn bộ và những văn bản còn hiệu lực từng phần.<br /> + Văn bản còn hiệu lực toàn bộ: Cần tập hợp văn bản theo từng nhóm lĩnh vực,<br /> không chia nhỏ quá vỡ có những văn bản quy định về nhiều vấn đề liên quan đến<br /> nhau.<br /> + Văn bản còn hiệu lực từng phần: Là những văn bản cần được sửa đổi, bổ sung.<br /> Những văn bản này cũng cần được sắp xếp theo chuyên đề.<br /> + Lập danh mục các văn bản cần huỷ bỏ, bãi bỏ: Các văn bản quy phạm pháp<br /> luật cần huỷ bỏ và cần bãi bỏ được lập thành hai danh mục riêng.<br /> + Lập danh mục các văn bản quy phạm pháp luật cần ban hành trong thời gian<br /> tới để kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét.<br /> 6.2.5. Công bố kết quả rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật<br /> Việc công bố kết quả rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật được<br /> thực hiện như sau:<br /> - Hội đồng nhân dân cấp xã công bố danh mục văn bản quy phạm pháp luật do<br /> Hội đồng nhân dân ban hành đó hết hiệu lực, còn hiệu lực thi hành; Chủ tịch Uỷ ban<br /> nhân dân cấp xã công bố danh mục văn bản quy phạm pháp luật do Uỷ ban nhân dân<br /> ban hành đó hết hiệu lực, còn hiệu lực thi hành.<br /> - Làm văn bản đề nghị cơ quan nhà nước cấp trên xem xét, công bố huỷ bỏ, sửa<br /> đổi, bổ sung văn bản do cơ quan mình ban hành.<br /> - Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện việc huỷ bỏ, sửa<br /> đổi, bổ sung văn bản theo thẩm quyền.<br /> 6.2.6. Xuất bản các tập hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng<br /> nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã còn hiệu lực để áp dụng thống nhất trong địa<br /> phương. Cập nhật cơ sở dữ liệu pháp luật vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật<br /> của chính quyền cấp xã.<br />