Đặc điểm giải phẫu nụ cười nhóm cộng đồng người dân tộc Thái trưởng thành có khớp cắn loại I trên ảnh chuẩn hóa

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU NỤ CƢỜI NHÓM CỘNG ĐỒNG<br /> NGƢỜI DÂN TỘC THÁI TRƢỞNG THÀNH CÓ KHỚP CẮN LOẠI I<br /> TRÊN ẢNH CHUẨN HÓA<br /> Nguyễn Thanh Nga*; Nguyễn Văn Tấn*; Vũ Lê Hà*<br /> Võ Trương Như Ngọc*; Lê Thị Hạnh**; Lê Gia Vinh***<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: mô tả đặc điểm giải phẫu nụ cười của nhóm cộng đồng người trưởng thành dân<br /> tộc Thái có khớp cắn loại I. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 325<br /> ảnh thẳng chuẩn hóa nụ cười của người trưởng thành dân tộc Thái thuộc tỉnh Sơn La có khớp<br /> cắn răng hàm lớn thứ nhất loại I theo Angle, trong đó 160 nam, 165 nữ. Phân tích các ảnh nụ<br /> cười theo đặc điểm về đường cười, cung cười, độ cong môi trên, cân đối và mức độ hiển thị<br /> của răng hàm lớn thứ nhất hàm trên, răng hàm dưới khi cười. Kết quả: tỷ lệ đối tượng có<br /> đường cong môi trên khi cười dương 60,3%, tỷ lệ này ở nữ cao hơn ở nam. Tỷ lệ cười có lộ<br /> răng hàm dưới 48,3%, tỷ lệ này ở nữ (37,9%) thấp hơn ở nam (59,4%). Tỷ lệ đối tượng có<br /> đường cười cao 23,4%. Tỷ lệ đối tượng có cung cười song song (50,0%) và cung cười phẳng<br /> (46,0%) cao hơn nhiều so với cung cười cong đảo ngược (4,4%). Kết luận: nữ có tỷ lệ đường<br /> cười cao lớn hơn nam, nữ có đường cong môi trên dương cao hơn nam, trong khi đó nam có<br /> tỷ lệ cười lộ răng hàm dưới lớn hơn. Các đặc điểm khác của hai giới không khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê.<br /> * Từ khóa: Giải phẫu nụ cười; Hình dạng cung cười; Hình dạng đường cười.<br /> <br /> Photographical Evaluation of some Smile Characteristics of Thai<br /> Adult People with Class I Occlusion<br /> Summary<br /> Objectives: To describe some characteristics of anatomy of the Thai adult community with class I<br /> occlusion. Subjects and methods: The photographies of smiles of the Thai ethnic people in Sonla<br /> province with class I occlusion, including 160 men and 165 women. Analyze the smile according to<br /> the characteristics of form of smile high, form of smile arch, form of upper lip curvature, display of<br /> upper molar, display of lower teeth, display of upper gingival. Results: The proportion of subjects<br /> with form of upper lip curvature positive was 60.3%, which was higher in females than in males.<br /> * Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> ** Phân hiệu Thanh Hóa, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> *** Tổng hội Y học Việt Nam<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thanh Nga (dr.ngathanhnguyen89@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 29/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 05/09/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 08/09/2017<br /> <br /> 596<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> The proportion of display of lower teeth was 48.3%, which was lower in females (37.9%) than in<br /> males (59.4%). The proportion of subjects with a high smile was 23.4%. The proportion of<br /> subjects with a parallel smile arch (50.0%) and a flat smile arch (46.0%) was higher than the<br /> reverse smile arch (4.4%). Conclusions: In general, women had a higher proportion of high<br /> smile than men. Form of upper lip curvature in females was higher than males. The proportion<br /> of subjects display lower teeth in males was higher than females. Other characteristics of the<br /> sexes did not differ significantly.<br /> * Keywords: Anatomy of smile; High form; Form of smile; Smile arch.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nụ cười có vai trò quan trọng tạo nên<br /> sự hấp dẫn của khuôn mặt và là phương<br /> tiện hiệu quả nhất để diễn tả cảm xúc.<br /> Việc tạo ra một nụ cười đẹp là mục tiêu<br /> điều trị quan trọng của nha sỹ nói chung<br /> và bác sỹ nắn chỉnh, bác sỹ phục hình,<br /> bác sỹ tạo hình và các chuyên ngành nha<br /> khoa khác nói riêng. Theo Sarver và<br /> Ackerman: “nghệ thuật của nụ cười” nằm<br /> trong khả năng bác sỹ có thể nhận ra<br /> những yếu tố tích cực trong vẻ đẹp của<br /> mỗi bệnh nhân (BN) và đề ra chiến lược<br /> để tăng cường các đặc điểm chưa đáp<br /> ứng chỉ số theo quan điểm thẩm mỹ hiện<br /> hành [1]. Tuy nhiên, ở nước ta hiện nay.<br /> nghiên cứu về giải phẫu nụ cười còn ít,<br /> Do vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> này nhằm: Rút ra đặc điểm giải phẫu<br /> của nụ cười trên nhóm cộng đồng người<br /> trưởng thành dân tộc Thái tại miền Bắc<br /> Việt Nam.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> Đối tượng nghiên cứu là người trưởng<br /> thành dân tộc Thái ở tỉnh Sơn La (Việt Nam),<br /> có độ tuổi từ 18 - 25 theo tiêu chuẩn. Các<br /> đối tượng được chụp ảnh nụ cười thẳng<br /> chuẩn hóa.<br /> <br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn: nghiên cứu thực<br /> hiện trên nhóm cộng đồng người Thái<br /> trưởng thành ở tỉnh Sơn La (Việt Nam)<br /> thuộc đề tài “Nghiên cứu nhân trắc đầu<br /> mặt của người Việt Nam để ứng dụng<br /> trong y học”, số lượng nam và nữ bằng<br /> nhau, có tương quan khớp cắn răng hàm<br /> lớn thứ nhất loại I theo Angle.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 325<br /> người dân tộc Thái trưởng thành có khớp<br /> cắn loại I theo Angle. Số liệu được nhập<br /> và xử lý bằng phần mềm STATA 12.0<br /> * Phương pháp chụp ảnh thẳng chuẩn<br /> hóa nụ cười:<br /> Dùng máy ảnh kỹ thuật số Nikon D700,<br /> ống kính tiêu cự 105 mm f2.8 VR-G chụp<br /> ảnh thẳng cho các đối tượng ở tư thế đầu<br /> tự nhiên và cười miễn cưỡng tối đa. Dùng<br /> phần mềm VNCeph phân tích đặc điểm<br /> về đường cười, cung cười, độ cong môi<br /> trên khi cười, sự cân đối khi cười và mức<br /> độ hiển thị của răng hàm lớn thứ nhất<br /> hàm trên, răng hàm dưới khi cười.<br /> * Đạo đức nghiên cứu:<br /> Nghiên cứu chỉ được thực hiện khi có<br /> sự đồng ý của đối tượng nghiên cứu,<br /> của Chủ nhiệm Đề tài nghiên cứu khoa<br /> học cấp quốc gia "Nghiên cứu đặc điểm<br /> nhân trắc đầu mặt ở người Việt Nam để<br /> ứng dụng trong y học" cho phép sử dụng<br /> các hình ảnh sẵn có.<br /> 597<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đặc điểm đƣờng cong môi trên khi cƣời.<br /> Bảng 1: Bảng so sánh hình dạng đường cong môi trên khi cười.<br /> Nữ<br /> <br /> Đƣờng cong môi trên<br /> dƣơng khi cƣời<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Chung<br /> p<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Đường cong môi trên khi cười âm<br /> (FLC = 0)<br /> <br /> 50<br /> <br /> 30,3<br /> <br /> 79<br /> <br /> 49,4<br /> <br /> 129<br /> <br /> 39,7<br /> <br /> Đường cong môi trên khi cười dương<br /> (FLC = 1)<br /> <br /> 115<br /> <br /> 69,7<br /> <br /> 81<br /> <br /> 50,6<br /> <br /> 196<br /> <br /> 60,3<br /> <br /> Chung<br /> <br /> 165<br /> <br /> 100<br /> <br /> 160<br /> <br /> 100<br /> <br /> 325<br /> <br /> 100<br /> <br /> < 0,01<br /> 2<br /> (x -test)<br /> <br /> Tỷ lệ đối tượng có môi trên cong hướng lên trên khi cười (khóe miệng cao hơn<br /> điểm giữa môi trên) của cả nhóm là 60,3%, trong đó nữ cao hơn nam.<br /> 2. Đặc điểm về mức hiển thị răng hàm lớn thứ nhất hàm trên khi cƣời.<br /> Bảng 2: Mức hiển thị răng hàm lớn thứ nhất hàm trên.<br /> Hiển thị răng hàm lớn thứ<br /> nhất hàm trên<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Chung<br /> <br /> p<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Cười không lộ răng hàm lớn<br /> thứ nhất (DUM = 0)<br /> <br /> 144<br /> <br /> 87,3<br /> <br /> 133<br /> <br /> 83,1<br /> <br /> 277<br /> <br /> 85,2<br /> <br /> Cười có lộ răng hàm lớn thứ<br /> nhất (DUM = 1)<br /> <br /> 21<br /> <br /> 12,7<br /> <br /> 27<br /> <br /> 16,9<br /> <br /> 48<br /> <br /> 14,8<br /> <br /> Chung<br /> <br /> 165<br /> <br /> 100<br /> <br /> 159<br /> <br /> 100<br /> <br /> 325<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0,29<br /> 2<br /> (x - test)<br /> <br /> Chỉ có 14,8% đối tượng có lộ răng hàm lớn thứ nhất hàm trên khi cười, nam có tỷ lệ<br /> lộ răng hàm lớn thứ nhất hàm trên cao hơn nữ, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa<br /> thống kê (p > 0,05).<br /> 3. Đặc điểm về mức độ hiển thị răng hàm dƣới khi cƣời.<br /> Bảng 3: Mức hiển thị răng hàm dưới khi cười<br /> Mức hiển thị răng hàm dƣới<br /> khi cƣời<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Chung<br /> p<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Cười không lộ răng hàm dưới<br /> (DLT = 0)<br /> <br /> 103<br /> <br /> 62,4<br /> <br /> 65<br /> <br /> 340,6<br /> <br /> 168<br /> <br /> 51,7<br /> <br /> Cười có lộ răng hàm dưới<br /> (DLT = 1)<br /> <br /> 62<br /> <br /> 37,6<br /> <br /> 95<br /> <br /> 59,4<br /> <br /> 157<br /> <br /> 48,3<br /> <br /> 165<br /> <br /> 100<br /> <br /> 160<br /> <br /> 100<br /> <br /> 325<br /> <br /> 100<br /> <br /> Chung<br /> <br /> < 0,01<br /> 2<br /> (x -test)<br /> <br /> Tỷ lệ cười có lộ răng hàm dưới 48,3%, tỷ lệ này ở nữ (37,9%) thấp hơn ở nam<br /> 59,4%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Tỷ lệ cười có lộ lợi hàm trên<br /> 23,4%, tỷ lệ này ở nữ (23,6%) gần tương đương với nam (23,4%), sự khác biệt không<br /> có ý nghĩa thống kê với p > 0,05.<br /> 598<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> 4. Các loại đƣờng cƣời.<br /> Bảng 4: So sánh các loại đường cười.<br /> Nữ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Các loại đƣờng cƣời<br /> <br /> p<br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Đường cười thấp (FSH = 0)<br /> <br /> 28<br /> <br /> 17,0<br /> <br /> 30<br /> <br /> 18,8<br /> <br /> 48<br /> <br /> 17,9<br /> <br /> Đường cười trung bình (FSH = 1)<br /> <br /> 98<br /> <br /> 59,4<br /> <br /> 93<br /> <br /> 58,1<br /> <br /> 190<br /> <br /> 58,8<br /> <br /> Đường cười cao (FSH = 2)<br /> <br /> 39<br /> <br /> 23,6<br /> <br /> 37<br /> <br /> 23,1<br /> <br /> 76<br /> <br /> 23,4<br /> <br /> 165<br /> <br /> 100<br /> <br /> 160<br /> <br /> 100<br /> <br /> 325<br /> <br /> 100<br /> <br /> Chung<br /> <br /> 0,91<br /> 2<br /> (x - test)<br /> <br /> 23,4% đối tượng có đường cười cao chung, trong đó tỷ lệ ở nữ (23,6%) cao hơn ở<br /> nam (23,1%), tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p > 0,05.<br /> 5. Hình dạng cung cƣời.<br /> Bảng 5: So sánh hình dạng cung cười.<br /> Nữ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Hình dạng cung cƣời<br /> <br /> p<br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Cung cười phẳng (FSA = 0)<br /> <br /> 70<br /> <br /> 42,4<br /> <br /> 79<br /> <br /> 49,7<br /> <br /> 149<br /> <br /> 46,0<br /> <br /> Cung cười song song (FSA = 1)<br /> <br /> 89<br /> <br /> 53,9<br /> <br /> 73<br /> <br /> 45,9<br /> <br /> 162<br /> <br /> 50,0<br /> <br /> Cung cười cong đảo ngược<br /> (FSA = 2)<br /> Chung<br /> <br /> 6<br /> <br /> 3,7<br /> <br /> 7<br /> <br /> 4,4<br /> <br /> 13<br /> <br /> 4,4<br /> <br /> 165<br /> <br /> 100<br /> <br /> 160<br /> <br /> 100<br /> <br /> 325<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0,35<br /> 2<br /> (x - test)<br /> <br /> Tỷ lệ đối tượng có cung cười song song cao nhất (50,0%), cung cười phẳng<br /> (46,0%) cao hơn nhiều so với cung cười cong đảo ngược (4,4%). Tỷ lệ cười song<br /> song ở nữ (53,9%) cao hơn ở nam (45,9%), tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa<br /> thống kê với p > 0,05.<br /> 6. Tỷ lệ cân đối khi cƣời.<br /> Bảng 6: Tỷ lệ cân đối khi cười (PSS) (biểu đồ phân tán so sánh với PSS = 1).<br /> X ± SD<br /> p<br /> <br /> PSS<br /> <br /> Nữ (n = 165)<br /> <br /> Nam (n = 160)<br /> <br /> Chung (n = 325)<br /> <br /> 0,93 ± 0,05<br /> (0,74 - 1,00)<br /> <br /> 0,95 ± 0,04<br /> (0,83 - 0,99)<br /> <br /> 0,94 ± 0,05<br /> (0,74 - 1,00)<br /> <br /> 0,04 (Mann - Whitney test)<br /> <br /> Tỷ lệ cân đối khi cười chung 0,94 ± 0,05, tỷ lệ này ở nam cao hơn ở nữ, sự khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> 599<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> Trong nghiên cứu này, tỷ lệ đường<br /> cười cao hay cười có lộ lợi hàm trên của<br /> cộng đồng 23,4%, sự khác biệt giữa nam<br /> và nữ không có ý nghĩa thống kê. Kết quả<br /> này thấp hơn nhiều so với nghiên cứu<br /> trên 89 sinh viên răng hàm mặt năm 2010<br /> với tỷ lệ đường cười cao là 49,4% [2].<br /> Điều này có thể do cỡ mẫu của hai nghiên<br /> cứu khác nhau, khác biệt về đặc điểm<br /> dân tộc. Tuy nhiên, tỷ lệ này cũng thấp<br /> hơn so với nghiên cứu trên nhóm cộng<br /> đồng 62 người Trung Quốc (31%) [3].<br /> Xét về hình dạng cung cười cho thấy<br /> cung cười dạng song song và phẳng<br /> chiếm đa số (50,0% và 46,0%). Đặc điểm<br /> này phù hợp với tiêu chuẩn thẩm mỹ nụ<br /> cười do các tác giả khác đưa ra [2]. Xét<br /> về sự cân đối của nụ cười, trong 325 đối<br /> tượng, chỉ 1 đối tượng có tỷ lệ cân đối<br /> = 1 (tuyệt đối). Tỷ lệ cân đối giữa hai bên<br /> trung bình là 94 ± 5%, trong đó nam có<br /> tỷ lệ cân đối cao hơn nữ, khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> Sự phân bố các loại đường cười cho<br /> thấy, tỷ lệ đường cười cao ở cộng đồng<br /> (23,4%), trong đó nữ cao hơn nam, tuy<br /> nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống<br /> kê. Tỷ lệ đường cười thấp của cộng đồng<br /> l7,9%, trong đó nam cao hơn nữ, sự khác<br /> biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> Đặc điểm về mức độ hiển thị các răng<br /> hàm lớn thứ nhất hàm trên, lợi hàm trên<br /> ở hai nhóm nam và nữ không khác biệt.<br /> Kết luận này phù hợp với nghiên cứu trên<br /> cộng đồng ở 80 đối tượng tại Đại học<br /> King George [4]. Tuy nhiên, nhóm nam có<br /> tỷ lệ lộ răng hàm dưới cao hơn.<br /> Đường cong môi trên khi cười cho<br /> thấy 60,3% đối tượng có đường cong môi<br /> trên dương, tương đương với nghiên cứu<br /> trên 180 người Trung Quốc với tỷ lệ 66,0%<br /> [5].<br /> <br /> Tỷ lệ đường cười cao ở nam và nữ<br /> tương đương nhau trong nhóm cộng đồng<br /> (khoảng 23%). Hình dạng cung cười phẳng<br /> và song song là phổ biến trong nhóm<br /> cộng đồng. Nụ cười miễn cưỡng tối đa ở<br /> nam bộc lộ nhiều răng hàm dưới hơn nữ.<br /> Khi cười, nữ có tỷ lệ đường cong môi<br /> trên dương cao hơn (môi hướng lên trên<br /> và ngang).<br /> <br /> 600<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Chúng tôi gửi lời cảm ơn đến các đối<br /> tượng nghiên cứu đã tham gia nghiên cứu,<br /> cảm ơn PGS.TS.Trương Mạnh Dũng Chủ nhiệm Đề tài nghiên cứu khoa học<br /> cấp quốc gia "Nghiên cứu đặc điểm nhân<br /> trắc đầu mặt ở người Việt Nam để ứng<br /> dụng trong y học" đã cho phép chúng tôi<br /> sử dụng các hình ảnh có trong đề tài,<br /> cảm ơn Văn phòng Quản lý các Chương<br /> trình trọng điểm Quốc gia đã hỗ trợ chúng<br /> tôi trong quá trình nghiên cứu.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. David M. Sarver, Marc B. Ackerman.<br /> Dynamic smile visualization and quantification:<br /> Part 1. Evolution of the concept and dynamic<br /> records for smile capture. Am J Orthod Dentofacial<br /> Orthop. 2003, 124, pp.4-12.<br /> 2. Vinh Le Gia, Ngoc Vo Truong Nhu et al.<br /> Study clinical characteristics of smile on digital<br /> photography in a group of Vietnamese students<br /> aged 17 - 25. Revue Médicale. 2010, pp.9-15.<br /> 3. Hu X.L, Heberer S, Nelson K, Lin.<br /> Measurement and analysis of smile line of 62<br /> Han-Chinese. Zhonghua Kou Qiang Yi Xue<br /> Za Zhi. 2011, 46, pp.660-664.<br /> 4. Veerendra Prasad. Photographical evaluation<br /> of smile esthetics after extraction orthodontic<br /> treatment. Journal of Orthodontic Research.<br /> 2016, pp.49-56.<br /> 5 . Liang L.Z, Hu W.J, Zhang Y.L, Chung<br /> K.H. Analysis of dynamic smile and upper lip<br /> curvature in young Chinese. J Oral Sci. 2013,<br /> pp.29-33.<br /> <br />