Đặc điểm hình thái khuôn mặt của một nhóm trẻ 12 tuổi người Việt tại Hà Nội trên ảnh chuẩn hóa thẳng và nghiêng

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI KHUÔN MẶT CỦA MỘT NHÓM TRẺ<br /> 12 TUỔI NGƢỜI VIỆT TẠI HÀ NỘI<br /> TRÊN ẢNH CHUẨN HÓA THẲNG VÀ NGHIÊNG<br /> Vũ Lê Hà*; Hoàng Bảo Tín*; Nguyễn Phương Huyền*<br /> Nguyễn Đức Nghĩa*; Hồ Thị Kim Thanh*; Đàm Ngọc Trâm*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: xác định một số kích thước, tỷ lệ, chỉ số khuôn mặt trẻ người Việt 12 tuổi bằng<br /> phương pháp đo trên ảnh chuẩn hóa tại Hà Nội và xác định sự khác nhau giữa tỷ lệ nam và nữ.<br /> Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 190 trẻ tại 2 trường: Trung học<br /> Cơ sở Đại Áng và Tứ Hiệp (Thành phố Hà Nội). Kết quả: Tr-N: 72,01 ± 6,21; N-Sn: 43,63 ± 3,22;<br /> Sn-Me: 60,87 ± 4,53. Al-Al/En-En: 1,06 ± 0,08; Al-Al/Zy-Zy: 0,28 ± 0,02; Ch-Ch/Go-Go: 0,36 ± 0,03;<br /> Ch-Ch/Zy-Zy: 0,33 ± 0,03; En-En/Al-Al: 0,95 ± 0,07; Al-Al/Ch-Ch: 0,87 ± 0,07; N-Sto/N-Gn: 0,63 ±<br /> 0,02; N-Sn/N-Gn: 0,43 ± 0,02; Al-Al/N-Sn: 0,90 ± 0,08; Sn-Sto/Ch-Ch: 0,46 ± 0,06. Kết luận: có sự<br /> khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa tầng mặt và giữa hai giới, tỷ lệ theo chiều ngang của khuôn<br /> mặt cũng khác biệt có ý nghĩa thống kê nhưng không khác biệt giữa tỷ lệ theo chiều dọc.<br /> * Từ khóa: Hình thái khuôn mặt; Ảnh chuẩn hóa; Trẻ 12 tuổi.<br /> <br /> Facial Proportions of 12-Year-Old Pupils in Hanoi: Frontal and<br /> Profile Photogrammetric Study<br /> Summary<br /> Objectives: To determine some facial proportions and ratio indices for 12-year-old Vietnamese<br /> children and sexual dimorphism in facial proportions. Subjects and methods: A cross-sectional<br /> descriptive study comprises 190 secondary school students in Daiang and Tuhiep secondary<br /> schools in Hanoi. Results: Tr-N: 72.01 ± 6.21; N-Sn: 43.63 ± 3.22; Sn-Me: 60.87 ± 4.53. Al-Al/EnEn: 1.06 ± 0.08; Al-Al/Zy-Zy: 0.28 ± 0.02; Ch-Ch/Go-Go: 0.36 ± 0.03; Ch-Ch/Zy-Zy: 0.33 ± 0.03;<br /> En-En/Al-Al: 0.95 ± 0.07; Al-Al/Ch-Ch: 0.87 ± 0.07; N-Sto/N-Gn: 0.63 ± 0.02; N-Sn/N-Gn: 0.43 ±<br /> 0.02; Al-Al/N-Sn: 0.90 ± 0.08; Sn-Sto/Ch-Ch: 0.46 ± 0.06. Conclusions: There are significant<br /> differences between three face height indices and between male and female. The horizontal<br /> proportions have the difference between two sexes but there is no difference in vertical proportions.<br /> * Keywords: Facial morphology; Photogrammetry; 12-year-old pupils.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Kể từ khi các thiết bị ghi lại hình ảnh<br /> ra đời, con người quan tâm đến vẻ ưa<br /> nhìn và sức hấp dẫn của khuôn mặt nhiều<br /> <br /> hơn. Có nhiều yếu tố để đánh giá và đưa<br /> ra nhận định về sự hấp dẫn của khuôn<br /> mặt [2]. Đó là sự hài hòa, sự tương<br /> ứng về giới tính, trẻ trung và đối xứng.<br /> <br /> * Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Người phản hồi (Corresponding): Vũ Lê Hà (halevu89@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 29/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 04/09/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 09/09/2017<br /> <br /> 399<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> Đó là mối quan tâm lớn của điều trị chỉnh<br /> nha và phẫu thuật tạo hình hàm mặt, vì<br /> điều trị có khả năng làm thay đổi vẻ bề<br /> ngoài, do đó cải thiện sự hấp dẫn của<br /> khuôn mặt. Trong những mối quan tâm<br /> đó, hài hòa được coi là một trong những<br /> yếu tố quan trọng nhất, nhiều nghiên cứu<br /> khác nhau nhắc đến yếu tố này [3, 4, 5].<br /> Phương pháp sử dụng phân tích qua<br /> ảnh chụp chuẩn hóa ngày càng được sử<br /> dụng nhiều vì những ưu điểm của nó về<br /> độ chính xác cũng như tính kinh tế. Phép<br /> đo ảnh chụp dễ đánh giá về cân xứng<br /> của vùng mặt và dễ trao đổi thông tin<br /> hơn. Đo đạc trên ảnh kỹ thuật số với<br /> phần mềm thích hợp sẽ tiết kiệm nhiều<br /> thời gian, nhân lực và đỡ phức tạp hơn<br /> so với đo trực tiếp trên người với ưu điểm<br /> về khả năng lưu trữ và bảo quản thông<br /> tin.<br /> Lứa tuổi 12 là giai đoạn quan trọng<br /> trong định dạng khuôn mặt khi trưởng<br /> thành, là dấu mốc cho giai đoạn chuyển<br /> tiếp, giai đoạn dậy thì và phát triển cho<br /> đến lứa tuổi trưởng thành. Nghiên cứu<br /> đặc điểm ở lứa tuổi này có giá trị cao<br /> trong đánh giá cũng như điều trị các sai<br /> lệch được phát hiện. Tuy nhiên, nghiên<br /> cứu trên ảnh chụp ở lứa tuổi này chưa<br /> nhiều, chưa có chỉ số cần thiết để phục<br /> vụ tốt hơn nhu cầu điều trị. Vì vậy, chúng<br /> tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm: Xác<br /> định một số kích thước, tỷ lệ, chỉ số<br /> khuôn mặt của trẻ 12 tuổi người Việt trên<br /> ảnh chuẩn hóa thẳng và nghiêng.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> 190 đối tượng (79 nam và 111 nữ)<br /> người Việt lứa tuổi 12.<br /> 400<br /> <br /> - Thời gian và địa điểm nghiên cứu: từ<br /> tháng 1 - 2017 đến 6 - 2017 tại Trường<br /> Trung học Cơ sở Đại Áng và Tứ Hiệp,<br /> Hà Nội.<br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn: đồng ý tham<br /> gia nghiên cứu, có bố mẹ, ông bà nội<br /> ngoại là người Việt, không có dị dạng<br /> hàm mặt, không có tiền sử chấn thương<br /> hay phẫu thuật vùng hàm mặt, chưa điều<br /> trị nắn chỉnh răng và phẫu thuật tạo hình<br /> khác, không có các biến dạng xương hàm.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> * Các bước tiến hành nghiên cứu:<br /> Chụp ảnh chuẩn hóa thẳng, nghiêng<br /> tất cả đối tượng nghiên cứu, nghiêng 90 độ<br /> quay sang phải bằng máy ảnh kỹ thuật số<br /> Nikon D700, lens Nikon AF-s 105 mm<br /> F2.8 VR Micro Nano. Căn chỉnh vị trí đặt<br /> máy ảnh và đối tượng chụp đạt tỷ lệ 1:1<br /> khi chụp, lưu trữ dữ liệu vào ổ cứng máy<br /> tính. Ảnh được đánh dấu điểm mốc giải<br /> phẫu và đo đạc các chỉ số bằng phần<br /> mềm VNCeph. Nhập và phân tích số liệu<br /> bằng phần mềm SPSS 16.0 để tính số<br /> trung bình (M), độ lệch chuẩn (SD), so<br /> sánh tỷ lệ bằng kiểm định trung bình giá<br /> trị t với 2 mẫu không cùng kích thước.<br /> Tính toán số liệu đánh giá dựa trên tỷ lệ<br /> giữa kích thước khuôn mặt trên cả ảnh<br /> thẳng và ảnh nghiêng, sau đó đưa ra so<br /> sánh trung bình giữa nam và nữ.<br /> * Các điểm mốc giải phẫu trên ảnh thẳng:<br /> En (điểm khóe mắt trong), Ex (điểm<br /> khóe mắt ngoài), Al (điểm mũi), Ch (điểm<br /> khóe miệng), Zy (điểm ngoài nhất của<br /> cung gò má, là điểm nhô nhất của gò má<br /> với đường viền của mặt), Go (điểm ngoài<br /> nhất ở góc hàm xương hàm dưới).<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> * Các điểm mốc giải phẫu trên ảnh<br /> nghiêng: Gl (điểm lồi nhất của trán), Tr<br /> (điểm chân tóc nằm trên đường giữa của<br /> trán), N (điểm sau nhất của mô mềm<br /> khớp trán mũi theo mặt phẳng dọc giữa),<br /> Sn (điểm dưới mũi, điểm chân vách ngăn<br /> dưới mũi và môi trên, là điểm sau nhất và<br /> cao nhất của góc mũi môi), Sto (điểm nối<br /> liền môi trên và răng dưới trên mặt phẳng<br /> dọc giữa khi hai môi khép nhẹ và răng ở<br /> tư thế cắn tự nhiên), Gn (điểm dưới nhất<br /> của mô mềm vùng cằm trên mặt phẳng<br /> dọc giữa), Me (điểm dưới nhất của mô<br /> mềm vùng cằm), Pg (điểm nhô nhất của<br /> mô mềm vùng cằm).<br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn ảnh trong<br /> nghiên cứu:<br /> Lựa chọn hình ảnh dựa trên tiêu chí về<br /> chất lượng ảnh và khả năng xác định<br /> <br /> điểm mốc và tỷ lệ. Hình ảnh không đạt và<br /> bị loại nếu: điểm mốc bị che khuất; đầu<br /> đối tượng nghiêng lên hoặc xuống, hoặc<br /> nghiêng sang bên đáng kể, quay trái hoặc<br /> quay phải; bức ảnh bị mờ, không rõ nét,<br /> thước không nhìn rõ; đối tượng thể hiện<br /> tăng trương lực cơ môi hoặc há miệng;<br /> đối tượng mỉm cười; đối tượng nhắm mắt<br /> hoặc nheo mắt; không nhìn thẳng ra phía<br /> trước.<br /> * Đạo đức trong nghiên cứu:<br /> Nghiên cứu là một phần nhỏ trong một<br /> nhánh của Đề tài cấp Nhà nước “Nghiên<br /> cứu nhân trắc đầu mặt của người Việt<br /> Nam để ứng dụng trong y học”. Đạo đức<br /> trong nghiên cứu được Hội đồng Đạo đức<br /> Y sinh học cấp cơ sở của Trường Đại học<br /> Y Hà Nội thông qua, mã số IRB VN01001.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Thực hiện nghiên cứu trên 190 đối tượng đạt tiêu chuẩn, lựa chọn ngẫu nhiên 79<br /> nam và 111 nữ, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> Bảng 1: Kích thước ba tầng mặt.<br /> Nam (n = 79)<br /> Biến số (mm)<br /> <br /> Nữ (n = 111)<br /> <br /> Nam + nữ (n = 190)<br /> <br /> Ký hiệu<br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> (p)<br /> (t-test)<br /> <br /> Chiều cao tầng mặt<br /> trên<br /> <br /> Tr-N<br /> <br /> 70,23<br /> <br /> 6,35<br /> <br /> 73,28<br /> <br /> 5,81<br /> <br /> 72,01<br /> <br /> 6,21<br /> <br /> < 0,01<br /> <br /> Chiều cao tầng mặt<br /> giữa<br /> <br /> N-Sn<br /> <br /> 44,19<br /> <br /> 3,69<br /> <br /> 43,24<br /> <br /> 2,78<br /> <br /> 43,63<br /> <br /> 3,22<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> Chiều cao tầng mặt<br /> dưới<br /> <br /> Sn-Me<br /> <br /> 62,18<br /> <br /> 4,65<br /> <br /> 59,94<br /> <br /> 4,23<br /> <br /> 60,87<br /> <br /> 4,53<br /> <br /> < 0,01<br /> <br /> Có sự khác biệt kích thước mỗi tầng mặt giữa hai giới (nam > nữ trên tầng mặt giữa<br /> và dưới; nữ > nam tầng mặt trên), khác biệt có ý nghĩa thống kê, đặc biệt ở giữa hai<br /> tầng mặt trên và tầng mặt dưới.<br /> Kích thước ba tầng mặt có sự khác biệt (tầng mặt trên > tầng mặt dưới > tầng mặt<br /> giữa), khác biệt có ý nghĩa thống kê theo từng cặp (p < 0,05).<br /> 401<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> Bảng 2: Tỷ lệ ngang khuôn mặt.<br /> Nam (n = 79)<br /> <br /> Nữ (n = 111)<br /> <br /> Nam + nữ (n = 190)<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> (p)<br /> (t-test)<br /> <br /> Al - Al/En - En<br /> <br /> 1,08<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 1,04<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> 1,06<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> < 0,01<br /> <br /> En - En/Ex- En (T)<br /> <br /> 1,26<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 1,28<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 1,27<br /> <br /> 0,14<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> En - En/Ex- En (P)<br /> <br /> 1,30<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 1,33<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 1,32<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Al - Al/Zy - Zy<br /> <br /> 0,29<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> < 0,01<br /> <br /> Ch - Ch/Zy - Zy<br /> <br /> 0,33<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,32<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,33<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Al - Al/Ch - Ch<br /> <br /> 0,87<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> 0,87<br /> <br /> 0,07<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Ch - Ch/Go - Go<br /> <br /> 0,37<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> 0,36<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,36<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> < 0,01<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> <br /> Tỷ lệ kích thước ngang nhìn chung khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa nam và nữ (p<br /> < 0,01), một số tỷ lệ không có khác biệt như Al - Al/Ch - Ch, Ch - Ch/Zy - Zy, En En/Ex- En 2 bên.<br /> Bảng 3: Tỷ lệ chiều dọc khuôn mặt.<br /> Nam (n = 79)<br /> <br /> Nữ (n = 111)<br /> <br /> Nam + nữ<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> M<br /> <br /> SD<br /> <br /> (p)<br /> (t-test)<br /> <br /> N-Sto/N-Gn<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,64<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,64<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> N-Sn/N-Gn<br /> <br /> 0,43<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> 0,44<br /> <br /> 0,03<br /> <br /> 0,43<br /> <br /> 0,02<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Al-Al/N-Sn<br /> <br /> 0,91<br /> <br /> 0,09<br /> <br /> 0,89<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> 0,90<br /> <br /> 0,08<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Sn-Sto/Ch-Ch<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> 0,46<br /> <br /> 0,06<br /> <br /> > 0,05<br /> <br /> Biến số (mm)<br /> <br /> Tỷ lệ theo chiều dọc của khuôn mặt nhìn chung không có sự khác biệt giữa hai giới<br /> (p > 0,05).<br /> BÀN LUẬN<br /> Dựa vào các kết quả thu được, chiều<br /> cao giữa ba tầng mặt có sự khác biệt,<br /> khác biệt theo từng kích thước khi so<br /> sánh cả hai giới. Chiều cao tầng mặt trên<br /> > tầng mặt dưới > tầng mặt giữa. Giải<br /> thích điều này dựa trên sơ đồ tăng trưởng<br /> của trẻ, xương hàm trên chưa phát triển<br /> hoàn thiện, tăng trưởng của xương hàm<br /> dưới vượt xương hàm trên, đồng thời mũi<br /> chưa đạt ổn định hình thái, tiếp tục phát<br /> triển theo chiều xuống dưới và ra trước ít<br /> nhất đến trước tuổi trưởng thành. Đồng<br /> thời, lứa tuổi bắt đầu dậy thì, cùng với sự<br /> 402<br /> <br /> tăng trưởng tiếp diễn, cằm có xu hướng<br /> ra trước hơn so với các thành phần phía<br /> trên của xương mặt và xương hàm dưới<br /> phát triển từ vị trí lùi sau nhiều đến vị trí ít<br /> lùi sau hơn [1]. Khác biệt này phù hợp với<br /> phát triển của trẻ ở lứa tuổi 12 khi bắt đầu<br /> vào giai đoạn dậy thì [6].<br /> Tỷ lệ kích thước theo chiều ngang<br /> khác biệt rõ rệt giữa nam và nữ (p < 0,01),<br /> khác biệt ở tỷ lệ chiều rộng mũi khi so sánh<br /> với kích thước ngang khác trên khuôn<br /> mặt, điều này chứng minh sự phát triển<br /> chưa hoàn thiện của mũi ở giai đoạn này<br /> ảnh hưởng đến tỷ lệ trên khuôn mặt [6].<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> Một số tỷ lệ theo chiều dọc của khuôn<br /> mặt đươc đánh giá cho thấy gần như<br /> không khác biệt giữa nam và nữ và kích<br /> thước trên mỗi khuôn mặt, do đó có thể<br /> đánh giá đồng đều một cách có ý nghĩa.<br /> Kết quả này tương đối phù hợp với<br /> nghiên cứu của Yeung [7] về tỷ lệ kích<br /> thước trên ảnh thẳng.<br /> KẾT LUẬN<br /> Khi đánh giá nghiên cứu kích thước<br /> trên ảnh thẳng và nghiêng ở trẻ 12 tuổi tại<br /> hai trường trung học cơ sở trên địa bàn<br /> Hà Nội, kết quả:<br /> Tỷ lệ giữa ba tầng mặt khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê. Khác biệt thể hiện trên<br /> từng kích thước giữa nam và nữ. Có sự<br /> khác nhau giữa tỷ lệ trên mặt thẳng của<br /> kích thước theo chiều ngang, nhưng<br /> không khác nhau giữa tỷ lệ kích thước<br /> theo chiều dọc. Điều này phù hợp với<br /> nghiên cứu của Yeung (2015) trên 514<br /> đối tượng trẻ em 12 tuổi ở miền Nam<br /> Trung Quốc.<br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Để hoàn thành bài báo này, chúng tôi<br /> xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến các<br /> đối tượng nghiên cứu, cảm ơn Ban Giám<br /> hiệu nhà trường Trung học cơ sở Đại Áng<br /> và Tứ Hiệp, các thầy cô trong Viện Đào<br /> tạo Răng Hàm Mặt, PGS.TS Trương<br /> Mạnh Dũng - Chủ nhiệm Đề tài cấp Nhà<br /> nước, Văn phòng Quản lý các chương<br /> trình trọng điểm quốc gia đã tạo điều kiện<br /> thuận lợi cho nhóm nghiên cứu có thể lấy<br /> <br /> và hoàn thành số liệu. Xin gửi lời cảm ơn<br /> sâu sắc tới Bộ Khoa học Công nghệ đã<br /> hoàn thiện và phát triển phần mềm<br /> VNCeph hỗ trợ rất nhiều cho xử lý dữ liệu<br /> hình ảnh của nhóm nghiên cứu.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Đồng Khắc Thẩm, Phan Thị Xuân Lan.<br /> Sự tăng trưởng của hệ thống sọ mặt và toàn<br /> cơ thể. Chỉnh hình răng mặt. Bộ môn Chỉnh<br /> hình Răng Mặt. Đại học Y Dược Thành phố<br /> Hồ Chí Minh. 2004, tr.26-32.<br /> 2. Bashour M. History and current concepts<br /> in the analysis of facial attractiveness. Plast<br /> Reconstr Surg. 2006, 118 (3), pp.741-56.<br /> 3. Langlois J.H, Roggman L.A. Attractive<br /> faces are only average. Psychol Sci. 1990, 1,<br /> pp.115-21.<br /> 4. Grammer K, Thornhill R. Human facial<br /> attractiveness and sexual selection: the role of<br /> symmetry and averageness. J Comp Psychol.<br /> 1994, 108, pp.233-42.<br /> 5. Edler R, Agarwai P, Wertheim D,<br /> Greenhill D. The use of anthropometric<br /> proportion indices in the measurement of<br /> facial attractiveness. Eur J Orthod. 2006, 28<br /> (3), pp.274-81.<br /> 6. Takeshita S. The nature of human<br /> craniofacial growth studied with finite element<br /> analytical approach. Clinacal Orthod Research.<br /> 2001, 4, pp.148-160.<br /> 7. D.H Enlow and M Hans. Handbook of<br /> Facial Growth. WB Saunders. Philadelphia.<br /> nd<br /> Pa. USA. 2 edition. 2008.<br /> 8. Yeung et al. Frontal facial proportions<br /> of<br /> 12-year-old<br /> southern<br /> Chinese:<br /> a<br /> photogrammetric study. Head & Face Medicine.<br /> 2015, pp.11-26.<br /> <br /> 403<br /> <br />