Đặc điểm ung thư tế bào thận trên CT scan ở bệnh viện Bình Dân

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> 29 ÑAËC ÑIEÅM UNG THÖ TEÁ BAØO THAÄN TREÂN CT SCAN<br /> ÔÛ BEÄNH VIEÄN BÌNH DAÂN<br /> Traàn Anh Tuù * , Ñaëng Ñình Hoan*, La Chí Haûi*, Phan Thanh Haûi **<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> 127 tröôøng hôïp böôùu thaän ñaõ ñöôïc chaån ñoaùn treân CT scan, ñöôïc phaãu thuaät vaø xaùc ñònh teá baøo hoïc taïi<br /> Beänh vieän Bình Daân thaønh phoá Hoà Chí Minh töø thaùng 1-2000 ñeán thaùng 12 - 2002. Trong soá 127 tröôøng hôïp<br /> thì coù 116 tröôøng hôïp ung thö teá baøo thaän vaø 11 tröôøng hôïp laø böôùu thaän khaùc goàm 5 tröôøng hôïp u lao thaän, 2<br /> tröôøng hôïp vieâm thaän u haït vaøng (xanthrogranulomatous pyelonephristis), 2 tröôøng hôïp oncocytoma vaø 2<br /> tröôøng hôïp angiosarcoma.<br /> Ña soá beänh nhaân ung thö teá baøo thaän ñeán ñieàu trò khi khoái u ñaõ lôùn: 97,42% coù kích thöôùc >/= 4cm vaø<br /> 84,49% coù kích thöôùc >/= 7cm. 89,67% ung thö teá baøo thaän coù ñaäm ñoä hoãn hôïp vaø 98,67% baét thuoác caûn<br /> quang >10HU (Hounsfield Unit).<br /> Döïa theo phaân loaïi giai ñoaïn cuûa WHO thì coù 56,03% ung thö teá baøo thaän trong loâ nghieân cöùu ôû giai ñoaïn<br /> T3a, khoaûng 10% ôû giai ñoaïn T1 - T2, 17,24% ôû giai ñoaïn T3b; 5,17% ôû giai ñoaïn T3c; khoaûng 10% ôû giai ñoaïn<br /> T4.<br /> CT scan chaån ñoaùn chính xaùc 91% tröôøng hôïp vaø coù khaû naêng ñaùnh giaù giai ñoaïn chính xaùc 92% giuùp ích<br /> cho phaùc ñoà phaãu thuaät vaø ñaùnh giaù tieân löôïng tröôùc moå.<br /> <br /> SUMMARY<br /> SOME CHARACTERISTICS OF RENAL CELL CARCINOMA AT BINHDAN HOSPITAL<br /> Tran Anh Tu, Ñang Ñinh Hoan, La Chi Hai, Phan Thanh Hai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 *<br /> Supplement of No 1 * 2004: 197 - 205<br /> <br /> There are 127 patients of the kidney tumor were diagnosed on CT scan, were operated and definded by<br /> histology at BinhDan hospital Hochiminh city from January 2000 to December 2002. Among 127 kidney<br /> tumors, we were defined 116 cases of the Renal Cell Carcinoma (RCC). The remain 11 cases, they include 5<br /> renal tuberculomas, 2 xanthrogranulomatous pyelonephristis, 2 oncocytoma and 2 angiosarcoma.<br /> The patients who have hospitalizated lately have large size RCC: >/= 4cm size is 97.42%; >/= 7cm size<br /> is 84.49%. The mix - density is 89.67% and 98.67% post contrast-enhancement CT scan > 10HU.<br /> 56.03% RCC have been staging T3a; 10% T1 - T2; 17.42% T3b; 5.17% T3c and 10% T4 (based on WHO<br /> classification).<br /> The accuracy is about 91% in the diagnostic. The stage is high accuracy, about 92% on CT scan.<br /> CT scan remains the most effective image for the diagnosis and staging of renal cell carcinoma. It is the<br /> imaging test needed prognosis and prior to surgical management.<br /> <br /> *<br /> <br /> BV Bình Daân TP. Hoà Chí Minh<br /> Trung taâm Y khoa Medic.<br /> <br /> **<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 197<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> TOÅNG QUAN<br /> Ung thö teá baøo thaän laø toån thöông aùc tính<br /> thöôøng thaáy nhaát cuûa thaän, chieám khoaûng 85% caùc<br /> böôùu cuûa thaän vaø khoaûng 2% caùc loaïi ung thö ôû ngöôøi<br /> lôùn. Thoáng keâ cho thaáy coù hôn 30.000 ca môùi ñöôïc<br /> phaùt hieän moãi naêm taïi Myõ trong naêm 2001.<br /> Caét thaän taän goác (radical nephrectomy) ñöôïc xem<br /> laø phöông phaùp phaãu thuaät chính. Khoaûng hôn 2<br /> thaäp nieân gaàn ñaây, ung thö thaän ñöôïc phaùt hieän sôùm<br /> vaø ñaùnh giaù chính xaùc hôn nhôø söï phaùt trieån khoâng<br /> ngöøng cuûa caùc phöông tieän chaån ñoaùn nhö sieâu aâm<br /> (echography), chuïp caét lôùp ñieän toaùn (CT scan) vaø<br /> coäng höôûng töø (MRI), do ñoù nhieàu khoái u cuûa thaän<br /> ñöôïc phaùt hieän khi kích thöôùc coøn nhoû, ñang coøn<br /> trong giai ñoaïn sôùm neân caét thaän baùn phaàn (Partial<br /> nephrectomy) coøn laø 1 phöông phaùp ñieàu trò nöõa; khi<br /> ñoù hieäu quaû cuûa caùc phöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh<br /> caøng ñöôïc quan taâm hôn.<br /> <br /> ñaùnh giaù giai ñoaïn theo TMN cuûa Toå chöùc Y teá Theá<br /> giôùi (WHO).<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG – PHÖÔNG PHAÙP<br /> Töø thaùng 1/2000 ñeán thaùng 12/2002 chuùng toâi<br /> hoài cöùu 127 tröôøng hôïp ñöôïc chaån ñoaùn laø ung thö<br /> thaän treân CT scan, ñöôïc phaãu thuaät vaø xaùc ñònh giaûi<br /> phaãu beänh lyù.<br /> Khaûo saùt baèng maùy CT Toshiba TCT 300S (BV<br /> Bình Daân – Medic) coù tieâm thuoác caûn quang. Ghi<br /> nhaän caùc ung thö thaän veà kích thöôùc, ñaäm ñoä toån<br /> thöông tröôùc vaø sau khi tieâm thuoác caûn quang, ñoä<br /> xaâm laán, di caên haïch vaø di caên xa.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ – BAØN LUAÄN<br /> Chaån ñoaùn böôùu thaän treân CT scan:<br /> RCC treân CT<br /> Soá löôïng<br /> Tæ leä %<br /> <br /> Chaån ñoaùn ñuùng<br /> 116<br /> 91%<br /> <br /> Chaån ñoaùn sai<br /> 11<br /> 9%<br /> <br /> Baùc só chaån ñoaùn hình aûnh coù theå xaùc ñònh ung<br /> thö thaän theo TMN neân coù theå giuùp cho caùc baùc só<br /> phaãu thuaät coù phaùc ñoà ñieàu trò thích hôïp vaø ñaùnh giaù<br /> tieân löôïng beänh nhaân tröôùc moå.<br /> <br /> Trong 11 tröôøng hôïp chaån ñoaùn sai goàm: 5<br /> tröôøng hôïp lao thaän, 2 tröôøng hôïp xanthroma cuûa<br /> thaän, 2 tröôøng hôïp oncocytoma, 2 tröôøng hôïp angiosarcoma ôû thaän.<br /> <br /> CT scan vôùi caùc laùt hình caét ngang coù tieâm thuoác<br /> caûn quang theo töøng giai ñoaïn thôøi gian (phase) ñöôïc<br /> ñaùnh giaù cao hôn caùc phöông tieän chaån ñoaùn khaùc<br /> trong xaùc ñònh chaån ñoaùn vaø ñaùnh giaù giai ñoaïn theo<br /> TMN. Moãi phase coù nhöõng vai troø rieâng; phase voû –<br /> tuûy ( Corticomedullary phase) giuùp ñaùnh giaù tình<br /> traïng xaâm laán cuûa böôùu thaän vaøo trong TM thaän hay<br /> TM chuû döôùi, giuùp phaùt hieän di caên ñeán caùc taïng;<br /> phase nhu moâ thaän ( Nephrographic phase) nhaïy<br /> nhaát ñeå phaùt hieän khoái u thaän vaø phase baøi tieát (<br /> Excretory phase) xaùc ñònh söï lan roäng cuûa khoái u vaøo<br /> trong heä baøi tieát cuûa thaän.<br /> <br /> Veà kích thöôùc (size)<br /> <br /> Muïc ñích nghieân cöùu:<br /> <br /> Choïn kích thöôùc 7cm (theo WHO)<br /> Kích thöôùc<br /> Soá löôïng<br /> Tæ leä %<br /> <br /> < 7 cm<br /> 18<br /> 15,51%<br /> <br /> = / > 7 cm<br /> 98<br /> 84,49%<br /> <br /> Nhaän thaáy raèng ña soá beänh nhaân ñeán khaùm treã<br /> khi khoái u ñaõ lôùn nhieàu.<br /> Ñaäm ñoä ( Density)<br /> Tröôùc khi tieâm thuoác caûn quang:<br /> <br /> Nhaân 127 tröôøng hôïp böôùu thaän coù CT scan<br /> ñöôïc ñoái chieáu vôùi keát quaû phaãu thuaät vaø giaûi phaãu<br /> beänh lyù taïi BV Bình Daân, chuùng toâi tìm caùc ñaëc ñieåm<br /> chung noåi baät nhaát cuûa ung thö teá baøo thaän bieåu hieän<br /> treân CT scan ñeå coù theå giuùp ích cho chaån ñoaùn vaø<br /> <br /> 198<br /> <br /> Choïn kích thöôùc 4cm (theo chuùng toâi)<br /> Kích thöôùc<br /> < 4 cm<br /> = / > 4cm<br /> Soá löôïng<br /> 3<br /> 113<br /> Tæ leä %<br /> 2,58%<br /> 97,42%<br /> <br /> Ñaäm ñoä<br /> <br /> Hoãn hôïp<br /> <br /> Soá löôïng<br /> Tæ leä %<br /> <br /> 104<br /> 89,67%<br /> <br /> Thaáp (Hypodensity)<br /> 9<br /> 7,75%<br /> <br /> Ñoàng ñaäm<br /> ñoä (Iso-)<br /> 3<br /> 2,58%<br /> <br /> Sau khi tieâm thuoác caûn quang:<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> Duøng ñôn vò Hounsfield (HU) laø 10 HU ñeå laøm<br /> tieâu chuaån choïn löïa thì coù baûng keát quaû sau:<br /> Caûn quang<br /> Soá löôïng<br /> Tæ leä %<br /> <br /> >/= 10 HU<br /> 114<br /> 98,27%<br /> <br /> < 10HU<br /> 2<br /> 1,73%<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> maïnh (HU = 105) coøn naèm trong voû bao thaän, ñaõ<br /> ñöôïc phaãu thuaät vaø xaùc ñònh laø ung thö teá baøo thaän<br /> loaïi teá baøo saùng.<br /> <br /> Tröôùc khi tieâm thuoác caûn quang trong loâ nghieân<br /> cöùu cuûa chuùng toâi thaáy ña soá coù ñaäm ñoä hoãn hôïp vì ña<br /> soá ñeán khaùm khi khoái u ñaõ lôùn, caøng lôùn thì khoái u coù<br /> khuynh höôùng hoaïi töû neân coù ñaäm ñoä hoãn hôïp. Ngoaøi<br /> ra theo thoáng keâ thaáy khoaûng 15% trong loâ nghieân<br /> cöùu coù hình aûnh voâi hoùa trong u.<br /> Sau khi tieâm thuoác caûn quang thaáy 98,27% trong<br /> loâ nghieân cöùu baét thuoác caûn quang so vôùi moâ neàn<br /> tröôùc khi tieâm thuoác.<br /> Nhö vaäy, CT scan coù theå chaån ñoaùn chính xaùc<br /> ñeán 91% caùc tröôøng hôïp.<br /> <br /> Cuøng beänh nhaân treân, toån thöông coù kích thöôùc<br /> khoaûng 3,5cm ôû cöïc döôùi giaûm ñaäm ñoä (HU = 23).<br /> <br /> Neáu treân CT scan luùc chaån ñoaùn thaáy toån thöông<br /> choaùn choã trong nhu moâ thaän coù kích thöôùc > 4cm,<br /> ñaäm ñoä hoãn hôïp baét thuoác caûn quang > 10HU thì ta<br /> coù theå chaån ñoaùn vôùi ñoä chính xaùc cao.<br /> Hình minh hoïa veà ñaëc ñieåm giuùp chaån ñoaùn:<br /> <br /> Sau khi tieâm thuoác caûn quang toån thöông naøy khoâng<br /> taêng quang (HU = 23) vaø xaùc ñònh beänh hoïc laø nang<br /> thaän.<br /> <br /> Ñaùnh giaù giai ñoaïn<br /> Ñaùnh giaù chính xaùc giai ñoaïn raát caàn thieát trong<br /> tieân löôïng vaø phaùc ñoà ñieàu trò.<br /> Toån thöông coù ñaäm ñoä moâ meàm ñoàng nhaát (HU = 54)<br /> coù kích thöôùc 4cm.<br /> <br /> Ngoaøi tính chaát teá baøo cuûa u thì söï lan roäng cuûa<br /> khoái u laø yeáu toá tieân löôïng beänh. Thaáy raèng tæ leä soáng<br /> 5 naêm laø 60 – 90% neáu u coøn trong giai ñoaïn sôùm,<br /> giai ñoaïn u coøn naèm trong voû bao thaän, chæ coøn 5 –<br /> 10% neáu u thaän di caên.<br /> Baûng phaân giai ñoaïn TMN theo WHO:<br /> <br /> Sau khi tieâm thuoác caûn quang toån thöông baét thuoác<br /> <br /> Vò trí khoái u<br /> Coøn trong voû bao<br /> thaän:<br /> Nhoû ( 1cm.<br /> Di caên baét thuoác caûn<br /> quang.<br /> <br /> Trong loâ nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, nhaän thaáy coù<br /> theå ñaùnh giaù chính xaùc giai ñoaïn TMN chính xaùc ñeán<br /> 92% caùc tröôøng hôïp. CT scan nhaïy hôn so vôùi sieâu<br /> aâm nhaát laø ñaùnh giaù söï lan roäng kín ñaùo trong moâ môõ<br /> caïnh thaän, xaùc ñònh di caên haïch, ñoä xaâm laán vaøo TM<br /> thaän vaø TM chuû döôùi. Vì vaäy, cho ñeán nay CT scan<br /> vaãn laø phöông phaùp coù khaû naêng nhaát trong ñaùnh giaù<br /> u thaän.<br /> Baûng soá lieäu trong ñaùnh giaù T cuûa ung thö thaän trong<br /> loâ nghieân cöùu:<br /> <br /> Hình minh hoïa giai ñoaïn T1 vaø T2<br /> <br /> Ung thö teá baøo thaän ôû 1/3 treân thaän (T) coù kích thöôùc<br /> 3,5cm ñaäm ñoä moâ ñaëc (HU= 61) tröôùc khi tieâm thuoác<br /> caûn quang vaø coøn naèm trong voû bao thaän<br /> <br /> Toån thöông noùi treân baét thuoác caûn quang maïnh (HU<br /> = 114) sau khi tieâm thuoác caûn quang.<br /> GPBL: T1N0.<br /> <br /> T3<br /> T4<br /> T3a<br /> T3b<br /> T3c T4a T4b<br /> Tæ leä (theo GPBL 6,89 4,31 56,03 17,24 10,34 5,17 0,8<br /> vaø PT)<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> Giai ñoïan<br /> <br /> Tæ leä (theo CT<br /> scan)<br /> <br /> T1<br /> <br /> T2<br /> <br /> 7,75 9,48<br /> 17,24 10,34 5,17 0,8<br /> 50 %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> %<br /> <br /> U coøn naèm trong voû bao thaän<br /> Ñaây laø giai ñoaïn coù tieân löôïng toát nhaát; theo hoài<br /> cöùu cuûa chuùng toâi chæ chieám khoaûng 11% (6,89% T1<br /> vaø 4,31% T2) vì ña soá beänh nhaân ñeán treã khi khoái u ñaõ<br /> lôùn vaø ñaõ coù xaâm laán.<br /> <br /> 200<br /> <br /> Ung thö teá baøo thaän coøn naèm trong voû bao thaän: CT<br /> scan khoâng tieâm thuoác caûn quang thaáy khoái u thaän (P)<br /> coù kích thöôùc lôùn 7cm naèm ôû cöïc treân.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Sau khi tieâm thuoác caûn quang, khoái u baét thuoác caûn<br /> quang maïnh. Khoâng coù huyeát khoái trong TM thaän vaø<br /> TM chuû döôùi. GPBL: T2N0.<br /> <br /> U lan vaøo moâ môõ caïnh thaän<br /> Laø giai ñoaïn gaëp nhieàu nhaát, chieám khoaûng 56%<br /> caùc tröôøng hôïp. Chuùng toâi döïa vaøo 2 daáu hieäu ñeå xaùc<br /> ñònh laø hình aûnh thaâm nhieãm laøm xoùa môø moâ môõ<br /> quanh thaän vaø hình aûnh toån thöông moâ meàm baét<br /> thuoác caûn quang trong moâ caïnh thaän. Thöôøng döïa<br /> vaøo hình aûnh toån thöông baét thuoác caûn quang thì<br /> chính xaùc hôn vì hình aûnh xoùa môø moâ môõ caïnh thaän<br /> coù theå gaëp trong vieâm nhieãm hay phuø neà thaän.<br /> Hình minh hoïa giai ñoaïn T3a<br /> <br /> Hình moâ taû ung thö teá baøo thaän phaù vôõ voû bao thaän vaø<br /> xaâm laán vaøo moâ môõ caïnh thaän trong giai ñoaïn T3a.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Toån thöông coù ñaäm ñoä moâ meàm daïng moâ ñaëc xuaát<br /> phaùt töø 1/3 giöõa thaän (P) baét thuoác caûn quang, phaù vôõ<br /> voû bao thaän vaø coù toån thöông u baét thuoác caûn quang<br /> trong moâ môõ quanh thaän (P). GPBL: T3aN0.<br /> <br /> U lan vaøo TM thaän vaø TM chuû döôùi<br /> Ung thö thaän coù khuynh höôùng lan vaøo TM thaän<br /> vaø TM chuû döôùi neân vieäc ñaùnh giaù tình traïng TM laø<br /> raát quan troïng vì noù aûnh höôûng nhieàu ñeán phaùc ñoà<br /> phaãu thuaät. Chuùng toâi thaáy ñöôïc khoaûng 22% caùc<br /> tröôøng hôïp ( 17,24% T3b vaø 5,17% T3c). Ñoái vôùi giai<br /> ñoaïn naøy tæ leä soáng 5 naêm laø 32 – 64%.<br /> Hình minh hoïa giai ñoaïn T3b vaø T3c:<br /> <br /> Hình veõ moâ taû khoái ung thö teá baøo thaän ôû phaàn giöõa<br /> thaän (T) coù huyeát khoái trong TM thaän (T) do söï lan<br /> roäng tröïc tieáp töø khoái ung thö thaän.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 201<br /> <br />