Đặc tính con gà đẻ trứng vàng trong phát triển bền vững du lịch Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đưa ra cách nhìn mới mẻ về đặc tính con gà đẻ trứng vàng mà bấy lâu nay người ta vẫn hay kỳ vọng về du lịch Việt Nam. Trên cơ sở phân tích thực trạng sự phát triển du lịch Việt Nam, nhận diện mặt trái của quá trình phát triển ồ ạt, chạy theo lợi nhuận kinh doanh trong du lịch, bài viết xác định sự bền vững phải là mục tiêu quan trọng và là nền tảng chủ yếu để du lịch Việt Nam được phát triển mạnh mẽ, lâu dài hơn, xứng đáng với những tiềm năng hiện có.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc tính con gà đẻ trứng vàng trong phát triển bền vững du lịch Việt Nam

VĂN HÓA DU LỊCH ĐẶC TÍNH CON GÀ ĐẺ TRỨNG VÀNG TRONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH VIỆT NAM LƯU TUẤN ANH Tóm tắt Con gà đẻ trứng vàng là một cách nói ví von về sự phát triển của du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, để đặc tính con gà đẻ trứng vàng mang lại hiệu quả cao cho ngành Du lịch Việt Nam thì cần phải hướng du lịch Việt Nam đến sự phát triển bền vững. Vấn đề đặt ra là cần tiến hành khai thác, phát huy các nguồn tài nguyên du lịch một cách có kế hoạch, song song với việc bảo vệ, khôi phục chúng. Đồng thời cần phát triển nguồn nhân lực du lịch có trình độ và năng lực chuyên môn cao, có đủ điều kiện thuận lợi để cống hiến cho sự nghiệp phát triển du lịch. Với những gì hiện có, cộng với mục tiêu phát triển bền vững và những chiến lược hiệu quả cụ thể, Việt Nam có quyền hy vọng sẽ sớm trở thành trung tâm du lịch quan trọng trong khu vực, đủ sức gây ấn tượng trên khắp thế giới vì một Việt Nam phát triển bền vững và đáng tự hào. Từ khóa: Đặc tính con gà đẻ trứng vàng, du lịch bền vững, du lịch Việt Nam, quản lý du lịch, phát triển du lịch Abstract “The chicken that lays golden eggs” is an analogy of the tourism development in Vietnam. However, in order to make the characteristics of “the golden egg-laying chicken” to bring high efficiency to Vietnam’s tourism industry, it is necessary to direct Vietnam’s tourism to sustainable development. The matter is to conduct exploitation and promotion of tourism resources in a planned manner, simultaneously, protect and restore them. At the same time, it is necessary to develop tourism human resources with high and professional qualifications, giving them favorable conditions to devote to the development of tourism. With what is available, and the goals of sustainable development and specific effective strategies, Vietnam has the right to hope to become an important tourism center in the region soon and be charm enough to impress the world, for a sustainable and proud Vietnam. Keywords: Characteristics of “golden egg-laying chickens”, sustainable tourism, Vietnam tourism, tourism management, tourism development Đặt vấn đề gà đẻ trứng vàng là kỳ vọng đặt ra cho ngành T ừ trước đến nay, nhiều người cứ mặc du lịch để làm động lực phát triển thì đó là một định cho du lịch Việt Nam nói chung kỳ vọng tốt. Tuy nhiên, nếu xem đó là kết quả hoặc một vài loại hình của du lịch Việt tất yếu phải có của ngành Du lịch thì sẽ tạo ra nhiều lực cản và thách thức, đôi khi là những Nam nói riêng đặc tính con gà đẻ trứng vàng. thất vọng không đáng có cho sự phát triển của Sự mặc định này vô hình trung trở thành gánh ngành. Du lịch Việt Nam là một trong những nặng cho sự phát triển du lịch và sự phát triển ngành năng động và đang được đẩy mạnh kinh tế của Việt Nam nếu ngành du lịch không thành trọng tâm để phát triển kinh tế Việt thể đạt được kỳ vọng đó. Nếu xem đặc tính con Nam. Có người cho rằng, trong khoảng ít nhất Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 79
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 60 năm nữa, ngành du lịch vẫn là ngành hấp chủ chốt khác của kinh tế Việt Nam (bao gồm dẫn nhất trong cơ cấu ngành nghề ở Việt Nam. các ngành nghề đã có và các ngành nghề mới Tuy nhiên, hiện nay, du lịch Việt Nam thực chất nổi như xuất khẩu, công nghiệp dệt may, thủy chỉ đang trên con đường phát triển, cần được hải sản, thương mại, kinh doanh ngành hàng đổi mới, được đầu tư hơn nữa để có thể bắt kịp bán lẻ, công nghệ thông tin, vận tải biển và với sự phát triển của thế giới, nói gần hơn là với logistics, kỹ thuật cơ khí…) thì vẫn còn những các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á (như khoảng cách và hạn chế nhất định, hoặc để so Thái Lan, Singapore). sánh với sự phát triển du lịch của các nước có Bài viết đưa ra cách nhìn mới mẻ về đặc ngành du lịch phát triển trong khu vực và trên tính con gà đẻ trứng vàng mà bấy lâu nay người thế giới thì du lịch Việt Nam vẫn còn phải học ta vẫn hay kỳ vọng về du lịch Việt Nam. Trên hỏi và cải thiện nhiều điều. cơ sở phân tích thực trạng sự phát triển du Bất kể sự phát triển nào cũng có hai mặt: lịch Việt Nam, nhận diện mặt trái của quá trình mặt phát triển và mặt hạn chế, tùy vào năng lực phát triển ồ ạt, chạy theo lợi nhuận kinh doanh của chủ thể vận hành và những điều kiện xung trong du lịch, bài viết xác định sự bền vững phải quanh mà mặt nào sẽ nổi trội hơn, mặt nào sẽ là mục tiêu quan trọng và là nền tảng chủ yếu bị kiềm chế. Người ta có thể sẽ bị lóa mắt với để du lịch Việt Nam được phát triển mạnh mẽ, những con số phát triển của du lịch Việt Nam, lâu dài hơn, xứng đáng với những tiềm năng chẳng hạn lượng khách quốc tế đến Việt Nam hiện có. Từ đó đề xuất một vài định hướng 6 tháng đầu năm 2019 ước đạt 8.480.993 lượt, phát triển bền vững du lịch Việt Nam trên tinh tăng 7,5% so với năm 2018 [10]; lượng khách thần khai thác, phát huy đi đôi với bảo vệ, khôi du lịch nội địa năm 2018 là 80.000.000 lượt, phục những nguồn lực tự nhiên và nhân văn tăng 9,3% [9]; tổng thu từ khách du lịch năm của Việt Nam. 2018 là 620 nghìn tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng 1. Mặt trái của thực trạng phát triển du lịch là 21,4% [11]; tổng số doanh nghiệp lữ hành Việt Nam quốc tế năm 2018 là 2.022 [8], số lượng cơ sở Theo quan sát của chúng tôi, ngành Du lưu trú 3 sao - 5 sao năm 2018 là 965 trong tổng lịch Việt Nam mới chính thức phát triển mạnh số 28.000 cơ sở lưu trú [7]; hoặc giá trị đóng mẽ trong khoảng 15 năm gần đây, mặc dù góp trực tiếp về kinh tế của du lịch vào tổng trước đó nhiều công ty du lịch lớn đã ra đời sản phẩm quốc nội (GDP) liên tục tăng từ 6,3% (như Saigontourist thành lập được 44 năm, năm 2015 lên 6,9% năm 2016 và 7,9% năm 2017 Vietravel thành lập 24 năm, Bến Thành Tourist [12]. Mọi người có thể sẽ thán phục, tập trung thành lập 30 năm). Trong khoảng thời gian chiêm ngưỡng những con số đó mà quên mất phát triển này, ngành Du lịch Việt Nam đã vận đằng sau chúng là những sự đánh đổi. động liên tục, đổi mới không ngừng nhằm tạo Nhiều người thường thích nhìn vào kết quả ra những bước phát triển nhảy vọt. Thực tế, mà quên mất quá trình để đạt được kết quả đó cần công nhận thời gian qua du lịch Việt Nam cũng như ít khi ngồi xuống nghĩ đến tương lai đạt được nhiều thành tựu: cơ sở kinh doanh sẽ làm gì với những kết quả hiện tại đang đạt du lịch được tăng thêm, nhà hàng cao cấp được. Du lịch Việt Nam cũng vậy. Để phát triển ngày càng chuyên nghiệp với hoạt động ẩm Phú Quốc thành một đảo ngọc phục vụ cho du thực đa dạng, khách sạn cao cấp mọc lên ngày lịch như mong đợi, chắc chắn nhiều cánh rừng càng nhiều từ sự đầu tư nước ngoài lẫn trong nguyên sinh, nhiều bờ biển cát trắng sẽ mất nước, số lượng tour, tuyến ngày càng đa dạng, đi để thay vào đó là các công trình kiến trúc mở rộng ra nhiều nước, đội ngũ nhân viên hiện đại (khách sạn, resort, casino…). Theo làm nghề có trình độ cao và chuyên nghiệp sự phát triển của du lịch, đời sống người dân hơn… Kết quả đạt được xứng đáng là niềm địa phương cũng sẽ thay đổi. Người dân Phú tự hào cho sự cố gắng của du lịch Việt Nam, Quốc bắt đầu rời bỏ ngành nghề truyền thống nhưng nếu để so sánh với những ngành nghề của địa phương và học làm du lịch. Người trẻ 80 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH không mặn mà với công việc của gia đình mà Phú Quốc thành một khu tổ hợp nghỉ dưỡng, chuyển sang làm hướng dẫn viên du lịch hoặc sòng bạc, vui chơi hiện đại thì liệu du lịch Phú kinh doanh du lịch… Nếu nhìn ở góc độ kinh tế Quốc thật sự có phát triển bền vững và nếu có địa phương, thì đây là các tín hiệu đáng mừng. thì nó có thể lâu dài không khi mà bối cảnh Tuy nhiên, nếu nhìn từ góc độ phát triển bền sống của người dân Phú Quốc bắt đầu giống vững văn hóa - xã hội của địa phương thì đây Thành phố Hồ Chí Minh? Hay như trường hợp là những tín hiệu đáng lo: thiên nhiên bị tàn của đảo Hòn Tre ở Nha Trang cũng vậy. Đây là phá khiến cho hệ sinh thái của đời sống con đảo lớn nhất nằm trong vịnh Nha Trang, có hệ người thay đổi tiêu cực; ngành nghề truyền sinh thái tự nhiên với những bãi biển hoang sơ, thống dần bị lỗi thời và có khả năng biến mất những rừng cây nhỏ. Hiện nay, tại đây những hoặc còn tồn tại thì cũng chỉ để phục vụ cho công trình hiện đại đã, đang được hoàn thiện du lịch; hiện tượng di dân từ nơi khác đến Phú như các khu du lịch, khu resort, cáp treo, khu Quốc làm việc sẽ làm xáo trộn cấu trúc xã hội, biệt thự, sân golf… Dân số của đảo khoảng an ninh trật tự của địa phương, tăng mức độ 1.500 người trên diện tích 32.5 km2, nhưng cạnh tranh việc làm với người dân bản địa… việc mở rộng du lịch đã thu hút nhiều người Tác giả Nguyễn Minh Tuệ cho rằng “giữa xã hội di cư từ nơi khác đến làm việc và số lượng lớn và môi trường trong lĩnh vực du lịch có mối du khách đến đây tham quan. Nếu nhìn thẳng quan hệ chặt chẽ. Một mặt xã hội cần đảm vấn đề, tất cả những sự phát triển đó đều làm bảo sự phát triển tối ưu của du lịch, nhưng mặt đảo lộn ít nhiều đến hệ sinh thái và đời sống xã khác lại phải bảo vệ môi trường tự nhiên khỏi hội của ngư dân trên đảo. tác động phá hoại của dòng khách du lịch và Những vấn đề nêu trên tuy chưa thể khái của việc xây dựng cơ sở vật chất phục vụ du quát hết các mặt trái của thực trạng phát triển lịch. Du lịch - bảo vệ môi trường là những hoạt nhanh chóng của du lịch Việt Nam hiện nay động gần gũi và liên quan với nhau” [13, tr.18]. nhưng hy vọng có thể góp phần thúc giục sự Đây là quan niệm hoàn toàn đúng đắn cho du nhìn nhận, đánh giá và tổ chức lại con đường lịch Việt Nam. phát triển du lịch Việt Nam, bao gồm trong Toàn cầu hóa mang lại sự tiến bộ và phát đó các chính sách, mục tiêu, định hướng, kế triển mới, nhưng trong quá trình hội nhập nếu hoạch, chiến lược, phương án hành động,… con người bị hòa tan thì có nghĩa sẽ không còn một cách thực tế, cụ thể, chính xác, bài bản gì là bản sắc riêng. Du khách tìm đến Việt Nam và hiệu quả nhất, tránh gây ảnh hưởng đến vì Việt Nam khác biệt với những nước khác, môi trường tự nhiên và nhân văn tốt đẹp của ở Việt Nam có nhiều điều để họ trải nghiệm, Việt Nam chỉ vì chạy theo lợi ích nhất thời. Nói họ thích thú. Ngày nào còn khác biệt, thì Việt như thế, không có nghĩa là du lịch Việt Nam Nam còn có thể tạo động lực và biến chúng đang phát triển sai con đường hoặc đang gây trở thành phương tiện để thu hút khách du ra những tác động tiêu cực đến đời sống xã lịch. Thử nghĩ, nếu Việt Nam trở thành một hội Việt Nam. Chúng ta vẫn ghi nhận nhiều Singapore hay Hàn Quốc thứ hai thì du khách thành tựu mà sự phát triển của du lịch mang còn đến Việt Nam để làm gì? Có khách du lịch lại cho các địa phương và cả nước. Những gì nói rằng, họ đến Việt Nam không để mua sắm, tích cực cần được duy trì, củng cố, bổ sung và nếu có thì sẽ mua mặt hàng truyền thống làm phát triển một cách có định hướng để du lịch quà lưu niệm, còn để mua những mặt hàng Việt Nam xứng đáng trở thành một “kỳ vọng” cao cấp thì quốc gia của họ cũng có, thậm chí cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. còn tốt hơn, hoặc là họ thích đến Singapore Theo thuyết kỳ vọng (expectancy theory) của hay Thái Lan mua hơn. Nhận định này của du Victor Vroom, “sức mạnh của xu hướng hành khách chỉ là một ví dụ nhỏ nhưng qua đó có động theo một cách nhất định của chúng ta thể nói đến phần nào bối cảnh hòa nhập của phụ thuộc vào sức mạnh của sự kỳ vọng của Việt Nam trong sự phát triển chung của thế chúng ta vào một kết quả được đưa ra và sự giới. Trở lại với trường hợp Phú Quốc, nếu biến hấp dẫn của nó” [6, tr.224]. Vậy vấn đề cần Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 81
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU hành động ở đây là các nhà quản lý du lịch yếu tố trong cấu trúc du lịch cùng vận hành phải thể hiện được kỳ vọng tối đa vào sự phát đồng loạt hiệu quả, sự vận hành đó chung quy triển bền vững du lịch Việt Nam bằng cách chỉ vẫn do con người quyết định và hướng đến ra sự hấp dẫn của nó dưới các hình thức nào con người” [1, tr.18]. Con người, trong sự phát đó, chẳng hạn quảng bá thông qua các kênh triển du lịch Việt Nam, bao gồm các ban ngành phương tiện truyền thông về những kết quả đoàn thể của Nhà nước, các cấp chính quyền và lợi ích tốt đẹp mà việc phát triển du lịch của các địa phương, cộng đồng địa phương bền vững mang lại để tác động vào sự tự ý nơi có các hoạt động du lịch, các đơn vị kinh thức của mọi người, hoặc trực tiếp nhất vẫn doanh du lịch, khách hàng và các đối tác khác là đưa ra những khoản thu nhập hấp dẫn mà của các đơn vị kinh doanh du lịch. mọi người có thể có được từ việc phát triển Trong cách nói con gà đẻ trứng vàng, có thể du lịch bền vững ở các địa phương (bao gồm làm một phép so sánh rằng: con gà sẽ là các lương bổng cho đội ngũ nhân viên vận hành tài nguyên du lịch; quả trứng vàng sẽ là kết quả các hoạt động du lịch)… Từ đây tạo ra những phát triển bền vững của du lịch. Vậy nếu chỉ tập sức mạnh động lực để cùng làm việc, cùng trung bằng mọi cách, mọi giá, khai thác triệt hợp tác, cùng chung tay phát triển bền vững để nguồn tài nguyên để phát triển tối đa du du lịch Việt Nam. Ruth Benedict đã viết: “Xã lịch mà không nghĩ đến việc nuôi dưỡng con hội theo nghĩa đầy đủ của nó […] thì chưa gà đó để trước hết nó có thể tiếp tục sống, sau bao giờ là một thực thể tách rời khỏi những đó nó có đủ sức tiếp tục sinh sản ra các quả cá nhân cấu thành nên nó” [5, tr.182]. Nếu trứng vàng, thì liệu con gà đó còn có thể tiếp mỗi người Việt Nam đều tự ý thức được tầm tục sống, tiếp tục sinh sản? Và rồi nếu không quan trọng của du lịch bền vững đối với đời có con gà thì liệu sẽ còn những quả trứng hoặc sống và xã hội của họ thì mục tiêu phát triển quả trứng vàng nữa không? Du lịch Việt Nam sẽ du lịch bền vững của Việt Nam sẽ trở nên dễ đi về đâu khi nguồn tài nguyên ngày càng bị dàng và nhanh chóng đạt được hơn. khai thác cạn kiệt mà không được tính đến làm 2. Nhận diện bản chất đặc tính con gà đẻ thế nào để bảo vệ, duy trì và phát triển chúng? trứng vàng của du lịch Việt Nam Chẳng hạn, mỗi năm Sapa đón hàng trăm ngàn Khi nói đến đặc tính con gà đẻ trứng vàng, lượt khách quốc tế, nếu không có chiến lược chúng ta đang đề cập đến cốt lõi của sự phát và chính sách cụ thể đúng đắn thì đồng bào ở triển của ngành Du lịch Việt Nam. Trong mối Sapa khó có thể phát triển đời sống song song quan hệ giữa con gà và quả trứng, có người với việc bảo tồn các giá trị văn hóa tốt đẹp và cho rằng con gà có trước, lại có người cho rằng không gian sống lâu đời của họ. “Một nơi nào quả trứng có trước. Thực ra, vấn đề không cần đó được quy hoạch phát triển du lịch thì sẽ phải đi xác định con gà hay quả trứng có trước kéo theo nhiều sự thay đổi trọng đại trong môi mà cái cần xác định ở đây chính là đâu là nguồn trường sống của con người, chẳng hạn thiên và đâu là đích đến. Chúng tôi xem tất cả những nhiên bị tàn phá, không gian xanh và những tài nguyên bao gồm tự nhiên và nhân văn của vẻ đẹp hoang sơ sẽ bị thay thế bởi những kiến Việt Nam sẽ là nguồn; sự phát triển bền vững trúc công nghiệp hiện đại… Quá trình lọc máu của du lịch Việt Nam sẽ là đích đến; hành động được diễn ra, trong quá trình này có thể tạo ra thực hiện của con người là phương tiện kết nối những tế bào mới phát triển nhưng cũng có nguồn và đích đến đó. Việc kết nối nhanh hay thể phá bỏ những tế bào truyền thống tốt đẹp, chậm, hiệu quả hay không, tất yếu sẽ quy về mà nếu mất đi tế bào truyền thống (hay gọi là con người cùng những hành động của họ. “Du tế bào cơ sở) thì liệu nơi du lịch A còn là nơi A lịch bền vững (sustainable tourism) có thể hiểu hay nó đã bị biến đổi hoàn toàn thành một nơi khái quát tức là nói sự phát triển của du lịch B nào đó. Lúc đó, nơi du lịch đó có còn ý nghĩa luôn được liên tục, đồng đều, vững mạnh và du lịch như ban đầu các nhà tổ chức muốn hiệu quả. Sự bền vững không do một phía nào hướng đến hay không? Việc bảo tồn những gì đó quyết định, mà là sự phối hợp của tất cả các đẹp đẽ của truyền thống, của con người nơi 82 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH nào đó chính là một trong những mục tiêu gái trước khi lấy làm vợ; hoặc cũng có thể lý quan trọng của sự phát triển bền vững trong giải là do lối sống cùng suy nghĩ giản đơn của du lịch. Điều tốt nhất cần làm là biến nơi du các cô gái tộc người ở Sapa đã gặp phải kiểu lịch A thành nơi du lịch A’, nơi A’ này là một sản sống phóng khoáng của các chàng trai người phẩm phát triển lên từ nền tảng nơi A, nó đẹp nước ngoài… Điều đáng quan tâm ở đây đẽ hơn nhưng không đánh mất đi bản chất chính là hậu quả: Cô gái dân tộc mang thai mà ban đầu của nó” [1, tr.18]. Đây là một bài toán không có chồng, làm mẹ đơn thân, đi ngược không khó cũng không dễ, đòi hỏi các bên liên lại với những quy ước chung của cộng đồng quan trong phát triển du lịch cần cùng nhau tộc người, thậm chí sẽ phải đối mặt với những phối hợp hiệu quả và đồng đều. Nếu thiếu một hình phạt nghiêm khắc từ cộng đồng. Việc trong các bên hoặc bên nào đó không phối làm mẹ đơn thân hay mang thai mà không có hợp tốt vì lý do lợi ích nhóm nào đó thì đều chồng trong văn hóa hiện đại phương Tây có lẽ có thể gây ra tổn thương cho môi trường văn là điều bình thường, thậm chí một số người hô hóa và môi trường tự nhiên của địa phương hào nhau thành một phong trào kiểu tự do của nơi có hoạt động du lịch. Người đứng đầu và giới trẻ hiện nay ở Việt Nam, nhưng đối với các đóng vai trò quan trọng nhất trong sự kết hợp tộc người ở Sapa và ở nhiều địa phương khác giữa các bên trong phát triển du lịch bền vững ở Việt Nam thì đây không phải là điều đáng tự ở Việt Nam không ai khác chính là Nhà nước và hào, đáng khích lệ. Lúc này, vai trò của cơ quan chính quyền địa phương các cấp. chức năng, chính quyền địa phương là phải Chúng tôi đưa ra hai minh chứng về trường tuyên truyền, tổ chức các lớp tập huấn, các hợp ở Sapa, trong đó minh chứng 1 về tính tích chương trình hành động mang tính cộng đồng cực và minh chứng 2 về tính hạn chế để có thể để cung cấp cho các cô gái ở Sapa những kiến nhìn nhận vấn đề phát triển du lịch bền vững thức về hôn nhân, về gia đình truyền thống và ở Việt Nam rõ ràng hơn. hiện đại, về tình dục, về văn hóa phương Tây, Minh chứng 1: Hiện nay có nhiều cô gái các về cách tự bảo vệ họ, tức là tiến hành nâng tộc người ở Sapa kết hôn với người chồng là cao năng lực nhận thức của họ. Đồng thời có người phương Tây, sau đó họ cùng mở các cửa chiến lược phát triển du lịch song song với hàng cà phê tự sản xuất, phục vụ cho khách bảo tồn và phát huy tích cực nhất các giá trị du lịch và thậm chí là xuất khẩu ra nước ngoài. văn hóa của các cộng đồng địa phương nhằm Ở đây có sự kết hợp của kiến thức văn minh mục đích phát triển đời sống cộng đồng vững phương Tây (thông qua người chồng Tây) và mạnh, tức là nâng cao năng lực kinh tế cho họ. kiến thức văn hóa vùng miền Việt Nam (thông Phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường sống qua người vợ). Cà phê là nguồn nguyên liệu tốt đẹp cho các cộng đồng địa phương nơi làm sẵn có ở địa phương của cô gái, họ không phải du lịch là công việc cấp thiết của những người mất thời gian để tìm kiếm, học tập, nhập khẩu làm quản lý du lịch Việt Nam. mà vẫn có thể đạt được 2 mục đích: (1) làm Trong cách nói con gà đẻ trứng vàng, cần giàu cho bản thân và gia đình, cộng đồng; (2) chú ý đến từ vàng ở đây. Nếu hiểu vàng nghĩa quảng bá sản phẩm văn hóa của cộng đồng, là tiền bạc, lợi nhuận, doanh thu, là mục đích của địa phương ra bên ngoài. kinh tế cao nhất phải đạt được của ngành Du Minh chứng 2: Thực trạng một vài cô gái các lịch Việt Nam thì có lẽ cách hiểu này thật sự tộc người ở Sapa mang thai khi chưa kết hôn chưa đầy đủ, dễ gây ra hiểu lầm trong phương với du khách phương Tây trong thời gian họ đi pháp vận hành ngành Du lịch và có thể tạo du lịch ở Sapa. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ra những tổn thất cho môi trường xã hội Việt tình trạng này, có thể là sự gặp gỡ tương đồng Nam. Nếu mục đích phát triển du lịch chỉ là nào đó về văn hóa của hai bên, chẳng hạn hầu doanh thu, thì người ta sẽ xây dựng chiến lược hết người phương Tây nghĩ thoáng về chuyện và thực hiện các chính sách chỉ nhằm mục tình dục trong khi một vài tộc người ở Sapa có đích này mà quên đi nghĩa vụ, trách nhiệm tục ngủ qua đêm để các chàng trai tìm hiểu cô với văn hóa - xã hội Việt Nam và sự đóng góp Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 83
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU quan trọng của nguồn tài nguyên du lịch Việt văn trong phát triển du lịch, chẳng hạn các di Nam. Khi nguồn tài nguyên cạn kiệt để phục sản và sản phẩm văn hóa, cần thiết khai thác vụ cho du lịch, các bên liên quan quay lưng với đúng (đúng người, đúng nơi, đúng lúc, đúng các chính sách phát triển du lịch thì làm sao để mục tiêu), vừa khai thác, phát huy vừa bảo tồn, con gà tiếp tục đẻ được trứng vàng khi chỉ còn phục hồi các giá trị tốt đẹp của dân tộc để Việt mỗi đội ngũ những người làm du lịch? Cái lợi Nam luôn là điểm du lịch nhân văn thú vị cho nhất thời chỉ là cái lợi trước mắt, cái lợi ngắn khách du lịch khắp nơi tìm đến thưởng ngoạn, hạn mà không phải lâu dài thường bị sụp đổ trải nghiệm. rất nhanh, và khi nó sụp đổ thường kéo theo 3. Một vài định hướng phát triển bền vững nhiều hệ lụy do phát triển vội vã, khiến người du lịch Việt Nam nhằm đảm bảo đặc tính ta phải bỏ công sức nhiều lần hơn trước để con gà đẻ trứng vàng đi đúng hướng khắc phục chúng. Chính vì vậy, chữ vàng ở đây 3.1. Khai thác nguồn lực tự nhiên ở các địa cần thiết được hiểu là sự phát triển bền vững phương theo kế hoạch cụ thể, tập trung từng trong du lịch. giai đoạn để phát triển du lịch “Phát triển du lịch bền vững phải được coi Những nhà quản lý và tổ chức du lịch cần là mục tiêu của quy hoạch du lịch; các nguyên tiến hành khai thác tài nguyên thiên nhiên tắc cũng như các loại hình du lịch bền vững trong phát triển du lịch ở các địa phương tùy phải được xem xét, vận dụng vào trong quá vào điều kiện tự nhiên thực tế ở những nơi trình quy hoạch du lịch” [14, tr.8]. Khi xác định đó. Tài nguyên nào là chủ yếu, đại diện cho tự mục đích và mục tiêu phát triển du lịch Việt nhiên của vùng, có thể quảng bá cho vùng và Nam đều là phát triển bền vững thì tất cả các tạo dấu ấn trong lòng du khách khi nhắc đến chính sách, chiến lược đưa ra cho ngành phải địa phương đó thì có thể được ưu tiên khai đảm bảo được tính bền vững: Vừa đảm bảo có thác trước. Tuy nhiên, không nên khai thác ồ được doanh thu từ các hoạt động du lịch, vừa ạt, liên tục hay vội vã mà cần có kế hoạch khai đảm bảo duy trì tính ổn định của môi trường thác theo từng giai đoạn cụ thể, khai thác từ sống của cộng đồng địa phương (bao gồm từ, khai thác kết hợp với bảo vệ và khôi phục tự môi trường tự nhiên và môi trường nhân văn). nhiên nơi đó để đảm bảo tính nguyên vẹn cho Kinh tế, môi trường tự nhiên, môi trường nhân môi trường tự nhiên của địa phương. văn (văn hóa - xã hội) phải là 3 trụ cột quan trọng của sự phát triển du lịch Việt Nam. Chúng Quá trình khai thác theo giai đoạn có hai lợi phải được xây dựng hướng vào nhau, bổ sung ích: 1) Giúp nhà quản lý du lịch kịp thời nhận cho nhau, cùng định hướng cho nhau phát ra những thiếu sót, yếu kém để chỉnh sửa và triển vì mục tiêu chung phát triển du lịch bền hoàn thiện cho những giai đoạn khai thác kế vững để phát triển xã hội Việt Nam ngày càng tiếp; 2) Giúp nguồn tài nguyên tự nhiên có thời vững mạnh. Khoản 14, Điều 3, Chương 1 Luật gian để tự phục hồi. Nhà quản lý du lịch có thời Du lịch Việt Nam 2017 giải thích: “Phát triển du gian để quan sát rõ hơn về tình trạng và khả lịch bền vững là sự phát triển du lịch đáp ứng năng cung cấp của các nguồn tài nguyên tự đồng thời các yêu cầu về kinh tế - xã hội và môi nhiên, nếu thấy đó là nguồn tài nguyên kém trường, bảo đảm hài hòa lợi ích của các chủ thể phong phú, sắp cạn kiệt thì nên đề xuất các tham gia hoạt động du lịch, không làm tổn hại phương án phục hồi và không được khai thác đến khả năng đáp ứng nhu cầu về du lịch trong cho đến khi hệ sinh thái của chúng khôi phục tương lai” [4]. Khai thác nguồn lực tự nhiên trở lại. trong phát triển du lịch Việt Nam, cần biết khai Hiện nay ở nhiều địa phương đang diễn ra thác đúng và đủ, vừa khai thác vừa bảo vệ và tình trạng khai thác tự nhiên quá mức phục khôi phục hệ sinh thái tự nhiên, để 10 hay 20 vụ cho du lịch mà không có chính sách, chiến năm nữa Việt Nam vẫn còn rừng vàng biển bạc, lược phát triển đúng đắn, lâu dài dẫn đến hệ còn đủ nguồn lực tự nhiên để khai thác phát sinh thái tự nhiên bị tổn hại nghiêm trọng, triển du lịch. Khai thác nguồn tài nguyên nhân chẳng hạn núi bị bào mòn, rừng bị tàn phá, 84 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH bãi biển nơi đón tiếp du khách ngày càng ô khai thác phát triển du lịch. Tuy nhiên, việc nhiễm, tình trạng phân chia khu vực bãi biển khai thác và phát huy các di sản cũng cần có của các khách sạn cao cấp, rác thải sinh hoạt kế hoạch cụ thể theo từng giai đoạn giống như của du khách khắp nơi mặc cho các biển cấm định hướng về khai thác nguồn lực tự nhiên. xả rác xung quanh… Nếu cứ để các tình trạng Khai thác phải song song với bảo tồn, khôi này diễn ra mà không có biện pháp chế tài, xử phục các di sản, tránh tình trạng khai thác vô phạt chặt chẽ hơn thì lâu dần hệ sinh thái tự tội vạ khiến cho di sản ngày càng bị tàn phá và nhiên không thể tiếp tục đảm bảo cho phục mất đi giá trị của chúng. Các cơ sở kinh doanh vụ du lịch, khi đó nhiều loại hình du lịch chủ du lịch cần tiến hành khai thác di sản một cách chốt sẽ biến mất khỏi Việt Nam. bài bản, có đầu tư, tránh việc chạy theo lợi 3.2. Khai thác nguồn lực văn hóa có trọng nhuận khiến cho du khách hiểu lầm về di sản điểm, phù hợp với bối cảnh xã hội của từng và các giá trị của chúng. địa phương; tiến hành bảo tồn, phục hồi các Chẳng hạn, nhiều điểm du lịch ở miền Tây tài nguyên văn hóa song song với khai thác Nam Bộ đang khai thác đờn ca tài tử phục vụ và phát huy du khách tham quan nhưng còn ở quy mô đơn “Nếu chú trọng bảo tồn mà không phát huy sơ, biểu diễn qua loa khiến cho khách trong được giá trị của các di sản văn hóa thông qua nước không cảm nhận được nét đẹp của di các sản phẩm du lịch thì việc bảo tồn đó không sản và du khách nước ngoài, nếu không hiểu mang lại lợi ích gì cho người dân, nhưng nếu tiếng Việt, không hiểu văn hóa Việt Nam lại chú trọng vào khai thác mà không quan tâm càng thấy nhạt nhẽo. Họ không biết di sản đó đến bảo tồn thì sẽ làm cho các di sản ngày là gì, tại sao phải đưa ra phục vụ ở đây, nó có càng bị xuống cấp hoặc mất đi giá trị truyền giá trị gì đối với người Việt Nam. Chúng tôi xin thống vốn có của chúng do bị thị trường hóa, đề xuất các bước cần có khi phục vụ đờn ca lúc đó hoạt động khai thác cũng khó tiếp tục tài tử ở các cơ sở kinh doanh du lịch như sau: được” [3, tr.215]. Các nhà quản lý và tổ chức 1) Giới thiệu sơ lược về đờn ca tài tử và các giá du lịch cần am hiểu rõ nguồn lực văn hóa của trị văn hóa của loại hình nghệ thuật này bằng từng địa phương. Nếu đó là những nguồn lực tiếng Việt và tiếng nước ngoài (cho khách nước tiềm năng, cần được khai thác thì nên có chiến ngoài, tối thiểu là bằng tiếng Anh); 2) Biểu diễn lược cụ thể để nghiên cứu, khảo sát, tiến hành có bài bản và kèm theo lời giới thiệu ngắn gọn thử nghiệm và chính thức đưa vào phục vụ về các tiết mục biểu diễn để khách hiểu họ sắp du lịch. Chẳng hạn, hiện nay tỉnh Bình Phước được nghe cái gì, nhất là người nước ngoài; 3) đang phối hợp với nhiều đơn vị tổ chức các hội Cho khách tham gia biểu diễn thử những bài thảo xin ý kiến, xây dựng chiến lược cụ thể về bản đơn giản, đối với người nước ngoài thì chỉ việc khai thác những tiềm năng văn hóa của cần cho họ tập làm quen với các giai điệu đơn tộc người Stiêng trên địa bàn và triển khai ứng giản. Hiện nay, ở một số điểm du lịch ở miền dụng vào phát triển du lịch của tỉnh. Tây Nam Bộ có kết hợp biểu diễn một vài bài hát nổi tiếng của các quốc gia của du khách Số lượng và các loại di sản ở Việt Nam rất bằng bộ nhạc cụ trong đờn ca tài tử. Đây là nhiều và đa dạng bao gồm các di sản văn hóa một sáng tạo rất hay giúp du khách gần gũi thế giới, di sản văn hóa cấp quốc gia, cấp tỉnh hơn với di sản. và những di sản chưa được công nhận chính thức nhưng từ lâu đã gắn bó mật thiết với đời 3.3. Khai thác hiệu quả nhất nguồn nhân sống của người dân các địa phương. Việc đẩy lực có chuyên môn và trình độ cao để phát mạnh tiến độ lập hồ sơ đề xuất công nhận di triển du lịch, đồng thời không ngừng đào tạo, sản các cấp là việc làm rất tốt đối với Việt Nam, nâng cấp chất lượng của nguồn lực này góp phần quan trọng quảng bá văn hóa Việt Nguồn nhân lực du lịch ở đây bao gồm Nam đến với bạn bè quốc tế tích cực hơn. Đây người quản lý, người vận hành các hoạt động cũng là nguồn lực văn hóa hiệu quả nhất để du lịch và cộng đồng địa phương nơi có hoạt Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 85
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU động du lịch. Đội ngũ quản lý và vận hành cần chiến lược phát triển du lịch cần đảm bảo sự được: 1) Đào tạo trình độ chuyên môn bắt kịp phát triển bền vững, tránh chạy theo doanh với xu hướng phát triển của đất nước và thế số, lợi nhuận nhất thời. Khi có bất kỳ vấn đề gì giới; 2) Tạo lập hệ giá trị văn hóa quản lý và vận xảy ra đối với ngành, với nguồn tài nguyên tự hành các hoạt động du lịch tốt đẹp cho họ; nhiên và nhân văn phục vụ du lịch, thì người 3) Có kế hoạch đào tạo những ngoại ngữ cần đầu tiên phải chịu trách nhiệm chính là đội thiết, tối thiểu là giao tiếp được, để nguồn lực ngũ quản lý du lịch. nhân sự này phù hợp với các kế hoạch và từng Ở đây, chúng tôi đưa cộng đồng địa phương loại hình kinh doanh của các doanh nghiệp du vào nguồn nhân lực trong phát triển du lịch, lịch, phù hợp với bối cảnh phát triển ở từng địa vì thực tế từ trước đến nay họ luôn đóng vai phương có du lịch. trò rất quan trọng tại các điểm du lịch, tuyến Những người quản lý các hoạt động du du lịch như một bên tham gia không thể thiếu lịch phải là người có tâm và có tầm, được biểu trong các hoạt động du lịch. Họ là người am hiện thông qua các khía cạnh như: 1) Tự ý thức hiểu nhất về tuyến điểm và địa phương du lịch, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn có thể hỗ trợ, tham gia vận hành các hoạt động để xứng tầm quản lý, chủ động thực hiện các du lịch ở địa phương. Các hoạt động tham kế hoạch nghiên cứu thị trường để đưa ra quan, ăn uống, nghỉ ngơi của du khách ít nhiều chiến lược phát triển cụ thể cho doanh nghiệp; đều phải tiếp xúc với người dân địa phương và 2) Tránh bè phái cục bộ và lợi ích nhóm hay lợi cần đến sự tham gia của họ trong chừng mực ích cá nhân trong quá trình làm việc, tránh việc nhất định. “Du khách sẽ có tour du lịch khám quản lý nhân sự theo cảm tính; 3) Phối hợp với phá đúng nghĩa khi người dân địa phương chủ doanh nghiệp du lịch để xây dựng chính sách động tham gia, tham gia tích cực và có trách tuyển dụng, đãi ngộ, tạo điều kiện phát triển nhiệm vào các tour tuyến đó” [2, tr.11]. Vì thế, và duy trì nguồn nhân sự, nhất là nhân sự cấp nếu nhà quản lý, nhà tổ chức, nhà nghiên cứu cao để phục vụ cho công tác phát triển du lịch; du lịch phối hợp tốt với họ sẽ thu được nhiều 4) Có tư duy mở và nhạy để bắt kịp thông tin kết quả tích cực ngoài mong đợi trong công và những đổi mới của thị trường du lịch trong tác phát triển du lịch. Tuy nhiên, nếu xu thế du nước cũng như trên thế giới. lịch phát triển nhưng nhận thức và kỹ năng về Tùy vào điều kiện thực tế của các doanh du lịch của cộng đồng địa phương lại không nghiệp, các tổ chức du lịch ở Việt Nam mà đội phát triển tương xứng, chẳng hạn, người dân ngũ quản lý và nhân viên sẽ có các phương không biết cách làm du lịch, không biết ứng hướng hoạt động khác nhau. Ở thời điểm mới xử khi gặp du khách nhất là người nước ngoài, gia nhập thị trường, có thể sẽ còn nhiều khó không biết ngoại ngữ, không biết cách tận khăn để phát triển đội ngũ, tuy nhiên, quan dụng hoạt động du lịch để phát triển bản thân, trọng là từng cá nhân trong đội ngũ phải tự cộng đồng và địa phương; môi trường du lịch ý thức được vai trò và trách nhiệm trong công như nhà nghỉ, khách sạn, quán ăn, nhà hàng, việc. Trách nhiệm ở đây gồm trách nhiệm với cửa hàng do người dân quản lý không phục bản thân, với tổ chức, với xã hội, với đất nước vụ tốt cho du khách,… thì sẽ là những lực cản trong công tác du lịch. Để khiến họ ý thức kìm hãm sự phát triển du lịch ở địa phương nói được trách nhiệm và tự nguyện tham gia vào riêng, Việt Nam nói chung. sự phát triển du lịch thì trước hết các tổ chức, Xuất phát từ vai trò quan trọng của cộng doanh nghiệp du lịch cần đảm bảo nhu cầu đồng địa phương trong phát triển du lịch, kinh tế tối thiểu cho họ bằng chế độ lương chúng tôi đề xuất một vài phương án để nâng bổng hợp lý. Kế đến là tạo điều kiện cho họ cao chất lượng của nguồn lực cộng đồng địa được nâng cao tay nghề, trình độ, mở ra nhiều phương như: 1) Các bên liên quan khác, nhất là cơ hội thăng tiến cho những người có khả chính quyền địa phương và các doanh nghiệp năng. Mặt khác, các nhà quản lý khi đưa ra các du lịch cần không ngừng phối hợp với cộng 86 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH đồng dân cư địa phương; 2) Hướng dẫn người khi vận dụng công nghệ hiện đại có thể tạo dân địa phương làm du lịch bằng cách tiến ra những kết quả trái với mong đợi. Liên quan hành mở các lớp đào tạo, các buổi nói chuyện đến khía cạnh này, Ruth Benedict từng viết: chuyên đề để nâng cao trình độ và nhận thức “Các xã hội loài người ở khắp mọi nơi đã đưa ra của họ về du lịch, thường xuyên tuyên truyền sự lựa chọn trên cơ sở những thiết chế văn hóa các thông tin về du lịch đến người dân; 3) của họ. Văn hóa này không coi trọng những giá Khuyến khích người dân địa phương tham trị vật chất; văn hóa khác lại coi nó là nền tảng gia có trách nhiệm vào du lịch, hỗ trợ các hộ của mọi khía cạnh hành vi. Trong xã hội này dân liên quan đến hoạt động du lịch của địa khoa học kỹ thuật xuất hiện thậm chí trong phương; 4) Đào tạo nhanh về ngoại ngữ giao những khía cạnh cuộc sống cần thiết để đảm tiếp cho những người dân trực tiếp tham gia bảo sự sinh tồn; trong xã hội khác, không kém vào hoạt động du lịch; 5) Chia sẻ lợi ích công phần đơn giản, những thành tựu khoa học kỹ bằng cho những hộ dân tham gia vào hoạt thuật tương tự lại là sự phức tạp và phù hợp với động du lịch. Nếu làm được những điều này hoàn cảnh tốt đẹp đáng ngưỡng mộ” [5, tr.17]. thì cộng đồng địa phương sẽ là kênh trực tiếp Thời đại 4.0 nên được hiểu là khoảng thời gian đóng góp tích cực trong sự nghiệp phát triển người ta ứng dụng công nghệ hiện đại vào đời du lịch ở các địa phương. sống, mà muốn ứng dụng thì cần phải tạo ra Trong phạm vi bài viết, chúng tôi chưa được công nghệ, điểm này Việt Nam còn nhiều đề cập cụ thể đến yếu tố công nghệ mà gộp hạn chế. Hơn nữa, hiện nay vẫn đang trong nó vào trong định hướng 3, vì nếu không có giai đoạn đầu của thời đại 4.0, Việt Nam cần con người có trình độ cao để vận hành công nhiều nỗ lực trên mọi phương diện để có thể nghệ hiện đại thì dù công nghệ có hiện đại thế trở thành đất nước mà ở đó công nghệ hiện nào cũng không thể phục vụ tốt cho du lịch đại là phần tất yếu của cả xã hội. Việt Nam. Hơn nữa, với những đặc thù riêng Kết luận về nguồn tài nguyên của ngành cùng với Cách nói con gà đẻ trứng vàng nên được điều kiện kinh tế của các doanh nghiệp kinh xem là động lực và là mục tiêu phát triển bền doanh du lịch ở Việt Nam thì không thể đòi vững của ngành Du lịch Việt Nam, không nên hỏi phải đạt được những thành tựu ứng dụng xem nó là mục tiêu lợi nhuận cần đạt được bất công nghệ cao như trong những ngành công chấp những mặt trái trên phương diện kinh tế, nghệ, kỹ thuật, khoa học cao khác. Nói như thế văn hóa, xã hội, môi trường tự nhiên. Con gà không có nghĩa là chúng tôi bị lạc hậu giữa là một động vật có thể đẻ được nhiều trứng, bối cảnh nhiều người đang hô hào về thời đại nhưng nếu con gà đó không đủ sức khỏe, 4.0. Chúng tôi vẫn ủng hộ các chính sách phát không được nuôi dưỡng tốt thì liệu nó có thể triển du lịch Việt Nam có sử dụng công nghệ tiếp tục đẻ, hơn nữa lại là đẻ trứng vàng - quả cao, hy vọng vào một tương lai vận dụng công trứng khó tìm trong hàng ngàn quả trứng bình nghệ hiện đại vào phát triển du lịch, chẳng thường. Cách ví von này nhằm hàm chỉ ngành hạn trong kinh doanh nhà hàng - khách sạn Du lịch Việt Nam cần được phát triển bền vững hoặc trong hệ thống quản lý thông tin của các thật sự trên cơ sở bảo vệ những nguồn tài công ty lữ hành. nguyên sẵn có của quốc gia, xây dựng và bổ Tuy nhiên, nếu nhìn vào thực tế của ngành sung thêm nguồn tài nguyên mới nếu có thể. Du lịch Việt Nam, công nghệ hiện đại vẫn chưa Tài nguyên càng phong phú, càng đa dạng thì phải là yếu tố quyết định cho toàn bộ định việc phát triển du lịch Việt Nam sẽ càng thuận hướng phát triển bền vững sắp tới của ngành. lợi. Sự phát triển du lịch Việt Nam không sợ Đặc biệt là trong hầu hết các loại hình du lịch không có được kế hoạch hay chiến lược tốt, ở Việt Nam như du lịch di sản, du lịch sinh mà chỉ sợ không có nguồn lực để vận hành, khi thái, du lịch cộng đồng, du lịch tham quan, du đó dù có chiến lược hay đến mấy cũng không lịch hành hương, du lịch về nguồn,… thì đôi thể sử dụng được, không có kết quả tốt được. Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 87
VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Các định hướng phát triển bền vững du lịch 3. Lưu Tuấn Anh (2019), “Vận dụng lý thuyết Việt Nam đều phải xoay quanh hai nhiệm vụ trò chơi trong phát triển sản phẩm du lịch từ các trọng tâm: khai thác đi đôi bảo vệ. Các nguồn di sản văn hóa ở tỉnh Bình Phước”, in trong Kỷ yếu tài nguyên du lịch cần được khai thác có định Hội thảo khoa học Thực trạng và các nhân tố ảnh hướng rõ ràng theo từng giai đoạn, tránh tình hưởng đến sản phẩm du lịch Bình Phước, lợi thế so sánh và năng lực cạnh tranh của sản phẩm du trạng làm tổn hại đến khả năng duy trì và phục lịch Bình Phước, Trường Đại học Bình Dương, Bình hồi của nguồn tài nguyên. Việt Nam có 54 Dương, tr.206-223. tộc người với 6 vùng văn hóa; mỗi tộc người, 4. Quốc hội Việt Nam (2017), Luật Du lịch, mỗi vùng văn hóa đều có những tài nguyên https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Van-hoa- tự nhiên và nhân văn riêng tạo nên chỉnh thể Xa-hoi/Luat-du-lich-2017-322936.aspx bức tranh tài nguyên du lịch Việt Nam đa dạng. 5. Ruth Benedict (1934), Patterns of Culture, Những người quản lý và vận hành du lịch Việt Houghton Mifflin company, New York. Nam, nếu biết tận dụng tốt nguồn tài nguyên 6. Stephen P.Robbins, Timothy A.Judge (2013), này theo định hướng vừa khai thác vừa bảo vệ, Organizational behavior, Pearson Education, có thể khiến cho du lịch Việt Nam tiến xa hơn United States. và lâu dài trong tương lai. Điều đáng quan tâm 7. Tổng cục Du lịch (2019), “Cơ sở lưu trú du trong quá trình phát triển bền vững du lịch Việt lịch giai đoạn 2000-2018”, http://vietnamtourism. Nam đó là cần có sự phối hợp hiệu quả giữa gov.vn/index.php/items/13461 các bên liên quan trong tất cả các hoạt động 8. Tổng cục Du lịch (2019), “Doanh nghiệp du lịch. Việc tiến hành trao quyền phù hợp cho lữ hành quốc tế giai đoạn 2005-2018”, http:// các bên để họ chủ động phối hợp và tham gia vietnamtourism.gov.vn/index.php/items/13466 tích cực trong các dự án phát triển du lịch ở 9. Tổng cục Du lịch (2019), “Khách du lịch nội Việt Nam là một phương án hữu hiệu cần được địa giai đoạn 2000-2018”, http://vietnamtourism. thực hiện. Với tất cả nguồn tài nguyên đang gov.vn/index.php/items/13460 có, nếu đi theo định hướng vừa khai thác vừa 10. Tổng cục Du lịch (2019), “Khách quốc tế bảo vệ, cộng thêm đội ngũ nhân lực có tâm đến Việt Nam tháng 6 và 6 tháng năm 2019”, huyết, có trình độ và chuyên môn cao dưới http://vietnamtourism.gov.vn/index.php/ đường lối, chính sách phù hợp của Nhà nước items/29458 thì chắc chắn du lịch Việt Nam trong tương lai 11. Tổng cục Du lịch (2019), “Tổng thu từ sẽ đạt được mục tiêu phát triển bền vững, có khách du lịch giai đoạn 2000-2018”, http:// thể trở thành trung tâm du lịch của khu vực và vietnamtourism.gov.vn/index.php/items/13462 nổi tiếng trên toàn thế giới. 12. Khánh Trang (2018), “Thống kê du lịch có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác quản L.T.A lý và hoạch định chính sách phát triển ngành”, (TS., Trường Đại học KHXH&NV Tp. Hồ Chí Minh) http://thongke.tourism.vn/ 13. Nguyễn Minh Tuệ (chủ biên) (1999), Địa Tài liệu tham khảo lý du lịch, Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, Tp. Hồ Chí Minh. 1. Lưu Tuấn Anh (2017), “Du lịch từ góc nhìn 14. Bùi Thị Hải Yến (2007), Quy hoạch du lịch, văn hóa”, Tạp chí Văn hóa và nguồn lực, số 11(3), Nxb. Giáo dục, Hà Nội. tr.17-24. 2. Lưu Tuấn Anh (2018), “Cộng đồng địa Ngày nhận bài: 6 - 8 - 2019 phương trong công tác bảo tồn và phát huy các Ngày phản biện, đánh giá: 26 - 8 - 2019 di sản văn hóa ở miền Tây Nam Bộ từ lý thuyết Các bên liên quan”, in trong Kỷ yếu Hội thảo quốc Ngày chấp nhận đăng: 25 - 9 - 2019 tế Hội nhập quốc tế về bảo tồn - Cơ hội và thách thức cho các giá trị di sản văn hóa, Nxb. Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, Tp. Hồ Chí Minh, tr.3-14. 88 Số 29 (Tháng 9 - 2019)