Đánh giá hiệu quả an thần bằng propofol kiểm soát nồng độ đích trong thủ thuật nội soi đại tràng

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ AN THẦN BẰNG PROPOFOL KIỂM SOÁT<br /> NỒNG ĐỘ ĐÍCH TRONG THỦ THUẬT NỘI SOI ĐẠI TRÀNG<br /> Nguyễn Thanh Oánh*, Phan Tôn Ngọc Vũ**, Nguyễn Văn Chừng***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Nội soi đại tràng giúp chẩn đoán chính xác ung thư đại tràng. Propofol là thuốc mê tĩnh mạch<br /> thường được sử dụng để an thần cho bệnh nhân trong quá trình nội soi. Phương pháp truyền thuốc kiểm soát<br /> nồng độ đích được cho là góp phần nâng cao hiệu quả và mức an toàn cho bệnh nhân trong khi được thực hiện<br /> các thủ thuật.<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả và tính an toàn của phương pháp an thần bằng propofol kiểm soát nồng độ<br /> đích trong thủ thuật nội soi đại tràng<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Bệnh nhân ngoại trú, từ 16 tuổi trở lên, ASA I – II, có chỉ định<br /> nội soi đại tràng chẩn đoán được phân làm 3 nhóm, mỗi nhóm 30 người. Nhóm 1 được an thần bằng propofol<br /> kiểm soát nồng độ đích, nhóm 2 được an thần bằng propofol tiêm ngắt quãng, nhóm 3 chỉ sử dụng chất bôi trơn<br /> trong thủ thuật. Ghi nhận mức độ đau, mức độ hài lòng, khả năng chấp nhận thủ thuật lần sau, thời gian làm<br /> thủ thuật, thời gian hồi tỉnh, thời gian xuất viện của bệnh nhân, mức độ hài lòng của bác sĩ nội soi, các thay đổi<br /> về nhịp tim, huyết áp tâm thu và SpO2.<br /> Kết quả: Không có sự khác biệt về: thời gian soi ở 3 nhóm; thời gian hồi tỉnh, thời gian xuất viện, mức độ<br /> đau, mức độ hài lòng của bệnh nhân và mức độ hài lòng của bác sĩ nội soi giữa nhóm 1 và nhóm 2. Bệnh nhân<br /> nhóm 3 có mức độ đau và tỉ lệ không chấp nhận thủ thuật lần sau cao hơn 2 nhóm có sử dụng propofol. Nhịp tim<br /> và huyết áp của bệnh nhân nhóm 1 ổn định trong thủ thuật.<br /> Kết luận: propofol kiểm soát nồng độ đích có thể áp dụng hiệu quả và an toàn cho thủ thuật nội soi đại<br /> tràng.<br /> Từ khóa: nội soi đại tràng, propofol, kiểm soát nồng độ đích<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE EFFECT OF PROPOFOL TCI IN COLONOSCOPY<br /> Nguyen Thanh Oanh, Phan Ton Ngoc Vu, Nguyen Van Chung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 306 - 311<br /> Background - Objectives: Colonoscopy help accurate diagnosis of colon cancer. Propofol is an anesthetic<br /> commonly used intravenous sedation to patients during endoscopy. Target Control Infusion (TCI) is contributing<br /> to improving the effectiveness and safety of patients during minor surgery.<br /> The aim of our study was to evaluate the safety and efficacy of propofol TCI during colonoscopy.<br /> Method: Outpatients, aged 16 years or older, ASA I - II, indicated diagnostic colonoscopy were classified<br /> into 3 groups of 30 people. Group 1 were sedated with propofol TCI, group 2 was sedated with intermittent<br /> propofol injection, group 3 only lubricant used in the procedure.<br /> Patient satisfaction, acceptability next procedure, recovery time, discharge time, procedure duration<br /> colonoscopists satisfaction, the changes in heart rate, systolic blood pressure and SpO2 were recorded.<br /> <br /> <br /> Bệnh viện Nguyễn Trãi TP.HCM<br /> ** Bệnh viện Đại Học Y Dược TP.HCM<br /> *** Đại Học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: Ths. Nguyễn Thanh Oánh ĐT: 0908182601, Email: drnguyenthanhoanh@yahoo.com.vn,<br /> <br /> 306<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: There were no significant differences among the three groups in the procedure time. There were no<br /> significant differences between the group 1 and group 2 in the recovery time, discharge time, patient satisfaction,<br /> pain control and colonoscopists satisfaction. Pain during colonoscopy and the rate of inacceptability next<br /> procedure of the patients in group 3 is significantly higher than in sedated groups. Heart rate and blood pressure<br /> of the patients in group 1 were stable during procedure.<br /> Conclusion: The propofol target control injection can be applied effectively and safely for colonoscopy.<br /> Key words: colonoscopy, propofol, target control infusion.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Ung thư đại tràng là một bệnh lý phổ biến,<br /> đứng hàng đầu trong ung thư đường tiêu hóa.<br /> Theo Hội Ung thư thành phố Hồ Chí Minh, đây<br /> là một trong năm loại ung thư có số người mắc<br /> cao nhất. Tuy nhiên, bệnh có thể điều trị và<br /> phòng ngừa được. Nội soi đại tràng đóng vai<br /> trò quan trọng trong việc chẩn đoán sớm và<br /> chính xác các bệnh lý ung thư đại tràng. Tuy<br /> nhiên, bệnh nhân thường lo ngại cảm giác đau,<br /> khó chịu khi được nội soi đại tràng. Hiện nay,<br /> nhiều bệnh viện đã triển khai sử dụng thuốc an<br /> thần, giảm đau cho bệnh nhân khi thực hiện nội<br /> soi đại tràng. Propofol là thuốc thường được sử<br /> dụng để an thần cho bệnh nhân khi thực hiện<br /> các thủ thuật bằng cách tiêm từng liều ngắt<br /> quãng. Cách cho thuốc này có thể dẫn đến quá<br /> liều gây ra các tai biến về hô hấp, tuần hoàn.<br /> Phương pháp truyền tĩnh mạch kiểm soát nồng<br /> độ đích với hệ thống vi tính hóa được ứng dụng<br /> trong gây mê hồi sức đã tạo thuận lợi trong việc<br /> kiểm soát mức độ an thần và an toàn hơn cho<br /> người bệnh. Đó là lý do chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu đánh giá hiệu quả an thần bằng<br /> propofol kiểm soát nồng độ đích trong thủ thuật<br /> nội soi đại tràng.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Đánh giá hiệu quả của phương pháp an thần<br /> bằng propofol kiểm soát nồng độ đích trong nội<br /> soi đại tràng.<br /> Đánh giá sự thay đổi các chỉ số tuần hoàn,<br /> hô hấp trong các giai đoạn của nội soi đại tràng<br /> áp dụng phương pháp an thần bằng propofol<br /> kiểm soát nồng độ đích.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Thử nghiệm lâm sàng có nhóm chứng<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân ngoại trú ≥ 16 tuổi, ASA I, II, có<br /> chỉ định nội soi đại tràng chẩn đoán<br /> Thời gian: từ tháng 11 năm 2010 đến tháng<br /> 04 năm 2011<br /> Địa diểm: Bệnh viện Đại học Y Dược thành<br /> phố Hồ Chí Minh.<br /> <br /> Phương pháp<br /> Nhóm 1: Cài đặt nồng độ đích tại huyết<br /> tương (Cp) ban đầu là 4 mcg/ml, tiến hành soi<br /> khi bệnh nhân mất tri giác. Ghi nhận nồng độ<br /> đích propofol đạt được ở não (Ce). Nồng độ này<br /> sẽ được cài đặt như là nồng độ hồi tỉnh dự kiến.<br /> Tùy theo đáp ứng lâm sàng của bệnh nhân có<br /> thể điều chỉnh Cp tăng hoặc giảm 0,5 – 1<br /> mcg/ml.<br /> Nhóm 2: tiêm tĩnh mạch propofol, liều ban<br /> đầu là 1 mg/kg cân nặng, tiêm nhắc lại liều 0,5<br /> – 1 mg/kg tùy theo đáp ứng lâm sàng của<br /> bệnh nhân.<br /> Nhóm 3: chỉ dùng chất bôi trơn, không dùng<br /> thuốc an thần.<br /> Ghi nhận mạch, huyết áp động mạch không<br /> xâm lấn, SpO2 tại các thời điểm trước khi nội soi,<br /> trong khi làm thủ thuật và thời điểm xuất viện.<br /> Ghi nhận các tai biến tụt huyết áp tâm thu trên<br /> 20%, mạch chậm dưới 50 lần/phút, SpO2 < 90%<br /> và cách xử trí. Ghi nhận thời gian làm thủ thuật<br /> của 3 nhóm, thời gian hồi tỉnh và thời gian xuất<br /> viện của 2 nhóm có sử dụng propofol trong nội<br /> soi, xác định mức độ đau của bệnh nhân theo<br /> thang điểm VAS (Visual Analog Scale), mức độ<br /> <br /> 307<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hài lòng của bệnh nhân và bác sĩ nội soi, khả<br /> năng chấp nhận thủ thuật lần sau.<br /> <br /> Thời gian hồi tỉnh và thời gian xuất viện<br /> của bệnh nhân nhóm 1 và nhóm 2<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> Bảng 3: Thời gian hồi tỉnh và thời gian xuất viện của<br /> bệnh nhân nhóm 1 và nhóm 2<br /> <br /> Số liệu thu thập được trong quá trình nghiên<br /> cứu được ghi chép vào phiếu thu thập dữ liệu<br /> và xử lý với phần mềm SPSS for Windows 15.0.<br /> Các biến định lượng được mô tả dưới dạng giá<br /> trị trung bình và độ lệch chuẩn. Dùng phép<br /> kiểm t khi so sánh 2 số trung bình, test ANOVA<br /> khi so sánh 3 số trung bình. Các biến định tính<br /> được mô tả dưới dạng tỉ lệ % và được kiểm định<br /> với test chi bình phương. Sự khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê khi p < 0,05.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Mẫu nghiên cứu của chúng tôi có 90 bệnh<br /> nhân được nội soi đại tràng, bao gồm 30 bệnh<br /> nhân được an thần bằng propofol kiểm soát<br /> nồng độ đích (nhóm 1), 30 bệnh nhân được an<br /> thần với propofol tiêm ngắt quãng (nhóm 2) và<br /> 30 bệnh nhân không sử dụng thuốc an thần<br /> (nhóm 3). Đặc điểm của bệnh nhân trong 3<br /> nhóm nghiên cứu được trình bày ở bảng 1.<br /> <br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> Bảng 1 trình bày đặc điểm chung của mẫu<br /> nghiên cứu, không có sự khác biệt giữa các<br /> nhóm về cân nặng trung bình (p = 0,16), tuổi (p =<br /> 0,59), giới tính (p = 0,87) và phân loại ASA (p =<br /> 0,56)<br /> Bảng 1: Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> Nhóm 1<br /> Số bệnh nhân<br /> 30<br /> Cân nặng (kg) 56,4 ± 7,4<br /> Tuổi (năm)<br /> 51,6 ± 13,7<br /> Nữ / nam<br /> 18 / 12<br /> ASA I / ASA II<br /> 18 / 12<br /> <br /> Nhóm 2<br /> 30<br /> 53,0 ± 8,9<br /> 50,2 ± 16,7<br /> 19 / 11<br /> 14 / 16<br /> <br /> Nhóm 3<br /> 30<br /> 53,1 ± 6,5<br /> 47,4 ± 17,1<br /> 20 / 11<br /> 17 / 13<br /> <br /> Thời gian thực hiện nội soi ở 3 nhóm<br /> Không có sự khác biệt về thời gian thực hiện<br /> nội soi ở 3 nhóm, p = 0,82 (bảng 2)<br /> Bảng 2: Thời gian thực hiện nội soi ở 3 nhóm<br /> Thời gian soi<br /> (phút)<br /> <br /> 308<br /> <br /> Nhóm 1<br /> <br /> Nhóm 2<br /> <br /> Nhóm 3<br /> <br /> 6,4 ± 3,0<br /> <br /> 6,8 ± 3,6 6,9 ± 3,0<br /> <br /> P<br /> 0,82<br /> <br /> Thời gian hồi tỉnh<br /> (phút)<br /> Thời gian xuất viện<br /> (phút)<br /> <br /> Nhóm 1<br /> <br /> Nhóm 2<br /> <br /> p<br /> <br /> 6,6 ± 1,8<br /> <br /> 7,0 ± 2,1<br /> <br /> 0,51<br /> <br /> 29,5 ± 5,0<br /> <br /> 31,5 ± 4,4<br /> <br /> 0,1<br /> <br /> Mức độ đau, mức độ hài lòng, khả năng<br /> chấp nhận thủ thuật của bệnh nhân, mức<br /> độ hài lòng của bác sĩ nội soi<br /> Bảng 4: Mức độ đau, mức độ hài lòng, khả năng chấp<br /> nhận thủ thuật của bệnh nhân, mức độ hài lòng của<br /> bác sĩ nội soi<br /> Mức độ đau<br /> (VAS)<br /> <br /> Nhóm1<br /> <br /> Nhóm 2<br /> <br /> 0,6 ± 0,6<br /> <br /> 0,4 ± 0,6 3,2 ± 1,0 0,0001<br /> <br /> Mức độ hài<br /> lòng của BN<br /> 9,4 ± 0,6<br /> (VAS)<br /> Mức hài lòng<br /> của bác sĩ nội 9,0 ± 0,9<br /> soi (VAS)<br /> Khả năng chấp<br /> nhận thủ thuật<br /> 100<br /> lần sau (%)<br /> <br /> Nhóm3<br /> <br /> P<br /> <br /> 9,6 ± 0,6 6,9 ± 0,9 0,0001<br /> <br /> 9,4 ± 0,8 7,8 ± 1,0 0,0001<br /> <br /> 96,7<br /> <br /> 73,3<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Không có sự khác biệt về mức độ đau, mức<br /> độ hài lòng, khả năng chấp nhận thủ thuật của<br /> bệnh nhân và mức độ hài lòng của bác sĩ nội soi<br /> giữa 2 nhóm có sử dụng propofol trong nội soi<br /> đại tràng.<br /> <br /> Thay đổi tần số tim, huyết áp tâm thu và<br /> độ bảo hòa oxy mao mạch (SpO2) của bệnh<br /> nhân ở 3 nhóm<br /> Không có sự khác biệt về thay đổi tần số tim<br /> ở các thời điểm nghiên cứu của bệnh nhân ở<br /> nhóm 1 và nhóm 2 (p > 0,05). Tần số tim của<br /> bệnh nhân ở nhóm 3 cao hơn tần số tim của<br /> bệnh nhân ở nhóm 1 và nhóm 2 tại các thời điểm<br /> 1 phút, 5 phút và xuất viện. Huyết áp tâm thu tại<br /> thời điểm 1 phút trong nội soi của bệnh nhân ở<br /> nhóm 2 thấp hơn nhóm 1 có ý nghĩa thống kê (p<br /> = 0,005). Huyết áp tâm thu tại các thời điểm 1<br /> phút, 5 phút trong nội soi và khi xuất viện của<br /> bệnh nhân ở nhóm 3 cao hơn nhóm 1 và nhóm<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> 2. Không có sự khác biệt về độ bảo hòa oxy mao<br /> mạch (SpO2) của 3 nhóm ở các thời điểm của thủ<br /> thuật.<br /> <br /> Các tai biến về hô hấp, tuần hoàn ở 3 nhóm<br /> Bảng 5: Các tai biến về hô hấp, tuần hoàn<br /> Tai biến<br /> Tụt HA > 20% so với<br /> HA ban đầu<br /> Tụt HA > 30% so với<br /> HA ban đầu<br /> Mạch chậm < 50<br /> lần/phút<br /> SpO2 < 90%<br /> <br /> Nhóm 1<br /> <br /> Nhóm 2<br /> <br /> Nhóm 3<br /> <br /> 5 (16,7)<br /> <br /> 18 (60)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 1 (3,3)<br /> <br /> 4 (13,3)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 4 (13,3)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> Tỉ lệ tụt huyết áp tâm thu ≥ 20% so với huyết<br /> áp nền ở nhóm 2 cao hơn nhóm 1 (p = 0,001).<br /> Nhóm 2 có tỉ lệ tụt huyết áp tâm thu ≥ 30% so<br /> với huyết áp nền cao hơn nhóm 1, tuy nhiên sự<br /> khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p =<br /> 0,16). Nhóm 2 có tỉ lệ SpO2 giảm dưới 90% cao<br /> hơn so với nhóm 1 (p = 0,04).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Tuổi trung bình của bệnh nhân trong mẫu<br /> nghiên cứu chúng tôi là 49,8 tuổi, là độ tuổi<br /> thường gặp các bệnh lý đại – trực tràng (4), (5).<br /> Không có sự khác biệt về tỉ lệ phân bố giới tính<br /> và phân loại ASA giữa bệnh nhân trong 3 nhóm<br /> nên không ảnh hưởng kết quả đánh giá mức độ<br /> đau, sự thay đổi nhịp tim, huyết áp.<br /> Thời gian thực hiện nội soi trong nghiên cứu<br /> chúng tôi tương đối ngắn do chúng tôi chỉ chọn<br /> các trường hợp nội soi chẩn đoán. Thời gian hồi<br /> tỉnh và thời gian xuất viện là vấn đề được quan<br /> tâm khi gây mê hoặc an thần cho bệnh nhân<br /> ngoại trú. Thời gian hồi tỉnh và xuất viện trung<br /> bình của nhóm 1 là 6,6 ± 1,8 phút và 29,5 ± 5<br /> phút, tương đương với kết quả ở nhóm 2 là 7,0 ±<br /> 2,1 phút và 31,5 ± 4,4 phút, tương đương với<br /> thời gian hồi tỉnh trong nghiên cứu của<br /> Padmanabhan U và cộng sự là 7 phút (6). Tác giả<br /> VanNatta ME và cộng sự ghi nhận thời gian hồi<br /> tỉnh và xuất viện của bệnh nhân nhóm tiêm<br /> propofol ngắt quãng để nội soi đại tràng là 4,8<br /> phút và 18,6 phút, sớm hơn so với chúng tôi vì<br /> tác giả chủ động ngưng propofol khi vừa soi<br /> đến manh tràng (12).<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Kết quả từ bảng 4 cho thấy mức độ đau, mức<br /> độ hài lòng cũng như tỉ lệ chấp nhận thủ thuật<br /> lần sau là tương đương giữa nhóm an thần kiểm<br /> soát nồng độ đích và nhóm an thần tiêm ngắt<br /> quãng. Hai nhóm bệnh nhân có sử dụng an thần<br /> đều có mức hài lòng, tỉ lệ chấp nhận thủ thuật<br /> với cùng phương pháp vô cảm cao hơn và mức<br /> độ đau thấp hơn rõ so với nhóm bệnh nhân<br /> không sử dụng an thần. Amer-Cuenca JJ và<br /> cộng sự thấy điểm đau VAS ở nhóm không sử<br /> dụng an thần là 4,9 ± 2,9 (1), Yoruk G và cộng sự<br /> thấy có 12% bệnh nhân soi đại tràng không an<br /> thần không đồng ý soi lại lần sau vì không chịu<br /> đau nổi (14), chứng tỏ bệnh nhân cảm nhận đau<br /> khá nhiều trong thủ thuật nội soi đại tràng. Do<br /> đó, vấn đề sử dụng an thần trong nội soi đại<br /> tràng là thực sự cần thiết nhằm tránh cho bệnh<br /> nhân phải chịu đựng đau, tăng mức độ hài lòng<br /> và khả năng chấp nhận thủ thuật lần sau. Kết<br /> quả từ bảng 4 cũng cho thấy mức độ hài lòng<br /> của bác sĩ nội soi ở 2 nhóm có sử dụng propofol<br /> cao hơn so với nhóm soi không an thần, thể hiện<br /> qua điểm VAS về mức độ hài lòng do bác sĩ nội<br /> soi đánh giá của 2 nhóm có sử dụng propofol<br /> cao hơn so với nhóm còn lại. Điểm VAS do bác<br /> sĩ nội soi nhận định của nhóm 1 và nhóm 2 là<br /> 9,0 ± 0,95 và 9,4 ± 0,8 cao hơn so với kết quả của<br /> Stonell CA và cộng sự là 67 ± 30 ở nhóm sử<br /> dụng propofol kiểm soát nồng độ đích do bệnh<br /> nhân điều khiển và 77 ± 24 ở nhóm sử dụng<br /> propofol do người gây mê điều khiển (8) (tác giả<br /> sử dụng thang điểm 100, chúng tôi sử dụng<br /> thang điểm 10, nhưng cách đánh giá tương tự<br /> nhau). Có sự khác biệt về mức độ hài lòng trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi so với Stonell CA là<br /> do mức an thần của bệnh nhân trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi sâu hơn, tạo thuận lợi cho<br /> tiến trình soi. Tương tự kết quả nghiên cứu của<br /> Stonell CA, điểm VAS do bác sĩ nội soi nhận<br /> định giữa 2 nhóm có sử dụng propofol của<br /> chúng tôi khác biệt không có ý nghĩa thống kê.<br /> Nhịp tim và huyết áp tâm thu tại thời điểm 1<br /> phút (T1) và 5 phút (T5) trong khi nội soi của<br /> nhóm 3 cao hơn so với nhóm 1 và nhóm 2. Theo<br /> quan sát của chúng tôi, thời điểm T1 và T5 là<br /> <br /> 309<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> giai đoạn ống soi bắt đầu được đưa qua hậu<br /> môn - trực tràng, đồng thời việc bơm hơi và ống<br /> soi phải đi qua đoạn đại tràng xích ma gập góc,<br /> di động nên gây đau và cảm giác khó chịu cho<br /> bệnh nhân. Điều này cho thấy vai trò của<br /> propofol trong việc duy trì an thần sâu, giúp<br /> bệnh nhân vượt qua các thời điểm nhạy cảm mà<br /> không làm thay đổi nhịp tim và huyết áp.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi không gặp trường<br /> hợp nào có mạch chậm dưới 50 lần/phút. Tohda<br /> G và cs thấy có 4,1% trường hợp mạch chậm<br /> dưới 50 lần/phút khi soi đại tràng với an thần<br /> bằng propofol (10), Ulmer BJ và cộng sự ghi nhận<br /> có 1/ 50 (chiếm 2%) trường hợp mạch chậm ở<br /> nhóm an thần với propofol trong nội soi đại<br /> tràng (11). Theo lý thuyết, propofol gây ức chế<br /> trương lực giao cảm nên gây nên tình trạng<br /> cường phó giao cảm tương đối làm chậm nhịp<br /> tim. Tuy nhiên, tỉ lệ bệnh nhân chậm nhịp tim<br /> trong các nghiên cứu nói trên rất thấp có thể giải<br /> thích là do bệnh nhân được an thần không đúng<br /> mức, và nhịp chậm xảy ra là do động tác thủ<br /> thuật gây ra phản xạ phó giao cảm.<br /> Huyết áp tâm thu của nhóm 2 thấp hơn so<br /> với nhóm 1 tại thời điểm T1. Chúng tôi cũng<br /> ghi nhận tỉ lệ tụt huyết áp tâm thu dưới 20%<br /> huyết áp nền ở nhóm 2 là 60%, cao hơn so với<br /> tỉ lệ ở nhóm 1 là 16,7%. Tỉ lệ tụt huyết áp dưới<br /> 30% ở nhóm 1 và nhóm 2 lần lượt là 3,3% và<br /> 13%, tuy khác biệt không có ý nghĩa thống kê<br /> nhưng cũng gợi ra suy nghĩ về khả năng gây<br /> tụt huyết áp của propofol tùy thuộc vào<br /> phương cách đưa thuốc vào cơ thể. Krugliak P<br /> và cộng sự ghi nhận tụt huyết áp dưới 20%<br /> huyết áp nền chiếm 37% thời gian của thủ<br /> thuật (3). Gasparovic S và cộng sự thống kê<br /> trên 1104 bệnh nhân được sử dụng propofol<br /> trong nội soi tiêu hóa, kết quả huyết áp tâm<br /> thu trung bình từ 149,8 mmHg trước thủ thuật<br /> giảm còn 111,2 mmHg trong quá trình làm thủ<br /> thuật, trong đó có 5 trường hợp huyết áp<br /> giảm dưới 60 mmHg được xử trí truyền 500<br /> ml dung dịch NaCl 0,9% (2). Stonell và cộng sự<br /> theo dõi huyết áp tâm thu mỗi 3 phút và nhận<br /> thấy số lần huyết áp tâm thu dưới 90 mmHg<br /> <br /> 310<br /> <br /> trung bình cho mỗi bệnh nhân ở nhóm TCI là<br /> 0,8 ± 1,4, với nhóm tiêm propofol ngắt quãng<br /> là 3,0 ± 3,2 (p = 0,007) (9).<br /> Bệnh nhân trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> đều có tình trạng sức khỏe ổn định (ASA I – II)<br /> nên việc tụt huyết áp dưới 20% so với huyết áp<br /> nền tuy có ý nghĩa về mặt thống kê nhưng<br /> không có ý nghĩa về mặt lâm sàng. Chúng tôi<br /> không xử trí gì đặc hiệu mà chỉ điều chỉnh giảm<br /> nồng độ đích ở nhóm 1 và tăng khoảng cách<br /> tiêm thuốc ở nhóm 2. Tuy nhiên, có một số<br /> trường hợp tụt huyết áp dưới 30% so với huyết<br /> áp nền, do đó cần chú ý đối với bệnh nhân lớn<br /> tuổi hoặc bệnh nhân có phân loại ASA ≥ III. Tụt<br /> huyết áp trong khi nội soi đại tràng dưới an<br /> thần với propofol có thể giải thích là do tác<br /> dụng dãn mạch và ức chế tim mức độ nhẹ của<br /> thuốc và tình trạng mất nước, điện giải ở bệnh<br /> nhân đã được chuẩn bị đại tràng trước đó.<br /> Độ bảo hòa oxy mao mạch của 3 nhóm<br /> không khác nhau tại các thời điểm nghiên cứu.<br /> Trong quá trình soi đại tràng, ở nhóm 2 có 4<br /> trường hợp (chiếm 13,3%) SpO2 giảm dưới 90%<br /> được xử trí bằng cách ngữa đầu nâng cằm, tăng<br /> liều oxy lên 4 – 6 lít/ phút, tất cả bệnh nhân này<br /> đều ổn định. Không có trường hợp nào phải<br /> thông khí hỗ trợ (bóp bóng qua mặt nạ hoặc đặt<br /> nội khí quản).<br /> Gasparovic S và cộng sự nghiên cứu 1104<br /> bệnh nhân nội soi tiêu hóa với propofol, có 27<br /> trường hợp SpO2 giảm dưới 90%. Trong đó có 7<br /> bệnh nhân phân loại ASA III với bệnh lý tim<br /> phổi đi kèm. Bệnh nhân giảm SpO2 < 90% đều<br /> thuộc nhóm có chỉ định nội soi đường tiêu hóa<br /> trên, tai biến này chỉ thoáng qua và không cần<br /> phải thông khí hỗ trợ (2). So với kết quả của<br /> Gasparovic S, tỉ lệ giảm SpO2 < 90% trong nhóm<br /> tiêm propofol ngắt quãng của chúng tôi có 4 / 30<br /> trường hợp. Nguyên nhân có thể là do tốc độ và<br /> liều lượng propofol tiêm cho những bệnh nhân<br /> này chưa phù hợp. Khi so sánh tai biến tụt SpO2<br /> < 94% giữa 2 nhóm nội soi đại tràng có an thần<br /> bằng propofol, Stonell CA và cộng sự nhận thấy<br /> số lần SpO2 < 94% trung bình của mỗi bệnh nhân<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br />