Đánh giá kết quả điều trị máu tụ trong não do chấn thương

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ<br /> MÁU TỤ TRONG NÃO DO CHẤN THƯƠNG<br /> Tôn Thất Quỳnh Út, Đặng Ngọc Trí, Tô Ngọc Trúc, Phạm Bình Ca*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị và xác định một số yếu tố tiên lượng của máu tụ trong não sau chấn<br /> thương tại Bệnh viện đa khoa Bình Định.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả tiến cứu cắt ngang gồm 313 bệnh nhân chấn thương sọ não có máu tụ<br /> trong não từ tháng 12 năm 2009 đến tháng 09 năm 2011. Kết quả được đánh giá dựa trên bảng Glasgow<br /> Outcome Scale (GOS) khi ra viện và sau 3 tháng. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị để xác<br /> định một số yếu tố tiên lượng.<br /> Kết quả: Nghiên cứu dựa trên 313 bệnh nhân, bao gồm 234 nam và 79 nữ. Tuổi trung bình: 38,74 ± 18,27<br /> (thấp nhất là 12 và cao nhất là 90). Trong đó, có 269 bệnh nhân (85,9%) có kết quả điều trị tốt và 44 bệnh nhân<br /> (14,1%) có kết quả điều trị xấu sau khi ra viện. Kết quả sau 3 tháng có 282 bệnh nhân (98,9%) cho kết quả điều<br /> trị tốt và 3 bệnh nhân (1,1%) có kết quả xấu. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị là tuổi, tình trạng cấp<br /> cứu trước khi vào viện đối với bệnh nhân chấn thương sọ não nặng, các rối loạn về mạch và huyết áp, dấu thần<br /> kinh khu trú, tri giác, thương tổn phối hợp, thể tích máu tụ lớn, di lệch đường giữa nhiều, Natri máu tăng cao và<br /> đặc biệt là tình trạng xóa bể đáy.<br /> Kết luận: Kết quả điều trị máu tụ trong não do chấn thương sau khi ra viện có kết quả tốt là 85,9%; sau 3<br /> tháng là 98,9%. Kết quả này phụ thuộc nhiều vào các yếu tố tiên lượng.<br /> Từ khóa: Máu tụ trong não<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TREATMENT OUTCOMES OF POSTTRAUMATIC<br /> INTRACEREBRAL HEMATOMA<br /> Ton That Quynh Ut, Dang Ngoc Tri, To Ngoc Truc, Pham Binh Ca<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 4 - 2012: 225 - 230<br /> Objective:<br /> Evaluation<br /> of<br /> treatment<br /> outcomes<br /> and<br /> of hematoma in the brain injury in Binh Dinh Hospital .<br /> <br /> identify<br /> <br /> prognostic<br /> <br /> factors<br /> <br /> Subjects and Methods: Describe the process cross-sectional studies of 313 patients with traumatic brain<br /> injury in cerebral hematoma from December 2009 to September 2011. The results are evaluated based on the<br /> Glasgow Outcome Scale (GOS) at discharge and after 3 months. Analysis of factors affecting<br /> treatment outcomes to identify prognostic factors.<br /> Results: Study based on 313 patients, including 234 men and 79 women. Mean age: 38.74 ± 18.27 (the<br /> lowest 12 and highest is 90). Of these, 269 patients (85.9%) had good results treating 44 patients (14.1%) had<br /> negative results of treatment after discharge. Results after 3 months with 282 patients (98.9%) for good treatment<br /> results and 3 patients (1.1%) had negative results. Factors affecting treatment outcomes as age, state of<br /> emergency prior to hospital for patients with severe traumatic brain injury, vascular disorders and hypertension,<br /> * Khoa Ngoại thần kinh bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Định<br /> Tác giả liên lạc: BS CKII Tôn Thất Huỳnh Út<br /> ĐT: 0944027799<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> 225<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> focal neurological signs, perception, trade coordination costs, large hematoma volume, midline shift more mobile,<br /> high blood sodium and e s p e c i al l y t h e c l e ar t an k b ot t om c on d i t i on .<br /> Conclusion: Results of treatment of hematoma in the brain trauma after hospital discharge with good results<br /> was 85.9% after 3 months was 98.9%. This result depends on the prognostic factors.<br /> Key words: Intracerebral hematoma.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Máu tụ trong não do chấn thương là một<br /> dạng thương tổn trong chấn thương sọ não, có<br /> biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, có thể diễn ra<br /> cấp, bán cấp và mãn tính… phụ thuộc vào vị trí,<br /> thể tích khối máu tụ, nguồn gốc chảy máu, hội<br /> chứng đè ép diễn ra nhanh hay chậm và các biểu<br /> hiện của các thương tổn khác kèm theo. Chính<br /> vì thế, vấn đề theo dõi, điều trị và tiên lượng<br /> bệnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Vì vậy,<br /> chúng tôi tiến hành đề tài này với 2 mục đích:<br /> - Đánh giá kết quả điều trị máu tụ trong não.<br /> - Xác định một số yếu tố tiên lượng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG -PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 313 bệnh nhân được chẩn đoán và điều<br /> trị máu tụ trong não sau chấn thương tại Khoa<br /> Ngoại Thần Kinh và Cột Sống Bệnh viện đa<br /> khoa tỉnh Bình Định từ tháng 12 năm 2009 đến<br /> tháng 09 năm 2011.<br /> <br /> Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân<br /> Bệnh nhân chẩn đoán xác định máu tụ trong<br /> não sau chấn thương trên phim cắt lớp vi tính.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân<br /> Thương tổn máu tụ trong não nghi ngờ<br /> không do chấn thương, chấn thương sọ não có<br /> máu tụ trong não đã được phẫu thuật ở tuyến<br /> trước, chấn thương sọ não ở trẻ em dưới 12<br /> tuổi(2), các bệnh nhân đa chấn thương có các<br /> thương tổn nặng phối hợp, bệnh nhân bị các<br /> bệnh mãn tính hoặc bệnh nội tiết nặng đang<br /> điều trị thuốc.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Phương pháp<br /> Mô tả tiến cứu, cắt ngang.<br /> <br /> 226<br /> <br /> Các bước nghiên cứu<br /> Phương pháp thu thập số liệu: mỗi bệnh<br /> nhân có một mẫu bệnh án cho nghiên cứu, mọi<br /> thông tin về lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán,<br /> điều trị, kết quả điều trị, biến chứng, di chứng,<br /> tình trạng bệnh nhân khi ra viện, tái khám sau 3<br /> tháng đều được ghi chép cụ thể.<br /> Phương pháp điều trị<br /> Phẫu thuật:<br /> - Chỉ định: Tri giác giảm trên 2 điểm với<br /> bệnh nhân tỉnh, thể tích máu tụ > 25ml, đường<br /> giữa di lệch > 5mm, bể góc cầu tiểu não bên máu<br /> tụ mở rộng.<br /> - Trong chỉ định phẫu thuật của chúng tôi<br /> luôn có sự kết hợp giữa yếu tố lâm sàng và<br /> phim chụp cắt lớp vi tính.<br /> - Phương pháp phẫu thuật: chủ yếu mở rộng<br /> sọ giảm áp.<br /> Điều trị nội: chống phù não, đảm bảo thông<br /> khí, an thần, cân bằng nước điện giải…<br /> Đánh giá kết quả sau khi ra viện dựa vào<br /> thang điểm GOS của Jennet B và Bond M (1975)<br /> chia làm 5 mức độ(3,6):<br /> - Độ V: hồi phục tốt, bệnh nhân trở về với<br /> cuộc sống gia đình, xã hội như trước khi bị chấn<br /> thương sọ não.<br /> - Độ IV: hồi phục khá tốt, bệnh nhân trở về<br /> với cuộc sống gia đình nhưng chưa trở lại công<br /> việc cũ.<br /> - Độ III: hồi phục kém, tỉnh táo nhưng phải<br /> có người khác phục vụ trong cuộc sống hàng<br /> ngày.<br /> - Độ II: đời sống thực vật.<br /> - Độ I: bệnh nhân tử vong trong quá trình<br /> điều trị.<br /> Trong đó, độ IV và độ V được cho là có cơ<br /> quan điều trị tốt, độ I, II, III được cho là có kết<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> quả điều trị kém.<br /> Xác định một số yếu tố liên quan đến tiên<br /> lượng.<br /> Xử lý số liệu và rút ra kết luận.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Trong số 313 bệnh nhân đủ tiêu chuẩn<br /> nghiên cứu có 234 nam (75%) và 79 nữ (25%),<br /> tỷ lệ nam/nữ là 3/1. Tuổi từ 12 - 90, trung bình<br /> 38,74 ± 18,27. Nông dân là đối tượng hay gặp<br /> với 113 bệnh nhân (36,1%) và nông thôn là<br /> khu vực có tỷ lệ chấn thương cao nhất với 256<br /> bệnh nhân (81,8%).<br /> Trong 313 bệnh nhân, tai nạn giao thông có<br /> 252 bệnh nhân (80,5%), tai nạn sinh hoạt 43 bệnh<br /> nhân (13,8%), tai nạn lao động 6 bệnh nhân<br /> (1,9%), tai nạn khác 12 bệnh nhân (3,8%).<br /> Bảng 1: Kết quả điều trị khi ra viện<br /> Nhóm<br /> Nhóm PT<br /> Kết quả<br /> GOS1<br /> không PT<br /> n<br /> %<br /> n %<br /> Phục hồi tốt<br /> 1 1,8 160 62,5<br /> Tốt<br /> Phục hồi khá<br /> 43 75,4 65 25,4<br /> Phục hồi kém<br /> 8 14 6 2,3<br /> Xấu Đời sống thực vật 1 1,8 1 0,4<br /> Tử vong<br /> 4<br /> 7 24 9,4<br /> Tổng<br /> 57 100 256 100<br /> <br /> Tổng<br /> n<br /> 161<br /> 108<br /> 14<br /> 2<br /> 28<br /> 313<br /> <br /> %<br /> 51,4<br /> 34,5<br /> 4,5<br /> 0,6<br /> 9<br /> 100<br /> <br /> Kết quả điều trị tốt là 85,9%; không tốt là<br /> 14,1%.<br /> <br /> Đặc điểm<br /> Tốt<br /> Xấu<br /> CTSN nặng<br /> Không 11 (28,2%) 28 (71,8%)<br /> 3-8<br /> 31 (47%) 35 (53%)<br /> Tri giác<br /> 9 - 12 70 (93,3%) 5 (6,7%)<br /> 13 - 15 168 (97,6%) 4 (2,4%)<br /> Có<br /> 33 (54,1%) 28 (4,9%)<br /> Thần kinh khu trú<br /> Không 236 (93,7%) 16 (6,3%)<br /> < 15ml 125 (95,4%) 6 (4,6%)<br /> Thể tích máu tụ 15- 24ml 102 (89,5%) 12 (10,5%)<br /> ≥ 25ml 42 (61,8%) 26 (38,2%)<br /> Di lệch đường < 5mm 225 (90,7%) 23 (9,3%)<br /> giữa<br /> ≥ 5mm 44 (67,7%) 21 (22,3%)<br /> Có 252 (94,4%) 15 (5,6%)<br /> Xóa bể đáy<br /> Không 17 (37%) 29 (63%)<br /> Thương tổn<br /> Có<br /> 72 (67,2%) 35 (32,8%)<br /> phối hợp<br /> Không 197 (95,6%) 9 (4,4%)<br /> ≤ 134 76 (85,4%) 13 (14,6%)<br /> 135 Natri<br /> 184 (90,2%) 20 (9,8%)<br /> 145<br /> ≥ 146<br /> 9 (45%)<br /> 11 (55%)<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> Xấu<br /> <br /> GOS1<br /> <br /> Nhóm PT<br /> <br /> n %<br /> Phục hồi tốt<br /> 1 1,8<br /> Phục hồi khá<br /> 43 75,4<br /> Phục hồi kém<br /> 8 14<br /> Đời sống thực vật 1 1,8<br /> Tử vong<br /> 4<br /> 7<br /> Tổng<br /> 57 100<br /> <br /> Nhóm<br /> không PT<br /> n<br /> %<br /> 160 62,5<br /> 65 25,4<br /> 6 2,3<br /> 1 0,4<br /> 24 9,4<br /> 256 100<br /> <br /> Tổng<br /> n<br /> 161<br /> 108<br /> 14<br /> 2<br /> 28<br /> 313<br /> <br /> %<br /> 51,4<br /> 34,5<br /> 4,5<br /> 0,6<br /> 9<br /> 100<br /> <br /> Kết quả điều trị tốt là 98,9%; không tốt là<br /> 1,1%.<br /> Bảng 3: Các yếu tố ảnh hưởng kết quả điều trị<br /> Đặc điểm<br /> Tuổi<br /> Cấp cứu<br /> <br /> ≤ 60<br /> > 60<br /> Có<br /> <br /> Tốt<br /> Xấu<br /> P<br /> 236 (87,7%) 33 (12,3%)<br /> < 0,05<br /> 33 (75%) 11 (25%)<br /> 19 (70,3%) 8 (29,7%) < 0,05<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> P<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> < 0,05<br /> < 0,05<br /> < 0,05<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> Kết quả điều trị bị ảnh hưởng bởi các yếu tố<br /> tuổi, tình trạng cấp cứu đối với bệnh nhân chấn<br /> thương sọ não nặng, tri giác, dấu thần kinh khu<br /> trú, thể tích máu tụ, di lệch đường giữa, tình<br /> trạng xóa bể đáy, thương tổn phối hợp và sự<br /> tăng Natri.<br /> Bảng 4: Dấu hiệu thần kinh thực vật và tỷ lệ tử vong<br /> <br /> Dấu hiệu TKTV<br /> <br /> Bảng 2: Kết quả điều trị sau 3 tháng<br /> Kết<br /> quả<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Mạch<br /> (lần/phút)<br /> Huyết áp<br /> tối đa<br /> (mmHg)<br /> <br /> Tần số thở<br /> (lần /phút)<br /> <br /> Thân nhiệt<br /> 0<br /> (t )<br /> <br /> < 60 hoặc ><br /> 90<br /> 60 - 90<br /> Tổng<br /> ≥ 160 hoặc<br /> ≤ 90<br /> 90 - 160<br /> Tổng<br /> > 24 hoặc <<br /> 18<br /> 18 - 24<br /> Tổng<br /> 0<br /> < 39<br /> 0<br /> ≥ 39<br /> Tổng<br /> <br /> Phẫu Không<br /> Tổng<br /> thuật<br /> PT<br /> Tử<br /> Tử<br /> Tử Tỷ<br /> Hết von Hết von Hết von lệ<br /> g<br /> g<br /> g TV%<br /> 9<br /> <br /> 2<br /> <br /> 16 12 25 14<br /> <br /> 44<br /> 53<br /> <br /> 2 216 12 260 14 5,1<br /> 4 232 24 285 28 8,9<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 50<br /> 53<br /> <br /> 4 225 18 275 22 7,4<br /> 4 232 24 285 28 8,9<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 8<br /> <br /> 3<br /> <br /> 53<br /> 53<br /> 52<br /> 1<br /> 53<br /> <br /> 4<br /> 4<br /> 4<br /> 0<br /> 4<br /> <br /> 229<br /> 232<br /> 231<br /> 1<br /> 232<br /> <br /> 16<br /> 24<br /> 22<br /> 2<br /> 24<br /> <br /> 282<br /> 285<br /> 283<br /> 2<br /> 285<br /> <br /> 7<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10<br /> <br /> 35<br /> <br /> 6 37,5<br /> <br /> 8 72,7<br /> 20<br /> 28<br /> 26<br /> 2<br /> 28<br /> <br /> 6,6<br /> 8,9<br /> 8,4<br /> 50<br /> 8,9<br /> <br /> Các bệnh nhân rối loạn về dấu thần kinh<br /> thực vật có tỷ lệ tử vong cao. Sự khác biệt các<br /> <br /> 227<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> rối loạn về mạch và huyết áp có ý nghĩa thống<br /> kê (p < 0,05).<br /> <br /> tích máu tụ càng lớn tử vong càng cao, các bệnh<br /> <br /> Bảng 5: Dấu hiệu tri giác, dấu thần kinh khu trú,<br /> tình hình cấp cứu bệnh nhân và tỷ lệ tử vong<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Phẫu<br /> Không<br /> Tổng<br /> thuật<br /> PT<br /> Dấu hiệu lâm sàng<br /> Tử<br /> Tử<br /> Tử Tỷ lệ<br /> Hết<br /> Hết<br /> Hết<br /> vong<br /> vong<br /> vong TV%<br /> 3 - 8 18 4 24 20 42 24 36,4<br /> Tri<br /> 1,6<br /> GCS 9 - 15 35 0 208 4 243 4<br /> giác<br /> Tổng 53 4 232 24 285 28 8,9<br /> Dấu<br /> hiệu<br /> TKKT<br /> Tình<br /> hình<br /> CCBN<br /> <br /> Có<br /> <br /> 24<br /> <br /> 4<br /> <br /> 21<br /> <br /> 12<br /> <br /> 45<br /> <br /> 16<br /> <br /> 26,2<br /> <br /> Không<br /> Tổng<br /> <br /> 29<br /> 53<br /> <br /> 0<br /> 4<br /> <br /> 211 12 240 12<br /> 232 24 285 28<br /> <br /> 4,8<br /> 8,9<br /> <br /> Đã CC<br /> <br /> 9<br /> <br /> 0<br /> <br /> 14<br /> <br /> 4<br /> <br /> 23<br /> <br /> 4<br /> <br /> 14,8<br /> <br /> Chưa CC<br /> <br /> 9<br /> <br /> 4<br /> <br /> 10<br /> <br /> 16<br /> <br /> 19<br /> <br /> 20<br /> <br /> 51,3<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 18<br /> <br /> 4<br /> <br /> 24<br /> <br /> 20<br /> <br /> 42<br /> <br /> 24<br /> <br /> 36,4<br /> <br /> Ở nhóm nguy cơ về tri giác, dấu TKKT và<br /> chưa cấp cứu, tỷ lệ tử vong cao. Sự khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê ở nhóm dấu TKKT với p < 0,05.<br /> Bảng 6: Các dấu hiệu trên phim cắt lớp vi tính, biến<br /> đổi Natri và tỷ lệ tử vong<br /> Dấu hiệu cận lâm<br /> sàng<br /> 0<br /> Di lệch<br /> 50<br /> Tổng<br /> Không<br /> Xóa bể<br /> xóa<br /> đáy<br /> Xóa<br /> Tổng<br /> Natri giảm ≤ 134<br /> Natri BT 135 - 145<br /> Natri tăng ≥ 146<br /> Tổng<br /> <br /> Phẫu<br /> thuật<br /> Hết<br /> <br /> Không<br /> PT<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Tử<br /> Tử<br /> Tử Tỷ lệ<br /> Hết<br /> Hết<br /> vong<br /> vong<br /> vong TV (%)<br /> <br /> 14<br /> <br /> 0<br /> <br /> 214 13 228 13<br /> <br /> 5,4<br /> <br /> 1<br /> 29<br /> 9<br /> 53<br /> 4<br /> 6<br /> 43<br /> 0<br /> 53<br /> <br /> 0<br /> 3<br /> 1<br /> 4<br /> 0<br /> 1<br /> 3<br /> 0<br /> 4<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> 6<br /> 1<br /> 12 8 41 11<br /> 1<br /> 2 10 3<br /> 232 24 285 28<br /> 124 3 128 3<br /> 103 4 109 5<br /> 5 15 48 18<br /> 0<br /> 2<br /> 0<br /> 2<br /> 232 24 285 28<br /> <br /> 14,3<br /> 21,2<br /> 23,1<br /> 8,9<br /> 2,3<br /> 4,4<br /> 27,3<br /> 100<br /> 8,9<br /> <br /> 34<br /> <br /> 0<br /> <br /> 232<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,4<br /> <br /> 19<br /> 53<br /> 24<br /> 38<br /> 1<br /> 53<br /> <br /> 4<br /> 4<br /> 1<br /> 3<br /> 0<br /> 4<br /> <br /> 0<br /> 232<br /> 61<br /> 162<br /> 9<br /> 232<br /> <br /> 23 19 27<br /> 24 285 28<br /> 3 85 4<br /> 11 190 14<br /> 10 10 10<br /> 24 285 28<br /> <br /> 58,7<br /> 8,9<br /> 4,5<br /> 6,9<br /> 50<br /> 8,9<br /> <br /> 266<br /> <br /> Tỷ lệ tử vong ở nhóm xóa bể đáy nhiều hơn<br /> số nhóm còn lại; đường giữa di lệch nhiều, thể<br /> <br /> 228<br /> <br /> nhân tăng Natri cho tỷ lệ tử vong cao.<br /> <br /> Một vài vấn đề dịch tễ<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy phần lớn bệnh<br /> nhân máu tụ trong não do chấn thương chủ yếu<br /> là nam giới (75%) và thường gặp ở người trẻ<br /> hơn 60 tuổi (86%), có độ tuổi trung bình là 38,74<br /> ± 18,27. Đây là lứa tuổi học đường, tuổi lao động<br /> phải đi lại nhiều trong điều kiện chấp hành luật<br /> lệ giao thông ở nước ta chưa được tốt và đặc biệt<br /> là tình trạng sử dụng bia rượu, chất kích thích ở<br /> một bộ phận nam giới khi tham gia giao thông<br /> thì khả năng xảy ra tai nạn là rất lớn. Điều này<br /> cũng chứng minh rằng tai nạn giao thông là<br /> nguyên nhân chính gây nên thương tổn máu tụ<br /> trong não ở nhóm bệnh nhân nghiên cứu<br /> (80,5%). Theo chúng tôi, nông thôn và nông dân<br /> là nơi và là đối tượng chủ yếu bị thương tổn bởi<br /> vì nước ta là một nước nông nghiệp với đại bộ<br /> phận dân số là nông dân sinh sống chủ yếu ở<br /> các vùng nông thôn.<br /> <br /> Kết quả điều trị<br /> Kết quả điều trị sau khi ra viện ở bảng 1 cho<br /> thấy điều trị ngoại khoa có kết quả: tử vong 7%;<br /> sống thực vật 1,8%; phục hồi kém 14%; phục hồi<br /> khá 75,4%; phục hồi tốt 1,8%. So sánh với<br /> Nguyễn Hải Long có tỷ lệ tử vong là 18,75%; kết<br /> quả của chúng tôi là thấp hơn. Có được kết quả<br /> này là do quá trình sơ cứu cấp cứu ở tuyến<br /> trước ngày càng tốt hơn, các điều kiện vật chất<br /> ngày càng đầy đủ hơn trước, trình độ hồi sức và<br /> phẫu thuật cũng ngày càng được nâng cao. Điều<br /> này cũng phù hợp với nhận xét của Gentleman<br /> D(1). Tỷ lệ chung của các nhóm nghiên cứu là tử<br /> vong 9%; sống thực vật 0,6%; phục hồi kém<br /> 4,5%; phục hồi khá 34,5%; phục hồi tốt 51,4%.<br /> Khám lại bệnh nhân sau 3 tháng (Bảng 2),<br /> chúng tôi nhận thấy có nhiều biến đổi so với<br /> kết quả sau khi ra viện, nhóm có kết quả điều<br /> trị tốt tăng từ 77,2% ở nhóm phẫu thuật lên<br /> thành 96,3%; nhóm không phẫu thuật tăng từ<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> 87,9% lên thành 99,6%. Không có bệnh nhân<br /> nào tử vong thêm.<br /> Tuy nhiên, máu tụ trong não do chấn<br /> thương có nhiều diễn biến phức tạp, quá trình<br /> phục hồi của não cũng cần có một thời gian<br /> nhất định. Do đó, cần ít nhất khoảng 6 tháng<br /> để đánh giá đầy đủ hậu quả của chấn thương<br /> và kết quả điều trị như ý kiến của các tác giả<br /> khác (2). Kết quả chung ghi nhận được cho<br /> thấy không có bệnh nhân tử vong thêm; đời<br /> sống thực vật 0,4%; phục hồi kém 0,7%; phục<br /> hồi khá 19,3%; phục hồi tốt 79,6%.<br /> <br /> Một số yếu tố tiên lượng<br /> Tuổi<br /> Kết quả điều trị tốt ở độ tuổi ≤ 60 tuổi là 236<br /> bệnh nhân (87,7%) trong 269 bệnh nhân; > 60<br /> tuổi có 33 bệnh nhân (75%) trong 44 bệnh nhân.<br /> Do đó, tuổi cũng là một yếu tố ảnh hưởng<br /> đến kết quả điều trị, có giá trị tiên lượng như<br /> theo nhận xét của các tác giả: Võ Tấn Sơn,<br /> Wilberger, Seivadei, Croce MA, Dent DL (7).<br /> <br /> Tình trạng cấp cứu trước khi vào viện<br /> Nhóm chấn thương sọ não nặng (Bảng 3)<br /> cho thấy tỷ lệ cho kết quả điều trị tốt ở nhóm<br /> được cấp cứu là 70,3% cao hơn hẳn so với nhóm<br /> không được cấp cứu (28,2%). Như vậy, nếu<br /> được cấp cứu tốt sẽ hạn chế được rất nhiều các<br /> thương tổn thứ phát do tình trạng thiếu khí, tụt<br /> huyết áp... gây nên. Qua đó góp phần làm tăng<br /> chất lượng điều trị.<br /> Tri giác<br /> Kết quả điều trị tốt ở nhóm từ 3 - 8 điểm là<br /> 47%; 9 - 12 điểm là 93,3%; nhóm 13 - 15 điểm là<br /> 97,6%. Như vậy, có thể nhận thấy rằng thang<br /> điểm Glasgow càng cao thì tỷ lệ điều trị tốt càng<br /> lớn. Kết quả này cũng phù hợp với nghiên cứu<br /> của Võ Tấn Sơn(7).<br /> Dấu thần kinh khu trú<br /> Tỷ lệ điều trị tốt ở nhóm có dấu thần kinh<br /> khu trú là 54,1%; nhóm không có dấu thần kinh<br /> khu trú là 93,7%. Vậy dấu thần kinh khu trú là<br /> yếu tố dự báo khả năng phục hồi thấp của bệnh.<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thể tích máu tụ trong não<br /> Tỷ lệ điều trị tốt ở các nhóm thể tích máu tụ<br /> sau đây: < 15ml có tỷ lệ điều trị tốt là 95,4%; từ<br /> 15 - 24ml là 89,5%; ≥ 25ml là 61,8%. Do vậy, có<br /> thể kết luận thể tích của khối máu tụ cũng có<br /> ảnh hưởng đến vấn đề tiên lượng bệnh và kết<br /> quả điều trị. Điều này phù hợp với nhận xét của<br /> Nguyễn Công Tô đó là thể tích khối máu tụ lớn<br /> gây đè đẩy đường giữa nhiều hay xóa bể đáy là<br /> những yếu tố tiên lượng nặng của bệnh(4).<br /> Di lệch đường giữa<br /> Kết quả nghiên cứu ở bảng 3 cho thấy nhóm<br /> di lệch đường giữa < 5mm là 90,7%; di lệch ≥<br /> 5mm có tỷ lệ điều trị tốt có 67,7%. Kết quả trên<br /> cho thấy, di lệch đường giữa ≥ 5mm kết quả<br /> điều trị thấp.<br /> Tình trạng xóa bể đáy<br /> Trong 28 trường hợp tử vong có 27 trường<br /> hợp xóa bể đáy chiếm tỷ lệ 96,4% tổng số tử<br /> vong và có tỷ lệ 58,7% bệnh nhân xóa bể đáy bị<br /> tử vong. Trong nhóm phẫu thuật có 23 bệnh<br /> nhân bị xóa bể đáy thì có 4 bệnh nhân tử vong<br /> (17,4%), trong khi đó ở nhóm không phẫu thuật<br /> có 23 bệnh nhân thì tử vong cả 23 bệnh nhân<br /> (100%). Điều này cho thấy vai trò to lớn của<br /> phẫu thuật trong điều trị đối với bệnh nhân bị<br /> phù não nặng có xóa bể đáy. Tỷ lệ cho kết quả<br /> điều trị tốt ở nhóm xóa bể đáy chỉ có 37%; nhóm<br /> không xóa là 94,4%. Như vậy, có một sự khác<br /> biệt quá rõ ràng của tình trạng xóa bể đáy với<br /> nhóm còn lại trong kết quả điều trị và tiên lượng<br /> bệnh, phù hợp với nhận xét của một số tác giả<br /> đó là xóa bể đáy, đường giữa đè đẩy là hình ảnh<br /> gián tiếp của tăng áp lực trong sọ và có tỷ lệ tử<br /> vong cao (4).<br /> Thương tổn phối hợp<br /> Kết quả điều trị tốt ở nhóm có thương tổn<br /> phối hợp là 67,2%; nhóm không có thương<br /> tổn phối hợp là 95,6%. Như vậy, cũng như các<br /> yếu tố đã nêu trên, thương tổn phối hợp cũng<br /> là yếu tố quan trọng làm hạn chế sự phục hồi<br /> sau chấn thương.<br /> Rối loạn Natri<br /> <br /> 229<br /> <br />