Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi lồng ngực hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị ung thư phổi

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm nhận xét chỉ định và đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi lồng ngực (PTNSLN) hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị ung thư phổi (UTP) nguyên phát không tế bào nhỏ. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi lồng ngực hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị ung thư phổi

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI LỒNG NGỰC HỖ TRỢ CẮT THÙY PHỔI ĐIỀU TRỊ UNG THƢ PHỔI Vũ Anh Hải*; Mai Văn Viện**; Phạm Vinh Quang*** TÓM TẮT Mục tiêu: nhận xét chỉ định và đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi lồng ngực (PTNSLN) hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị ung thư phổi (UTP) nguyên phát không tế bào nhỏ. Đối tượng và phương pháp: 94 bệnh nhân (BN) UTP không tế bào nhỏ được PTNSLN hỗ trợ cắt thùy phổi và vét hạch từ 11 - 2011 đến 07 - 2014 tại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch. Kết quả: chỉ định phẫu thuật khi FEV1: 2,19 ± 0,49 lít, FVC2 2,77 ± 0,68 lít, Tiffeneau: 79,24 ± 7,9%, kích thước u phổi: 3,1 ± 1,05 cm (1 - 5 cm), giai đoạn TNM: IA: 53,2%, IB: 45,7% và IIA: 1,1%. Thời gian mổ trung binh: 130,3 ± 37,7 phút, lượng máu mất trung bình: 194,8 ± 150,5 ml. Tai biến chảy máu: 3,2%, chuyển mổ mở 1,1%. Giai đoạn TNM sau mổ: 48/94 BN phù hợp giai đoạn, tăng giai đoạn 45/94 BN và 1/94 BN giảm giai đoạn. Biến chứng sau mổ 9,6%: rò khí kéo dài 5,3%, xẹp phổi 2,1%, tràn dịch dưỡng chấp 1,1% và rung nhĩ 1,1%. Thời gian sử dụng thuốc giảm đau đường tiêm/truyền 1,9 ± 0,6 ngày, điểm VAS ngày 5 sau mổ 2,6 ± 0,8. Thời gian nằm viện sau mổ 7,7 ± 2,1 ngày. Tỷ lệ sống thêm 1 và 2 năm là 95,45% và 70,97% (theo giai đoạn giải phẫu bệnh, giai đoạn I: 97,56% và 83,33%; II: 93,33% và 66,66%; IIIA: 90,0% và 25,0%). Kết luận: PTNSLN hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị UTP giai đoạn sớm (IA đến IIA) an toàn, khả thi. Tỷ lệ biến chứng sau mổ thấp, đau sau mổ giảm, tỷ lệ sống 1 và 2 năm sau mổ khả quan. * Từ khoá: Ung thư phổi; Phẫu thuật nội soi lồng ngực cắt thuỳ phổi. Evaluation of Video-Assisted Thoracic Surgery Lobectomy for Non-Small Cell Lung Cancer Summary Objectives: To review the indications and assess results of video-asissted thoracic surgery (VATS) lobectomy. Subjects and methods: 94 patients with non-small cell lung cancer underwent VATS lobectomy from 11 - 2011 to 07 - 2014 at Pham Ngoc Thach Hospital. Results: Indications consists: FEV1: 2.19 ± 0.49 L, Tiffeneau: 79.24 ± 9.2%, lung tumor size: 3.1 ± 1.05 cm (1 - 5 cm), TNM staging: IA: 53.2%, IB: 45.7% and 1.1% IIA. Average operative time was 130.3 ± 37.7 minutes, the mean blood loss: 194.8 ± 150.5 ml. Severe bleeding accident: 3.2%, 1.1% conversion to open surgery. Postoperative complications 9.6%: prolonged air leak (5.3%), atelectasis (2.1%), chylothorax (1.1%) and atrial fibrillation (1.1%). The duration of analgesics th injection time was 1.9 ± 0.6 days. The VAS score at 5 postoperative days was 2.6 ± 0.8. Length of stay was 7.7 ± 2.1 days. Survival at 1 and 2 years as 95.45% and 70.97%, respectively. * Bệnh viện Quân y 175 ** Bệnh viện TWQĐ 108 *** Bệnh viện Quân y 108 Người phản hồi (Corresponding): Vũ Anh Hải (vuanhhai.TheoRAC@gmail.vn) Ngày nhận bài: 27/11/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 19/01/2016 Ngày bài báo được đăng: 25/01/2016 142 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016 According to the pathology stage: stage I (97.56% and 83.33%); stage II (93.33% and 66,66%); stage IIIA (90.0% and 25.0%). Conclusion: VATS lobectomy for early stage of non-small cell lung cancer (IA to IIA) is safe and feasible. Postoperative complication rate was low, reduce postoperative pain. Survival 1 and 2 years after operation was positive. * Key words: Lung cancer; Video-assited thoracic surgery lobectomy. ĐẶT VẤN ĐỀ Phẫu thuật cắt thùy phổi và vét hạch được xem là “tiêu chuẩn vàng” và là loại hình phẫu thuật được áp dụng phổ biến trong điều trị UTP không tế bào nhỏ (TBN). Giancarlo Roviaro là một trong những người đầu tiên báo cáo thực hiện PTNSLN cắt phổi điều trị UTP vào năm 1991 [10]. Đến nay, nhiều công trình nghiên cứu của các chuyên gia hàng đầu về PTNSLN trên thế giới được công bố như: Mac Kenna RJ (1.100 BN), Onitis MW (500 BN) [3], Kim RH (1.170 BN)… Kết quả cho thấy sự an toàn, tính khả thi, với những ưu điểm như: giảm biến chứng, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm đau sau mổ… của phương pháp phẫu thuật này. Trong điều kiện thực tiễn ở nước ta, kết quả ấy có đạt được không?. Mục tiêu của công trình này nhằm: Nhận xét chỉ định PTNSLN hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị UTP không TBN và đánh giá kết quả ứng dụng PTNSLN hỗ trợ cắt thùy phổi điều trị UTP không TBN. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. 94 BN UTP không TBN được điều trị phẫu thuật cắt thùy phổi bằng PTNSLN hỗ trợ tại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch từ 11 - 2011 đến 07 - 2014. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Mô tả, tiến cứu, không đối chứng. * Quy trình kỹ thuật: - Gây mê nội khí quản hai nòng. Tư thế BN nằm nghiêng 900, bên ngực phẫu thuật phía trên. - Đặt trocar 10 KLS VII/VIII nách giữa hoặc trước. Đưa camera vào khoang màng phổi thăm dò. Nếu quyết định cắt thùy, tiến hành mở ngực hỗ trợ dài 4 - 6 cm, tương ứng KLS IV/V. Tùy từng trường hợp, đặt thêm 1 - 3 trocar để làm cửa sử dụng các dụng cụ phẫu thuật. Sử dụng banh sườn nhỏ, banh rộng KLS tại vị trí mở ngực hỗ trợ 2 - 3 cm trong những trường hợp như: sử dụng dụng cụ mổ mở, lấy thùy phổi đã cắt. - Phẫu tích và cắt riêng các thành phần cuống thùy. Cắt tĩnh mạch, động mạch và phế quản bằng các stapler nội soi chuyên dụng hoặc buộc, khâu như trong mổ mở. - Thăm dò và vét triệt để các vị trí có hạch theo sơ đồ hạch AJCC. - Kiểm tra và xử lý chảy máu, rò khí. Đặt ống dẫn lưu khoang màng phổi, khâu đóng vết mổ. * Đánh giá kết quả: - Nhận xét chỉ định theo: kích thước u phổi đo trên phim chụp cắt lớp vi tính (CLVT) lồng ngực; giai đoạn TNM: theo kết quả đọc phim CLVT hội chẩn duyệt mổ. Hạch < 1 cm được xem là bình thường. Loại trừ di căn xa dựa trên khám lâm sàng và các xét nghiệm được chỉ định nếu có triệu chứng nghi ngờ (xạ hình xương, CLVT sọ não…). 143 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016 - Đánh giá kết quả phẫu thuật: thời gian phẫu thuật (tính từ thời điểm rạch da đến khi kết thúc cuộc mổ); máu mất (lượng máu hút ra chứa trong bình hút, không tính lượng nước rửa). Ghi nhận các biến chứng sau mổ: rung nhĩ (khi có hình ảnh rung nhĩ trên monitor theo dõi hay điện tim, thời gian kéo dài > 5 phút); tràn dịch dưỡng chấp khoang màng phổi (khi dịch dẫn lưu có màu trắng đục như sữa, xét nghiệm dịch: tryglycerit > 110 mg/dl, nồng độ protein tương đương protein trong máu); xẹp phổi (có hình ảnh xẹp phổi trên phim X quang lồng ngực, BN được soi hút phế quản cho phổi nở); rò khí kéo dài là rò khí tiếp diễn > 5 ngày sau phẫu thuật… Đánh giá đau vết mổ theo thang điểm VAS: BN xem thước có vạch chia và đánh dấu điểm đau tương ứng trên thước. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Chỉ định phẫu thuật. - Chức năng hô hấp: FEV1 (lít) 2,19 ± 0,49 (nhỏ nhất: 1,5 lít; lớn nhất: 3,6 lít). FVC (lít) 2,77 ± 0,68; FEV1/FVC 78,7 ± 9,2 (%). - Giai đoạn UTP theo TNM: IA: 54,3%, IB: 40,4%, IIA: 5,3%. - Kích thước u phổi: trung bình 3,1 ± 1,0 cm (nhỏ nhất 1 cm, lớn nhất 5 cm). 2. Kết quả phẫu thuật. Biểu đồ 1: Vị trí thùy phổi được cắt. Bảng 1: Thời gian và lượng máu mất phẫu thuật theo vị trí thùy phổi cắt. Thuỳ phổi Thời gian (phút) Lƣợng máu mất (ml) Thuỳ trên phải 157,6 ± 37,5 262,1 ± 205,6 Thuỳ trên trái 146,3 ± 42,9 182.,5 ± 111,5 Thuỳ giữa 133,0 ± 30,3 138,0 ± 78,8 Thuỳ dưới phải 127,0 ± 29,8 164,5 ± 95,4 Thuỳ dưới trái 149,0 ± 50,8 170 ± 156,7 143,8 ± 38,9 (75 - 280) 194,8 ± 150,5 (30 - 900) Trung bình 144 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016 Bảng 2: Giai đoạn TNM trước và sau phẫu thuật. Giai đoạn TNM trƣớc phẫu thuật Giai đoạn TNM sau phẫu thuật Tổng IA IB IIA IIB IIIA IA 29 13 4 0 5 51 IB 3 18 8 1 8 38 IIA 0 0 5 0 0 5 32 31 17 1 13 94 Tổng Kết quả mô bệnh học UTP: 94,7% tế bào tuyến; 4,2% tế bào vảy; 1,1% tế bào lớn. * Tai biến và truyền máu trong mổ: chảy máu nặng do rách động mạch phổi: 3 BN (3,2%); truyền máu trong mổ: 6 BN (5,3%). * Biến chứng sau phẫu thuật: rò khí kéo dài: 5 BN (5,3%); tràn dưỡng chấp khoang màng phổi: 1 BN (1,1%); rung nhĩ: 1 BN (1,1%); xẹp phổi: 2 BN (2,1%); tràn khí khoang màng phổi sau rút ống dẫn lưu: 1 BN (1,1%). Bảng 3: Đau vết mổ và thời gian nằm viện sau phẫu thuật. Kết quả Tiêu chí Thời gian dùng thuốc giảm đau đường tiêm/truyền sau mổ (ngày) 2,6 ± 0,8 Điểm đau trung bình 2,7 ± 1,0 Đau ít 53 (56,4%) Đau vừa 40 (42,5%) Đau nhiều 1 (1,1%) Đau vết mổ ngày 5 sau mổ Thời gian nằm viện sau phẫu thuật (ngày) 7,7 ± 2,1 * Theo dõi xa: Bảng 4: Tình trạng sống thêm theo giai đoạn TNM sau phẫu thuật. > 1 năm Giai đoạn TNM sau mổ > 2 năm Số BN theo dõi Số BN còn sống Tỷ lệ (%) Số BN theo dõi Số BN còn sống Tỷ lệ (%) Giai đoạn I 38 37 97,4 18 15 83,3 Giai đoạn II 13 12 92,3 9 6 66,7 Giai đoạn IIIA 10 9 90,00 5 2 40,0 Tổng 61 58 95,1 32 23 71,9 145 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2016 BÀN LUẬN 1. Về chỉ định. - Chỉ số chức năng hô hấp: nghiên cứu chỉ định cắt thùy phổi cho BN có chỉ số FEV1 ≥ 1,5 lít. Kết quả của chúng tôi tương tự Nguyễn Hoài Nam [2]; Nagahiro I và CS [7]. - Kích thước u phổi trên phim CLVT: kích thước u phổi phù hợp giúp thuận lợi trong phẫu thuật, dễ dàng khi lấy thùy phổi cùng u sau khi cắt ra khỏi lồng ngực trong PTNSLN hỗ trợ. Chúng tôi chỉ định phẫu thuật cho BN có kích thước u phổi trên CLVT là 3,1 ± 1,0 cm (lớn nhất 5 cm, nhỏ nhất 1 cm). Như vậy, chỉ định phẫu thuật theo kích thước u phổi của chúng tôi tương tự với đa số các tác giả khác [3]. - Giai đoạn TNM trước phẫu thuật: giai đoạn UTP là cơ sở để quyết định phương pháp điều trị. Hầu hết các nghiên cứu cho rằng: nên chỉ định PTNSLN cho BN UTP ở giai đoạn sớm (I và II). Chúng tôi chỉ định phẫu thuật chủ yếu cho BN UTP giai đoạn I (94,7%), giai đoạn IIA (5,3%). Như vậy, chỉ định của chúng tôi tương tự với tác giả trên. 2. Kết quả phẫu thuật. * Kết quả sớm: - Vị trí thùy phổi cắt trong mổ: thùy trên là thùy phổi chiếm tỷ lệ cao nhất (52,1%), sau đó đến thùy dưới (31,9%) và thùy giữa (15,9%). Đặc điểm về vị trí thùy phổi được cắt trong phẫu thuật của chúng tôi tương tự các tác giả khác. Theo Swanson SJ: thùy trên 65,2% (phổi phải 25,8%, trái 39,3%), thùy dưới 32,6% (bên phải: 19,1%, trái: 13,4%), thùy giữa phổi phải 2,2% [10]. Báo cáo của Congregado M cũng cho kết quả tương tự [5]. 146 - Thời gian mổ: thời gian phẫu thuật cắt thùy phổi bằng PTNSLN của chúng tôi 143,8 ± 38,9 phút, tương tự của Swanson SJ là 130 phút [10]; Walker WS 130 phút [12]; Vũ Hữu Vĩnh 150 phút; Congregado M 153 phút [5]. Tuy nhiên, thời gian phẫu thuật của chúng tôi ngắn hơn đáng kể so với một số tác giả: Srisomboon C (258,13 ± 62,53 phút); Ohtsuka T (264 ± 68 phút) [8]. - Lượng máu mất trong phẫu thuật: lượng máu mất trong phẫu thuật theo các báo cáo rất khác nhau, phụ thuộc vào chỉ định phẫu thuật, đặc điểm trong mổ, dụng cụ phẫu thuật hay kinh nghiệm và kỹ năng của phẫu thuật viên. Lượng máu mất trong phẫu thuật cắt thùy phổi bằng PTNSLN của chúng tôi là 194,8 ± 150,5 ml, nhiều hơn so với các tác giả khác như Amer K (100 ± 154 ml) [3]; Ohtsuka T (156 ± 139 ml) [8]. Tuy nhiên, khi so sánh với Srisomboon C (253,2 ± 206,6 ml), Văn Tần và CS (240 ml), lượng máu mất trong nghiên cứu của chúng tôi ít hơn. - Mô bệnh học và giai đoạn TNM sau phẫu thuật: mô bệnh học có ý nghĩa tiên lượng và chỉ định điều trị. Kết quả mô bệnh trong nghiên cứu chúng tôi cho thấy: UTP týp biểu mô tuyến chiếm tỷ lệ cao (94,7%), tiếp theo là biểu mô tế bào vảy (4,2%) và ít nhất là tế bào lớn (1,1%). Kết quả này tương tự nghiên cứu của các tác giả khác ghi nhận trên nhóm đối tượng UTP không TBN được PTNSLN cắt thùy phổi. - Giai đoạn TNM sau phẫu thuật là cơ sở chính xác nhất, giúp chỉ định điều trị và tiên lượng bệnh. Đánh giá mức độ phù hợp giai đoạn TNM trước và sau phẫu thuật, chúng tôi thấy phù hợp: 52 BN (55,3%); tăng giai đoạn: 39 BN (41,5%);