Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và sâu bệnh của giống hoa chuông màu đỏ (Sinningia Speciosa) trên các loại giá thể khác nhau ở tỉnh Thừa Thiên Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Tập 75A, Số 6, (2012), 57-65<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ SÂU BỆNH CỦA<br /> GIỐNG HOA CHUÔNG MÀU ĐỎ (Sinningia Speciosa) TRÊN CÁC LOẠI GIÁ<br /> THỂ KHÁC NHAU Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ<br /> Lã Thị Thu Hằng, Nguyễn Tiến Long, Trần Thị Triêu Hà, Trần Văn Minh<br /> Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế<br /> Tóm tắt. Chúng tôi đã nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển và sâu bệnh của giống<br /> hoa chuông màu đỏ (Sinningia speciosa) trên các loại giá thể khác nhau trên địa bàn thành<br /> phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế vụ Đông Xuân năm 2009 - 2010. Kết quả nghiên cứu cho<br /> thấy giống hoa này sinh trưởng phát triển tốt trong điều kiện thời tiết khí hậu vụ Đông<br /> Xuân ở tỉnh Thừa Thiên Huế. Thời gian từ khi trồng đến khi ra nụ đầu tiên là 42 - 45,8 ngày.<br /> Thời gian từ khi bắt đầu trồng đến nụ đầu tiên nở là 69,3 - 72,9 ngày. Thời gian từ khi bắt<br /> đầu trồng đến hoa cuối cùng tàn là 81 - 83,2 ngày và có sự khác nhau giữa các loại giá thể<br /> trồng. Trong các loại giá thể thí nghiệm, giá thể phù hợp cho cây hoa chuông sinh trưởng và<br /> phát triển tốt nhất là giá thể được phối trộn giữa đất phù sa, phân chuồng hoai mục và trấu<br /> hun với tỷ lệ 1:1:1. Các loại sâu bệnh hại chủ yếu là sâu khoang, sâu xám và bệnh thối thân<br /> do nấm Pythium sp, Collectotrichum sp gây nên.<br /> Từ khóa: Hoa chuông, giá thể trồng hoa chuông, sâu bệnh hại hoa chuông.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Hoa ở nước ta có rất nhiều chủng loại, nhưng hiện nay xu hướng ưa thích các<br /> loài hoa lạ của người chơi hoa ngày càng tăng. Bởi vậy, đã có nhiều loại hoa mới được<br /> nhập vào nước ta. Tuy nhiên, các loại hoa này đều có giá thành cao, nguồn cung cấp<br /> giống không ổn định, luôn trong tình trang bị động, độ bền của một số loài hoa giảm khi<br /> thay đổi điều kiện sống… Vì vậy, việc nghiên cứu khảo sát khả năng sinh trưởng và<br /> phát triển của các loại hoa cây cảnh nhập nội trên các vùng sinh thái khác nhau của<br /> nước ta có ý nghĩa rất lớn về khoa học và thực tiễn.<br /> Hoa chuông (Sinningia speciosa, thuộc họ Gesneriaceae, bộ Lamiales) [1] là<br /> một trong những loại hoa nhập nội lạ, hấp dẫn bởi sự đa dạng về màu sắc hoa, hương<br /> thơm, hình dáng … và độ bền tự nhiên của hoa [3]. Hoa có hình chuông khá to, rất khoe<br /> sắc do có ít lá, nhiều hoa nở cùng lúc, mỗi đợt hoa nở kéo dài khoảng 20 ngày. Hoa<br /> chuông được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau như: trang trí trong nhà, ban công,<br /> công viên, công sở… nó đã được nghiên cứu trên nhiều vùng sinh thái khác nhau trên<br /> thế giới [4]. Tuy nhiên, những nghiên cứu cụ thể về khả năng sinh trưởng và phát triển<br /> của chúng trên các loại giá thể khác nhau ở các vùng sinh thái ở Việt nam chưa được<br /> tiến hành một cách có hệ thống, đặc biệt ở tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng và các tỉnh<br /> 57<br /> <br /> Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và sâu bệnh…<br /> <br /> 58<br /> <br /> miền Trung nói chung.<br /> Xuất phát từ những vấn đề nêu trên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài:<br /> Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và sâu bệnh của giống hoa chuông màu<br /> đỏ (Sinningia speciosa) trên các loại giá thể trong vụ Đông Xuân năm 2009 - 2010<br /> ở tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> - Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển của cây hoa chuông màu đỏ trên các<br /> loại giá thể khác nhau.<br /> - Chọn được giá thể phù hợp cho sự sinh trưởng phát triển của cây hoa chuông<br /> với điều kiện khí hậu ở tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng và các tỉnh miền Trung nói chung.<br /> - Xây dựng quy trình kỹ thuật trồng cây hoa chuông.<br /> 3. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu<br /> 3.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> Cây giống: Sử dụng cây hoa chuông màu đỏ (Sinningia speciosa) in-vitro có<br /> nguồn gốc từ Brazil được nhập nội vào nước ta và được nuôi cấy tại phòng thí nghiệm<br /> nuôi cấy mô tế bào thực vật, khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm Huế.<br /> Giá thể: ba loại giá thể được sử dụng trong các thí nghiệm là:<br /> - Đất phù sa trộn với phân chuồng hoai mục (tỷ lệ 3:1) ĐC.<br /> - Đất phù sa trộn với phân chuồng hoai mục và trấu hun (tỷ lệ 1:1:1).<br /> - Đất phù sa trộn với phân chuồng hoai mục và vỏ lạc (tỷ lệ 1:1:1).<br /> Các giá thể sau khi được xử lý nguồn bệnh và phối trộn theo tỷ lệ nhất định, sẵn<br /> sàng vào chậu để trồng cây, được lấy để đưa vào phòng thí nghiệm phân tích các chỉ<br /> tiêu hóa tính của giá thể. Kết quả phân tích được trình bày ở bảng 1.<br /> Bảng 1. Một số tính chất hóa học của ba loại giá thể nghiên cứu<br /> <br /> Giá<br /> pHKCl<br /> thể<br /> <br /> P2O5<br /> (mg/100<br /> đất)<br /> <br /> Kali dễ Hàm lượng<br /> tiêu<br /> chất h/c<br /> (mg/100 g<br /> (%)<br /> đất)<br /> <br /> N<br /> (%)<br /> <br /> C/N<br /> <br /> P2O5<br /> (%)<br /> <br /> K2O<br /> (%)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6,03<br /> <br /> 26,596<br /> <br /> 38,25<br /> <br /> 1,23<br /> <br /> 0,175 7,02 0,115<br /> <br /> 0,351<br /> <br /> 2<br /> <br /> 6,20<br /> <br /> 41,887<br /> <br /> 48,50<br /> <br /> 1,46<br /> <br /> 0,224 6,52 0,102<br /> <br /> 0,441<br /> <br /> 3<br /> <br /> 6,65<br /> <br /> 40,840<br /> <br /> 52,75<br /> <br /> 2,01<br /> <br /> 0,22<br /> <br /> 0,600<br /> <br /> 9,14 0,165<br /> <br /> (Nguồn: Số liệu phân tích ở Bộ môn Khoa học Đất, khoa Tài nguyên Đất và Môi<br /> trường Nông nghiệp, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế).<br /> <br /> LÃ THỊ THU HẰNG VÀ CS.<br /> <br /> 59<br /> <br /> 3.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 3.2.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm<br /> Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên RCBD, với 3 lần nhắc lại.<br /> 3.2.2. Phương pháp theo dõi và xử lý số liệu<br /> Số lá trên thân, kích thước lá, đường kính gốc và đường kính tán được theo dõi<br /> theo các giai đoạn sinh trưởng (khi bắt đầu trồng, khi hình thành nụ đầu tiên và nụ đầu<br /> tiên nở, hoa cuối cùng tàn).<br /> Số nụ, và số hoa trên cây được theo dõi định kỳ một tuần một lần.<br /> Các chỉ tiêu khác theo dõi hàng ngày.<br /> Các số liệu theo dõi được xử lý trên phần mềm Excel, SXW 9.0 phù hợp với nội<br /> dung nghiên cứu.<br /> 3.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> Thời gian: Từ tháng 10/2009 đến tháng 4/2010.<br /> Địa điểm: Vườn lưới Khoa Nông học, trường Đại học Nông Lâm Huế.<br /> 3.4. Điều kiện thời tiết, khí hậu vụ Đông Xuân 2009-2010<br /> Bảng 2.Diễn biến thời tiết, khí hậu vụ Đông Xuân 2009-2010<br /> <br /> Nhiệt độ (0C)<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Độ ẩm (%)<br /> <br /> Mưa<br /> Nắng<br /> <br /> TB<br /> <br /> Max<br /> <br /> Min<br /> <br /> TB<br /> <br /> Min<br /> <br /> Số<br /> ngày<br /> <br /> R<br /> (mm)<br /> <br /> (giờ)<br /> <br /> 10/2009<br /> <br /> 25,6<br /> <br /> 31,9<br /> <br /> 21,0<br /> <br /> 89<br /> <br /> 53<br /> <br /> 16<br /> <br /> 833,8<br /> <br /> 117<br /> <br /> 11/2009<br /> <br /> 22,9<br /> <br /> 31,7<br /> <br /> 17,7<br /> <br /> 91<br /> <br /> 61<br /> <br /> 6<br /> <br /> 191,0<br /> <br /> 33<br /> <br /> 12/2009<br /> <br /> 21,2<br /> <br /> 28,4<br /> <br /> 15,3<br /> <br /> 92<br /> <br /> 60<br /> <br /> 14<br /> <br /> 334,5<br /> <br /> 120<br /> <br /> 01/2010<br /> <br /> 21,0<br /> <br /> 28,7<br /> <br /> 15,6<br /> <br /> 93<br /> <br /> 64<br /> <br /> 17<br /> <br /> 111,5<br /> <br /> 85<br /> <br /> 02/2010<br /> <br /> 23,2<br /> <br /> 35,3<br /> <br /> 14,5<br /> <br /> 90<br /> <br /> 47<br /> <br /> 7<br /> <br /> 12,7<br /> <br /> 147<br /> <br /> 03/2010<br /> <br /> 23,9<br /> <br /> 35,7<br /> <br /> 15,2<br /> <br /> 88<br /> <br /> 45<br /> <br /> 2<br /> <br /> 20,0<br /> <br /> 66<br /> <br /> Tháng<br /> <br /> (Nguồn: Trung tâm khí tượng thủy văn Tỉnh Thừa Thiên Huế) [2]<br /> <br /> 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận<br /> 4.1. Thời gian các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây hoa chuông trên<br /> các loại giá thể<br /> Theo dõi, xác định thời gian các giai đoạn sinh truởng và phát triển của cây hoa<br /> chuông có ý nghĩa quan trọng nhằm nắm được quy luật sinh trưởng phát triển của cây.<br /> <br /> Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và sâu bệnh…<br /> <br /> 60<br /> <br /> Trên cơ sở đó để xác định thời vụ trồng, chọn giống chất lượng và có các biện pháp kỹ<br /> thuật tác động theo hướng có lợi cho quá trình sinh trưởng phát triển nhằm nâng cao giá<br /> trị làm cảnh và hiệu quả kinh tế.<br /> Bảng 3. Thời gian sinh trưởng và phát triển của cây hoa chuông trên các loại giá thể<br /> (Đơn vị: ngày)<br /> <br /> Thời gian từ khi trồng đến…<br /> Giá thể<br /> <br /> Bén rễ hồi<br /> xanh<br /> <br /> Ra lá mới<br /> đầu tiên<br /> <br /> Ra nụ đầu<br /> tiên<br /> <br /> Nụ đầu tiên<br /> nở<br /> <br /> Hoa cuối<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3,16<br /> <br /> 10,7<br /> <br /> 44,7<br /> <br /> 71,2<br /> <br /> 81,7<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,00<br /> <br /> 9,6<br /> <br /> 42,0<br /> <br /> 69,3<br /> <br /> 83,2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4,06<br /> <br /> 13<br /> <br /> 45,8<br /> <br /> 72,9<br /> <br /> 81,0<br /> <br /> cùng tàn<br /> <br /> Kết quả thí nghiệm ở bảng 3 cho thấy, giá thể số 2 cây sinh trưởng phát triển tốt<br /> hơn giá thể số 1 và số 3. Cụ thể là: thời gian nụ đầu tiên nở chỉ có 69,3 ngày sớm hơn<br /> hai loại giá thể số 1 là 71,2 ngày và giá thể số 3 là 72,9 ngày, nhưng thời gian từ khi<br /> trồng đến khi hoa cuối cùng tàn của giá thể số 2 lại lớn nhất 83,2 ngày so với 81,0 ngày<br /> của giá thể số 3 và 81,7 ngày của giá thế số 1. Như vậy, có thể thấy cây hoa chuông<br /> trồng ở vụ Đông Xuân trên địa bàn Thừa Thiên Huế đều sinh trưởng và phát triển tốt<br /> nhưng trội hơn là được trồng trên giá thể số 2.<br /> 4.2. Động thái ra lá của các cây hoa chuông trên các loại giá thể<br /> Cây sinh trưởng phát triển tốt sẽ có bộ lá khỏe, đẹp mang đặc trưng của giống.<br /> Điều này có được do các chất dinh dưỡng có trong giá thể, kỹ thuật trồng, chăm sóc...<br /> Số lá trên cây là một chỉ tiêu quan trọng phản ánh sức sinh trưởng mạnh hay yếu của<br /> cây hoa chuông. Quá trình theo dõi các công thức thí nghiệm chúng tôi thu được kết quả<br /> trình bày ở bảng 4.<br /> Bảng 4. Động thái ra lá của các giống hoa chuông trên các loại giá thể<br /> (Đơn vị: cái)<br /> <br /> Số lá /cây<br /> Giá thể<br /> <br /> Bắt đầu<br /> trồng<br /> <br /> Ra nụ đầu tiên<br /> <br /> Nụ đầu tiên nở<br /> <br /> Hoa cuối cùng tàn<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4,00<br /> <br /> 6,90<br /> <br /> 7,60<br /> <br /> 7,40<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,07<br /> <br /> 7,23<br /> <br /> 8,13<br /> <br /> 7,73<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4,13<br /> <br /> 6,77<br /> <br /> 7,73<br /> <br /> 7,47<br /> <br /> Qua bảng 4 cho thấy: động thái ra lá trên cây hoa chuông ở các công thức thí<br /> <br /> LÃ THỊ THU HẰNG VÀ CS.<br /> <br /> 61<br /> <br /> nghiệm đều tăng nhanh vào giai đoạn từ trồng đến khi ra nụ đầu tiên. Đến thời kỳ sinh<br /> trưởng sinh thực số lá tăng chậm và đạt số lá cực đại vào giai đoạn nụ đầu tiên nở (đây<br /> cũng là giai đoạn cây đạt giá trị làm cảnh và đủ tiêu chuẩn để bán ra thị trường). Tuy nhiên,<br /> số lá trung bình của cây hoa chuông trồng ở giá thể số 2 có sự phát triển tốt hơn đạt<br /> 8,13 lá/cây ở giai đoạn nụ đầu tiên nở, còn khi trồng ở giá thể số 1 là 7,60 lá/cây và giá<br /> thể số 3 là 7,73 lá/cây.<br /> 4.3. Động thái ra nụ và ra hoa của cây hoa chuông trên các loại giá thể<br /> Việc theo dõi động thái ra nụ và ra hoa nhằm mục đích xác định được tổng số nụ,<br /> số hoa và thời kỳ ra nụ tập trung, nở hoa tập trung, làm cơ sở cho việc xác định các thời<br /> điểm tác động các biện pháp kỹ thuật để mang lại giá trị thẩm mỹ cho cây hoa và hiệu<br /> quả kinh tế cho người trồng hoa. Số nụ trên cây là yếu tố quan trọng nhưng để đánh giá<br /> chất lượng và giá trị của cây hoa thì phải căn cứ vào số hoa trên cây, tỷ lệ nụ nở thành<br /> hoa, độ bền tự nhiên của hoa... Theo dõi động thái ra nụ và ra hoa của cây hoa chuông<br /> trên các loại giá thể chúng tôi thu được kết quả trình bày ở bảng 5, hình 1 và hình 2.<br /> <br /> Hình 1. Cây hoa chuông sau 8 tuần TN<br /> <br /> Hình 2. Cây hoa chuông sau 10 tuần TN<br /> <br /> Bảng 5. Động thái ra nụ và ra hoa của các giống hoa chuông trên các loại giá thể<br /> <br /> (Đơn vị: cái)<br /> Tuần<br /> Giá<br /> thể<br /> <br /> 7<br /> Nụ<br /> <br /> 8<br /> <br /> 9<br /> <br /> Hoa<br /> <br /> Nụ<br /> <br /> Hoa<br /> <br /> Nụ<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 4,33<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 6,83<br /> <br /> 2,00<br /> 1<br /> <br /> 11<br /> Hoa<br /> <br /> 5,07<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 8,13<br /> <br /> (70,0)<br /> <br /> 9,13<br /> 2,00<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 4,47<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 7,20<br /> <br /> Nụ<br /> <br /> Hoa<br /> <br /> Nụ<br /> <br /> Hoa<br /> <br /> 9,94<br /> <br /> 5,43<br /> <br /> 9,94<br /> <br /> 7,84<br /> <br /> 11,2<br /> 0<br /> <br /> 5,93<br /> <br /> 11,2<br /> 0<br /> <br /> 8,23<br /> <br /> 9,37<br /> <br /> 5,60<br /> <br /> 9,37<br /> <br /> 7,90<br /> <br /> (76,7)<br /> <br /> 3,67<br /> <br /> (16,7)<br /> <br /> 2,00<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3,70<br /> 8,83<br /> <br /> 2,00<br /> 0,00<br /> <br /> (60,0)<br /> <br /> Nụ<br /> <br /> (3,3)<br /> <br /> 2,00<br /> <br /> 3<br /> <br /> Hoa<br /> 2,00<br /> <br /> (46,7)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 10<br /> <br /> 3,41<br /> 8,20<br /> <br /> (10,0)<br /> <br /> Ghi chú: (....) là giá trị phần trăm số cây có nụ, hoa.<br /> <br /> (96,7)<br /> <br />