Đào tạo theo tín chỉ: Những vấn đề về lí luận và tổ chức thực hiện

TAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 9 - Thaùng 4/2012<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ LÍ LUẬN VÀ<br /> TỔ CHỨC THỰC HIỆN<br /> <br /> ĐỖ ĐỨC THÁI(*)<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định chuyển toàn bộ hệ thống đào tạo đại học ở<br /> nước ta thành đào tạo theo tín chỉ. Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã và đang triển khai<br /> những hoạt động thực hiện nhiệm vụ quan trọng đó. Trong bài viết này, chúng tôi xin trình<br /> bày những hiểu biết về đào tạo theo tín chỉ, góp phần làm rõ hơn hình thức đào tạo này.<br /> Nhiều điều trong bài viết được đúc rút từ những năm giảng dạy và trao đổi nghiên cứu<br /> khoa học tại các trường đại học nước ngoài của tác giả.<br /> Từ khoá: giáo dục, đào tạo, tín chỉ, hệ thống, nghiên cứu, giảng viên, nguyên tắc,<br /> quản lí<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The Ministry of Education and Training has decided to change the whole system of<br /> university training in our country into credit-based training. Hanoi University of<br /> Education has been carrying out the activities for this task. In this article, we will present<br /> some of our knowledge on credit-based training to clarify this form of training. Most of the<br /> materials in this article have been drawn from the writer’s years of teaching, doing<br /> scientific research, and exchanging experience at foreign universities.<br /> Key words: education, training, credit, system, do research, lecturer, rule, manage<br /> <br /> 1. NHỮNG LÍ DO CHUYỂN TỪ HÌNH Để có thể tạo ra được những phát minh<br /> THỨC ĐÀO TẠO THEO NIÊN CHẾ mới, những tiến bộ khoa học và kĩ thuật<br /> SANG HÌNH THỨC ĐÀO TẠO mới - những nhân tố sống còn của nền kinh<br /> THEO TÍN CHỈ tế tri thức - đòi hỏi hệ thống giáo dục đại<br /> Đào tạo theo tín chỉ đã được áp dụng học của mỗi quốc gia phải cung ứng được<br /> từ lâu trong các trường đại học của Mĩ, một nguồn nhân lực trình độ cao và có khả<br /> Canađa, Nhật và một số nước châu Âu… năng thích ứng với những thay đổi đó.<br /> Sở dĩ các nước đó chọn sự chuyển đổi Điều đó tạo nên một sức ép lớn lên quá<br /> phương thức đào tạo như vậy vì nhiều trình đào tạo: sinh viên phải được học<br /> nguyên nhân. Ta có thể điểm ra đây một nhiều kiến thức hơn, kiến thức phải sâu<br /> vài nguyên nhân chính và đó cũng chính là hơn, năng lực vận dụng kiến thức đó vào<br /> những lợi ích cơ bản của phương thức đào thực tiễn phải tốt hơn… Trong khi đó, quỹ<br /> tạo theo tín chỉ. thời gian đào tạo lại đang có xu hướng<br /> 1.1. Sự tiến bộ nhanh chóng của khoa giảm xuống. Đào tạo theo tín chỉ là phương<br /> học và kĩ thuật đã kéo theo sự bùng nổ của thức đào tạo có thể giải quyết được mâu<br /> tri thức nhân loại với tốc độ ngày càng lớn. thuẫn trên. Nó tạo ra một cơ chế, một<br /> chương trình đào tạo chủ động, linh hoạt<br /> (*)<br /> GS.TSKH, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> 68<br /> cho người học và cho cả các nhà quản lí thế, nó có thể có ảnh hưởng đến chất lượng<br /> giáo dục. đào tạo Đại học từ quan điểm “toàn cục”<br /> 1.2. Trong khoa học ngày nay, sự tích hơn là từ quan điểm “cục bộ”.<br /> hợp đan xen vào nhau giữa các lĩnh vực 2. NHỮNG NGUYÊN TẮC VÀ CẤU<br /> trong cùng một ngành và giữa các ngành TRÚC CƠ BẢN CỦA HÌNH THỨC<br /> khoa học khác nhau đã và đang là một xu ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ<br /> thế chiếm vai trò chủ đạo. Có thể nói, khó 2.1. Chương trình đào tạo theo hình<br /> có những phát minh quan trọng nào mà thức tín chỉ<br /> không có dấu ấn của sự tích hợp đó. Vì thế, Chương trình đào tạo là một trong<br /> cần phải tạo ra cho sinh viên cơ hội được những vấn đề cốt lõi của quá trình đào tạo<br /> học những kiến thức ở nhiều lĩnh vực trong đại học. Có thể nói, tất cả các trường đại<br /> cùng một thời điểm. Tạo cho họ khả năng học có uy tín trên thế giới đều đã dày công<br /> nhìn nhận tri thức một cách tổng quan nghiên cứu và xây dựng cho mình một<br /> trong mối quan hệ hữu cơ với nhau. Quy chương trình đào tạo riêng và chương trình<br /> trình đào tạo theo niên chế nặng về sự tiện đào tạo cũng đã thực sự trở thành một<br /> lợi cho người quản lí hơn là vì quyền lợi trong những chỉ số quan trọng để đánh giá<br /> của người học. xếp loại các trường đại học (ĐH). Thế<br /> Nền kinh tế tri thức ngày càng đòi hỏi nhưng, việc thiết kế một Chương trình đào<br /> người lao động học tập suốt đời, cập nhật tạo như vậy lại là tích hợp của rất nhiều<br /> kiến thức và kĩ năng lao động mới suốt đời. nhân tố: đáp ứng quan điểm giáo dục, đáp<br /> Vì thế, song song với việc dạy cho sinh ứng chuẩn đào tạo sinh viên, đáp ứng<br /> viên khả năng và thói quen tự học, biến quá chuẩn nghề nghiệp, đáp ứng nhu cầu đòi<br /> trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo thì hỏi của xã hội và của nền kinh tế, tuân thủ<br /> hệ thống giáo dục đại học cần phải thay đổi, các dự báo về nhu cầu sử dụng nguồn nhân<br /> tạo ra thể chế nhập học mềm dẻo để người lực chất lượng cao,v.v.<br /> học có thể học đại học bất cứ lúc nào và Vậy đâu là những quan điểm nền tảng<br /> không chỉ một lần trong suốt cả cuộc đời. khi thiết kế chương trình đào tạo đại học?<br /> Nhờ tính chủ động, linh hoạt cho người - Thực tế cho thấy khoa học và công<br /> học, phương thức đào tạo theo tín chỉ có thể nghệ phát triển rất nhanh, những gì sinh<br /> giải quyết được nhiệm vụ đó. Một sinh viên viên học được trong bốn năm ở trường ĐH<br /> vừa đi làm, vừa đi học, hay vì một điều chỉ là những phần cơ sở nhập môn của các<br /> kiện nào đó, có thể chọn cách đăng kí môn chuyên ngành học mà thôi. Vì vậy, điều<br /> học phù hợp để hoàn thành chương trình cử đặc biệt quan trọng là phải làm sao để sinh<br /> nhân trong thời hạn quy định. viên xác định được rằng những kiến thức<br /> 1.3. Đào tạo theo tín chỉ tạo ra một cơ học được ở trường chỉ là phần mở đầu.<br /> chế thuận lợi trong việc liên thông giữa các Nhưng đó là phần mở đầu rất quan trọng,<br /> ngành, nghề khác nhau trong cùng một chuẩn bị cho họ kiến thức và kĩ năng để<br /> trường đại học và liên thông giữa các tiếp tục học suốt chặng đường tiếp theo,<br /> trường đại học khác nhau. ngay từ những ngày tháng đầu tiên rời ghế<br /> Nói chung, đào tạo theo tín chỉ phản nhà trường để đi vào cuộc sống. Chương<br /> ánh một triết lí giáo dục chứ không chỉ đơn trình đào tạo không nên quá nặng nề để<br /> thuần là một phương thức đào tạo, và vì khuyến khích sinh viên tự học, tự nghiên<br /> <br /> 69<br /> cứu và biến quá trình đào tạo thành quá rất lớn, thậm chí đang là đòi hỏi bức thiết<br /> trình tự đào tạo. của Đảng và Nhà nước đối với Nhà trường<br /> - Thay vì tham vọng nhồi nhét các kiến chúng ta. Bên cạnh đó, nhu cầu của những<br /> thức chuyên ngành, điều có ích hơn là đạt ngành kinh tế đòi hỏi nhiều đến Toán học<br /> được một sự cân bằng nào đó giữa học như Toán tài chính, Toán công nghiệp cũng<br /> chuyên ngành và kĩ năng thích ứng với là rất lớn. Theo phát biểu của Phó Thủ<br /> cuộc sống. Chẳng hạn như: rèn luyện cho tướng Nguyễn Thiện Nhân, Bộ trưởng Bộ<br /> sinh viên những kĩ năng phân tích, kĩ năng Giáo dục và Đào tạo, từ nay đến năm 2020,<br /> giao tiếp, kĩ năng trình bày, truyền đạt chúng ta cần khoảng một triệu nhân lực<br /> thông tin, các kĩ năng mềm về các lĩnh vực trình độ cao cho ngành Tài chính - Ngân<br /> làm việc độc lập cũng như làm theo nhóm, hàng - Thị trường chứng khoán. Sự thay đổi<br /> hợp tác tốt với đồng nghiệp, tâm lí chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu<br /> học, v.v. “đào tạo theo nhu cầu xã hội” là công việc<br /> - Yêu cầu “đào tạo theo nhu cầu xã cấp thiết phải làm trong quá trình chuyển<br /> hội” là chính đáng, nhất là trong điều kiện đổi sang hệ thống đào tạo theo tín chỉ.<br /> Việt Nam; chúng ta còn quá nghèo để có Chúng ta cần hiểu rằng “đào tạo theo<br /> thể cho phép mình lãng phí, đào tạo sinh nhu cầu xã hội” không có nghĩa là đào tạo<br /> viên ra rồi không sử dụng được vào mục theo nhu cầu của một cơ sở sử dụng lao<br /> đích gì. động cụ thể nào, cho dù cơ sở sử dụng lao<br /> Điều này đặc biệt quan trọng đối với hệ động đó rất có quy mô và uy tín, mà là cần<br /> thống các trường Đại học sư phạm. Ta hãy phải thường xuyên cập nhật giáo trình,<br /> lấy ví dụ về đào tạo sinh viên chuyên ngành chương trình, đổi mới các môn học, ngành<br /> Toán ở Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. học. Đồng thời, phải duy trì mối quan hệ<br /> Rõ ràng, nhu cầu tuyển dụng giáo viên giữa trường ĐH và các cơ sở sử dụng lao<br /> Toán THPT ngày càng hạn hẹp do tỉ lệ tăng động thông qua hợp tác trong đào tạo và<br /> dân số của chúng ta đã được kiểm soát tốt nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, tạo<br /> hơn và tỉ lệ số học sinh/một giáo viên điều kiện cho sinh viên thực tập và tìm việc<br /> không thể giảm ngay một lúc được. Hơn làm, v.v. Thông qua những mối quan hệ<br /> nữa, số các trường đại học (địa phương) có trường ĐH và cơ sở sử dụng lao động như<br /> đào tạo giáo viên toán THPT được thành thế, có thể tìm thấy những kĩ năng nào là<br /> lập ngày càng nhiều, nên thị phần của quan trọng nhất, cần thiết nhất trong quá<br /> Trường Đại học sư phạm Hà Nội trong việc trình hội nhập của sinh viên vào cuộc sống,<br /> đào tạo giáo viên Toán THPT trên thực tế để trên cơ sở đó thiết kế những chương<br /> ngày càng bị thu hẹp. Chúng ta không thể trình đào tạo sao cho sau khi tốt nghiệp<br /> cho phép mình lãng phí đào tạo sinh viên sinh viên dễ thích nghi với các điều kiện<br /> thành giáo viên Toán THPT, để rồi họ làm việc khác nhau.<br /> không thể kiếm được việc làm như thế. 2.2. Phân loại kiến thức trong Chương<br /> Trong khi đó, nhu cầu về đào tạo bậc cao trình đào tạo theo hình thức tín chỉ ở Mĩ<br /> như: đào tạo cán bộ giảng dạy Toán cho các Chương trình đào tạo theo hình thức<br /> trường đại học và cao đẳng, đặc biệt là các tín chỉ ở châu Âu và nhiều nước khác chủ<br /> trường đại học và cao đẳng mới được thành yếu bao gồm các tín chỉ về kiến thức<br /> lập; đào tạo Thạc sĩ và Tiến sĩ, lại đang là chuyên ngành.<br /> <br /> 70<br />  Khác biệt căn bản với Chương trình đào giáo dục kiến thức rộng bao gồm 3 nhóm<br /> tạo theo hình thức tín chỉ ở các nước đó, tín các môn học gọi là Tier I, Tier II và Tier III.<br /> chỉ trong Chương trình đào tạo theo hình Tier I bao gồm những môn về kĩ năng<br /> thức tín chỉ ở các trường đại học của Mĩ tính toán và tiếng Anh (tiếng Anh cho tất<br /> được chia ra làm hai loại: Tín chỉ về kiến cả các sinh viên, kể cả sinh viên Mĩ). Sinh<br /> thức rộng (general education requirement) viên phải học 1 môn toán (đại số sơ cấp,<br /> và tín chỉ về kiến thức chuyên ngành. lượng giác,…) và 2 môn tiếng Anh (viết<br /> Hệ tín chỉ ở Mĩ cho phép sinh viên tiểu luận) trong nhóm Tier I.<br /> được tự do lựa chọn môn học theo ý thích Tier II là nhóm các môn kiến thức rộng<br /> của mình nhưng phải tuân theo những quy thật sự, được phân bổ trong 5 lĩnh vực:<br /> tắc nhất định, tức là phải thoả mãn các yêu Khoa học ứng dụng và Công nghệ, tầm<br /> cầu của giáo dục kiến thức rộng và các yêu nhìn văn hoá đa dạng (cross cultural<br /> cầu của chuyên ngành. Cụ thể, sinh viên perspective), nghệ thuật và nhân văn<br /> phải chọn từ 25%-35% phân phối tương (humanities and fine arts), khoa học tự<br /> đối đều trong các lĩnh vực toán, ngôn ngữ, nhiên và toán học, khoa học xã hội. Sinh<br /> khoa học tự nhiên, văn học nghệ viên phải lấy được tổng cộng 30 tín chỉ<br /> thuật, khoa học xã hội,… của chương trình trong nhóm Tier II, trong đó phải thuộc ít<br /> giáo dục kiến thức rộng, và 35%-50% nhất là 4 trong 5 lĩnh vực kể trên, mỗi lĩnh<br /> trong các lĩnh vực chuyên ngành, số còn lại vực không ít hơn 4 tín chỉ nhưng không<br /> được chọn tự do không ràng buộc. nhiều hơn 12 tín chỉ.<br /> Do khái niệm tín chỉ về kiến thức Tier III bao gồm những môn học mà<br /> chuyên ngành được hiểu khá đồng nhất đòi hỏi các phương pháp tiếp cận khác<br /> giữa các trường đại học trên thế giới, nên nhau, từ các khía cạnh khác nhau, với các<br /> để bạn đọc hiểu rõ hơn khái niệm tín chỉ về loại kiến thức khác nhau, đến cùng một vấn<br /> kiến thức rộng, chúng tôi sẽ trích dẫn lại ở đề. Sinh viên phải chọn 1 môn trong nhóm<br /> đây những trình bày trong [2] về yêu cầu Tier III và chỉ các sinh viên năm cuối mới<br /> tối thiểu đối với kiến thức rộng ở các được đăng kí các môn trong nhóm này.<br /> trường đại học của Mĩ . Tổng khối lượng các môn học của chương<br /> Kiến thức rộng được định nghĩa ở đây trình giáo dục kiến thức rộng ở Đại học<br /> không phải là được học một số những pho Ohio chiếm khoảng 1/4 trong tổng số các<br /> sách kinh điển cụ thể nào, hay tiếp thụ tín chỉ cần có để tốt nghiệp.<br /> được những thông tin về những lĩnh vực cụ Như đã nói ở trên, hầu hết các trường<br /> thể nào, mà là tìm hiểu các giá trị văn hoá đại học ở châu Âu và nhiều nước khác<br /> khác nhau thông qua các lĩnh vực kiến thức không có yêu cầu về giáo dục kiến thức<br /> được phân phối trong nhiều lĩnh vực, các rộng trong chương trình đại học. Họ cho<br /> phương pháp nghiên cứu khác nhau được rằng sở dĩ ở Mĩ phải có yêu cầu giáo dục<br /> áp dụng cho các lĩnh vực đó như thế nào và kiến thức rộng là vì giáo dục phổ thông ở<br /> giá trị của các phương pháp đó. Yêu cầu về Mĩ chất lượng kém, do đó sinh viên đại học<br /> kiến thức rộng đó được cụ thể hoá trong phải mất một năm để học lại các kiến thức<br /> các chương trình giáo dục kiến thức rộng phổ thông. Những ý kiến đó có những cơ<br /> (general education program). sở nhất định, nhưng không hoàn toàn đúng,<br /> Ví dụ, ở Đại học Ohio, chương trình vì yêu cầu về kiến thức rộng tồn tại ở tất cả<br /> <br /> 71<br /> các trường đại học ở Mĩ, kể cả những - Phải có quy định cụ thể về chương<br /> trường lớn như Harvard, và nó phản ánh trình giáo dục kiến thức rộng và danh sách<br /> một triết lí của giáo dục đại học hơn là một những môn nằm trong chương trình này.<br /> cách sửa chữa những khiếm khuyết của - Phải có quy định cụ thể về yêu cầu<br /> giáo dục phổ thông ở Mĩ. của các trường con và các khoa, danh sách<br /> Ví dụ, chương trình kiến thức rộng ở các chuyên ngành của các khoa (tên và mã<br /> ĐH Harvard, được gọi là chương trình lõi số của từng chuyên ngành), và các yêu cầu<br /> (core curriculum), cũng chiếm khoảng 1/4 cụ thể của từng chuyên ngành (số tín chỉ<br /> khối lượng các môn học mà một SV phải cần phải học về chuyên ngành, danh sách<br /> học để tốt nghiệp, và bao gồm các môn của các môn có thể lựa chọn, các hạn chế,<br /> trong những lĩnh vực: Văn hoá nước ngoài, một số lựa chọn mẫu để sinh viên tham<br /> Lịch sử, Văn học và Nghệ thuật, Luận đạo khảo,v.v).<br /> đức (moral reasoning), Luận tính toán Xây dựng chương trình là một công<br /> (quantitative reasoning), Khoa học và Phân việc lớn và phải huy động rộng rãi các<br /> tích xã hội. Cụ thể, một sinh viên ở Đại học giảng viên trong trường tham gia. Từ việc<br /> Harvard phải học tối thiểu 32 môn học tập hợp lại các môn hiện nay đang dạy, cấp<br /> tương đương với 32 half-courses để tốt cho mỗi môn một mã số hợp lí, viết một<br /> nghiệp (tương đương với 32 x 4 = 128 tín giới thiệu tóm tắt (không quá 200 chữ) cho<br /> chỉ của các trường đại học khác ở Mĩ), từng môn, quy định yêu cầu tiên quyết, số<br /> trong đó khoảng 1/2 các môn để thoả mãn tín chỉ v.v. đến việc cần phải thiết kế thêm<br /> yêu cầu chuyên ngành, khoảng 1/4 các một số môn học bổ sung phục vụ cho hệ tín<br /> môn để thoả mãn các yêu cầu về chương chỉ, cung cấp thêm cho các chương trình<br /> trình giáo dục kiến thức rộng (chương trình chuyên ngành và đặc biệt là cho các<br /> lõi), còn lại là những môn được hoàn toàn chương trình giáo dục kiến thức rộng để<br /> tự chọn theo ý thích hoặc để thoả mãn yêu sinh viên thực sự được lựa chọn, cho dù<br /> cầu của chuyên ngành thứ yếu (minor). còn là một lựa chọn hạn chế. Các trường<br /> 2.3. Tổ chức xây dựng Chương trình nên khuyến khích giảng viên đề xuất các<br /> đào tạo theo hình thức tín chỉ môn học mới. Giảng viên nào cũng có<br /> Chương trình học theo hệ tín chỉ không quyền đề xuất môn học mới. Nên có những<br /> chỉ đơn thuần là một bản danh sách liệt kê quy định chi tiết về các thủ tục phải làm<br /> các môn học, mà phải là một quyển niên theo các mẫu có sẵn dành cho giảng viên<br /> giám của trường đại học đó với đầy đủ muốn đề xuất một môn học mới, trong đó<br /> chức năng, để làm sao mỗi sinh viên đều có có tên gọi và mã số của môn học, nội dung<br /> thể tìm thấy ở đó đầy đủ thông tin về các tóm tắt, sách giáo khoa sẽ sử dụng (nếu<br /> môn học, về các yêu cầu để được nhập học, có), v.v. Nếu môn học được thông qua, nó<br /> đăng kí học các môn, đăng kí chuyên sẽ được bổ sung vào chương trình học. Tùy<br /> ngành và tốt nghiệp, v.v. Cụ thể hơn, theo nhu cầu của sinh viên cũng như quyết<br /> Chương trình học theo hệ tín chỉ phải thoả định của trưởng khoa, nó có thể được dạy<br /> mãn các yêu cầu sau: cho sinh viên. Mặt khác, nếu một môn học<br /> - Mỗi một môn học đều phải có tên nào quá lâu không được dạy, và trường<br /> môn học, mã số, số tín chỉ, nội dung tóm cũng không còn giảng viên có thể dạy được<br /> tắt và yêu cầu tiên quyết. môn đó nữa, thì các tiểu ban về chương<br /> <br /> 72<br /> trình học của các khoa có thể đề nghị bỏ số thứ nhất cho biết mức độ (level) của<br /> môn đó ra khỏi chương trình học. môn học. Các môn có mã số từ 101 đến<br /> Để cho công việc tiến hành có hiệu 499 là của chương trình cử nhân, các môn<br /> quả, đúng tiến độ, mỗi trường đại học phải từ 101 đến 199 đều có mức 1 (nói chung<br /> có một hội đồng chương trình phụ trách không nhất thiết số cao hơn nghĩa là mức<br /> chung việc xây dựng các chương trình học. cao hơn, bởi vì chỉ có số đầu tiên là số<br /> Trong hội đồng chương trình, cần có các đánh dấu mức, còn các số tiếp theo chỉ<br /> ban phụ trách chương trình giáo dục kiến dùng để phân biệt môn này với môn khác).<br /> thức rộng (nếu chúng ta đặt ra nó) và các Nếu môn học là một phần của một chuỗi<br /> chương trình chuyên môn, và mỗi trường kéo dài 2 học kì trở lên, thì sau phần số còn<br /> con, mỗi khoa phải có các ban xây dựng có thể có phần chữ để cho biết môn học đó<br /> các chương trình chuyên môn. Xây dựng nằm ở đâu trong chuỗi. Ví dụ, MATH263A<br /> các chương trình học phải là công việc là mã của môn tính vi tích phân (calculus).<br /> chung của đội ngũ giảng viên của toàn Phần chữ đầu (MATH) cho biết đây là môn<br /> trường. Các ban nói trên có trách nhiệm tổ Toán (mathematics), phần 263 chỉ rằng<br /> chức, phân công công việc đến các nhóm môn này có mức độ 2. Việc mã hoá các<br /> giảng viên để xây dựng các chương trình môn học nói chung tùy thuộc từng trường,<br /> học, chứ họ không phải trực tiếp làm công nhưng phương pháp nêu trên là phổ biến<br /> việc này. nhất. Ví dụ, yêu cầu chuyên ngành của văn<br /> Ở Mĩ, hàng năm các trường đại học bằng cử nhân khoa học sinh vật ở Đại học<br /> đều có các niên giám chương trình học cử Ohio là sinh viên phải học ít nhất 54 tín chỉ<br /> nhân và cao học (undergraduate catalog về ngành sinh vật (các môn có mã bắt đầu<br /> and graduate catalog). Các niên giám này bằng BIOS), trong đó ít nhất có 3 môn ở<br /> đều được in ra phát cho sinh viên và được mức độ 300-400.<br /> đăng trên website của trường. Trong các Ngoài ra, có một danh sách nhỏ những<br /> niên giám, tất cả các môn học trong trường môn bắt buộc trong nhóm các môn khoa học<br /> được liệt kê đầy đủ, kèm theo các mã tự nhiên và toán học đối với tất cả các sinh<br /> (code) của các môn học, các mô tả ngắn viên ngành sinh vật (gồm 4 môn sinh vật, 2<br /> gọn về nội dung, các yêu cầu tiên quyết môn hoá học, 2 môn toán, 1 môn thống kê<br /> (prerequisite). Cũng trong niên giám này, và 1 môn vật lí). Còn chuyên ngành sinh vật<br /> sinh viên có thể tìm thấy các hướng dẫn chi tế bào và phân tử (tên gọi: cellular and<br /> tiết về các yêu cầu chung của toàn trường, molecular biology, mã: BS2520) thì lại có<br /> các yêu cầu riêng của từng trường con và những yêu cầu riêng cụ thể hơn.<br /> từng khoa, các yêu cầu riêng về chương Nói chung, niên giám có thể thay đổi<br /> trình giáo dục kiến thức rộng của các loại hàng năm, như thêm các môn học mới, bỏ<br /> văn bằng (degrees) và các chương trình các môn không còn phù hợp nữa, thay đổi<br /> chuyên ngành (majors). yêu cầu giáo dục kiến thức rộng hay yêu<br /> Thông thường, mỗi môn học có một cầu của các chương trình chuyên ngành.<br /> mã (code) của môn học đó. Phần đầu của Các trường thường có quy định về niên<br /> mã là phần chữ, cho biết khoa hoặc ngành giám nhập học (catalog of entry) của sinh<br /> của môn học phần tiếp theo là phần số để viên. Theo định nghĩa, quyển niên giám<br /> phân biệt các môn học khác nhau, trong đó của năm có học kì đầu tiên mà một sinh<br /> <br /> 73<br /> viên đăng kí học được gọi là niên giám sinh viên đi làm hoặc xin học tiếp cao học,<br /> nhập học và nó sẽ được áp dụng với sinh vì ở Mĩ bằng cấp chỉ là hình thức, còn<br /> viên này trong 5 năm. Nếu trong vòng 5 bảng điểm chính thức (official transcript)<br /> năm đó, nhà trường có thay đổi yêu cầu thì mới quan trọng. Khi xin việc hoặc khi xin<br /> những yêu cầu mới sẽ không áp dụng đối học tiếp cao học, người ta chỉ yêu cầu bảng<br /> với sinh viên có niên giám nhập học cũ. điểm chứ không yêu cầu bằng. Trong một<br /> 2.4. Những thủ tục hành chính sinh số trường hợp mà họ yêu cầu bằng, chỉ cần<br /> viên phải thực hiện trong hình thức đào một thư xác nhận của trường, cho biết sinh<br /> tạo theo tín chỉ viên này đã thoả mãn mọi tiêu chuẩn để<br /> 2.4.1. Ở Mĩ cũng như nhiều trường đại cấp bằng là được.<br /> học của châu Âu, phần lớn các sinh viên 2.4.3. Bắt đầu một học kì, mỗi sinh viên<br /> đều chọn cho mình một chuyên ngành tự quyết định các môn mà mình sẽ theo học<br /> (major) hoặc trường con (college or trong học kì đó nhằm thu được một số tín<br /> school) ngay khi nộp đơn vào trường. Tuy chỉ nhất định. Nếu học ít môn thì thời gian<br /> nhiên điều này là không bắt buộc. Sinh học sẽ kéo dài, tăng phí tổn và khó nhận<br /> viên có thể chọn trường con và ngành bất được học bổng (Học bổng được quyết định<br /> kì lúc nào trong hai năm đầu đại học, và trên cơ sở số tín chỉ và kết quả của các tín<br /> phải chọn trước khi tích lũy được 90 tín chỉ chỉ mà sinh viên thu được trong học kì<br /> (tức là khoảng gần 1/2 khối lượng tín chỉ trước). Nếu học nhiều môn thì sinh viên<br /> tối thiểu để tốt nghiệp). Mỗi sinh viên có không đủ sức lực và thời gian. Tuy sinh<br /> một thông báo kiểm tra bằng cấp gọi là viên được tự do đăng kí môn học, nhưng<br /> DARS (viết tắt của degree audit report muốn đăng kí một môn nào đó, họ phải thoả<br /> system). Cứ sau mỗi học kì thì nội dung mãn một số yêu cầu, trong đó có yêu cầu<br /> của DARS lại được thay đổi để phản ánh tiên định (prerequisite). Do đó, các giảng<br /> những kết quả học tập sinh viên đã đạt viên phải chấm bài và nộp điểm nhanh sau<br /> được, để chỉ ra sinh viên còn cần phải đáp khi cho thi cuối kì, để sinh viên có thể đăng<br /> ứng những yêu cầu nào để tốt nghiệp. kí học tiếp, vì việc đăng kí một số môn học<br /> 2.4.2. Sinh viên khi đã tích lũy được phụ thuộc vào kết quả các môn học trước đó<br /> gần đủ số tín chỉ để tốt nghiệp có thể kiểm có tốt hay không. Có những quy định cụ thể<br /> tra DARS của mình để biết được đã hội đủ về thời hạn đăng kí môn học trong một học<br /> các điều kiện để tốt nghiệp chưa, và đăng kì. Thông thường, sinh viên được tự đăng kí<br /> kí xin tốt nghiệp (apply for graduation, or vào (add) hoặc đăng kí ra (drop) bất kì lúc<br /> declare candidacy for graduation). Việc nào trước 15 ngày sau khi học kì bắt đầu.<br /> đăng kí này giúp phòng giáo vụ của trường Nếu đăng kí muộn hơn quy định trên thì<br /> (registrar office) kiểm tra chính thức quá phải được sự đồng ý của giảng viên môn<br /> trình học của sinh viên để kết luận là đã đủ học và phải nộp một khoản lệ phí nhỏ. Nếu<br /> tiêu chuẩn để tốt nghiệp chưa. Ngay cả sinh viên không tự đăng kí vào một lớp nào<br /> trong trường hợp sinh viên đã hội đủ mọi đó được vì một lí do nào đó, ví dụ như vì<br /> tiêu chuẩn để tốt nghiệp, nếu không đăng không thoả mãn được các yêu cầu tiên định,<br /> kí xin tốt nghiệp thì vẫn chưa thể tốt hoặc vì lớp đã kín chỗ, đã hết hạn tự đăng<br /> nghiệp được và chưa được cấp bằng. Tuy kí, v.v, thì họ vẫn có thể đăng kí được nếu<br /> vậy, điều này không ảnh hưởng gì đến việc giảng viên của lớp đồng ý. Thậm chí, có<br /> <br /> 74<br /> một số ít môn học, sinh viên chỉ có thể đăng thông báo thông qua mạng thời gian và địa<br /> kí vào học sau khi nhận được giấy đồng ý điểm dạy, thời gian và địa điểm thi hết<br /> của giảng viên. môn. Giáo vụ của cả trường đại học lập ra<br /> 2.4.4. Cuối học kì, trước kì thi hết môn, lịch thi theo nguyên tắc công nghiệp, như<br /> mỗi sinh viên được phát một mẫu đánh giá sau: Tất cả những môn (trong toàn trường)<br /> giảng dạy. Sinh viên được nhận xét về học vào lúc T giờ các ngày Thứ A và Thứ<br /> những điều bổ ích hay chưa bổ ích của môn B đều thi vào ngày X lúc Y giờ.<br /> học, ưu điểm và nhược điểm của môn học, Mỗi giảng viên được giao một trợ lí,<br /> ưu điểm và nhược điểm của người dạy. làm việc chấm bài tập về nhà cho môn học<br /> Giảng viên không được can thiệp vào đánh mà mình dạy. Người này thường là sinh<br /> giá này. Trường đại học cũng có thể phần viên giỏi của năm trên, được đại học thuê<br /> nào dựa trên những đánh giá này để thay làm một phần thời gian. Nhiệm vụ của<br /> đổi một phần nội dung môn học, thông báo người này là chấm bài tập và lên điểm.<br /> lại cho giáo viên bản tổng hợp những đánh Cuối học kì, giảng viên đánh giá chất<br /> giá của sinh viên đối với họ. lượng công việc của người trợ lí. Trên cơ<br /> 2.5. Nhiệm vụ của giảng viên trong sở đó, khoa sẽ quyết định có tiếp tục thuê<br /> hình thức đào tạo theo tín chỉ (xem [1], người này nữa hay thôi.<br /> [2]) Đề cương syllabus) môn học của giảng<br /> 2.5.1. Xây dựng đề cương (syllabus) viên bao gồm những thông tin gì ?<br /> môn học Trước khi môn học bắt đầu, giảng viên<br /> Mỗi môn học đều có đề cương phải soạn một đề cương (syllabus) chi tiết,<br /> (syllabus) do khoa quy định và được đưa phát bản in của nó cho mỗi sinh viên trong<br /> lên mạng từ trước. Đề cương này nêu rõ: buổi học đầu tiên và đưa nó lên mạng. Nội<br /> Học theo sách nào, học những chương dung của những đề cương ngoài những quy<br /> trình nào, những tiết nào bắt buộc, những định chung của đại học (chẳng hạn như nội<br /> tiết nào tùy chọn, mỗi chương và mỗi tiết dung của môn học, sách tham khảo chính,<br /> chiếm thời lượng xấp xỉ bao nhiêu… Trên thời gian và địa điểm kì thi hết môn…) là<br /> thực tế, nếu làm đúng như đề cương đòi những quy định riêng của giảng viên đó<br /> hỏi, thì bài giảng của các giáo viên khác đối với sinh viên.<br /> nhau cũng không khác nhau nhiều và chất Điểm của môn học được quyết định<br /> lượng của môn học đã được đảm bảo chắc dựa trên điểm bài tập về nhà, điểm của hai<br /> chắn. Khoa cử một giảng viên có nhiều kì thi giữa học kì và điểm thi hết môn.<br /> kinh nghiệm làm điều phối viên cho mỗi Giảng viên được quyền quyết định tỉ lệ<br /> môn học. Nhiệm vụ của người này là trả phần trăm của những điểm thành phần nói<br /> lời những thắc mắc của các giảng viên ít trên trong điểm của môn học. Thời điểm<br /> kinh nghiệm hơn, thống nhất những quan thi giữa kì do giảng viên tự quyết định và<br /> điểm của các giảng viên cùng dạy môn này thường được thông báo ngay từ đầu học kì,<br /> và nhắc nhở mọi người về thời gian các kì trong đề cương của giảng viên.<br /> thi giữa và cuối kì. Họ thường làm tất cả Giảng viên phải bố trí cho mỗi lớp<br /> những trao đổi này qua email chứ không mình dạy mỗi tuần khoảng 2-3 lần, mỗi lần<br /> cần họp hành. Khi nhận phân công giảng 1 giờ cái gọi là “thời gian văn phòng”. Đó<br /> dạy một môn học, mỗi giảng viên được là lúc mà giảng viên có nghĩa vụ phải ở<br /> <br /> 75<br /> phòng làm việc của mình để cho sinh viên nên vô nghĩa.<br /> có thể tới hỏi bài. Mỗi giảng viên ở châu Giảng viên có thể giao một vài vấn đề<br /> Âu và Mĩ đều có phòng làm việc riêng nên cho sinh viên tự đọc. Tuy nhiên, ít nhất là<br /> việc này không có gì phiền phức. Sinh viên đối với môn Toán, những vấn đề này<br /> cũng có thể liên lạc với giảng viên qua thường là không cốt yếu, không cần dùng<br /> email hoặc điện thoại để hẹn giờ hỏi bài tới trong phần còn lại của giáo trình.<br /> riêng nếu họ bận đột xuất vào “thời gian 2.5.3. Tổ chức kiểm tra đánh giá sinh<br /> văn phòng”. Giảng viên thông báo địa chỉ viên<br /> trang web cá nhân, nơi sinh viên nhận bài Việc thi và chấm thi được tiến hành thế<br /> tập và những lời dặn mỗi tuần, thông báo nào?<br /> thời gian nhận và trả bài tập về nhà hàng Giảng viên tự ra đề, tự coi thi và chấm<br /> tuần. Tất cả những thông tin trên đây đều thi tất cả các lần thi giữa kì và hết môn.<br /> được viết rõ ràng và chi tiết trong đề cương Phòng thi không cần tới 2 người coi thi. Bài<br /> môn học của riêng giảng viên và được đưa thi không cần rọc phách. Cũng có trường<br /> lên mạng từ đầu học kì. đại học quy định kì thi hết môn đối với các<br /> 2.5.2. Phương pháp giảng dạy môn học môn học ở năm học đầu do một hội đồng<br /> Trên nguyên tắc, người ta khuyến của Khoa ra đề chung. Khi đó, điều kiện<br /> khích giảng viên đối thoại với sinh viên cần để hoàn thành môn học này là sinh viên<br /> trong lúc giảng bài. Việc giảng bài trên lớp phải đạt ít nhất 50% số điểm của kì thi hết<br /> tại các trường đại học ở châu Âu và Mĩ về môn. Điều kiện đủ thì do giảng viên tự<br /> cơ bản không khác với việc giảng bài tại quyết định. Tất cả các bài thi đều là tự luận,<br /> Việt Nam (ít nhất là về môn Toán). Điểm không thấy dùng hình thức thi trắc nghiệm.<br /> khác căn bản có thể là sinh viên các nước Điểm của môn học được quyết định thế<br /> đó không thích nói quá nhiều về lí thuyết, nào?<br /> họ đòi hỏi bài giảng lí giải ý nghĩa và ứng Như trên đã nói, mỗi giảng viên được<br /> dụng thực tế của vấn đề. Họ cũng chú trọng quyền tự quyết tỉ trọng của điểm bài tập về<br /> các kĩ năng thực hành. Họ có thể bình tĩnh nhà, điểm của hai kì thi giữa học kì và<br /> khi chưa thấu đáo ý nghĩa lí thuyết của vấn điểm kì thi hết môn trong điểm của môn<br /> đề, nhưng nếu không làm được bài tập thì học. Chẳng hạn, một số đồng nghiệp của<br /> sẽ kéo đến rất đông trong “giờ văn phòng” tôi tại Pháp đã cho bài tập về nhà 30 điểm,<br /> của giảng viên. Hàng tuần, sinh viên nhận kì thi giữa học kì lần lượt có điểm là 40<br /> bài tập được giao trên mạng. Bài tập có thể điểm và 50 điểm, kì thi hết môn 80 điểm,<br /> gồm 2 loại, loại dành cho luyện tập và trong tổng số 200 điểm của môn học.<br /> không phải nộp, loại khác phải nộp lại cho Giảng viên cũng có quyền cho phép hoặc<br /> giảng viên vào thời điểm đã hẹn của tuần không cho phép sinh viên được làm lại bài<br /> tiếp theo. Giảng viên chuyển các bài tập thi giữa kì và nộp cho giảng viên, nhằm ghi<br /> vào hòm thư của mình để người trợ lí tới thêm điểm. Chẳng hạn, cho phép sinh viên<br /> lấy, chấm bài, lên điểm và chuyển lại vào làm như thế để ghi thêm tối đa là 1/3 số<br /> hòm thư cho giảng viên. điểm mà sinh viên đó bị trừ trong lần thi<br /> Việc thường xuyên có mặt tại lớp giữa kì chính thức.<br /> không phải là một nghĩa vụ của sinh viên. Mỗi trường đại học quy định thống<br /> Do đó, việc điểm danh sinh viên đi học trở nhất một thang ghi điểm cuối cùng cho<br /> <br /> 76<br /> môn học. Việc chuyển thế nào từ điểm cuối phản ánh lại trong DARS. Có rất nhiều<br /> cùng (bằng số thông thường) của môn học những chi tiết khác liên quan đến các yêu<br /> (chẳng hạn 155/200 điểm) sang thang ghi cầu khác nhau của các khoa, các chương<br /> điểm định trước cũng do giảng viên tự trình chuyên ngành, v.v.<br /> quyết định. Những trường ĐH nhỏ, với khoảng một<br /> Giảng viên tự lên điểm và gửi trực tiếp vài nghìn sinh viên, có thể vẫn vận hành<br /> bảng điểm cho giáo vụ của trường qua hệ được bằng những phương pháp thủ công<br /> thống thư tín, đôi khi cũng có thể gửi qua kết hợp với áp dụng vi tính văn phòng, việc<br /> thư kí của Khoa. Nếu còn lưỡng lự trong vào điểm và in các thông báo DARS cho<br /> việc có nên đánh trượt hay không một sinh một hoặc hai nghìn sinh viên. Công việc<br /> viên, giảng viên có thể thông báo trong này tuy rất vất vả và mất nhiều thời gian<br /> bảng điểm nộp cho giáo vụ rằng trường vẫn có thể làm được. Nhưng độ phức tạp<br /> hợp này chưa hoàn tất. Sau đó, giảng viên của công việc này tăng lên rất nhanh khi số<br /> có quyền đòi hỏi sinh viên ấy làm một số lượng sinh viên môn học và chuyên ngành<br /> bài tập bổ sung, hoặc viết thu hoạch về một lớn. Với những trường lớn trên 10 nghìn<br /> vấn đề liên quan, trên cơ sở đó mà quyết sinh viên và đào tạo theo hệ tín chỉ, nếu<br /> định điểm môn học cho sinh viên này, rồi không áp dụng công nghệ thông tin<br /> thông báo kết quả cho giáo vụ. Nếu bị đánh (CNTT) thì việc đăng kí học của sinh viên<br /> trượt, sinh viên sẽ phải học lại cả môn, chắc chắn sẽ rất lộn xộn. Các trường sẽ<br /> không có việc thi lại. phải đơn giản hoá thủ tục đến mức phải<br /> Ở nhiều trường đại học ở Mĩ, người ta thoả hiệp hầu hết các yêu cầu chặt chẽ về<br /> coi điểm là bí mật cá nhân của mỗi sinh đăng kí học, tức là làm cho hệ đào tạo<br /> viên. Điểm của mỗi sinh viên được giáo vụ không thực sự còn là hệ tín chỉ nữa!<br /> chuyển vào tài khoản (account) riêng của Công nghệ thông tin áp dụng trong<br /> sinh viên đó trong hệ thống internet của trường ĐH chủ yếu thông qua 3 bộ phần<br /> trường. Giảng viên có thể thông báo điểm mềm về nhân sự (HR), tài chính (finance)<br /> cho từng sinh viên, nhưng không được báo và hệ thông tin sinh viên (SIS). Nói chung,<br /> điểm của người này cho người khác. Nhưng những hệ này có thể được triển khai độc<br /> đa số các trường đại học của châu Âu và lập. Tuy nhiên, xu hướng hiện nay ở các<br /> Nhật Bản thì lại không như vậy. Điểm của trường ĐH ở Mĩ là sử dụng các hệ thống<br /> sinh viên được thông báo công khai tại bộ phần mềm tích hợp tương tự như các hệ<br /> phận quản lí học tập của sinh viên. ERP (enterprise resource planning) của các<br /> 2.6. Quản lí học tập của sinh viên doanh nghiệp. Hệ thông tin sinh viên đóng<br /> trong hình thức đào tạo theo tín chỉ vai trò như phần quan hệ khách hàng<br /> Khi chuyển sang đào tạo theo hệ tín (CRM) trong ERP của doanh nghiệp,<br /> chỉ, số lượng công việc liên quan đến nhưng nó có nhiều tính chất đặc thù, phức<br /> thông tin về sinh viên tăng lên một cách tạp hơn và nói chung là khác các hệ CRM<br /> đáng kể. Ví dụ, các thông báo DARS nói dành cho các doanh nghiệp. Rõ ràng rằng,<br /> đến ở trên cần phải được nhanh chóng cập trong lộ trình chuyển đổi từ hệ niên chế<br /> nhật sau mỗi học kì và gửi đến cho sinh sang hệ tín chỉ, các trường đại học cỡ trung<br /> viên, vì việc đăng kí các môn học tiếp theo bình và lớn ở Việt Nam sẽ phải có kế<br /> phụ thuộc vào kết quả học trước đó được hoạch áp dụng CNTT trong việc quản lí<br /> <br /> 77<br /> học tập của sinh viên. nước đó được trả lương cao, tương xứng với<br /> 3. NHỮNG KHÓ KHĂN VÀ TRỞ NGẠI lao động và đóng góp của họ cho xã hội.<br /> KHI CHUYỂN ĐỔI SANG HÌNH Chúng ta có trả được lương đủ sống cho các<br /> THỨC ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ giảng viên hay không?<br /> 3.1. Trong mỗi học kì, mỗi môn học 3.5. Như đã nói ở trên, đào tạo theo tín<br /> đều được giảng bởi nhiều giảng viên khác chỉ đòi hỏi phải chi phí một lượng kinh phí<br /> nhau, ở nhiều lớp khác nhau, tại nhiều thời rất lớn nhằm vận hành trơn tru cỗ máy của<br /> điểm khác nhau. Vì thế, đào tạo theo tín chỉ cả trường đại học. Các trường đại học nước<br /> đòi hỏi một số lượng giảng viên rất lớn và ngoài có một nguồn tài chính dồi dào và đa<br /> cả một hệ thống cơ sở vật chất to lớn nhằm dạng, trong đó nguồn thu học phí giữ một<br /> vận hành trơn tru hình thức đào tạo này. phần quan trọng. Đối với các trường đại<br /> Nếu mỗi môn học vẫn chỉ tổ chức được 1-2 học sư phạm trong cả nước như Đại học Sư<br /> lớp thì sinh viên không có gì để chọn. Do phạm Hà Nội thì nguồn thu học phí là<br /> đó, những người theo học cùng một ngành không có. Chúng ta lấy đâu ra kinh phí để<br /> thì chỉ có khả năng chọn cùng một lớp như thực hiện đào tạo theo tín chỉ?<br /> nhau. Vì thế, tiếng là đào tạo theo tín chỉ, 3.6. Đối với hình thức đào tạo theo tín<br /> thực ra vẫn không khác gì đào tạo theo chỉ, sinh viên phải tự học, tự làm việc rất<br /> niên chế. Đây thực sự là một trở ngại lớn. nhiều. Số giờ lên lớp thực dạy của giáo<br /> 3.2. Ở trên đã nói tới nghĩa vụ của các viên là giảm đi. Như thế, nếu sinh viên vẫn<br /> giảng viên là phải ở phòng làm việc của giữ thúi quen học thụ động, trông chờ vào<br /> mình để sinh viên có thể tới hỏi bài. Ở các bài giảng của thầy trên lớp thì chất lượng<br /> trường đại học nước ngoài mỗi giảng viên đào tạo sẽ có nguy cơ sụt giảm. Như thế sự<br /> đều có phòng làm việc riêng. Chúng ta có thành công của việc chuyển đổi sang hình<br /> đủ sức để cấp cho mỗi giảng viên một thức đào tạo theo tín chỉ còn phụ thuộc vào<br /> phòng làm việc không? năng lực tự học, tự nghiên cứu của sinh<br /> 3.3. Để chuyển sang hình thức đào tạo viên ngay từ những năm học phổ thông.<br /> theo tín chỉ, công việc quản lí hành chính Thế nhưng đến bao giờ chúng ta mới có thể<br /> sẽ thay đổi căn bản theo hướng nặng lên rất trang bị cho các em học sinh phổ thông<br /> nhiều. Nó đòi hỏi phải có một đội ngũ quản những thói quen như vậy?<br /> lí và nhân viên hành chính được đào tạo bài 4. NHỮNG CÔNG VIỆC CẦN LÀM VÀ<br /> bản và chuyên nghiệp. Chúng ta có đủ sức SỚM TRIỂN KHAI ĐỂ CHUYỂN<br /> để thay đổi hệ thống quản lí (về cả phương ĐỔI SANG HÌNH THỨC ĐÀO TẠO<br /> diện chính sách và con người) hay không? THEO TÍN CHỈ<br /> 3.4. Nhân tố quyết định cho sự thành 4.1. Nhóm giải pháp thứ nhất: Tin<br /> công của bất kì phương thức đào tạo đại học học hoá triệt để công tác quản lí của Nhà<br /> nào cũng là đội ngũ giảng viên giỏi. Nền trường<br /> giáo dục đại học của các nước châu Âu, Mĩ, Như đã trình bày trong phần trên, công<br /> Nhật Bản... sở dĩ đạt được những thành tựu nghệ thông tin giữ vai trò đặc biệt quan<br /> (mặc dù đầu vào của họ không được tuyển trọng trong tổ chức và quản lí đào tạo theo<br /> chọn căng thẳng như chúng ta) chủ yếu là tín chỉ. Vì thế, yêu cầu đầu tiên khi chuyển<br /> nhờ họ có được một đội ngũ giảng viên rất sang đào tạo theo tín chỉ, nơi đào tạo phải<br /> giỏi và chuyên nghiệp. Các giảng viên ở các gấp rút tiến hành tin học hoá một cách<br /> <br /> 78<br /> nhanh chóng và triệt để trong nhà trường. thông tin tích hợp” phục vụ các nhu cầu<br /> Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận hiện tại của trường như đưa tin, diễn đàn,<br /> thức và trình độ sử dụng công nghệ thông tra cứu tài nguyên… Cần tích hợp dần các<br /> tin của đội ngũ lãnh đạo, giảng viên và chức năng quản lí các hoạt động của trường<br /> nhân viên trong nhà trường. Mỗi cá nhân vào cổng thông tin và yêu cầu giáo viên,<br /> phải có “ý thức tin học”, nhận thức được nhân viên và sinh viên tích cực sử dụng.<br /> vai trò của mình trong dây chuyền quản lí 4.2. Nhóm giải pháp thứ hai: Xây<br /> của nhà trường; phải thấy được sự chậm trễ dựng đội ngũ giảng viên, đội ngũ cố vấn<br /> hoặc một tác động của cá nhân vào dữ liệu học tập và cơ sở vật chất của Nhà trường<br /> sẽ ảnh hưởng không tốt đến công việc Nhân tố quyết định cho sự thành công<br /> chung. Phải xác định được công nghệ của bất kì phương thức đào tạo đại học nào<br /> thông tin giúp cho xử lí thông tin nhanh và cũng là đội ngũ giảng viên giỏi. Nhà trường<br /> chính xác, góp phần rất lớn vào sự thành phải tạo mọi cơ hội để nâng cao điều kiện<br /> công của mỗi đơn vị, cá nhân. làm việc và đời sống cho họ. Đồng thời<br /> Giải pháp thứ hai: Tổ chức lại cơ sở phải có chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ<br /> dữ liệu của trường. Tất cả đều phải được trẻ kế cận nhằm kế thừa và nâng cao hơn<br /> mã hoá: từ sinh viên, giảng viên cho đến nữa uy tín của nhà trường trong công tác<br /> phòng học, giờ học, môn học… Sau khi tổ đào tạo và nghiên cứu khoa học.<br /> chức lại cơ sở dữ liệu, cần nhập lại dữ liệu Cần có đội ngũ cố vấn học tập. Đội<br /> gốc theo cấu trúc mới. Phải xây dựng được ngũ này phải nắm vững tình hình của sinh<br /> một quy chế đào tạo chặt chẽ và chi tiết, viên mình phụ trách, tư vấn cho sinh viên<br /> một quy trình nghiệp vụ cụ thể cho hoạt chọn chương trình và tiến trình học phù<br /> động đào tạo của trường: quản lí sinh viên hợp và giúp cho sinh viên đăng kí học từng<br /> từ lúc nhập học đến khi ra trường, xếp lịch học kì. Cố vấn học tập có thể kiêm luôn<br /> giảng dạy cho giảng viên, tổ chức cho sinh nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm. Trong<br /> viên đăng kí học từng học kì, quản lí cho điều kiện hiện nay, mỗi cố vấn học tập có<br /> điểm quá trình, tổ chức thi và chấm thi học thể phụ trách từ 30 đến 60 sinh viên. Có<br /> kì, quản lí kết quả học tập của sinh viên, tổ thể sử dụng sinh viên giỏi của năm cuối<br /> chức cho điểm rèn luyện, xét khen thưởng làm cố vấn học tập.<br /> và xét tốt nghiệp, quản lí giờ dạy của giảng Khi học theo tín chỉ, sinh viên sẽ ở lại<br /> viên làm cơ sở cho việc tính công lao động trường nhiều giờ trong ngày vì có nhiều<br /> và tính thù lao giảng dạy. Trường phải đưa giờ trống xen giữa những giờ học. Vì vậy,<br /> ra được hệ thống các mẫu tổng kết, mẫu trường phải có nhiều nơi đủ cho sinh viên<br /> báo cáo, bảng biểu như thời khoá biểu, sử dụng các giờ trống đó, đặc biệt là thư<br /> phiếu dự thi, kết quả thi hết học kì của từng viện phải rộng và nhiều tài liệu, cantin phải<br /> sinh viên, bảng kết quả học tập của sinh thuận lợi cho sinh viên.<br /> viên tại từng thời điểm, giấy giới thiệu cho 4.3. Nhóm giải pháp thứ ba: Xây<br /> sinh viên, danh sách lớp học phần, nhật kí dựng lại chương trình đào tạo và quy chế<br /> giảng dạy theo lớp học phần … Tất cả các đào tạo<br /> báo cáo, bảng biểu đó đều có thể được in ra Chuyển chương trình đào tạo của từng<br /> sau những câu lệnh đơn giản. ngành từ niên chế sang tín chỉ. Công việc<br /> Giải pháp thứ ba: Xây dựng “Cổng cụ thể: rà soát lại chương trình cũ, chuyển<br /> <br /> 79<br /> đơn vị đo học phần từ đơn vị học trình hơn cho người học.<br /> sang tín chỉ, xác định các học phần bắt Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành<br /> buộc, đưa thêm các học phần lựa chọn, xác Quy chế 43 về đào tạo theo tín chỉ (xem<br /> định điều kiện tiên quyết của từng học như quy chế khung). Quy chế đó nhìn<br /> phần, định rõ “cây tiến trình” cho từng chung khá mở, dành cho các trường nhiều<br /> ngành, soạn giới thiệu tóm tắt và đề cương quyền chủ động. Dựa trên quy chế này, nhà<br /> chi tiết của từng học phần. Phải coi đây là trường phải xây dựng quy chế đào tạo của<br /> cơ hội tốt để cấu trúc lại chương trình đào riêng mình thật chi tiết, rõ ràng và được<br /> tạo của các ngành theo hướng hiện đại hơn, phổ biến cho sinh viên khi nhập học.<br /> thiết thực hơn, có nhiều khả năng lựa chọn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 1. Nguyễn Hữu Việt Hưng (2007), Đào tạo theo tín chỉ: Ghi nhận và suy ngẫm, Thông<br /> tin toán học, Tập 11 số 3, Tháng 9 năm 2007, trang 12-17.<br /> 2. Eli Mazur & Phạm Thị Ly (2006), Mục tiêu sư phạm của hệ thống đào tạo theo tín chỉ<br /> Mĩ và nhũng gợi ý cho cải cách giáo dục đại học Việt Nam, lypham.net 08/10/2006.<br /> 3. Vũ Quốc Phóng, Hệ tín chỉ: Từ đại học ở Mĩ đến đại học ở Việt Nam,<br /> vietnamnet.vn/giaoduc/2008/03.<br /> <br /> <br /> * Nhận bài ngày 29/12/2011. Sửa chữa xong 28/3/2012. Duyệt đăng 3/4/2012<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 80<br />