Dạy học môn sinh học tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 435 (Kì 1 - 8/2018), tr 40-43; 63<br /> <br /> DẠY HỌC MÔN SINH HỌC<br /> TIẾP CẬN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI<br /> Đinh Quang Báo - Phan Thị Thanh Hội<br /> Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Ngày nhận bài: 10/06/2018; ngày sửa chữa: 15/06/2018; ngày duyệt đăng: 05/07/2018.<br /> Abstract: The article analyzes the main characteristics of the New General Education Program<br /> and thereby identifies some specific teaching methods for Biology. To illustrate the analysis,<br /> understanding and concretization of the objectives for the design and implementation of teaching<br /> content topics, the article proposes a number of examples. These examples explain the process of<br /> activating a curriculum text in a general logic: Analyzing of the general education curriculum →<br /> Subject curriculum → Content Topics → Objectives → Teaching methods and techniques. In this<br /> logic, illustrative examples transform the verb which expresses the objectives into an operational<br /> process which students acquire knowledge and essential skills and competencies. This teaching<br /> process develops professional competency that can be generalized by the formula: Competence =<br /> Knowledge + Skills + Values + Case study.<br /> Keywords: Competency, objective, action, action verb.<br /> 1. Mở đầu<br /> Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới có các<br /> điểm chính như: 1) Định hướng phát triển năng lực người<br /> học, điều này yêu cầu người giáo viên (GV) cần phải biết<br /> cách lựa chọn phương pháp dạy học (PPDH), cách đánh<br /> giá kết quả giáo dục đáp ứng mục tiêu hiện thực hóa yêu<br /> cầu cần đạt thành và chuẩn đầu ra của chương trình,<br /> nghĩa là cần xem mục tiêu và chuẩn đầu ra là bản thiết<br /> kế, còn người dạy là người đọc bản vẽ thiết kế và thi công<br /> làm ra sản phẩm là nhân cách học sinh (HS); 2) Chương<br /> trình và sách giáo khoa (SGK) theo định hướng tích hợp<br /> và phân hóa. Dạy học tích hợp là định hướng dạy học<br /> trong đó GV tổ chức, hướng dẫn để HS huy động tổng<br /> hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khoa học<br /> khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập; qua đó<br /> hình thành kiến thức, kĩ năng mới và qua đó phát triển<br /> được các năng lực (NL) cần thiết, đặc biệt là NL giải<br /> quyết vấn đề. Dạy học phân hóa là định hướng dạy học<br /> trong đó GV tổ chức dạy học tùy theo đối tượng HS,<br /> nhằm bảo đảm yêu cầu giáo dục phù hợp với đặc điểm<br /> tâm, sinh lí, nhịp độ, khả năng, nhu cầu và hứng thú khác<br /> nhau của HS; trên cơ sở đó phát triển tối đa tiềm năng<br /> vốn có của mỗi HS; 3) Chương trình được thiết kế theo<br /> hai giai đoạn: giáo dục cơ bản 9 năm ở trung học cơ sở<br /> và giáo dục định hướng nghề nghiệp 3 năm ở trung học<br /> phổ thông. Giai đoạn giáo dục cơ bản HS được học một<br /> hệ thống trọn vẹn về tri thức phổ thông nền tảng; sự tích<br /> hợp chặt chẽ nội dung ở các lĩnh vực khoa học nhằm<br /> trang bị cho HS các kiến thức, kĩ năng cốt lõi và các<br /> nguyên lí khoa học mang tính khái quát về bản chất sự<br /> <br /> 40<br /> <br /> vật, hiện tượng khách quan, phát triển được các NL<br /> chung cho người học; giai đoạn giáo dục THPT sẽ phân<br /> hoá sâu đảm bảo cho HS tiếp cận nghề nghiệp phục vụ<br /> trực tiếp cho học nghề, học các chuyên ngành cụ thể ở<br /> các trường trung cấp, cao đẳng, đại học; 4) Thực hiện cơ<br /> chế một chương trình quốc gia, nhiều bộ SGK, điều này<br /> nếu GV biết cách lựa chọn thông tin sẽ là cơ hội cho việc<br /> đổi mới giáo dục; đổi mới PPDH; kiểm tra, đánh giá kết<br /> quả học tập; 5) Kiểm tra, đánh giá và thi cử theo định<br /> hướng đánh giá NL, đòi hỏi phải đổi mới PPDH theo<br /> hướng phát triển NL; liên tục tổ chức điều chỉnh quá trình<br /> giáo dục để khắc phục được những hiện tượng như “ngồi<br /> nhầm lớp”, “nhầm cấp học”, “chọn nhầm nghề”; khi<br /> đánh giá không yêu cầu học thuộc mà phải biết gia công<br /> trí tuệ thông tin thu được, đặc biệt đánh giá tư duy phê<br /> phán, tư duy phản biện sẽ kích thích hứng thú học tập của<br /> HS, tạo một môi trường học tập dân chủ, sáng tạo [1].<br /> Để hiện thực hóa Chương trình GDPT mới, GV, HS<br /> và nhà trường cần có những nỗ lực trong đổi mới chuyên<br /> môn, quản lí. Trong bài viết này, chúng tôi giới thiệu một<br /> số ví dụ minh họa cho việc GV biết phân tích chương<br /> trình, đọc được bản thiết kế yêu cầu cần đạt để tổ chức<br /> dạy học môn Sinh học đáp ứng yêu cầu Chương trình<br /> GDPT mới.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Mục tiêu Chương trình môn Sinh học<br /> Theo Dự thảo Chương trình môn Sinh học, mục tiêu<br /> góp phần hình thành và phát triển ở HS các phẩm chất chủ<br /> yếu, NL chung và NL chuyên môn. Môn Sinh học vừa<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 435 (Kì 1 - 8/2018), tr 40-43; 63<br /> <br /> phát triển các phẩm chất ở HS như tự tin, trung thực,<br /> khách quan, tình yêu thiên nhiên, tôn trọng và biết vận<br /> dụng các quy luật của tự nhiên, để từ đó biết ứng xử với<br /> thế giới tự nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững;<br /> phát triển NL tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ sinh học, bao<br /> gồm NL nhận thức kiến thức sinh học, NL tìm tòi, khám<br /> phá tự nhiên và NL vận dụng kiến thức sinh học vào thực<br /> tiễn thông qua việc hệ thống hoá, củng cố kiến thức, phát<br /> triển kĩ năng và giá trị cốt lõi của môn Sinh học đã được<br /> học ở giai đoạn giáo dục cơ bản. Chương trình môn Sinh<br /> học giúp HS tiếp tục tìm hiểu các khái niệm, quy luật sinh<br /> học làm cơ sở khoa học cho việc ứng dụng tiến bộ sinh<br /> học, nhất là tiến bộ của công nghệ sinh học vào thực tiễn<br /> đời sống; trên cơ sở đó HS định hướng được ngành nghề<br /> để tiếp tục học, phát triển sau THPT [2].<br /> 2.2. Các phương pháp dạy học đặc thù trong môn Sinh học<br /> Để đáp ứng yêu cầu đặt ra trong mục tiêu, GV cần<br /> đổi mới PPDH và kiểm tra, đánh giá. Trong Dự thảo<br /> Chương trình môn Sinh học đã xác định: Sinh học là môn<br /> học gắn với thực hành, thực nghiệm. Do vậy, dạy HS học<br /> gắn với thực tiễn qua các PPDH, trong đó thí nghiệm<br /> thực hành là đặc trưng. Ngoài sử dụng các PPDH chung,<br /> dạy học môn Sinh học ở THPT cần quan tâm, sử dụng<br /> hiệu quả các PPDH đặc thù. Chẳng hạn như:<br /> - Dạy học bằng sử dụng các phương tiện trực quan:<br /> video, tranh, mô hình, thí nghiệm ảo, quan sát mẫu vật thật,...<br /> - Dạy học thông qua thực hành trong phòng thí<br /> nghiệm, ngoài thực địa.<br /> - Dạy học dự án ứng dụng sinh học; Dự án tìm hiểu<br /> các vấn đề sinh học trong thực tiễn.<br /> Ngoài ra có thể sử dụng các PPDH phổ biến như: dạy<br /> học giải quyết vấn đề, dạy học bằng bài tập tình huống,<br /> dạy học hợp đồng, dạy học vi mô,...<br /> 2.3. Triển khai hoạt động dạy - học phát triển phẩm<br /> chất, năng lực<br /> Như đã phân tích ở trên, khi dạy học theo tiếp cận<br /> Chương trình mới, GV cần bám sát yêu cầu cần đạt, coi<br /> các yêu cầu cần đạt là đầu ra kết quả học tập của HS.<br /> Muốn vậy, cần chú ý phân tích các động từ diễn đạt yêu<br /> cầu cần đạt để thiết kế hoạt động phù hợp; khi thiết kế<br /> các hoạt động dạy học cần sử dụng các thông tin, kênh<br /> hình, thí nghiệm, các hoạt động ứng dụng thực tiễn: giải<br /> thích, vận dụng vào thực tiễn và chú ý tới các ngành nghề<br /> liên quan. Mặt khác, tùy mỗi loại kiến thức sinh học mà<br /> có thể sử dụng các PPDH đặc trưng.<br /> TT<br /> <br /> Các loại nội dung<br /> kiến thức sinh học<br /> <br /> Các PPDH đặc trưng<br /> <br /> 1<br /> <br /> Hình thái<br /> giải phẫu<br /> <br /> Thực hành quan sát ngoài<br /> thiên nhiên<br /> <br /> 41<br /> <br /> Quan sát mẫu vật trong<br /> phòng thí nghiệm<br /> Quan sát tranh, ảnh, mô<br /> hình, video clip.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Cơ chế sinh lí<br /> <br /> Thí nghiệm: thực hành,<br /> biểu diễn<br /> Thí nghiệm ảo<br /> Video clip, sơ đồ, tranh<br /> ảnh<br /> <br /> 3<br /> <br /> Quy luật và quá<br /> trình sinh học<br /> <br /> Video, tranh, ảnh, sơ đồ<br /> Thực địa ngoài thiên<br /> nhiên.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Kiến thức<br /> ứng dụng<br /> <br /> Thực hành<br /> Tham quan cơ sở sản xuất<br /> Dự án, đề tài<br /> Video clip<br /> <br /> Để thiết kế các hoạt động học tập cho HS, GV bắt đầu<br /> từ các động từ diễn đạt yêu cầu cần đạt. Phân tích kĩ động<br /> từ hành động này phải làm bộc lộ quy trình hoạt động<br /> nhận thức trong đó HS phải huy động kiến thức, kĩ năng<br /> với một ý thức đúng đắn về giá trị để giải quyết vấn đề<br /> học tập. Đó chính là thực hiện công thức:<br /> NĂNG LỰC = KIẾN THỨC + KĨ NĂNG + GIÁ TRỊ<br /> + TÌNH HUỐNG.<br /> Dựa theo công thức trên, GV và tác giả SGK mới có<br /> thể lựa chọn nội dung, KN, tác nhân kích thích hoạt động<br /> tích cực để HS khai thác.<br /> 2.4. Một số ví dụ về dạy học Sinh học trong Chương<br /> trình mới<br /> 2.4.1. Dạy học các kiến thức hình thái<br />  Chủ đề: Mối quan hệ kiểu gene - môi trường kiểu hình (Sinh học 12)<br /> Yêu cầu cần đạt: - Phân tích được sự tương tác kiểu<br /> gene và môi trường; - Trình bày được khái niệm, nguyên<br /> nhân phát sinh. Lấy được các ví dụ minh hoạ.<br /> Để đạt được yêu cầu này, GV cho HS quan sát 2 hình<br /> và sơ đồ sau, trả lời các câu:<br /> 1) Phân tích đặc điểm cây rau mác và hoa anh thảo ở<br /> các môi trường khác nhau. Phân tích sự khác nhau giữa<br /> các đặc điểm của các đối tượng thể hiện trong hai hình.<br /> 2) Trình bày mối quan hệ giữa kiểu gen và môi<br /> trường. Phát biểu khái niệm thường biến.<br /> 3) Nguyên nhân phát sinh thường biến là gì?<br /> 4) Nếu đưa cây rau mác ở trên cạn xuống trồng trong<br /> môi trường ngập nước thì điều gì sẽ xảy ra?<br /> 5) Hãy tìm ra các ví dụ khác tương tự và giải thích.<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 435 (Kì 1 - 8/2018), tr 40-43; 63<br /> <br /> Sơ đồ biến đổi lá cây rau mác<br /> <br /> KIỂU GEN<br /> <br /> (Nguồn: SGK Sinh học 12)<br /> Môi trường 1<br /> Môi trường 2<br /> Môi trường n<br /> <br /> Kiểu hình 1<br /> Kiểu hình 2<br /> Kiểu hình n<br /> <br /> Thường biến<br /> <br /> NL, KN hướng tới: NL tự học, giải quyết vấn đề; KN<br /> quan sát, phân tích, so sánh, đọc thông tin từ tranh/ hình,<br /> KN thiết kế mối quan hệ nhân quả.<br /> 2.4.2. Dạy học các kiến thức cơ chế sinh lí<br />  Chủ đề: Chu kì tế bào, nguyên phân<br /> Yêu cầu cần đạt: - Trình bày được một số nhân tố ảnh<br /> hưởng đến quá trình nguyên phân; - Giải thích được sự<br /> phân chia tế bào một cách không bình thường có thể dẫn<br /> đến ung thư.<br /> Để đạt được yêu cầu đó, có thể tổ chức các hoạt động<br /> cho HS như sau:<br /> 1) Quan sát và giải thích các sơ đồ sau: Những biến<br /> đổi di truyền cơ thể chuyển các gene tiền ung thư thành<br /> các gene ung thư và quá trình hình thành ung thư vú<br /> ở người.<br /> 2) Hãy dự đoán những nguyên nhân nào gây ung<br /> thư? Hình ảnh dưới đây thể hiện nguyên nhân nào trong<br /> các nguyên nhân trên?<br /> <br /> (Nguồn: Campbell - Reece, 2017)<br /> 3) Làm thế nào để cơ thể có một hệ thống miễn dịch<br /> khỏe mạnh giúp cho việc phòng và ngăn ngừa ung thư?<br /> 4) Hãy tìm hiểu thêm về các nguyên nhân, cách<br /> phòng tránh và cách chiến đấu chống lại ung thư.<br /> <br /> 42<br /> <br /> (Nguồn: SGK Sinh học 12)<br /> NL, KN hướng tới: NL tự học, giải quyết vấn đề; KN<br /> quan sát, phân tích, đọc thông tin từ tranh/hình.<br />  Chủ đề: Sinh trưởng ở thực vật<br /> Yêu cầu cần đạt: Nêu được khái niệm và đặc điểm<br /> sinh trưởng ở thực vật. Phân tích được một số yếu tố môi<br /> trường ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển ở thực vật.<br /> GV có thể tổ chức cho HS làm thí nghiệm:<br /> - Hình thức tổ chức: Chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi<br /> nhóm 2-3 HS, từng nhóm chuẩn bị 4 hộp cây đánh số thứ<br /> tự từ 1-4, gieo 10 hạt đậu chất lượng tốt vào mỗi hộp đựng<br /> cát theo thứ tự: hộp 1 để ngoài sáng và tưới nước hàng<br /> ngày; hộp 2 tưới ẩm nước rồi bịt kín bằng túi trong và<br /> không cho không khí vào; hộp 3 cho vào bóng tối, tưới<br /> nước hàng ngày; hộp 4 cho ngoài sáng và không tưới nước.<br /> - Yêu cầu: + Quan sát và ghi lại số liệu về số lượng lá,<br /> kích thước lá, kích thước thân của từng ngày, nhận xét về<br /> số lượng rễ và kích thước rễ. Sau 7-10 ngày mang các cây<br /> ra so sánh hộp 2, 3, 4 với hộp 1 về kích thước thân, lá, màu<br /> sắc lá, thân... Giải thích nguyên nhân dẫn đến hiện tượng<br /> trên; + Qua thí nghiệm này: HS nêu được khái niệm, biểu<br /> hiện sinh trưởng, các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng,<br /> phát triển. + Phẩm chất: tỉ mỉ, cẩn thận, tò mò.<br /> NL, KN hướng tới: giải quyết vấn đề, hợp tác, tìm tòi<br /> và khám phá tự nhiên; KN: làm thí nghiệm, quan sát, thu<br /> thập, phân tích số liệu, giải thích nguyên nhân, giải thích<br /> mối quan hệ nhân - quả.<br /> Cùng thí nghiệm này, có thể lựa chọn đối tượng và thêm<br /> hộp thí nghiệm phun kích thích sinh trưởng và bấm ngọn tỉa<br /> cành từ đó có thể giải thích ứng dụng trong thực tiễn.<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 435 (Kì 1 - 8/2018), tr 40-43; 63<br /> <br /> 2.4.3. Dạy học các kiến thức quy luật và quá trình<br />  Chủ đề: Tiến hóa nhỏ<br /> Yêu cầu cần đạt: Phân tích được chọn lọc tự nhiên là<br /> nhân tố chính của quá trình tiến hóa. Để đạt được yêu cầu<br /> trên, GV yêu cầu HS quan sát, phân tích hình Quá trình<br /> hình thành loài hươu cao cổ và giải thích những nhân tố<br /> nào chi phối quá trình hình thành loài hươu cao cổ theo<br /> quan điểm Lamark, Darwin, tiến hóa hiện đại.<br /> NL, KN hướng tới: NL tự học, giải quyết vấn đề; KN<br /> quan sát, phân tích, đọc thông tin từ tranh/ hình, so sánh,<br /> tư duy phản biện, thiết lập mối quan hệ nhân quả.<br /> <br /> 2.4.4. Dạy học các kiến thức ứng dụng<br />  Chủ đề: Dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật<br /> Yêu cầu cần đạt: Vận dụng hiểu biết về dinh dưỡng<br /> trong xây dựng chế độ ăn uống và các biện pháp dinh<br /> dưỡng phù hợp ở mỗi lứa tuổi và trạng thái cơ thể. GV sử<br /> dụng các bảng số liệu, yêu cầu HS xây dựng chế độ ăn phù<br /> hợp cho mỗi lứa tuổi và lao động (xem bảng).<br /> <br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> <br /> NL, KN hướng tới: NL tự học, giải quyết vấn đề; KN<br /> quan sát, phân tích, đọc thông tin từ bảng, thiết lập mối<br /> quan hệ giữa nhu cầu dinh dưỡng và các loại thực phẩm.<br />  Chủ đề: Một số ứng dụng vi sinh vật trong thực tiễn<br /> Yêu cầu cần đạt: - Trình bày được một số ứng dụng<br /> vi sinh vật trong thực tiễn (sản xuất và bảo quản thực<br /> phẩm, sản xuất thuốc, xử lí môi trường,...); - Thực hiện<br /> được dự án hoặc đề tài tìm hiểu về các sản phẩm công<br /> nghệ vi sinh vật. Làm được tập san các bài viết, tranh ảnh<br /> về công nghệ vi sinh vật; - GV yêu cầu HS thực hiện dự<br /> án: Tìm hiểu ứng dụng của vi sinh vật trong đời sống;<br /> - Các tiểu dự án: làm rượu nếp; làm tương; làm sữa chua;<br /> làm dưa muối chua; - Các câu hỏi định hướng của dự án,<br /> ví dụ: Cơ sở khoa học là gì? Quy trình tiến hành như thế<br /> nào? Làm thế nào để vi sinh vật sinh trưởng nhanh nhất?<br /> Tình hình sản xuất sản phẩm ở địa phương như thế nào?<br /> Làm thế nào để phát triển sản phẩm thương mại hóa?;<br /> - Kế hoạch thực hiện dự án, bao gồm các nhiệm vụ như:<br /> Thu thập thông tin; điều tra, khảo sát về sản phẩm tại địa<br /> phương; thảo luận, xử lí thông tin; viết báo cáo và làm ra<br /> sản phẩm; chiến lược tuyên truyền sản phẩm.<br /> NL, KN hướng tới: NL tự học, giao tiếp, hợp tác, giải<br /> quyết vấn đề; KN thực hành.<br /> 3. Kết luận<br /> Trong nội dung bài viết trên đây, trên cơ sở phân tích<br /> mục tiêu chương trình môn Sinh học hướng tới là phát<br /> triển NL, phẩm chất người học và định hướng nghề nghiệp<br /> cho HS, chương trình xác định một số PPDH cụ thể. Dựa<br /> vào các động từ cần đạt thể hiện trong chương trình chúng<br /> tôi đã đưa ra một số ví dụ minh họa ứng với 4 loại kiến<br /> thức đặc trưng môn Sinh học. Các ví dụ này cũng minh<br /> họa cho việc dạy học theo chương trình mới môn Sinh học<br /> nhằm làm tài liệu tham khảo cho GV Sinh học.<br /> <br /> Bảng. Thành phần dinh dưỡng của một số loại thực phẩm<br /> Thành phần dinh dưỡng<br /> Tỉ lệ<br /> Thực phẩm<br /> thải bỏ (%)<br /> Protein<br /> Lipid<br /> Carbohydrate<br /> Gạo tẻ<br /> 1,0<br /> 8,6<br /> 1,5<br /> 74,9<br /> Ngô tươi<br /> 45<br /> 4,1<br /> 2,3<br /> 39,6<br /> Mì sợi<br /> 0<br /> 11<br /> 0,9<br /> 74,2<br /> Thịt bò loại 1<br /> 2<br /> 21<br /> 3,8<br /> Thịt gà ta<br /> 52<br /> 20,3<br /> 13,1<br /> Cà chua<br /> 5<br /> 0,6<br /> 4,2<br /> Cải bắp<br /> 10<br /> 1,8<br /> 5,4<br /> Cải xanh<br /> 24<br /> 1,7<br /> 2,1<br /> Chuối tiêu chín<br /> 30<br /> 15<br /> 0,2<br /> 22,2<br /> <br /> Năng lượng<br /> 346<br /> 196<br /> 349<br /> 118<br /> 199<br /> 19<br /> 29<br /> 15<br /> 97<br /> <br /> (Nguồn: https://www.eurofins.vn/vn/tin-tức-kiểm-nghiệm/kiến-thức-ngành/bảng-thành-phần-dinh-dưỡng-thực-phẩm-2/)<br /> (Xem tiếp trang 63)<br /> <br /> 43<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 435 (Kì 1 - 8/2018), tr 60-63<br /> <br /> trong quy trình bồi dưỡng tư duy chiến lược. Thấy được<br /> tầm ảnh hưởng cũng như sự quan trọng của cơ sở vật chất<br /> với kết quả bồi dưỡng, Hội nghị lần thứ 3 Trung ương<br /> khóa 8 đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường cơ<br /> sở vật chất, phương tiện kĩ thuật, kinh phí bồi dưỡng. Kết<br /> luận số 37-KL/TW ngày 2/2/2009 của Ban Chấp hành<br /> Trung ương về tiếp tục đẩy mạnh Chiến lược cán bộ thời<br /> kì đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước tiếp tục khẳng định<br /> cần huy động mọi nguồn lực và tăng cường đầu tư ngân<br /> sách nhà nước cho việc bồi dưỡng cán bộ cả trong và<br /> ngoài nước, trong và ngoài Đảng. Các quá trình nhận<br /> thức sẽ diễn ra nhanh hơn, phong phú hơn nếu có sự hỗ<br /> trợ của các phương tiện trực quan. Điều đó chứng tỏ cơ<br /> sở vật chất, trang thiết bị có ảnh hưởng, tác động đến kết<br /> quả bồi dưỡng tư duy chiến lược.<br /> - Sự mở rộng giao lưu, hội nhập quốc tế. Việt Nam<br /> đang trong quá trình CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, đòi<br /> hỏi con người Việt Nam cần có sự chủ động, tích cực học<br /> hỏi và tiếp thu tinh hoa văn hóa của thế giới để hội nhập,<br /> đi tắt và để đạt đến mục tiêu này cần tranh thủ những<br /> thành tựu về khoa học và công nghệ từ quá trình giao lưu<br /> và hội nhập, góp phần mở rộng cơ hội để đưa thế giới<br /> đến với Việt Nam gần hơn và đưa Việt Nam vươn ra thế<br /> giới nhanh hơn, song cũng đặt ra không ít thách thức trên<br /> mọi phương diện, tất yếu chúng ta cần có dự báo về<br /> khuynh hướng vận động của thế giới cũng như trong<br /> nước, do vậy trong chương trình bồi dưỡng tư duy chiến<br /> lược cho cán bộ lãnh đạo không thể không tính đến các<br /> nội dung này để đưa vào chương trình bồi dưỡng.<br /> 3. Kết luận<br /> Trong quá trình lãnh đạo không cho phép sai lầm về<br /> mặt chiến lược, bởi tư duy chiến lược có tính chính trị, tính<br /> giai cấp và có ý nghĩa quan trọng trong việc hoạch định,<br /> thực hiện các mục tiêu của hệ thống, bộ máy, đơn vị.<br /> Người lãnh đạo dù ở cấp độ nào cũng phải có tư duy chiến<br /> lược. Vì vậy, bồi dưỡng tư duy chiến lược cho cán bộ lãnh<br /> đạo trong quá trình học cao cấp lí luận chính trị đảm bảo<br /> nâng cao nhận thức chính trị, đường lối của Đảng và hiện<br /> thực hóa vào trong các quyết định lãnh đạo phù hợp với<br /> những quy luật của hiện thực khách quan. Trong quá trình<br /> bồi dưỡng tư duy chiến lược cho cán bộ, cần xác định rõ<br /> các yếu tố ảnh hưởng về chủ quan và khách quan cũng như<br /> mức độ ảnh hưởng để tổ chức các hoạt động đào tạo, bồi<br /> dưỡng phù hợp, đáp ứng với yêu cầu và nhiệm vụ, thực<br /> hiện thắng lợi Chiến lược cán bộ mà Đảng đã đề ra từ Nghị<br /> quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Lê Chi Mai (2015). Phát triển tư duy chiến lược của<br /> người lãnh đạo trong các cơ quan nhà nước. Tạp chí<br /> Lí luận chính trị, số 11, tr 50-54.<br /> <br /> 63<br /> <br /> [2] Trần Văn Phòng (2016). Bồi dưỡng tư duy chiến<br /> lược cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lí đáp ứng<br /> yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập<br /> quốc tế ở Việt Nam hiện nay thực trạng và vấn đề<br /> đặt ra. Tạp chí Thông tin khoa học Lí luận chính trị,<br /> số 01, tr 20-25.<br /> [3] Nguyễn Trung Thanh (2016). Một số vấn đề lí luận<br /> về dạy học theo thuyết Đa trí tuệ. Tạp chí Giáo dục,<br /> số 378, tr 22-23; 29.<br /> [4] Phạm Minh Chính (2018). 20 năm thực hiện chiến<br /> lược cán bộ và những bài học quý giá cho chúng ta.<br /> http://dangcongsan.vn.<br /> [5] Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2008).<br /> Kỉ yếu Hội thảo Tư duy chiến lược - Nội dung, đặc<br /> điểm, con đường hình thành. Hà Nội.<br /> [6] Ban Tổ chức Trung ương (2013). Công văn số 4741CV/BTCTW ngày 20/05/2013 về một số vấn đề về<br /> đào tạo cao cấp lí luận chính trị - hành chính.<br /> [7] Irene Sanders. T. (2006). Tư duy chiến lược và khoa<br /> học mới. NXB Tri thức.<br /> [8] Phạm Kiêm Ích (2010). Tính tất yếu của tư duy phức<br /> hợp. Tạp chí Thông tin khoa học xã hội, số 1, tr 15-19.<br /> <br /> DẠY HỌC MÔN SINH HỌC TIẾP CẬN...<br /> (Tiếp theo trang 43)<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ<br /> thông - Chương trình tổng thể.<br /> [2] Bộ GD-ĐT (2018). Dự thảo Chương trình giáo dục<br /> môn Sinh học<br /> [3] Campbell-Reece, Urry - Cain - Wasserman Minorsky Jackson (2017, bản dịch). Sinh học. NXB<br /> Giáo dục Việt Nam.<br /> [4] Đinh Quang Báo - Mai Sỹ Tuấn - Phan Thị Thanh<br /> Hội (2017). Định hướng xây dựng chương trình môn<br /> Sinh học trung học phổ thông đáp ứng chương trình<br /> giáo dục phổ thông tổng thể. Tạp chí Giáo dục, số<br /> 419, tr 5-9.<br /> [5] Bộ GD-ĐT (2007). Sinh học 12. NXB Giáo dục.<br /> [6] Phan Thị Thanh Hội (2017). Vận dụng phương pháp<br /> đóng vai trong dạy học tích hợp bảo tồn thiên nhiên<br /> và đa dạng sinh học môn Sinh học cấp trung học cơ<br /> sở. Tạp chí Giáo dục, số 404, tr 50-53.<br /> [7] Phan Thị Thanh Hội (2017). Phát triển chương trình<br /> môn Lí luận dạy học Sinh học ở trường đại học sư<br /> phạm. Tạp chí Giáo dục, số 399, tr 27-30; 34.<br /> <br />