Dạy và học tiếng Anh theo hệ thống tín chỉ

DẠY VÀ HỌC TIẾNG ANH THEO HỆ THỐNG TÍN CHỈ<br /> TS. Nguyễn Thị Tuyết<br /> Khoa Giáo dục đại cương - Trường Đại học Văn Hiến<br /> <br /> <br /> 1. Các nguyên lý cơ bản trong đào đạo theo hệ thống tín chỉ<br /> Năm 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành “Quy chế Đào tạo đại học và cao đẳng<br /> hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ”, và yêu cầu năm 2011 là hạn chót để các trường chuyển<br /> đổi sang hệ thống đào tạo mới này. Một năm sau đó, ngày 30-9-2008 Thủ tướng chính phủ<br /> đồng thời phê duyệt đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống quốc dân giai đoạn 2008-<br /> 2020” với những quy định mới về việc dạy và học ngoại ngữ trong các cơ sở giáo dục thuộc<br /> hệ thống giáo dục quốc dân. Những điều trên thể hiện rất rõ quyết tâm đổi mới giáo dục,<br /> coi trọng vấn đề chất lượng trong giáo dục đào tạo của Đảng, Nhà nước. Nghị quyết TW2<br /> Khóa VIII đã nhấn mạnh cần đổi mới phương pháp giáo dục-đào tạo, khắc phục lối truyền<br /> thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các<br /> phương pháp tiên tiến và phương pháp hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện<br /> và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh.<br /> Những tư tưởng chỉ đạo nêu trên của Đảng đã nêu rõ nguyên lý cơ bản của việc đào<br /> tạo theo hệ thống tín chỉ. Nguyên lý thứ nhất đó là nguyên lý dân chủ hóa. Nguyên lý này<br /> đã mang lại sự thay đổi rất lớn về quan niệm giáo dục. Đó là không phải người dạy mà<br /> người học có quyền quyết định nội dung đào tạo cho chính họ và quyền tích lũy kiến thức<br /> theo nhu cầu và sở thích của họ. Mục tiêu đào tạo lấy người học làm trung tâm được thể<br /> hiện trong nguyên lý này.<br /> Nguyên lý thứ hai, Nguyên lý đại chúng hóa giáo dục đại học đã tạo cơ hội cho mọi<br /> công dân thực hiện quyền được học suốt đời. Đây là một biện pháp nâng cao trình độ dân<br /> trí để tạo ra một nguồn nhân lực mới có tri thức cao đáp ứng được yêu cầu phát triển của<br /> xã hội, đẩy nhanh quá trình hội nhập quốc tế.<br /> Nguyên lý thứ ba là nguyên lý dạy học tích cực. Nội dung trong Nghị quyết TW2<br /> Khóa VIII chỉ ra tầm quan trọng của nguyên lý dạy học tích cực trong đào tạo theo học chế<br /> tín chỉ. Luật Giáo dục nhấn mạnh đổi mới phương pháp giáo dục là phải phát huy tính tích<br /> cực, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với từng đặc điểm của lớp học, môn học, bồi<br /> dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động<br /> đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho từng học sinh. Nguyên lý dạy học<br /> tích cực được cho là mục tiêu quan trọng của học chế tín chỉ. Theo GS.TSKH. Lâm Quang<br /> Thiệp, “Học là quá trình tự biến đổi mình và làm phong phú mình bằng cách chọn nhập và<br /> xử lý thông tin từ môi trường xung quanh”, “Dạy là việc giúp cho người học tự mình chiếm<br /> lĩnh những kiến thức, kỹ năng và hình thành hoặc tăng cường tình cảm, thái độ.” Dạy và<br /> học là một quá trình của hai hành động song song và có tác động qua lại lẫn nhau.<br /> Tôi xin được trình bày quan điểm của mình về nguyên lý thứ ba thông qua việc đánh<br /> giá, phân tích cách học tiếng Anh của sinh viên, việc dạy tiếng Anh của giảng viên và vài<br /> ý kiến liên quan đến chuẩn đầu ra tiếng Anh, phương pháp dạy học Blended Learning và<br /> lựa chọn giáo trình giảng dạy tiếng Anh.<br /> 2. Vị trí, vai trò và trách nhiệm của sinh viên<br /> Đào tạo theo hệ thống tín chỉ là một phương pháp đào tạo tiên tiến. Nó ra đời vào<br /> năm 1872 tại Đại học Harvard, Hoa Kỳ (the United States Credit System, USCS). Người<br /> học không còn ở vị trí bị động mà là ở vị trí chủ động, là người vận động chính trong quá<br /> trình đào tạo. Điều này đòi hỏi sinh viên phải có khả năng tư duy, suy luận, có kỹ năng tự<br /> học, tự nghiên cứu. Tuy nhiên dựa trên thực tế ở Việt Nam, sinh viên được chia ra thành<br /> năm nhóm dựa vào tinh thần, thái độ và ý thức trong học tập.<br /> - Nhóm thứ nhất, là nhóm được đánh giá có tinh thần, thái độ học tập độc lập, tự<br /> giác cao. Việc học tập tự giác, có ý thức của sinh viên không chỉ thể hiện ở trên lớp, mà<br /> ngoài giờ học họ còn tự tìm thêm tài liệu, đọc thêm sách báo bằng tiếng Anh, tìm cơ hội<br /> tiếp cận người nước ngoài để nâng cao khả năng ngôn ngữ cho mình. Sinh viên thuộc nhóm<br /> này nếu gặp thầy giỏi, môi trường thuận lợi có thể học cao hơn để trở thành nhà nghiên<br /> cứu.<br /> - Nhóm thứ hai, sinh viên có ý thức rất tốt đối với việc học. Họ tin rằng tinh thần tự<br /> giác trong học tập là điều thực sự cần thiết không những cho việc có được một kết quả học<br /> tập tốt mà còn thuận lợi cho nghề nghiệp tương lai của họ. Động cơ nghề nghiệp sẽ mang<br /> lại nhiều hứng thú học tập cho họ. Sinh viên thuộc nhóm này thường đi học chuyên cần,<br /> làm bài đầy đủ, tích cực tham gia xây dựng bài. Theo họ, môi trường học tập trên lớp thực<br /> sự mang lại hiệu quả cao. Họ học tự giác và thường đạt kết quả cao trong học tập. Kiến<br /> thức tốt có được ở đại học sẽ giúp họ cơ hội vào một vị trí tốt, với lương bổng hậu hĩnh<br /> trong công việc sau này.<br /> - Nhóm thứ ba, sinh viên thiếu tinh thần kỷ luật tự giác. Hành động của họ thiếu<br /> chủ động, không biết tự sắp xếp thời gian một cách hợp lý. Nhóm này thường học qua kinh<br /> nghiệm nhiều hơn là thích ngồi học một cách nghiêm chỉnh trên lớp. Họ hay bỏ học, lười<br /> học và học tùy tiện, chủ quan. Mục đích học của họ chỉ đơn giản là lấy được bằng tốt<br /> nghiệp để đi xin việc. Trên thực tế, sinh viên thuộc nhóm này khá phổ biến. Giảng viên<br /> giảng dạy theo phương pháp kiểu dạy nêu vấn đề với nhóm này thường dễ bị thất bại.<br /> - Nhóm thứ tư, sinh viên thuộc nhóm này thường thích học vẹt. Họ lĩnh hội tri thức<br /> khoa học chỉ bằng con đường thuộc lòng những ý, những câu có sẵn chứ không chịu tìm<br /> tòi, nghiên cứu để tìm ra lôgic của vấn đề. Nhóm sinh viên này bị ảnh hưởng rất nhiều của<br /> lối học theo truyền thống cũ. Sinh viên thuộc nhóm này đi học khá chăm chỉ. Họ ghi chép<br /> và thuộc lòng bài giảng của giảng viên, họ có thể học thuộc các vấn đề viết trong giáo trình.<br /> Họ sẽ được điểm cao nếu như đề thi chỉ đơn thuần mang tính “trả bài”. Họ sẽ gặp lúng<br /> túng, thậm chí bỏ giấy trắng nếu câu hỏi lệch đi hay đề thi mang tính suy luận. Xét về góc<br /> độ nhận thức, hành vi nhớ được xem là cấp độ thấp nhất của quá trình nhận thức, vì đây<br /> chỉ là quá trình tái tạo lại những kiến thức đã ghi nhận một cách máy móc.<br /> - Nhóm thứ năm, sinh viên thuộc nhóm này bị đánh giá là có lòng tự trọng thấp. Họ<br /> luôn ỷ lại, không muốn tự làm bài mà chỉ thích chờ người khác làm xong là chép và thuộc<br /> lòng. Họ thường mang tài liệu vào phòng thi và copy bài của người khác mà không cảm<br /> thấy áy náy. Nhóm sinh viên này chỉ biết dùng giáo trình và tài liệu do giáo viên cung cấp.<br /> Họ hầu như không tự học tập, nghiên cứu thêm.<br /> Nói tóm lại, để biến đổi mình, sinh viên phải hiểu học là lĩnh hội tri thức mang tính<br /> độc lập trí tuệ cao. Giáo trình hay, thầy giỏi chưa đủ, họ phải biết củng cố, mở rộng tri thức<br /> bằng việc tự nghiên cứu, đọc thêm nhiều sách báo để tìm hiểu sâu vấn đề. Sinh viên còn<br /> phải tập kỹ năng phân tích, tổng hợp vấn đề, chuyển hóa thành tri thức của mình và biết áp<br /> dụng nó vào thực tiễn.<br /> Qua phân tích năm nhóm sinh viên trên, ta thấy rõ học tập thành công hay không<br /> phụ thuộc vào hành vi, trách nhiệm của chính sinh viên. Điều này hoàn toàn đúng theo quan<br /> điểm của triết học là “Sự vật muốn phát triển phải tự thân vận động”. Và đây cũng là mục<br /> đích mà dạy học theo hệ thống tín chỉ hướng tới.<br /> 3. Vị trí, vai trò, trách nhiệm người thầy<br /> Đào tạo đại học, cao đẳng theo hệ thống tín chỉ là một cuộc cách mạng lớn. Nó đã<br /> đảo ngược vị trí, vai trò và trách nhiệm của trò và thầy. Trước đây giảng viên chỉ dùng lời<br /> nói của mình để truyền đạt cho sinh viên một khối lượng kiến thức một cách thụ động, máy<br /> móc. Vai trò của thầy ở vị trí số một. Không thầy đố mày làm nên. Cách dạy này gọi là kiểu<br /> phương pháp dạy thông báo. Trên thực tế còn rất nhiều giảng viên dùng phương pháp này.<br /> Tệ hơn nữa, họ còn đưa thêm phần ngữ pháp, phần phát âm… bên ngoài để giảng giải<br /> thêm. Như vậy giờ học tiếng Anh đáng lý ra phải là giờ rèn luyện bốn kỹ năng đã trở thành<br /> giờ giảng lý thuyết. Tài liệu, giáo trình giảng dạy tiếng Anh ở các trường đại học, cao đẳng<br /> đa phần là sách nước ngoài. Đây là điều hết sức thuận lợi. Qua giảng dạy, nghiên cứu tôi<br /> nhận thấy các tác giả đều là những nhà chuyên môn và nhà sư phạm giỏi. Vấn đề họ đưa<br /> ra có logic từ câu đầu đến câu cuối của từng bài, từng chương. Mọi mục tiêu của tác giả<br /> đều phải thông qua bốn kỹ năng. Nếu sinh viên được giảng viên hướng dẫn, gợi mở, tiếp<br /> cận nội dung một cách tự nhiên theo kiểu dạy học nêu vấn đề, sinh viên sẽ mạnh dạn, tự<br /> tin, chủ động, tránh việc chỉ ngồi nghe, lười biếng trong suy nghĩ. Theo Albert Einstein<br /> “Việc đánh giá giá trị đào tạo và giáo dục ở một trường đại học và cao đẳng không phải<br /> chỉ là ở đây học được cái gì về mặt kỹ thuật hay nghề nghiệp mà còn là được huấn luyện<br /> cách tư duy mà không thể học được từ sách vở”.<br /> Điểm khác cơ bản của đào tạo theo hệ thống tín chỉ so với đào tạo theo niên chế là<br /> thay đổi phương pháp dạy học. Nếu như người dạy không thay đổi quan niệm đào tạo mới<br /> này, họ sẽ rất lúng túng vì không thể giảng giải khối lượng kiến thức trong 45 tiết thay vì<br /> 180 tiết như trước kia. Họ sẽ tìm cách cắt giảm nội dung chương trình, phần còn lại giao<br /> sinh viên tự nghiên cứu. Với sĩ số sinh viên đông như hiện nay thì việc kiểm tra bài làm<br /> ngoài giờ học đối với thầy là công việc không dễ dàng. Làm vậy thì việc đào tạo theo hệ<br /> thống tín chỉ chỉ là hình thức, kiểu bình mới rượu cũ. Giờ làm việc trên lớp bị giảm xuống<br /> không đồng nghĩa với việc cắt giảm chương trình. Người dạy phải thiết kế đề cương chi<br /> tiết môn học, tuân thủ nó để nội dung giảng dạy đạt được mục tiêu như đã đề ra. Người dạy<br /> phải chủ động, tích cực nghiên cứu khoa học, tham gia các hội thảo khoa học để không<br /> ngừng cập nhật thông tin mới liên quan đến vấn đề mình giảng dạy và để có cơ hội học<br /> hỏi, tiếp thu được những phương pháp giảng dạy mới.<br /> Người thầy bên cạnh việc giỏi về chuyên môn, họ còn phải có kỹ năng sư phạm.<br /> Thầy phải biết lắng nghe, biết khuyến khích, quan tâm đến từng thành phần sinh viên khác<br /> nhau. Thầy phải rất công bằng trong đánh giá sinh viên. Thầy phải có nghệ thuật truyền<br /> đạt kiến thức sao cho phát huy được tính tích cực, độc lập, chủ động của sinh viên, giúp họ<br /> dần làm quen với phương pháp nghiên cứu khoa học, biết cách học kiểu đại học.<br /> 4. Đánh giá kết quả học tập của sinh viên<br />  Việc đánh giá năng lực ngoại ngữ của người học trước kia dựa vào các kỳ thi lấy<br /> chứng chỉ A,B,C. Ngày nay, trước sự phát triển xã hội và toàn cầu hóa, Bộ Giáo dục và<br /> Đào tạo đã đề nghị dùng khung tham chiếu trình độ ngoại ngữ chung châu Âu CEFR<br /> (Common European Framework of Reference for Languages: Teaching, Learning &<br /> Assessment) làm hệ thống tiêu chuẩn và quy chiếu trong việc đào tạo, học tập và đánh giá<br /> ngoại ngữ. Khung trình độ năng lực ngoại ngữ gồm 6 bậc. Mỗi bậc tương thích với các bậc<br /> trình độ ngoại ngữ quốc tế. Do vậy việc thi lấy chứng chỉ TOEIC của IIG (Tổ chức Khảo<br /> thí và Kiểm định chất lượng quốc tế) người học được công nhận có chứng chỉ tiếng Anh<br /> quốc tế.<br /> Việc đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh được thực hiện qua quyết định chuẩn<br /> đầu ra của Ban giám hiệu. Cụ thể, đầu ra tiếng Anh của ngoại ngữ không chuyên hệ cao<br /> đẳng là 350 điểm TOEIC, tương đương với khung A2, với hệ đại học chuẩn đầu ra là 450<br /> điểm TOEIC, tương đương B1. Việc cấp chứng chỉ tiếng Anh quốc tế cho sinh viên khi ra<br /> trường sẽ nói lên uy tín, chất lượng của cơ sở đào tạo.<br /> Để có chuẩn đầu ra đạt chuẩn quốc tế, người dạy ngoài đòi hỏi phải thích ứng với<br /> phương pháp giảng dạy mới, còn phải thiết kế được chương trình đào tạo và lựa chọn giáo<br /> trình nước ngoài được biên soạn trên cơ sở dùng CEF như một công cụ tham chiếu.<br /> 5. Dạy và học tiếng Anh theo phương pháp Blended Learning<br /> Dạy và học theo hệ thống tín chỉ rất thích hợp trong thời đại công nghệ thông tin<br /> đang được sử dụng rộng rãi. Không phải ngẫu nhiên và tùy tiện khi thời gian dành cho các<br /> môn học nói chung và tiếng Anh nói riêng chỉ còn 45 tiết, tức 3 tín chỉ. Người học một giờ<br /> học trên lớp phải học ở nhà hai giờ mới có được kết quả học tập khả quan. Người dạy phải<br /> làm việc với người học cả trên lớp và cả ngoài giờ học. Như vậy có nghĩa là phương pháp<br /> dạy học theo hệ thống tín chỉ người thầy yêu cầu người thầy ngoài làm việc trực tiếp trên<br /> lớp với người học kiểu “face to face”, còn phải quản lý người học trực tuyến-online mà ta<br /> hiểu đó là dạy theo phương pháp E-learning. Với E-learning, sinh viên có thể dễ dàng tương<br /> tác với thầy ngoài giờ học, giảng viên có thể thường xuyên kiểm tra, đánh giá các bài làm<br /> ở nhà của sinh viên qua online. Sự kết hợp đồng thời của hai phương pháp “face to face”<br /> và “E-learning” được gọi là phương pháp “Blended learning”, được hiểu đây là phương<br /> pháp dạy học hỗn hợp hay phương pháp tích hợp. “Blended learning” rất phù hợp với việc<br /> dạy học theo hệ thống tín chỉ. Nó làm thay đổi tư duy và thói quen lâu nay của người dạy<br /> và người học. Nó làm thay đổi cách dạy đơn thuần thông báo, cách học vẹt, thụ động mà<br /> ngược lại, nó làm thay đổi quan niệm của người dạy và tăng tính tự tin, tự giác, có ý thức<br /> của người học. Để đạt mục tiêu đào tạo, vấn đề phương pháp giảng dạy, giáo trình, chuẩn<br /> đầu ra phải được kết hợp song song, đồng bộ và chặt chẽ, khoa học. Cụ thể:<br /> - Hãy lựa chọn giáo trình nước ngoài đã được biên soạn dựa theo khung CEF. Hiện<br /> nay ngoài bìa các loại sách dùng giảng dạy tiếng Anh của các nhà xuất bản Longman,<br /> Oxfort, Cambridge, McGraw-Hill… thường ghi rõ ký hiệu khung CEFR A1, A2, B1, B2<br /> hay C1, C2.<br /> - Lựa chọn giáo trình có dùng phương pháp “Blended Learning”<br /> - Không nên dùng sách luyện thi TOEIC với tư cách là giáo trình giảng dạy. TOEIC<br /> viết tắt của Test of English for International Communication. Đó là một bài thi lấy chứng<br /> chỉ Anh văn giao tiếp quốc tế chứ không phải là một môn học. Muốn thi TOEIC đạt điểm<br /> theo ý muốn, sinh viên ngoài việc học giáo trình và sử dụng thêm tài liệu liên quan đến<br /> phát triển 4 kỹ năng ngôn ngữ, phải tiếp cận với các giáo trình Business English. Các bộ<br /> giáo trình này giúp sinh viên hiểu biết và xử lý các tình huống trong giao tiếp quốc tế.<br /> 6. Kết luận<br /> Việc đào tạo theo học chế tín chỉ là quá trình đào tạo tiến tiến đem lại rất nhiều lợi<br /> ích cho người học. Với cách đào tạo mới này, tất cả mọi người đều có thể chủ động học<br /> tập theo năng lực, điều kiện của mình và hơn nữa, năng lực tự nghiên cứu của người học<br /> được phát huy tối đa. Việc nắm vững chuyên môn và giao tiếp tiếng Anh lưu loát sẽ giúp<br /> sinh viên khi ra trường có đủ điều kiện cạnh tranh khi xin việc và trở thành nguồn nhân lực<br /> chất lượng cao, đủ sức đáp ứng sự phát triển của xã hội và toàn cầu hóa.<br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. All scales CEFR.DOC<br /> 2. Framework_en.pdf<br /> 3. Quyết định số: 51 /QĐ-ĐHQG-ĐH&SĐH<br /> 4. Thông tư số 10/2011/TT-BGDĐT ngày 28/02/2011 của Bộ GDĐT ban hành Quy chế<br /> đào tạo trình độ thạc sĩ<br />