ĐBSCL - Tạo chuỗi liên kết nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp

ĐBSCL - Tạo chuỗi liên kết nâng cao<br /> hiệu quả sản xuất nông nghiệp<br /> ĐBSCL là vùng có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất nông nghiệp.<br /> Song, việc liên kết trong sản xuất và nghiên cứu,ứng dụng khoa học kỹ thuật<br /> trong nông nghiệp của vùng còn hạn chế, từ đó chưa giúp phát huy hết các tiềm<br /> năng to lớn của cả vùng. Đây cũng là vấn đề được quan tâm đặt ra tại Hội thảo<br /> "Tạo mối liên kết giữa các nhà (Nhà nước-nhà khoa học- nhà doanh nghiệpnhà nông dân), tạo chuỗi liên kết giá trị, hỗ trợ đầu tư phát triển khoa học kỹ<br /> thuật về nông nghiệp cho vùng ĐBSCL" vừa diễn ra tại TP Cần Thơ do Trung<br /> tâm Nghiên cứu ứng dụng phát triển thương hiệu Việt (Liên hiệp các Hội khoa<br /> học và Kỹ thuật Việt Nam) đã phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông<br /> thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức.<br /> * Cần nâng cao hiệu quả sản xuất<br /> ĐBSCL đang là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của cả nước. Với diện tích<br /> tự nhiên khoảng 4 triệu ha (chiếm chỉ 12% diện tích cả nước) nhưng sản xuất hơn<br /> 50% sản lượng lúa, đóng góp trên 90% sản lượng gạo xuất khẩu, là vùng đảm bảo<br /> an ninh lương thực quốc gia và cung cấp hơn 52% sản lượng thủy sản, trên 60% kim<br /> ngạch xuất khẩu thủy sản và trên 70% sản lượng trái cây của cả nước. Dù đạt được<br /> các thành tựu vượt bậc về sản lượng và lượng xuất khẩu nhiều loại nông sản nhưng<br /> năng suất lao động trong vùng được nhiều chuyên gia đánh giá là còn thấp, dẫn đến<br /> hiệu quả sản xuất chưa cao, đời sống của phần lớn nông dân còn gặp khó. Cơ cấu<br /> lao động trong vùng chủ yếu tham gia vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, trong khi<br /> diện tích đất bình quân đầu người thấp và nông dân chưa có điều kiện đa dạng hóa<br /> thu nhập từ nghề nông...<br /> Toàn vùng ĐBSCL có trên 17,2 triệu dân nhưng phần lớn còn tham gia vào sản xuất<br /> nông nghiệp. Do diện tích đất canh tác ít, nông dân trong vùng đang phải sản xuất<br /> lúa theo hướng thâm canh rất cao, với 3 vụ lúa trong năm. Theo Phó giáo sư, tiến sĩ<br /> Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), với khoảng hơn<br /> 50% số hộ nông dân trong vùng có diện tích canh tác lúa chỉ ở mức từ 0,5-2ha, thì<br /> nông dân rất khó cải thiện thu nhập dù sản xuất tới 3 vụ lúa/năm. Đối với nhiều hộ<br /> nông dân có diện tích canh tác dưới 1 ha, trong trường hợp sản xuất và tiêu thụ sản<br /> phẩm thuận lợi, thu nhập của mỗi thành viên trong gia đình từ cây lúa thường chỉ ở<br /> 1<br /> <br /> mức trên dưới 150.000 đồng/tháng. Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Văn Dư cho rằng: "<br /> Để giảm các rủi ro và nâng cao hiệu quả trong sản xuất, nông dân trong vùng cần<br /> tăng cường liên kết, phát triển sản xuất theo chuỗi thông qua mô hình "cánh đồng<br /> lớn" có sự tham gia bao tiêu sản phẩm của doanh nghiệp. Đồng thời, cần tận dụng<br /> thời gian nhàn rỗi và khai thác tốt các nguồn phụ phẩm trong sản xuất lúa như: rơm<br /> rạ, trấu…để phát triển thêm các hoạt động sản xuất khác nhằm có điều kiện cải thiện<br /> thu nhập".<br /> <br /> Thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp tại mô hình "cánh đồng lớn" ở phường<br /> Tân Hưng, (quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ).<br /> Hiện nay, năng suất, sản lượng nhiều loại cây trồng, vật nuôi của ĐBSCL đạt khá<br /> tốt và với trình độ canh tác ngày càng được nâng cao nông dân có thể xử lý cho nhiều<br /> loại cây trồng ra trái theo ý muốn và chủ động trong nhân giống, phát triển nuôi<br /> trồng nhiều loại vật nuôi. Tuy nhiên, cũng giống như cây lúa, hiệu quả sản xuất đối<br /> với nhiều loại cây ăn trái, rau màu và vật nuôi của vùng ĐBSCL vẫn còn thấp do<br /> nhiều nguyên nhân, trong đó có phần do chất lượng chưa đảm bảo, thiếu độ đồng<br /> nhất và ổn định, đầu ra sản phẩm bấp bênh, sản phẩm chưa phát huy được giá trị<br /> tăng thêm. Theo Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, Nguyên Viện Trưởng Viện<br /> cây ăn quả miền Nam, dù đã xuất hiện nhiều mô hình sản xuất trái cây cho lợi nhuận<br /> cao, nhưng nhìn chung sản xuất trái cây tại ĐBSCL vẫn còn nhiều hạn chế, chưa<br /> phát huy hết các tiềm năng lợi thế sẵn có. Sản xuất trái cây trong vùng vẫn còn nhỏ<br /> lẻ, tự phát, thiếu liên kết sản xuất để có trái cây số lượng lớn, đồng đều chất lượng<br /> và dán cùng một logo. Việc xuất khẩu trái cây còn hạn chế, chủ yếu xuất khẩu dạng<br /> thô nên giá trị thấp, không tồn trữ được lâu, nông dân thường xuyên gặp tình trạng<br /> được mùa mất giá…<br /> * Đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất<br /> <br /> 2<br /> <br /> Theo nhiều nhà quản lý và chuyên gia, với diện tích đất sản xuất của mỗi nông hộ<br /> khá hạn chế, để nâng cao thu nhập cho nông dân vùng ĐBSCL cần phải tăng cường<br /> đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất. Đồng<br /> thời, tạo sự liên kết chặt chẽ, hình thành chuỗi giá trị trong sản xuất, chế biến, tiêu<br /> thụ sản phẩm. Mặt khác, các địa phương cần có các cách làm năng động, sáng tạo,<br /> có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn nông thôn như đầu<br /> tư làm công nghiệp, làm dịch vụ trên địa bàn nông thôn. Qua đó, góp phần giải quyết<br /> việc làm cho người lao động, chuyển lao động trực tiếp làm nông nghiệp sang làm<br /> dịch vụ, làm công nghiệp, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho lao động nông thôn.<br /> Các địa phương cũng phải tăng cường liên kết vùng gắn với việc bổ sung hoàn chỉnh<br /> các huy hoạch phát triển nhằm phát huy tốt các tiềm năng, thế mạnh chung của cả<br /> vùng và từng địa phương. Các bộ ngành Trung ương cần tiếp tục hỗ trợ cho vùng<br /> ĐBSCL trong đầu tư phát triển các cơ sở hạ tầng thủy lợi phục vụ sản xuất nông<br /> nghiệp của vùng, tạo thuận lợi phát triển, nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả.<br /> Có cơ chế, chính sách ưu đãi nhiều hơn trong khuyến khích việc liên kết và đưa khoa<br /> học kỹ thuật vào cuộc sống, nhất là đối với khâu thu hoạch, chế biến và bảo quản<br /> nông sản sau thu hoạch…<br /> Thứ Trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc, cho rằng, nông nghiệp<br /> vùng ĐBSCL đạt được nhiều thành tự nổi bật sau 30 năm đổi mới. Tuy nhiên, hiện<br /> các yếu tố thuận lợi cho phát triển trong giai đoạn trước đây không còn nhiều như:<br /> lao động giá rẻ dồi dào, xuất khẩu nông sản thô có giá .v.v. Trong giai đoạn mới,<br /> muốn có sự phát triển đột phá cho nông nghiệp và kinh tế- xã hội của vùng nói<br /> chung, chúng ta cần phải nâng cao năng suất lao động, đầu tư đúng mức cho khoa<br /> học kỹ thuật và nâng công tác quản lý lên tầng mức mới. Trong đó, việc thực hiện<br /> liên kết tốt giữa các bên có liên quan và đầu tư ứng dụng kịp thời các tiến bộ khoa<br /> học kỹ thuật mới là rất quan trọng nhằm nâng cao năng suất lao động, hiện đại hóa<br /> nông nghiệp. Ông Ngô Đông Hải, Trưởng Văn phòng Đại diện phía Nam, Bộ<br /> NN&PTNT, cũng nhìn nhận, ngành nông nghiệp nước ta đang đứng trước yêu cầu<br /> cần phải đổi mới, để nâng cao vị thế cạnh tranh, do vậy đòi hỏi phải tăng cường áp<br /> dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị sản phẩm<br /> và sử dụng tiết kiệm các nguồn tài nguyên. Đây cũng là các vấn đề đã được nêu ra<br /> trong Đề án tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp và đang được ngành nông nghiệp cả<br /> nước tập trung thực hiện.<br /> Thời gian qua, mô hình "cánh đồng lớn" được triển khai tại TP Cần Thơ, với việc<br /> liên kết các hoạt động khuyến nông theo nhóm nông dân trên 1 cánh đồng, có sự<br /> tham gia của doanh nghiệp, không chỉ giúp nông dân có đầu ra sản phẩm ổn định mà<br /> hiệu quả sản xuất cũng được nâng cao nhờ giá thành sản xuất giảm, chất lượng sản<br /> phẩm được nâng lên, kéo giá bán tăng. Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở<br /> 3<br /> <br /> NN&PTNT TP Cần Thơ, vững tin cho rằng: "Chất lượng, giá trị hạt gạo của ĐBSCL<br /> sẽ được nâng cao, đồng thời giảm được chi phí sản xuất và ít ảnh hưởng xấu cho môi<br /> trường nếu chúng ta thực hiện tốt việc tăng cường ứng dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ<br /> thuật vào sản xuất thông qua việc đẩy mạnh nhân rộng mô hình "cánh đồng lớn" tại<br /> các địa phương trong vùng". Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, Nguyên Viện<br /> Trưởng Viện cây ăn quả miền Nam, chỉ ra rằng: "Với nhiều loại trái cây ngon và có<br /> khả năng cho trái quanh năm, ĐBSCL có rất nhiều tiềm năng để đẩy mạnh xuất khẩu,<br /> tăng thu ngoại tệ nếu chúng ta tổ chức tốt lại sản xuất và quan tâm đầu tư, khắc phục<br /> ngay các yếu kém trong khâu bảo quản, chế biến trái cây sau thu hoạch".<br /> Các nhà khoa học và nhiều viện, trường trong nước hiện đã nghiên cứu, đưa ra nhiều<br /> quy trình sản xuất rau màu và các loại cây trồng vật nuôi theo hướng an toàn sinh<br /> học, hạn chế sử dụng hoặc tiến tới không sử dụng các loại phân bón, hóa chất độc<br /> hại, vừa đảm bảo an toàn cho sức khoẻ người sử dụng và cho môi trường mà vẫn<br /> đảm bảo năng suất, chất lượng và hiệu quả cao cho người sản suất. Phó Giáo sư, tiến<br /> sĩ Trần Thị Ba, Giảng viên Khoa Nông nghiệp và Sinh học ứng dụng, Trường Đại<br /> học Cần Thơ, cho rằng, nông dân vùng ĐBSCL cần quan tâm đẩy mạnh ứng dụng<br /> các tiến bộ này vào sản xuất trong thời gian tới nhằm đảm bảo tốt vệ sinh an toàn<br /> thực phẩm đối với các loại nông sản và giúp sử dụng tài nguyên tiết kiệm và hạn chế<br /> các tác động xấu đến môi trường trong quá trình sản xuất.<br /> Bài, ảnh: Khánh Trung<br /> <br /> 4<br /> <br />