Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2020 – 2022, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------- NGUYỄN THỊ MINH THU QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------- NGUYỄN THỊ MINH THU QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG Ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HOÀNG LONG Hà Nội - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, Đề án tốt nghiệp nghiên cứu là của cá nhân dựa trên cơ sở lý thuyết được học tập và qua tham khảo tình hình thực tiễn tại địa bàn tỉnh Hải Dương dưới sự hướng dẫn của PGS,TS. Nguyễn Hoàng Long. Số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong Đề án tốt nghiệp này là trung thực và chưa được sử dụng trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Các thông tin trích dẫn trong Đề án tốt nghiệp đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Một lần nữa tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết trên. Hà Nội, ngày 06 tháng 03 năm 2024 Tác giả đề án Nguyễn Thị Minh Thu
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề án thạc sĩ, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá nhân và tập thể. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô Phòng quản lý đào tạo Sau đại học, các khoa, phòng và Ban giám hiệu trường Đại học Thương Mại đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành đề án này. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy giáo PGS.TS.Nguyễn Hoàng Long đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành đề án này. Bên cạnh đó, tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Sở Tài chính Hải Dương; Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Tin học và Thống kê - Sở Tài chính tỉnh Hải Dương và gia đình, đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành đề án này. Xin trân trọng cám ơn! Hà Nội, ngày 06 tháng 03 năm 2024 Tác giả đề án Nguyễn Thị Minh Thu
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ .......................................................................... viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP ................................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài đề án .............................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án .............................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................3 5. Kết cấu của đề án ..................................................................................................7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH .......................................................8 1.1. Khái quát về ngân sách nhà nước và ngân sách nhà nước cấp xã phường trong hệ thống NSNN Việt Nam hiện nay ...............................................................8 1.1.1. Tổng quan về Ngân sách nhà nước ............................................................8 1.1.2. Ngân sách nhà nước cấp xã – phường .....................................................10 1.2. Nội dung và tiêu chí đánh giá quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường......................................................................................................................13 1.2.1. Khái niệm và các hoạt động quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường..................................................................................................................13 1.2.2. Nội dung cơ bản của quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường .....14 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường ....19 1.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường 21
iv 1.3.1. Yếu tố chủ quan .........................................................................................21 1.3.2. Yếu tố khách quan .....................................................................................22 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ...............................................26 2.1. Khái quát về tỉnh Hải Dương ..........................................................................26 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên của tỉnh Hải Dương ....................................26 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Hải Dương............................................27 2.2. Phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương từ năm 2020 đến năm 2022 .................................................29 2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương .............................................................................................29 2.2.2. Lập dự toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương ...................................................................................................................32 2.2.3. Chấp hành ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương ...................................................................................................................32 2.2.4. Kế toán và quyết toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương ....................................................................................................48 2.2.5. Kiểm tra, thanh tra, kiểm toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.......................................................................................50 2.2.6. Kết quả khảo sát về quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.......................................................................................53 2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường trên địa bàn Tỉnh ......................................................................................58 2.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................................58 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ...........................................................................60 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG GIAI ĐOẠN ĐẾN NĂM 2025 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030 .66
v 3.1. Định hướng phát triển kinh tế xã hội và quan điểm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 ........................................................66 3.1.1. Định hướng và mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hải Dương đến 2025 định hướng 2030 ..................................................................................66 3.1.2. Định hướng, mục tiêu và quan điểm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương .........................................67 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 ...........................................................................................................................69 3.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường..................................................................................................................69 3.2.2. Hoàn thiện lập dự toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường ..............71 3.2.3. Hoàn thiện chấp hành ngân sách nhà nước cấp xã - phường ................72 3.2.4. Hoàn thiện kế toán và quyết toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường ...76 3.2.5. Hoàn thiện kiểm tra, thanh tra, kiểm toán ngân sách nhà nước cấp xã - phường..................................................................................................................77 3.3. Một số kiến nghị ...............................................................................................78 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ...........................................................................78 3.3.2. Kiến nghị với UBND-Sở ngành tỉnh Hải Dương .....................................79 3.3.3. Kiến nghị với cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã và dân cư tỉnh Hải Dương ...................................................................................................................80 KẾT LUẬN ..............................................................................................................82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt 1 BTC Bộ Tài chính 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KBNN Kho bạc nhà nước 4 NS Ngân sách 5 NSĐP Ngân sách địa phương 6 NSNN Ngân sách nhà nước 7 NSTW Ngân sách trung ương 8 NSNNX Ngân sách nhà nước xã 9 TC-KH Tài chính kế hoạch 10 TSCĐ Tài sản cố định 11 UBND Ủy ban nhân dân 12 XDCB Xây dựng cơ bản
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. Số lượng điều tra............................................................................................5 Bảng 2.1. Tỷ lệ phần trăm phân chia thu Ngân sách nhà nước giữa các cấp Ngân sách trên địa bàn tỉnh Hải Dương..............................................................................34 Bảng 2.2. Tình hình thực hiện kế hoạch thu ngân sách cấp xã của tỉnh Hải Dương từ năm 2020-2022..........................................................................................................35 Bảng 2.3. Tình hình chấp hành dự toán chi ngân sách cấp xã trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2020- 2022 ....................................................................................39 Bảng 2.4. Tình hình thực hiện chi đầu tư phát triển ngân sách cấp xã trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn (2020-2022) ....................................................................47 Bảng 2.5. Kết quả quyết toán Ngân sách cấp xã tỉnh Hải Dương 2020 - 2022 .......49 Bảng 2.6. Kết quả thanh tra, kiểm tra ngân sách cấp xã trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2020-2022 ..................................................................................................51 Bảng 2.7. Tình hình vi phạm thu ngân sách tại các xã trong năm 2020 ...................52 Bảng 2.8. Tình hình nợ đọng các khoản thu Ngân sách cấp xã tại tỉnh Hải Dương giai đoạn 2020 - 2022 ................................................................................................53 Bảng 2.9. Ý kiến đánh giá về các chính sách liên quan đến quản lý ngân sách cấp xã .54 Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá về sự phối hợp giữa cơ quan kiểm soát thanh toán với cán bộ ngân sách xã ...................................................................................................55 Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá của cán bộ cấp xã đối với chỉ đạo của cấp trên trong lập dự toán, chấp hành dự toán và thẩm định quyết toán................................................56 Bảng 2.12. Ý kiến đánh giá của cán bộ cấp xã về các nội dung quản lý ngân sách ......57
viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 1.1: Cơ cấu ngân sách nhà nước.......................................................................10 Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý Ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương ...................................................................................................30
ix TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP Trong những năm qua công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương có nhiều chuyển biến tích cực và đạt được kết quả nhất định: Bộ máy quản lý NSNNX từng bước được hoàn thiện gắn liền với việc nâng cao chất lượng quản lý NSNNX trên địa bàn; phân cấp NSNNX ngày càng hoàn thiện; công tác lập, chấp hành, quyết toán NSNNX ngày càng nâng cao góp phần vào tăng trưởng kinh tế, thực hiện quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực, tạo điều kiện cho giáo dục, y tế, văn hoá, kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội phục vụ cho nhiệm vụ xây dựng công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Tuy nhiên, quá trình quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục: công tác lập dự toán NSNNX chưa sát với tình hình thực tế; chất lượng chấp hành, kế toán và quyết toán NSNNX còn nhiều chưa cao; nhận thức về trách nhiệm trong quản lý NSNNX của lãnh đạo xã chưa cao, chế độ chính sách chưa kịp thời đáp ứng tình hình mới; trình độ đội ngũ cán bộ tham gia quản lý NSNNX còn nhiều hạn chế. Đề tài: “Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương” đã hoàn thành các mục tiêu đề ra trong nghiên cứu, cụ thể: - Góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường. - Nghiên cứu, phân tích, đánh giá có hệ thống thực trạng trong quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong giai đoạn 2020 - 2022, từ đó rút ra những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân hạn chế trong quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương. - Đồng thời trình bày những giải pháp đề xuất để hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương với mong muốn sẽ giúp được phần nào quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong những năm tới đạt kết quả tốt hơn.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài đề án Trong bối cảnh thế giới với nhiều biến động đột biến: suy thoái kinh tế toàn cầu, xung đột giữa các quốc gia, chiến tranh thương mại,... đã tác động trực tiếp nhanh mạnh đến phát triển kinh tế xã hội của các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Vì vậy, quản lý ngân sách nhà nước nói chung và quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường nói riêng cấp thiết cần triển khai thích ứng để tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và từng địa phương. Trong hơn 10 năm qua nền kinh tế Việt Nam luôn tăng trưởng và có những bước phát triển đáng khích lệ, góp phần khẳng định vị thế trong khu vực, châu lục. Mặc dù chịu sự tác động của đại dịch COVID-19 những các kết quả đạt được trong phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam vẫn được ghi nhận và đánh giá cao. Tuy nhiên, cũng đặt ra nhiều thách thức trong giai đoạn khắc phục hậu quả của nó và tăng trưởng ổn định, bền vững trong những năm tiếp theo. Trong bối cảnh đó, hệ thống quản lý nhà nước cần tăng cường, nâng cao hiệu quả quản lý. Ngân sách nhà nước các cấp: Ngân sách Trung ương, Ngân sách địa phương (bao gồm ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện, ngân sách cấp xã, phường, thị trấn). Khi xét đến quan hệ tài chính ở cấp cơ sở không thể không nhắc đến và khẳng định vị trí của ngân sách cấp xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã). Ngân sách cấp xã là nguồn ngân sách đáp ứng nhu cầu để thực hiện chức năng nhiệm vụ quản lý của hệ thống quản lý nhà nước địa phương và giải quyết tốt mối quan hệ giữa người dân địa phương với nhà nước. Thông qua các hoạt động thu – chi của mình mà ngân sách cấp xã trở thành một công cụ đắc lực để chính quyền cấp xã thực hiện quản lý toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội ở địa phương theo định hướng phát triển ổn định bền vững. Thực trạng quản lý tốt ngân sách nhà nước cấp xã phường ở các tỉnh thành phố trung ương Việt Nam trong thời gian qua đã góp phần quyết định đến sự thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống phát triển ổn định
2 định hướng bền vững của địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quản lý ngân sách cấp xã đã bộc lộ nhiều hạn chế như: tình trạng thu không đủ bù chi, việc quản lý nguồn thu còn lỏng lẻo, việc kiểm soát các khoản chi chưa chặt chẽ trong các khâu của quá trình quản lý, việc lập dự toán chưa sát đúng với thực tiễn, quản lý thu chi chưa phù hợp, cập nhật với thực tiễn của địa phương... Thêm vào đó, tình trạng suy giảm kinh tế toàn cầu, các tác động từ chiến tranh, xung đột sắc tộc, thiên tai, dịch bệnh,...các hoạt động sản xuất kinh doanh đình trệ kém hiệu quả dưới tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh,...dẫn tới mất cân đối trong thu chi, hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước chưa tương xứng và còn ở mức thấp. Trong những năm gần đây, tỉnh Hải Dương là một trong những địa phương có những chuyển biến tích cực trong công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh, cấp xã. Các nguồn thu được tập trung đủ, kịp thời vào ngân sách. Việc sử dụng ngân sách trong các cơ quan, đơn vị đã tiến bộ và có hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, trong quản lý và sử dụng NSNN của cấp xã trên địa bàn Tỉnh còn bộc lộ hạn chế trong khâu tổ chức lập, phân bổ dự toán, chấp hành và quyết toán thu chi NSNN. Nhiều nội dung chi tiêu ngân sách còn sai chế độ, chưa đúng đối tượng, lãng phí trong mua sắm và sử dụng tài sản công, Thủ trưởng các đơn vị được giao quyền tự chủ, trình độ quản lý tài chính hạn chế dẫn đến nhiều sai sót trong quản lý... Những hạn chế này nếu không được khắc phục sẽ gây hậu quả lớn hơn trong thời gian tới. Chính vì một số lý do trên đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương” là vấn đề cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách của địa phương và tỉnh, để đáp ứng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ môi trường. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Từ cơ sở lý luận phân tích, đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2020 – 2022, đề xuất một số
3 giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận về quản lý ngân sách nhà nước nói chung, ngân sách địa phương (tỉnh, xã, phường) và nghiên cứu kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước cấp xã của các địa phương trong nước.. - Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nước xã phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương, từ đó xác định kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân sinh ra hạn chế trong thời gian qua. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương thời gian tới đến 2025 định hướng đến 2030. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước cấp xã phường và thực tiễn trên địa bàn tỉnh Hải Dương. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: đề án tập trung nghiên cứu hoạt động thu, chi NSNN cấp xã phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương với nội dung chủ yếu xây dựng ban hành cơ chế, chính sách quản lý và tổ chức bộ máy quản lý, quá trình quản lý (lập dự toán, thực hiện chấp hành dự toán, kiểm tra đánh giá xử lý các vi phạm) trong quản lý thu chi NSNN cấp xã phường. - Về không gian: đề án giới hạn không gian nghiên cứu là quản lý ngân sách nhà nước các xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương. - Về thời gian: đề án đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương từ năm 2020 đến năm 2022. Các giải pháp đề xuất áp dụng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
4 Nguồn dữ liệu thứ cấp: từ các báo cáo của UBND các xã phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương, Kho bạc nhà nước tỉnh Hải Dương, Phòng Kế hoạch - Tài chính tỉnh Hải Dương, Chi cục thuế của tỉnh Hải Dương vv…số liệu thống kê về kinh tế - xã hội của Phòng Thống kê tỉnh Hải Dương, Văn kiện Đại hội Đảng của Đảng bộ tỉnh Hải Dương, các báo cáo của các ngành và các xã trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Từ nguồn bên ngoài: từ các sách, báo, tạp chí,...Ngoài ra còn tham khảo các kết quả nghiên cứu đã công bố của các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học. Những số liệu này được thu thập qua nghiên cứu, trích dẫn, tham khảo kế thừa,... Nguồn dữ liệu sơ cấp: * Phỏng vấn: Đề án thực hiện phỏng vấn sâu 3 chuyên gia về thực tế tình hình quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Cụ thể: + 01 người là Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Hải Dương. + 01 người là Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Hải Dương. + 01 người là Trưởng Phòng Tài chính hành chính sự nghiệp. Nội dung của phiếu hỏi được trình bày chi tiết tại Phụ lục 01. Kết quả cuộc phỏng vấn được trình bày chi tiết tại Phụ lục 02. * Điều tra qua bảng hỏi: - Chọn mẫu điều tra Để thu thập thông tin phục vụ cho nghiên cứu, tác giả tiến hành khảo sát nhóm đối tượng chính là chủ tài khoản và kế toán. Cách thức thu thập: qua phiếu điều tra thiết kế theo những nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu. - Hình thức khảo sát: Học viên gửi phiếu khảo sát tới từng người qua 2 hình thức: Gửi trực tiếp bằng bản cứng và gửi qua gmail cá nhân. - Thời gian khảo sát: Tháng 9/2023. - Thời gian nhận lại phiếu: Trong vòng 02 tuần. - Kết quả điều tra cụ thể như sau: + Tổng số phiếu phát ra: 100 phiếu. + Tổng số phiếu thu về: 80 phiếu.
5 + Số phiếu hợp lệ: Sau khi xử lí sai xót thô (phiếu không hợp lệ: phiếu không có đáp án và khoanh 2 đáp án trong cùng 1 câu hỏi) thì thu về được 58 phiếu hợp lệ. Nghiên cứu thực hiện điều tra 58 đối tượng, số lượng phiếu điều tra ở các nhóm đối tượng được trình bày tại bảng 1. Cụ thể: Ở 29 xã - phường trong tỉnh Hải Dương: gồm 58 cán bộ là chủ tài khoản và kế toán các xã, thị trấn. Bảng 1. Số lượng điều tra Đơn vị: Phiếu Diễn giải Số lượng phiếu điều tra Cán bộ cấp xã - phường 58 1. Cán bộ là chủ tài khoản 29 2. Cán bộ là kế toán xã - phường 29 Tổng 58 (Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả ) - Thiết kế bảng hỏi Phiếu điều tra được chuẩn bị cho từng đối tượng (trong phiếu có sử dụng cả câu hỏi đóng và câu hỏi mở). Nghiên cứu tiến hành gửi trực tiếp đến từng đối tượng điều tra, sau đó mọi ý kiến được tác giả tổng hợp lại làm cơ sở cho việc phân tích, đánh giá từng vấn đề nghiên cứu. Phiếu điều tra cán bộ cấp xã – phường là chủ tài khoản và kế toán: nội dung điều tra tập trung vào những vấn đề chính sau: + Chế độ kế toán ngân sách và tài chính xã hiện nay; + Tình hình công khai tài chính; + Phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi; + Định mức phân bổ; + Công tác hướng dẫn và chỉ đạo của cơ quan chuyên môn cấp tỉnh đối với công tác lập, chấp hành dự toán và các công tác khác; + Trình tự, thủ tục thẩm định quyết toán, thông báo kết quả thẩm định của cơ quan chuyên môn cấp trên;
6 + Công tác giao dịch của Chủ tài khoản, kế toán ngân sách xã đối với cơ quan kiểm soát thanh toán; + Chấp hành trình tự lập, phân bổ, phê chuẩn dự toán của địa phương; + Công tác chấp hành dự toán hằng năm của UBND xã, chủ tài khoản và kế toán ngân sách; + Công tác quyết toán ngân sách và quyết toán các hoạt động tài chính khác của xã; + Công tác phản ánh thu, chi vào ngân sách nhà nước tại Kho bạc; 4.2. Phương pháp xử lý dữ liệu - Các dữ liệu thu thập được đều được kiểm tra lại và hiệu chỉnh theo 3 yêu cầu: Đầy đủ, chính xác và lôgíc. - Sau khi hiệu chỉnh, các dữ liệu này được nhập vào máy tính và tổng hợp theo các khoản thu, chi theo cấp quản lý (tỉnh, huyện, xã) và theo năm. - Công cụ sử dụng cho xử lý và tổng hợp là: Máy tính, phần mềm Microsoft Excel 2010. 4.3. Phương pháp phân tích dữ liệu Các phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu Đề án này gồm: - Phương pháp thống kê: Sử dụng các chỉ tiêu số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân, các tốc độ phát triển để phân tích mức độ và biến động ngân sách nhà nước. - Phương pháp so sánh: được sử dụng để so sánh mức độ hoàn thành kế hoạch, so sánh giữa thực tế với định mức của nhà nước về các khoản thu - chi ngân sách nhà nước. - Phân tích tài chính ngân sách: Dựa trên các cân đối về tài chính để đánh giá cơ cấu các khoản thu - chi ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
7 - Phương pháp phân tích – tổng hợp: được sử dụng để phân tích, nhận xét, đánh giá thực trạng cũng như đề xuất giải pháp hoàn thiện các nội dung quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương. 5. Kết cấu của đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, kết cấu Đề án gồm 03 chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách nhà nước cấp xã – phường trên địa bàn Tỉnh Chương 2: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương Chương 3: Giải pháp, kiến nghị hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030.
8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ - PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH 1.1. Khái quát về ngân sách nhà nước và ngân sách nhà nước cấp xã phường trong hệ thống NSNN Việt Nam hiện nay 1.1.1. Tổng quan về Ngân sách nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm Ngân sách nhà nước Ngân sách nhà nước (NSNN), hay ngân sách chính phủ, là một phạm trù kinh tế và là phạm trù lịch sử; là một bộ phận chủ đạo trong hệ thống tài chính; là điều kiện vật chất quan trọng để Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ của mình. Mặt khác nó còn là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội. Sự hình thành và phát triển của ngân sách nhà nước gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phương thức sản xuất của cộng đồng và nhà nước của từng cộng đồng. Nói cách khác, sự ra đời của nhà nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát sinh, tồn tại và phát triển của ngân sách nhà nước. Thuật ngữ "Ngân sách nhà nước" được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia. Song quan niệm về ngân sách nhà nước lại chưa thống nhất, người ta đã đưa ra nhiều định nghĩa về ngân sách nhà nước tùy theo các trường phái và các lĩnh vực nghiên cứu. Luật Ngân sách Nhà nước của Việt Nam đã được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 16/12/2002 định nghĩa: “Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước” [Bộ Tài chính, 2002]. Luật Ngân sách Nhà nước của Việt Nam đã được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 25/06/2015 định nghĩa: “Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu,
9 chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước” [Bộ Tài chính, 2015]. Như vậy từ những định nghĩa trên có thể hiểu NSNN phản ánh các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ chung của Nhà nước khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ sở luật định, với một số điểm đặc trưng sau: Thứ nhất, NSNN là toàn bộ các khoản thu và chi của Nhà nước nằm trong dự toán đã được quyết định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Thứ hai, các khoản thu, chi này chỉ được thực hiện trong thời hạn 1 năm; Thứ ba, các khoản thu, chi này được xây dựng và thực hiện nhằm mục tiêu bảo đảm về mặt tài chính cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. 1.1.1.2. Hệ thống NSNN Hệ thống ngân sách nhà nước là tổng thể ngân sách của các cấp chính quyền nhà nước. Tổ chức hệ thống ngân sách chịu tác động bởi nhiều yếu tố mà trước hết đó là chế độ xã hội của một nhà nước và phân chia lãnh thổ hành chính. Thông thường ở các nước hệ thống ngân sách được tổ chức phù hợp với hệ thống hành chính. Ở nước ta với mô hình nhà nước thống nhất nên hệ thống ngân sách được tổ chức theo hai cấp: ngân sách trung ương và ngân sách của các cấp chính quyền địa phương, trong đó: ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và UBND theo quy định của Luật ngân sách nhà nước năm 2002; Luật ngân sách nhà nước năm 2015. Cơ cấu hệ thống NSNN được thể hiện qua sơ đồ sau: