ĐỀ TÀI " NHẬN ĐỊNH VỀ ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM NĂM 2011 "

Chia sẻ: Trần Trung Thái | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mặc dù tỷ giá biến động khá mạnh vào thời điểm đầu năm, nhưng năm 2011 vẫn được coi là một thành công bước đầu của ngân hàng nhà nước trong điều hành chính sách tỷ giá nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô cũng như trong việc ổn định thị trường ngoại tệ. Bài viết điểm qua diễn biến tỷ giá USD/VND trong năm 2011, ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐỀ TÀI " NHẬN ĐỊNH VỀ ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM NĂM 2011 "

NH N ð NH V ðI U HÀNH CHÍNH SÁCH T GIÁ C A NGÂN HÀNG NHÀ NƯ C VI T NAM NĂM 2011 Ph m Th Hoàng Anh Khoa Ngân hàng - H c vi n Ngân hàng M c dù t giá bi n ñ ng khá m nh vào th i ñi m ñ u năm, nhưng năm 2011 v n ñư c coi là m t thành công bư c ñ u c a Ngân hàng Nhà nư c (NHNN) trong ñi u hành chính sách t giá nh m ñ t ñư c các m c tiêu kinh t vĩ mô cũng như trong vi c n ñ nh th trư ng ngo i t . Bài vi t ñi m qua di n bi n t giá USD/VND trong năm 2011, qua ñó ñưa ra m t s nh n ñ nh v các bi n pháp ñi u hành chính sách t giá, và m t s khuy n ngh chính sách cho năm 2012. 1. Di n bi n t giá USD/VND và các bi n pháp ñi u hành chính sách t giá trong năm 2011 Trong nh ng năm g n ñây, t giá và ñi u hành chính sách t giá luôn là m t v n ñ ñư c Chính ph cũng như NHNN ñ c bi t quan tâm do nh ng bi n ñ ng l n c a nó ñã gây ra nh hư ng tiêu c c t i s n ñ nh kinh t vĩ mô. Th c t nh ng năm g n ñây cho th y, trong khi t giá thư ng có xu hư ng khá n ñ nh vào d p ñ u năm do ngu n cung ngo i t d i dào t ki u h i, thì nó xu hư ng bi n ñ ng l n b t thư ng b t ñ u t tháng 8 và ñ c bi t vào các tháng cu i năm do nhu c u thanh toán nh p kh u, t t toán các kho n vay ngo i t ñ n h n, và s tăng lên c a giá vàng th gi i. Tuy nhiên, di n bi n t giá năm 2011 dư ng như không theo quy lu t ñó khi t giá bi n ñ ng khá m nh vào d p ñ u năm, ñ c bi t sau khi NHNN ñi u ch nh t giá bình quân liên ngân hàng vào ngày 11/2. Trong khi ñó t giá l i dư ng như không có d u hi u quá căng th ng khi mà chênh l ch t giá gi a th trư ng chính th c và t do ch vào kho ng 300-400VND trong quý 4 năm 2010 (khá th p so v i chênh l ch kho ng 1.500-2.000VND c a các năm trư c) trong quý 4/2011. Di n bi n t giá VND trong năm 2011 có th ñư c chia thành 4 giai ño n v i các s c thái di n bi n khác nhau c a t giá trên th trư ng t do (Hình 1): - Giai ño n 1- Tháng 1/2011: T giá t do n ñ nh quanh m c 21.000, trong khi NHNN c g ng ki m gi t giá chính th c m c 18.932. - Giai ño n 2- Th i ñi m sát T t nguyên ñán ñ n ñ u tháng 3/2011: T giá t do tăng m nh lên trên 22.300 sau khi NHNN phá giá. - Giai ño n 3- Trung tu n tháng 3 ñ n ñ u tháng 8/2011: T giá t do gi m m nh, xu ng sát v i t giá c a NHTM sau khi NHNN thi hành nhi u bi n pháp ñi u hành chính sách t giá. - Giai ño n 4- T giá t do b t ñ u tăng m nh vư t trên giá tr n quy ñ nh c a NHNN và ti p t c dao ñ ng quanh m c 21.300-21.400 cho ñ n cu i năm 2011. Hình 1. Di n bi n t giá USD/VND trên các th trư ng trong năm 2011 1
Ngu n: www.sbv.gov.vn, www.vietcombank.com.vn Giai ño n 1- Tháng 1/2011 Trong nh ng ngày ñ u năm 2011, do chênh l ch giá vàng trong nư c và th gi i ti p t c tăng cao ñã ñ y giá USD trên th trư ng t do tăng lên trên m c 21.000. Trư c s c ép liên t c v phá giá VND, nhưng NHNN v n ti p t c ki m gi duy trì t giá bình quân liên ngân hàng t i m c 18.932, trong khi các ngân hàng thương m i (NHTM) niêm y t t giá t i m c tr n 19.500. Di n bi n này khi n cho chênh l ch t giá gi a th trư ng chính th c và t do (paralell market premium) ñ y lên t i 1.500- 1.600VND (tương ñương kho ng 8% so v i t giá chính th c). ðà tăng t giá trên th trư ng t do ch ch ng l i vào cu i tháng 1, nhưng sau ñó l i có xu hư ng tăng m nh trong các ngày sát và sau kì ngh T t nguyên ñán 2011. Di n bi n này hơi khác v i các năm trư c khi mà t giá USD thư ng gi m vào d p T t do lư ng ki u h i ñ v nhi u. S tăng m nh c a giá USD t do t i th i ñi m ñó có th do chênh l ch khá l n gi a giá vàng trong nư c và th gi i (hơn 1 tri u VND/lư ng). Bên c nh ñó, s kì v ng c a gi i ñ u cơ v kh năng NHNN s ti n hành phá giá VND ngay sau T t cũng có th ñư c coi là nguyên nhân khi n cho giá USD t do tăng. Di n bi n t giá USD/VND trong nh ng ngày ñ u năm m i 2011 cho th y gi i ñ u cơ ñang trông ch nhi u vào các tín hi u c a NHNN v ñi u hành chính sách t giá. Giai ño n 2- Th i ñi m sát T t nguyên ñán ñ n ñ u tháng 3/2011 ðúng như d ñoán và kì v ng c a th trư ng, ngày 11/2 NHNN ñã ti n hành ñi u ch nh tăng t giá bình quân liên ngân hàng thêm 9,3% (tương ñương v i vi c VND b phá giá 8,5%) ñ ng th i thu h p biên ñ dao ñ ng t giá xu ng ±1%. ð ng thái ñi u ch nh t giá l n này ñư c kì v ng s giúp cho VND xích l i g n hơn v i giá tr th c và có th giúp lo i tr ñư c ph n nào tình tr ng “t n t i 2 t giá v i m c chênh l ch quá l n” trong th i gian khá dài, t ñó giúp khơi thông ngu n cung ngo i t cho các NHTM. Hành ñ ng này c a NHTW còn giúp làm gi m s c ép t i ngu n d tr ngo i h i ñang khá m ng trong ng n h n. Không nh ng th , s ñi u ch nh t giá khá m nh tay l n này c a NHNN s có th ñưa ñ n nh ng tác ñ ng tích c c ñ n xu t kh u trong khi l i tác ñ ng không ñáng k t i nh p kh u b i các doanh nghi p ñã ph i giao d ch v i t giá trong th i gian khá dài nên vi c thay ñ i t giá l n này ch là s “h p th c hóa” các giao d ch. Thêm vào ñó, vi c NHNN ñưa ra m t thông ñi p rõ ràng hơn v chính sách t giá s khi n cho các nhà ñ u tư nư c ngoài m nh tay gi i ngân v n FDI, FII do tâm lý trông ch NHNN phá giá thêm ñã ñư c lo i tr . M t ñi m thay ñ i khá quan tr ng sau ngày 11/2 ñó là NHNN ñã th c hi n linh ho t trong vi c niêm y t t giá ch không c ñ nh t giá trong th i gian dài như trư c ñây thông qua vi c tăng/gi m t giá2 này theo ngày (Hình 1). T giá niêm y t t i các NHTM cũng bi n ñ ng cũng chi u v i t giá bình
quân liên ngân hàng m c dù luôn ñư c niêm y t k ch tr n (+1%). Tuy nhiên, ñ ng thái ñi u ch nh t giá c a NHNN l i dư ng như không có m y tác ñ ng tích c c t i th trư ng t do khi mà giá USD liên t c tăng k t ngày 11/2 cho ñ n cu i tháng 2, ñ c bi t bi n ñ ng khá m nh trong ngày 17/2 khi giá bán ñư c niêm y t vư t 22.000, ñ t k l c 22.300 vào ngày 19/2. S tăng m nh ñ t bi n c a giá USD có th b t ngu n t chênh l ch giá vàng th gi i và trong nư c v n ñang duy trì m c khá cao, c ng thêm v i tâm lý ñ u cơ c a ngư i dân cũng như s e ng i v giá tr c a VND. Không nh ng th , thông tin d tr ngo i h i t i th i ñi m ñó ch còn kho ng 10 t USD và nh ng quan ng i v tình hình l m phát cao có th là nh ng nguyên nhân góp ph n khi n cho giá USD t do liên t c tăng m nh. Giai ño n 3- Trung tu n tháng 3 ñ n ñ u tháng 8/2011 Trư c nh ng b t n c a th trư ng ngo i h i t do do tác ñ ng c a tâm lý và hi n tư ng ñ u cơ làm giá c a các ñ i lý thu ñ i ngo i t , NHNN cho bi t s ki m soát ch t ch ho t ñ ng thu ñ i ngo i t v i s ph i h p c a công an và qu n lý th trư ng. ðây là bi n pháp ñ u tiên n m trong gói các bi n pháp mà NHNN ñưa ra nh m th c hi n t t Ngh quy t 11 c a Chính ph nh m bình n th trư ng ngo i h i, tăng ni m tin vào giá tr VND và h n ch tình tr ng ñô la hóa n n kinh t . Thông tin này ñã khi n cho th trư ng ngo i h i t do ng ng giao d ch ngay trong ngày 7/3/2011 (phiên ñ u tu n th 2 c a tháng 3) làm nhi u ngư i có nhu c u giao d ch ngo i t ng ngàng. M c dù không th ph nh n vai trò c a các ñ i lý thu ñ i ngo i t trong vi c ñáp ng nhu c u ngo i t cho các cá nhân, th m chí là doanh nghi p, nhưng cũng ph i th a nh n r ng ñây cũng là gây nên nh ng b t n c a th trư ng ti n t . Chính vì v y ki m soát ho t ñ ng c a các ñ i lý này là m t trong nh ng bi n pháp c a NHNN nh m n ñ nh ho t ñ ng c a th trư ng ngo i t t do qua ñó bình n vĩ mô n n kinh t , ch ng USD hóa n n kinh t và tăng ni m tin c a ngư i dân vào giá tr VND trong th i ñi m hi n nay. Cùng v i vi c ki m soát ch t th trư ng ngo i t t do, NHNN cho bi t s c th hóa gi i pháp ti n t i xóa b hoàn toàn ho t ñ ng kinh doanh vàng mi ng trên th trư ng t do cũng như ñưa ho t ñ ng c a th trư ng vàng vào khuôn kh như ñã ñ ra trong Ngh quy t 11 thông qua vi c ban hành các quy ñ nh v giao d ch vàng (d ki n ñư c ban hành trong Quý 3). Thông tin v các bi n pháp ki m soát ch t th trư ng vàng l n này c a NHNN ñư c kì v ng s tránh ñư c tình tr ng ñ u cơ vàng, v n ñư c coi là nguyên nhân chính gây nên nh ng b t n c a th trư ng vàng cũng như liên thông t i th trư ng ngo i t t do như trong th i gian trư c ñây. Thêm vào ñó, nó có th giúp lo i b tình tr ng găm gi , tích tr vàng trong dân, ph c h i ni m tin vào VND. Ngoài ra, nó s giúp cho NHNN tránh ph i ñưa ra các quy t ñ nh nh p kh u vàng liên t c (nhu c u tăng ñ t bi n do tâm lý tích tr , ñ u cơ trong dân m i khi giá vàng th gi i tăng), gi m áp l c t i d tr ngo i h i qu c gia. Các bi n pháp hành chính này dư ng như t ra khá hi u qu khi mà t giá giao d ch “ng m” t do liên t c gi m xu ng t trên 22.000 vào th i ñi m ñ u tháng 3 xu ng ch còn 21.100-21.150 t i th i ñi m cu i tháng, ñưa chênh l ch t giá chính th c và t do xu ng còn 210 - 250 VND. Trong Quý 2, NHNN ti p t c ban hành các văn b n pháp lý nh m bình n th trư ng ngo i h i, h n ch tình tr ng USD hóa n n kinh t và hư ng t i m c tiêu ch s d ng VND trên lãnh th Vi t Nam khi áp tr n lãi su t huy ñ ng USD là 3% (Thông tư 09, ngày 9/4) và sau ñó là 2% (Thông tư 14, ngày 2/6); Quy t ñ nh 750 v tăng t l d tr b t bu c ñ i v i ti n g i ngo i t t 4% lên 6% (ngày 9/4) và sau ñó tăng lên 7% (ngày 1/6). V i các bi n pháp nh m h n ch huy ñ ng và cho vay b ng ngo i t này c a NHNN ñã giúp khơi thông ngu n ngo i t do ngư i dân nh n th y n m gi USD không có l i b ng VND1 nên có xu hư ng bán USD ñ g i ti t ki m b ng VND, giúp tăng ngu n cung ngo i t trên th trư ng ngo i h i. Không nh ng th , NHNN ñã m r ng ñ i tư ng ph i k t h i ngo i t khi ban hành Thông tư 13 (có hi u l c t 1/7/2011). Chính vì v y, không có gì là khó hi u khi trong quý 2, cùng v i ñà gi m c a t giá bình quân liên ngân hàng, các NHTM liên ti p gi m t giá mua và bán xu ng dư i m c tr n t giá (+1%) theo quy ñ nh c a NHNN, th m chí có th i ñi m g n sát v i giá sàn, dao ñ ng quanh 20.500-20.700 (Hình 1). ðây là l n ñ u tiên k t tháng 5/2010, t giá c a các NHTM rơi kh i m c tr n c a NHNN. Cùng v i di n bi n trên th trư ng chính th c, t giá trên th trư ng t do cũng ti p t c suy gi m, bi n ñ ng tương ñ i cùng chi u v i t giá bình quân liên ngân hàng và t giá niêm y t t i các NHTM. S n ñ nh trên các th trư ng ngo i t ñư c kéo dài cho ñ n 1 3 Chênh l ch lãi su t huy ñ ng USD và VND lên t i 11-15% tùy theo kì h n và s lư ng ti n g i trong khi t giá USD ñư c d báo ch tăng nh , th m chí là có th tương ñ i n ñ nh vào cu i năm.
ñ u tháng 8/2011 khi mà s tăng giá k l c c a giá vàng th gi i ñ y giá vàng trong nư c tăng cao, ñã khi n cho giá USD t i các ngân hàng cũng như trên th trư ng t do tăng lên sát tr n quy ñ nh c a NHNN. Giai ño n 4- t tháng 8/2011 ñ n cu i năm Trong các năm g n ñây, t giá thư ng có xu hư ng bi n ñ ng r t m nh trong quý 4 v i chênh l ch gi a t giá chính th c và t giá th trư ng t do thư ng m c khá cao, dao ñ ng kho ng 1.000- 2.000VND. M c dù hi n tư ng này v n chưa ñư c lo i tr hoàn toàn trong quý 4 năm 2011 do các nguyên nhân v n t ng gây nên nh ng bi n ñ ng trên th trư ng t do v n ti p t c x y ra nhưng m c chênh l ch ch còn kho ng 300-400VND có th coi là “ch p nh n ñư c”. S n ñ nh t m th i và nh ng chuy n bi n tích c c trên th trư ng ngo i t t do t i th i ñi m cu i năm 2011 ñư c cho là b t ngu n t m t s nguyên nhân trong ñó ph i k ñ n nh ng cam k t c a NHNN nh m bình n th trư ng ngo i t , theo ñó t giá USD/VND s ñư c ñi u ch nh không quá 1% k t ngày 7/9/2011 cho ñ n h t năm. Ngoài ra, di n bi n thu n l i c a cán cân thương m i, cán cân t ng th trong năm 20112, ñ c bi t trong nh ng tháng cu i năm ñã h tr khá ñ c l c cho nh ng cam k t c a NHNN. Không nh ng th nh ng quy ñ nh và bi n pháp ki m soát ch t ch th trư ng vàng ñã khi n cho bi n ñ ng c a th trư ng này không còn gây nhi u tác ñ ng tiêu c c ñ n th trư ng ngo i t t do như trư c ñây. 2. ðánh giá ho t ñ ng ñi u hành chính sách t giá c a NHNN năm 2011 Trong năm 2011, NHNN ñã ban hành và th c thi khá quy t li t nhi u bi n pháp ñ nh m n ñ nh th trư ng ngo i t . Các bi n pháp này ñư c t ng k t trong b ng sau: B ng 1. Các bi n pháp ñi u hành t giá c a NHNN trong năm 2011 Bi n pháp ñi u hành N i dung 1. ði u ch nh t giá bình T 18.932 lên 20.693 (tương ñương v i vi c VND b phá giá quân liên NH 8,5%) (11/2/2011) 2. Thay ñ i biên ñ dao Gi m biên ñ t ±3% xu ng ±1% (11/2/2011) 2 S li u XNK m i nh t cho th y nh p siêu c a Vi t Nam trong năm 2011 ch tương ñương v i kho ng 11% kim ng ch 4 xu t kh u (th p hơn nhi u so v i k ho ch là 16% ñư c ñ ra trong NQ11. Kim ng ch xu t kh u tăng t i 35% so v i năm 2010. Theo ư c tính cán cân t ng th c a Vi t Nam năm 2011 th ng dư kho ng 3 t USD.
ñ ng t giá - Ki m soát ch t th trư ng ngo i h i t do 3. Các bi n pháp ti n t và hành chính khác - Không ñư c huy ñ ng và cho vay b ng vàng (1/5/2011); Ti n t i xóa b hoàn toàn ho t ñ ng kinh doanh vàng mi ng trên th trư ng t do - Các bi n pháp nh m h n ch huy ñ ng và cho vay ngo i t : + Quy ñ nh ñ i tư ng ñư c vay b ng ngo i t (Thông tư 07, ngày 24/3/3011): + Áp lãi su t tr n huy ñ ng USD là 3% (9/4/2011), sau ñó gi m xu ng 2% (2/6/2011); + Tăng t l d tr b t bu c t 4% lên 6% (9/4/2011); và 7% (1/6/2011) - M r ng ñ i tư ng ph i th c hi n k t h i ngo i t (Thông tư 13 ban hành 1/6, có hi u l c 1/7/2011). - Quy ñ nh v vi c mang ngo i t ti n m t, ñ ng VN ti n m t c a cá nhân khi xu t nh p c nh (5000USD và 15 tri u VND ph i khai báo v i H i quan- có hi u l c t 1/9/2011) - Quy ñ nh v vi c mua, bán ngo i t ti n m t c a cá nhân v i các TCTD ñư c phép mua 100USD/ngày (Thông tư 20 ngày 29/8//2011) - Cam k t không ñi u ch nh t giá quá 1% t ngày 7/9 ñ n cu i năm 2011. - Quy ñ nh m c x ph t ñ i v i các giao d ch ngo i h i trái phép (Ngh ñ nh 95/2011/ND-CP ngày 20/10/2011) theo hư ng tăng m c ph t3 Ngu n: www.sbv.gov.vn. Có th nói r ng, các bi n pháp ñi u hành t giá và th trư ng ngo i t quy t li t c a NHNN theo tinh th n c a Ngh quy t 11 ñư c ñưa ra t tháng 3 ñã ñem l i m t s tác ñ ng khá tích c c t i t giá cũng như th trư ng ngo i t trong năm 2011. C th như sau: Th nh t: NHNN ñã th hi n m t vai trò khá ch ñ ng và t tin trong ñi u hành chính sách t giá: (i) ñ ng thái ch ñ ng phá giá m nh c a NHNN ñ lo i tr tâm lý “ch ñ i phá giá thêm” c a gi i ñ u cơ; (ii) ch ñ ng phát tín hi u gi n ñ nh t giá trong quý 4 năm 2011 (không ñi u ch nh t giá quá 1%) và th c hi n thành công. Th hai: Có s thay ñ i ñáng k trong cách th c công b t giá bình quân liên ngân hàng. C th , n u trong các năm trư c NHNN thư ng gi c ñ nh t giá trong m t th i gian dài, r i ñ t ng t ñi u ch nh t giá, thì năm nay NHNN ñã ñi u ch nh t giá thư ng xuyên hơn, linh ho t hơn (có tăng, gi m tùy theo cung c u trên th trư ng)4. Th ba: Cách th c ñi u hành ch ñ t giá h i ñoái c a NHNN dư ng như ñã có s thay ñ i t ch ñ t giá neo v i USD trong giai ño n 2008-2009 (nh m ng phó v i cu c kh ng ho ng tài chính toàn 3 Ngày 20/12/2011, cơ quan ch c năng ñã công b v vi c t ch thu toàn b 500.000USD và hơn 10 t VND trong giao d ch ngo i t trái phép t i TPHCM. ð ng thái này c a các cơ quan ch c năng ñã khi n cho t giá trên th trư ng t do gi m t i 5 100VND so v i ngày hôm trư c. 4 Tuy nhiên, cũng có nh ng th i ñi m NHNN c ñ nh t giá trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh.
c u) sang ch ñ t giá linh ho t hơn d a trên r ti n t 5, ñ c bi t k t ngày 11/2/2011. K t lu n này d a vào k t qu th c nghi m xác ñ nh s bi n ñ ng c a t tr ng USD trong r ti n t VND theo ngày trong giai ño n t 2/1/2007-29/4/2011 (Hình 2). C th b ng vi c s d ng công c l c Kalman áp d ng cho phương pháp Frankel and Wei (1994, 2008)6, nghiên c u c a Ph m Th Hoàng Anh (2010); Takagi và Ph m (2011) ñã ch ra r ng, t tr ng c a USD trong r ti n t VND ñã gi m t 90-97% trong giai ño n 2007-2010 (giai ño n kh ng ho ng tài chính toàn c u), xu ng còn kho ng 77-80% trong quý 2/2011. Hình 2. Di n bi n t tr ng USD trong r ti n t xác ñ nh VND trong giai ño n 4/1/2007- 29/4/2011 (ñơn v : %) 7 a/ Có CNY (Nhân dân t ) trong r ti n t VND b/ Không có CNY (Nhân dân t ) trong r ti n t VND Ngu n: Ph m Th Hoàng Anh (2010), Takagi và Pham (2011) Th tư: Chênh l ch gi a t giá chính th c và t giá trên th trư ng t do ñã ñư c thu h p ñáng k t m c 1.000-2.000VND xu ng còn 300-400VND t i th i ñi m cu i năm 2011, th m chí có nh ng lúc chênh l ch r t th p ch m c 10-20VND (th i ñi m gi a năm). ðây có th coi là thành công bư c ñ u c a NHNN trong vi c gi n ñ nh t giá, ñ c bi t trong các giai ño n cao ñi m. Th năm: Sau m t th i gian dài liên t c gi m, d tr ngo i h i c a Vi t Nam ñã b t ñ u tăng tr l i. Tính ñ n ngày 20/7, NHNN ñã mua vào kho ng 4,8 t USD ñưa lư ng d tr ngo i h i c a Vi t Nam 5 R ti n t VND bao g m ti n t c a các nư c có quan h thương m i, ñ u tư chính v i Vi t Nam, bao g m: Mĩ (USD), EU (EUR), Anh (GBP), Úc (AUD), Nh t (JPY), Trung qu c (CNY), Singapore (SGD), Hàn qu c (KRW), Malaysia (MYR), Thái (THB). Ti n t ñ nh giá là SDR (Quy n rút v n ñ c bi t) c a IMF. 6 Xem thêm ph l c ñ bi t thêm chi ti t c a phương pháp nghiên c u này. 7 Do CNY ñư c neo c ñ nh v i USD trong m t th i gian khá dài t năm 2008-19/6/2010, nên các tác gi ñã ư c lư ng t6 tr ng USD trong r ti n t c a VND trong 2 trư ng h p: (i) có CNY; (ii) và không có CNY.
tính ñ n tháng 7 vào kho ng 17-17,5 t USD, tương ñương kho ng 8,5 -9 tu n nh p kh u. Như v y d tr ngo i h i ñã tăng ñáng k so v i con s 10 t USD h i ñ u năm. Th sáu: NHNN ñã th c hi n khá cương quy t nh ng bi n pháp ki m soát th trư ng t do cũng như các bi n pháp h n ch tình tr ng USD hóa và vàng hóa n n kinh t . Nh ñó mà hi n tư ng ñ u cơ trên th trư ng t do có xu hư ng gi m; tâm lý tích tr ñ u cơ vào vàng và ngo i t c a ngư i dân gi m d n. S liên thông cũng như tác ñ ng tiêu c c c a s bi n ñ ng giá vàng trong nư c và th gi i t i giá USD trên th trư ng t do ñã d n d n gi m xu ng (Hình 3). Hình 3. Di n bi n giá vàng trong nư c (SJC) và t giá USD/VND trên th trư ng t do t tháng 7-12/ 2011 (Tr c tung bên trái: USD/VND; tr c tung bên ph i: giá vàng SJC - VND/ch ) Ngu n: www.vangsaigon.com Bên c nh nh ng ñi m tích c c ñó, thì ho t ñ ng ñi u hành chính sách t giá c a NHNN năm 2011 v n còn nh ng v n ñ chưa ñư c gi i quy t m t cách tri t ñ . ðó là cơ ch hai t giá (t giá niêm y t t i các NHTM và t giá th c t mà các NHTM giao d ch) v n chưa ñư c lo i b hoàn toàn khi mà tình tr ng này v n còn di n ra vào th i ñi m cu i năm. Ngoài ra, m c dù ñã có nh ng bi n pháp hành chính quy t li t nh m ngăn ch n các giao d ch ngo i h i b t h p pháp, nhưng th trư ng t do v n công khai ho t ñ ng và nó ch “t m th i rút lui” khi các cơ quan ch c năng ki m soát g t gao. 3. M t vài khuy n ngh trong ñi u hành chính sách t giá năm 2012 Năm 2011 ch ng ki n s thành công bư c ñ u c a NHNN trong ñi u hành chính sách t giá. Tuy nhiên, năm 2012 v n là m t năm ñ y thách th c ñ i v i NHNN trong vi c n ñ nh t giá cũng như th trư ng ngo i h i khi mà các áp l c gây t i t giá dư ng như v n hi n h u b i l : (i) Năm 2011 ch ng ki n nh p siêu c a Vi t Nam gi m m nh do kim ng ch xu t kh u tăng trư ng ñ t bi n (35%) làm cho t tr ng nh p siêu trên kim ng ch xu t kh u ch vào kho ng 11% (r t th p so v i con s m c tiêu là 16%). Tuy nhiên m t v n ñ ñ t ra là li u m c tăng trư ng này có th ti p t c ñư c duy trì trong năm 2012 hay không khi mà kinh t toàn c u v n ñang trong giai ño n suy thoái. Không nh ng th , kim ng ch xu t kh u năm 2011 tăng m nh là do các m t hàng xu t kh u ñư c l i v giá ch không ph i do kh i lư ng xu t kh u tăng. Chính vì v y, v n ñ thâm h t thương m i, m t trong nh ng nguyên nhân gây áp l c t i t giá, v n s khi n cho các nhà ho ch ñ nh chính sách ph i quan tâm. (ii) Trong b i c nh kinh t toàn c u chưa có d u hi u ph c h i rõ ràng thì v n ñ u tư tr c ti p, v n ñ u tư gián ti p, v n ODA (ngu n tài tr cho thâm h t thương m i cũng như t o ngu n cung USD cho th trư ng ngo i h i) s có th không d i dào. ði u này có th khi n cho các áp l c t i t giá khó mà 7 gi i t a.
(iii) Trong năm 2012, m c dù Chính ph ñ ra m c tiêu l m phát dư i 10% nhưng l m phát v n luôn là con ng a b t kham ñ i v i các nhà ho ch ñ nh và qu n lý chính sách kinh t c a Vi t Nam. Nhi u năm trư c cho th y dù ch tiêu l m phát ñư c n ñ nh khá th p (7-8%) t i th i ñi m ñ u năm nhưng th c t thì các nhà ho ch ñ nh chính sách thư ng xuyên ph i ñi u ch nh con s này theo hư ng tăng lên trong su t năm tài chính.8 (iv) S tăng trư ng m nh c a tín d ng ngo i t trong các năm trư c ñây ñư c ch ng minh là m t trong nh ng nguyên nhân khi n cho t giá b t n vào d p cu i năm. M c dù NHNN ñã có nh ng bi n pháp h n ch tăng trư ng tín d ng ngo i t trong năm 2011, nhưng báo cáo m i nh t c a NHNN9 cho th y tăng trư ng tín d ng ngo i t là 18,7%, cao hơn nhi u so v i tăng trư ng tín d ng n i t (10,2%). Trong b i c nh lãi su t VND v n ti p t c m c khá cao và t giá ñư c d báo s ti p t c duy trì n ñ nh trong năm 2012 thì các doanh nghi p v n có thiên hư ng vay b ng ngo i t . Chính vì v y, v n ñ tăng trư ng tín d ng ngo i t s v n dành ñư c s quan tâm c a các nhà ho ch ñ nh chính sách. Trư c nh ng áp l c có th có v t giá trong năm 2011, chính vì v y tác gi ñưa ra m t s gi i pháp nh m ñi u hành chính sách t giá năm 2011 ñ t hi u qu cao hơn. Th nh t, v cơ ch ñi u hành chính sách t giá. NHNN c n ti p t c ñi u hành t giá theo hư ng linh ho t, trong ñó t giá VND c n ñư c xác ñ nh theo m t r ti n t ch ch t, không nên ch neo VND theo USD. ð ng th i, trong trư ng h p c n ph i phá giá thì NHNN cũng c n ph i ñi u ch nh t giá ñ m nh ñ tránh “tâm lý trông ch phá giá ti p” và “tâm lý ñ u cơ” c a doanh nghi p, c a ngư i dân cũng như các nhà ñ u tư. Hình 4. Di n bi n t giá th c song phương (RER) và ña phương (REER) Ngu n: www.sbv.gov.vn, Th ng kê Tài chính qu c t c a IMF, và tính toán c a tác gi Th hai, v v n ñ ñ nh giá cao c a VND. Theo tính toán c a tác gi thì VND b ñ nh giá th c cao so v i USD cũng như so v i r ti n t (T giá th c song phương USD/VND ch dao ñ ng quanh m c 0,7-0,8- Hình 4). Chính vì v y, nh m h n ch tình tr ng nh p siêu cũng như giúp gia tăng s c c nh tranh c a n n kinh t , NHNN c n ñi u ch nh t giá danh nghĩa USD/VND sao cho ít là ñưa t giá th c song phương b ng 1, sau ñó s ñi u ch nh ti p t c ñ ñ t ñư c các m c tiêu kinh t vĩ mô ñã ñ ra. Th ba, v ñi u hành chính sách ti n t nh m t o ni m tin c a ngư i dân vào giá tr VND: Trong b i c nh các b t n kinh t vĩ mô v n có th ti p t c di n ra trong năm 2012 thì NHNN c n ti p t c nh t quán m c tiêu c a chính sách ti n t , nên thiên v n ñ nh vĩ mô nh m ñ t m c l m phát m c tiêu hơn là m c tiêu tăng trư ng kinh t ít nh t là trong giai ño n này. Theo ñó, NHNN c n ñ m b o s nh t 8 ðơn c như, ch tiêu l m phát ñ u năm 2011 ñư c n ñ nh là 7%. Tuy nhiên con s này ñư c ñi u ch nh liên t c theo hư ng tăng lên, và con s l m phát th c t m i công b cho năm 2011 lên t i 18,12%. 9 8 Thông cáo báo chí v ñi u hành chính sách ti n t năm 2011, ñ nh hư ng và gi i pháp ñi u hành năm 2012- NHNN ngày 17/12/2011.
quán xuyên su t các m c tiêu c a chính sách ti n t như lãi su t, tín d ng, t ng phương ti n thanh toán, t giá. B i vì ch có v y m i có th làm gia tăng ni m tin c a ngư i dân vào giá tr VND. Th tư, v các bi n pháp qu n lý ch t ch th trư ng ngo i t và vàng t do. M c dù có nhi u ý ki n v vi c NHNN không nên s d ng các bi n pháp phi kinh tê (qu n lý hành chính) ñ i v i các giao d ch vàng và ngo i t t do, nhưng tác gi cho r ng các bi n pháp này v n r t c n thi t ñ giúp bình n th trư ng ngo i t trong lúc cao ñi m, ít nh t trong m t vài năm t i. ð ng th i, NHNN c n th c thi m t cách quy t li t và thư ng xuyên, ch không nên ch m nh tay ki m tra trong nh ng lúc cao ñi m c a th trư ng ngo i t t do. Tài li u tham kh o: 1. Ph m Th Hoàng Anh (2010), Phân tích ñ nh lư ng v thành ph n r ti n t và m c ñ linh ho t c a t giá VND, giai ño n 1999-2009, T p chí Khoa h c và ðào t o Ngân hàng, s tháng 1+2/2010. 2. Takagi Shinji and Pham Thi Hoang Anh (2011), Responding to the global financial crisis: Vietnamese exchange rate policy, 2008-2009. Journal of Asian Economics, Vol. 22, No.6, 507-517, December 2011. 2. M t s websites: www.sbv.gov.vn; www.gso.gov.vn; www.imf.org; www.vangsaigon.com 9