TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 490 - THÁNG 5 - SỐ 1 - 2020
1
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ LOÉT CÙNG CỤT BẰNG VẠT MẠCH
XUYÊN ĐỘNG MẠCH MÔNG TRÊN KẾT HỢP VỚI SIÊU ÂM
Lê Nguyễn Diên Minh*, Trần Thiết Sơn**, Trần Đăng Khoa***
TÓM TẮT1
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị 8 ca loét cùng
cụt bằng vạt mạch xuyên động mạch mông trên kết
hợp với siêu âm. Đối tượng và phương pháp: 8
bệnh nhân người Việt trưởng thành không phân biệt
tuổi, giới đang nằm điều trị loét tì đè vùng cùng cụt
độ III hay độ IV theo NPUAP tại khoa Bỏng bệnh viện
Chợ Rẫy từ 1/2018 đến 6/2019. Kết quả: Tỉ lệ mạch
xuyên phẫu tích được so với dự kiến khi siêu âm là
78% và tỉ lệ mạch xuyên nuôi vạt so với dự kiến khi
siêu âm là 48%. Số mạch xuyên trung bình 1,6 mạch
trên diện tích nuôi vạt là 71,5cm2, đa số vạt được sử
dụng ở hình thức xoay chiếm 87,5%, và góc xoay 900
chiếm ưu thế 62,5%, biến chứng sớm thường gặp là
hoại tử một phần vạt chiếm tỉ lệ 37,5%, sau 3 tháng,
vạt đều ở tình trạng tốt, không tái phát. Kết luận:
Dùng siêu âm 8Mhz khảo sát mạch xuyên trong tam
giác trên luôn có ít nhất một mạch xuyên, đặt ống dẫn
lưu áp lực âm theo dõi lượng dịch sau mổ, chỉ khi nào
hết dịch mới rút, khi khâu chú ý tránh khoảng chết tại
các ngã 3 có thể gây tụ dịch. Khi bóc mạch xuyên nên
chừa mô xung quanh mạch xuyên để tránh xoắn vặn
khi xoay vạt góc rộng, chú ý góc xoay vạt chiều ngang
dễ gây xoắn mạch xuyên hơn chiều dọc.
Từ khóa:
Loét cùng cụt, vạt mạch xuyên động
mạch mông trên, vạt xoay
SUMMARY
EVALUATE THE OUTCOMES OF COCCYX-SORE
PATIENTS TREATED BY PERFORATOR FLAP OF
GLUTEAL SUPERIOR ARTERY INTERGRATED
WITH ULTRASOUND
Purpose: Evaluate the outcome of 8 coccyx-sore
patients treated by perforator flap of gluteal superior
artery intergrated with ultrasound. Objects and
methods: 8 Vietnamese adult patients regardless of
age or sex, being treated the pressure - coccyx sores
level III or IV which classed based on NPUAP, at Burn
Department of Cho Ray Hospital from Jan, 2018 to
June, 2019. Result: The ratio of perforators which can
be dissected and the prediction based on ultrasound is
0.78, and the ratio of perforators which supply for the
flap and the prediction based on ultrasound is 0.48. The
average numbers of perforators is 1.6 per 71.5cm2 area
of the flap, most of the perforators are used in the
rotation flap (87.5%), and the 900 rotationangles are
prevail (62.5%). The common early complication is the
*Bệnh viện Chợ Rây
**Bệnh viện Xanh Pôn
***Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch
Chịu trách nhiệm chính: Trần Đăng Khoa,
Email: khoatrandr@gmail.com
Ngày nhận bài: 5/3/2020
Ngày phản biện khoa học: 1/4/2020
Ngày duyệt bài: 10/4/2020
partial necrosis of the flap (37.5%), after 3 months, the
flaps are good, no recurrence. Conclusion: We use
ultrasound with 8Mhz probe to investigate the
perforators of this triangle, we always find at least one
perforator, placing drainage with negative pressure to
manage the post-operative fluid, we take the drainage
away only when they are out of fluid, when suturing,
we pay attention to avoid the dead space which can be
stagnant. When dissecting the perforators, we should
keep the tissues around that to avoid the contortion
when turning the flap with wide angle, we should pay
attention when turning flap horizontally becase this
make contortion easier than turning vertically.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị phẫu
thuật che phủ tổn thương ở vùng cùng cụt bằng
các vạt da cân, vạt da cơ mông lớn hay vạt tự
do... Khi dùng vạt tự do, chất liệu tạo hình vi
phẫu phải đáp ứng được những yêu cầu nhất
định về giải phẫu, chức năng và thẩm mỹ cả nơi
cho cũng như nơi nhận vạt, trong đó yêu cầu
chính xác về khối lượng, chất lượng mô, tính
hằng định, thích hợp của cuống mạch nuôi. Vạt
da nhánh xuyên động mạch mông trên được sử
dụng dưới hình thức có cuống liền hoặc vạt tự
do trong tạo hình để che phủ các tổn khuyết tổ
chức khác nhau. Tại Việt Nam có một số bệnh
viện, trung tâm lớn đã dùng vạt này để điều trị
bệnh nhân loét cùng cụt nhưng chưa có công
trình nào đánh giá kết quả điều trị loét cùng cụt
bằng vạt mạch xuyên động mạch mông trên kết
hợp với siêu âm.
Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi
nghiên cứu dùng vạt da nhánh xuyên động mạch
mông trên để điều trị cho những bệnh nhân bị
loét tì đè cùng cụt kết hợp với siêu âm. Đây là
phương pháp phẫu thuật ít tốn kém, thủ thuật
tạo vạt đơn giản cho kết quả cao. Phương pháp
này có thể phổ biến cho bác sĩ ngoại khoa ở các
tuyến điều trị nhằm hạn chế chuyển bệnh nhân
rút ngắn thời gian điều trị, giảm chi phí cho
người bệnh, hạn chế quá tải các bệnh viện tuyến
trên, giảm thiểu biến chứng.Với mục tiêu nghiên
cứu là đánh giá kết quả điều trị 8 ca loét cùng
cụt bằng vạt mạch xuyên động mạch mông trên
ở người Việt Nam kết hợp với siêu âm.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu. Chúng tôi chọn
8 bệnh nhân người Việt trưởng thành không
phân biệt tuổi, giới đang nằm điều trị loét cùng
