Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br />
<br />
ĐO VẬN TỐC LƯU LƯỢNG MÁU QUA ĐỘNG MẠCH VÀNH<br />
BÀNG HỆ (COLLATERAL) TRÊN BỆNH NHÂN BỊ BỆNH LÝ MẠCH VÀNH CÓ<br />
VÀ KHÔNG CÓ KÈM THEO BỆNH LÝ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG<br />
Bùi Quốc Thắng*, Shonosuke Matsushita**, Yuji Hiramatsu**<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Mở đầu: trong bệnh mạch vành mãn tính, hệ mạch vành bàng hệ sẽ phát triển và cung cấp máu nuôi đến<br />
vùng thiếu máu. Các rối loạn chuyển hóa như bệnh lý tiểu đường, can thiệp phẫu thuật bắc cầu mạch vành có thể<br />
ảnh hưởng tới lưu lượng máu đi qua hệ mạch máu bàng hệ.<br />
Mục tiêu: Đưa ra phương pháp đo lưu lượng mạch máu qua động mạch vành bàng hệ. So sánh kết quả giữa<br />
nhóm bệnh nhân có kèm bệnh đái tháo đường và nhóm chứng không có đái tháo đường. Đánh giá các yếu tố ảnh<br />
hưởng tới sự thay đổi lưu lượng máu qua động mạch vành bàng hệ.<br />
Thực hiện: Dùng phần mềm Gingko CADx để đo 9 động mạch vành bàng hệ: vận tốc lưu lượng, đường<br />
kính động mạch bàng hệ.<br />
Kết quả: vận tốc trung bình lưu lượng máu qua động mạch bàng hệ ở tất cả các bệnh nhân (238 mm/s),<br />
không khác biệt về vận tốc lưu lượng qua mạch máu bàng hệ ở hai nhóm bệnh nhân có và không có kèm theo bệnh<br />
đái tháo đường, vận tốc lưu lượng tăng khi đường kính mạch máu tăng, vận tốc lưu lượng trung bình qua mạch<br />
máu bàng hệ ở bệnh nhân sau khi phẫu thuật bắt cầu mạch vành cao hơn đáng kể so với bệnh nhân trước phẫu<br />
thuật.<br />
Kết luận: Nghiên cứu này chỉ thực hiện trên những mạch máu bàng hệ có thể thấy được trên hình chụp<br />
mạch vành. Số lượng bệnh nhân được đo còn ít, do đó nghiên cứu cần được mở rộng và tiếp tục thực hiện.<br />
Từ khóa: bệnh mạch vành, tuần hoàn bàng hệ, lưu lượng.<br />
<br />
ABSTRACT<br />
MEASUREMENT OF COLLATERAL CORONARY ARTERIAL FLOW VELOCITY<br />
IN CORONARY ARTERY DISEASE PATIENTS WITH AND WITHOUT DIABETES<br />
Bui Quoc Thang, Shonosuke Matsushita, Yuji Hiramatsu<br />
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 393 - 398<br />
Introduction: In patients with chronic coronary arteries disease (CAD), special in total coronary occlusions,<br />
collateral arteries are usual visible in angiography, and they regular direct into the distal occludent arteries, where<br />
was jeopardized by ischemia. .There are some discordant information about the influence of metabolic disorders,<br />
such as diabetes mellitus (DM), and coronary arteries bypass graft (CBAG) on collateral development.<br />
Purpose: the aim of this study was to measure the flow velocity of collateral connection arteries, and<br />
determine the influence of DM and some factors on collateral circulation in CAD by matching patients with<br />
diabetes to a non-diabetic control group.<br />
Method: Use “Gingko CADx software” to measure the flow velocity and diameter of 9 collateral arteries.<br />
Result: the average of flow velocity in total patient (238 mm/s), no difference of velocity in two group<br />
patients with and without DM, the flow increase in the wider diameter, the average velocity of collateral in post* Bệnh viện Chợ Rẫy<br />
** Bệnh viện Đại học Tsukuba, Nhật Bản<br />
Tác giả liên lạc: BS. Bùi Quốc Thắng<br />
ĐT: 0918224623<br />
Email: buiquocthang.vn@gmail.com<br />
<br />
394<br />
<br />
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
operation patients (347 mm/s) was higher significant than the group pre-operation.<br />
Conclusion: This research only performs in collateral arteries which can be visible in angiography. The<br />
number of patients is little, so this research need continuous perform with more patients.<br />
Keywords: coronary arteries disease, collateral, flow velocity<br />
lên hệ giữa bệnh lý đái tháo đường và sự phát<br />
TỔNG QUAN<br />
triển của của các động mạch vành bàng hệ vẫn<br />
Ở những bệnh nhân mắc bệnh động mạch<br />
còn tranh luận(4).<br />
vành mãn tính, đặc biệt là trường hợp tắc hoàn<br />
Mục tiêu của nghiên cứu này là đo vận tốc lưu<br />
toàn, những động mạch bàng hệ có thể nhìn<br />
lượng của động mạch vành bàng hệ và đánh giá<br />
thấy được trên hình ảnh chụp động mạch vành,<br />
mối liên quan giữa bệnh lý tiểu đường cùng một<br />
và chúng thường hướng về phía đầu xa của<br />
vài yếu tố khác đối với tuần hoàn bàng hệ của<br />
động mạch bị tắc, nơi đó bị tổn thương do tình<br />
bệnh động mạch vành bằng cách so sánh kết<br />
trạng thiếu máu(1,2,5). Hệ thống tuần hoàn bàng<br />
quả giữa nhóm bệnh nhân mạch vành có kèm<br />
hệ cung cấp chất dinh dưỡng cho vùng cơ tim bị<br />
bệnh đái tháo đường với nhóm chứng là các<br />
thiếu máu. Vận tốc trung bình của lưu lượng<br />
bệnh nhân bệnh mạch vành không bị bệnh đái<br />
máu qua động mạch bàng hệ là 10,96 ± 5,6<br />
tháo đường.<br />
cm/s(1).<br />
<br />
PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN<br />
Nguồn bệnh nhân<br />
<br />
Tám bệnh nhân (độ tuổi trung bình 64,7, 7<br />
nam và 1 nữ) đã được chẩn đoán bệnh lý mạch<br />
vành có nhánh động mạch bị hẹp hoàn toàn và<br />
có sự xuất hiện rõ ràng của các động mạch bàng<br />
hệ trên hình ảnh chụp động mạch vành. Có 3<br />
bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường và 9 động<br />
mạch vành bàng hệ được đo vận tốc lưu lượng<br />
(có 1 trường hợp được đo vận tốc lưu lượng trên<br />
cùng một động mạch bàng hệ ở 2 hình ảnh chụp<br />
mạch vành trước mổ và sau mổ).<br />
<br />
Hình ảnh chụp động mạch vành<br />
Mạch máu<br />
không bị hẹp<br />
<br />
Động mạch bị tắc<br />
Động mạch bàng hệ<br />
<br />
Vẫn còn nhiều tranh luận về sự tác động của<br />
những rối loạn chuyển hóa lên sự phát triển của<br />
các động mạch bàng hệ như bệnh lý tiểu đường.<br />
Suy giảm chức năng tế bào nội mạch, thay đổi<br />
cấu trúc của vi tuần hoàn, và những yếu tố liên<br />
quan tới diễn tiến và tiên lượng của bệnh lý<br />
mạch vành được đánh giá chặt chẽ ở bệnh nhân<br />
kèm theo bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên mối<br />
<br />
Tất cả các bệnh nhân đều được chụp mạch<br />
vành với catheter 5 Fr (1,7 mm). Chúng tôi chọn<br />
những hình ảnh rõ ràng, dễ nhận ra động mạch<br />
bàng hệ khi nó xuất hiện để đo đạc.<br />
<br />
Phần mềm<br />
Bởi vì, những động mạch di chuyển không<br />
ngừng, cho nên rất khó sử dụng những phần<br />
mềm tự động nhận diện sự thay đổi mức độ<br />
tương phản trên hình ảnh được đo để tính toán<br />
vận tốc lưu lượng. Vì vậy, chúng tôi sử dụng<br />
phần mềm “Gingko CADx” và đo trên từng<br />
hình ảnh.<br />
<br />
Các bước tiến hành đo<br />
<br />
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br />
<br />
395<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br />
<br />
Hiệu chỉnh đường kính của catheter trên<br />
hình ảnh đo bằng phần mềm (5 Fr = 1,7mm)<br />
<br />
những vị trí thay đổi độ tương phản.<br />
<br />
Chúng ta cũng có thể đo chiều dài của mạch<br />
máu ở những động mạch bị gập góc.<br />
<br />
Phân vùng bằng “Metric grid” thành các<br />
vùng kích thước 2x2mm để dễ dàng nhận ra các<br />
vị trí thay đổi độ tương phản, và có thể chuyển<br />
đổi màu sắc của hình ảnh sang định dạng “trắng<br />
đen” hoặc định dạng “Flow” để thuận tiện cho<br />
việc đo đạc.<br />
<br />
Đo đường kính của động mạch bàng hệ<br />
<br />
Tính toán<br />
Tiến hành đo trên từng hình ảnh và nhận ra<br />
<br />
396<br />
<br />
Đo chiều dài giữa 2 điểm dựa trên tọa độ<br />
<br />
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
theo công thức: L = sqrt((x2-x1)2+(y2-y1)2).<br />
<br />
hình ảnh chụp mạch vành).<br />
<br />
Sau đó tính chiều dài mà thuốc cản quang di<br />
chuyển trong lòng mạch máu bàng hệ trong<br />
khoảng thời gian được tính dựa vào thứ tự của<br />
các khung ảnh được đo (mỗi khung ảnh cách<br />
nhau 1/15 giây hoặc 1/30 giây, tùy theo từng<br />
<br />
Vận lốc lưu lượng máu qua động mạch bàng<br />
hệ được tính theo công thức<br />
v(mm/s)=L(mm)/t(second)<br />
<br />
KẾT QUẢ<br />
Bảng 1: Kết quả đo đạc<br />
Số thự<br />
tự<br />
<br />
Mã số<br />
<br />
Tuổi<br />
<br />
Giới<br />
<br />
HbA1C<br />
<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
<br />
No1<br />
No2<br />
No2<br />
No3<br />
No4<br />
No5<br />
No6<br />
No7<br />
No8<br />
<br />
61<br />
70<br />
70<br />
51<br />
61<br />
70<br />
74<br />
65<br />
62<br />
<br />
Nam<br />
Nữ<br />
Nữ<br />
Nam<br />
Nam<br />
Nam<br />
Nam<br />
Nam<br />
Nam<br />
<br />
6.8<br />
6.6<br />
6.6<br />
6.8<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
<br />
Mạch<br />
máu bị<br />
tắc<br />
LAD<br />
PDA<br />
PDA<br />
LAD<br />
LAD<br />
LAD<br />
LAD<br />
LAD<br />
LAD<br />
<br />
Số lượng<br />
Khung<br />
Đường<br />
mạch máu<br />
hình / giây kính (µm)<br />
bàng hệ<br />
7<br />
30<br />
767,26<br />
7<br />
30<br />
683,65<br />
7<br />
30<br />
667<br />
3<br />
30<br />
914,85<br />
3<br />
30<br />
964<br />
3<br />
30<br />
864,98<br />
6<br />
15<br />
776,69<br />
3<br />
30<br />
735<br />
3<br />
0<br />
794<br />
<br />
Vận tốc<br />
(mm/s)<br />
<br />
Thời điểm<br />
<br />
224,2935<br />
99,74002<br />
358,0694<br />
351,24<br />
337,1951<br />
325,0763<br />
231,8673<br />
141,5411<br />
293,4107<br />
<br />
Trước mổ<br />
Trước mổ<br />
Sau mổ<br />
Trước mổ<br />
Sau mổ<br />
Trước mổ<br />
Trước mổ<br />
Trước mổ<br />
Trước mổ<br />
<br />
Đo đạc ở hình chụp mạch vành trước mổ<br />
Bảng 2: Vận tốc và đường kính trung bình của lưu lượng qua động mạch bàng hệ ở những bệnh nhân tiền phẫu<br />
có và không có bệnh đái tháo đường.<br />
Tổng số<br />
bệnh<br />
nhân<br />
7<br />
<br />
Đường kính<br />
Đường kính trung Vận tốc trung<br />
trung bình ở<br />
Đái tháo<br />
bình ở bệnh nhân<br />
bình ở bệnh<br />
Tuổi<br />
Nam bệnh nhân đái<br />
đường<br />
không đái tháo<br />
nhân đái tháo<br />
tháo đường<br />
đường (µm)<br />
đường (mm/s)<br />
(µm)<br />
64,71429<br />
3<br />
6<br />
788,5867<br />
792,6675<br />
225,0912<br />
<br />
Vận tốc trung<br />
Vận tốc<br />
bình ở bệnh<br />
trung bình ở<br />
nhân không đái<br />
tất cả các<br />
tháo đường<br />
bệnh nhân<br />
(mm/s)<br />
247,9738<br />
238,167<br />
<br />
1000<br />
900<br />
800<br />
700<br />
600<br />
diameter (µm)<br />
<br />
500<br />
<br />
velocity (mm/s)<br />
<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
No2<br />
<br />
No7<br />
<br />
No1<br />
<br />
No6<br />
<br />
No8<br />
<br />
No5<br />
<br />
No3<br />
<br />
Biểu đồ 1: Mối liên quan giữa vận tốc và đường kính mạch máu<br />
<br />
Đo đạc ở hình chụp mạch vành trước mổ<br />
Bảng 3: Kết quả đo đạc ở những bệnh nhân hậu phẫu bắc cầu mạch vành<br />
Số thứ tự Mã số<br />
1<br />
2<br />
<br />
No4<br />
No2<br />
<br />
Tuổi<br />
<br />
Giới<br />
<br />
HbA1C<br />
<br />
61<br />
70<br />
<br />
M<br />
F<br />
<br />
0<br />
6,6<br />
<br />
Mạch máu bị Số lượng mạch<br />
tắc<br />
máu bàng hệ<br />
LAD<br />
PDA<br />
<br />
3<br />
7<br />
<br />
Khung<br />
hình /<br />
giây<br />
30<br />
30<br />
<br />
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br />
<br />
Đường<br />
kính (µm)<br />
<br />
Vận tốc<br />
(mm/s)<br />
<br />
964<br />
667<br />
<br />
337,1951<br />
358,0694<br />
<br />
397<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Bảng 4: Sự khác biệt vận tốc lưu lượng ở bệnh nhân<br />
trước và sau mổ bắc cầu mạch vành<br />
Trước mổ<br />
<br />
Sau mổ<br />
<br />
Số lượng bệnh nhân<br />
<br />
7<br />
<br />
2<br />
<br />
Vận tốc (mm/s)<br />
<br />
238,167<br />
<br />
347,632<br />
<br />
Đường kính (µm)<br />
<br />
790,9186<br />
<br />
815,5<br />
<br />
Bảng 5: Sự khác biệt vận tốc lưu lượng trước và sau<br />
mổ bắc cầu mạch vành ở bệnh nhân có mã số nghiên<br />
cứu: No2<br />
<br />
Đường kính (µm)<br />
Vận tốc (mm/s)<br />
<br />
Trước mổ<br />
10-Jun-11<br />
<br />
Sau mổ<br />
4-Jul-11<br />
<br />
683,65<br />
99,74002<br />
<br />
667<br />
358,069<br />
<br />
700<br />
600<br />
<br />
Patient no2<br />
500<br />
400<br />
300<br />
<br />
diameter (µm)<br />
velocity (mm/s)<br />
<br />
200<br />
100<br />
0<br />
10-Jun-11<br />
<br />
4-Jul-11<br />
<br />
preop.<br />
<br />
postop.<br />
<br />
Biểu đồ 2: Mối liên hệ giữa đường kính và vận tốc<br />
lưu lượng trước và sau mổ bắc cầu mạch vành ở bệnh<br />
nhân có mã số nghiên cứu: No2<br />
<br />
BÀN LUẬN<br />
Ở bảng 2, khi so sánh vận tốc lưu lượng<br />
trung bình qua mạch máu bàng hệ ở hình chụp<br />
mạch vành tiền phẫu ở 3 bệnh nhân có kèm<br />
bệnh đái tháo đường (225 mm/s) với 4 bệnh<br />
nhân không có bệnh đái tháo đường (248 mm/s),<br />
sự khác biệt dường như không đáng kể. Chúng<br />
gần như tương đương với vận tốc trung bình ở<br />
tất cả các bệnh nhân (238 mm/s).<br />
Hơn nữa, các bệnh nhân có vận tốc lưu<br />
lượng nhỏ nhất (99 mm/s) và lớn nhất (358<br />
mm/s), đều là những bệnh nhân kèm theo bệnh<br />
đái tháo đường.<br />
Hơn nữa, R Zbinden cộng sự đã sử dụng<br />
đầu dò Doppler nội mạch để tính toán áp lực<br />
hay vận tốc lưu lượng ở 200 bệnh nhân, sau đó<br />
<br />
398<br />
<br />
so sánh giữa nhóm bệnh nhân kèm theo bệnh<br />
đái tháo đường với nhóm chứng gồm những<br />
bệnh nhân không đái tháo đường, họ cũng thấy<br />
rằng không có sự khác biệt về lưu lượng máu<br />
qua mạch máu bàng hệ ở hai nhóm bệnh nhân(4).<br />
Vì thế, có thể bệnh lý tiểu đường không liên<br />
quan tới vận tốc lưu lượng qua mạch máu bàng<br />
hệ, đối với những mạch máu có thể thấy được<br />
trên hình ảnh chụp mạch vành.<br />
Ở biểu đồ 1, chúng tôi nhận thấy có sự liên<br />
quan của đường kính mạch máu bàng hệ đối với<br />
vận tốc lưu lượng, vận tốc lưu lượng tăng khi<br />
đường kính mạch máu lớn hơn.<br />
Ở bảng 2, đường kính trung bình của mạch<br />
máu bàng hệ ở những bệnh nhân kèm theo bệnh<br />
đái tháo đường (788,5µm) gần như tương đương<br />
với những bệnh nhân không có đái tháo đường<br />
(792,6µm). Điều này có thể giúp giải thích cho<br />
sự không khác biệt về vận tốc lưu lượng qua<br />
mạch máu bàng hệ ở hai nhóm bệnh nhân có và<br />
không có kèm theo bệnh đái tháo đường. Trên<br />
hình chụp mạch vành, đường kính động mạch<br />
vành ở những bệnh nhân có kèm theo đái tháo<br />
đường có thể hẹp hơn so với những bệnh nhân<br />
không có đái tháo đường, tuy nhiên đối với<br />
những mạch máu bàng hệ có thể nhìn thấy được<br />
trên hình chụp mạch vành, đường kính mạch<br />
máu bàng hệ ở cả hai nhóm gần như tương<br />
đương cho nên vận tốc lưu lượng qua mạch<br />
máu bàng hệ ở cả hai nhóm không có sự khác<br />
biệt đáng kể.<br />
Ở bảng 4: vận tốc lưu lượng trung bình<br />
qua mạch máu bàng hệ ở 2 bệnh nhân sau khi<br />
phẫu thuật bắt cầu mạch vành (347 mm/s) cao<br />
hơn đáng kể so với lưu lượng trung bình qua<br />
mạch máu bàng hệ ở 7 bệnh nhân trước phẫu<br />
thuật (238 mm/s), trong khi đường kính trung<br />
bình của mạch máu bàng hệ ở hai nhóm thì<br />
tương đương nhau.<br />
Ở bảng 5 và biểu đồ 2: vận tốc lưu lượng khi<br />
đo trên hình ảnh chụp mạch vành trước mổ và<br />
sau khi mổ bắc cầu qua cùng một mạch máu<br />
bàng hệ ở cùng một bệnh nhân, chúng tôi nhận<br />
thấy có sự khác nhau rõ rệt, sau mổ vận tốc lưu<br />
<br />
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
