Học ngoại ngữ nhanh và không bao giờ quên với phương pháp đặc biệt: Phần 2

Chương 6<br /> <br /> Trò Chơi Ngôn Ngữ<br /> Biết cách chơi là một tài năng.<br /> — Ralph Waldo Emerson<br /> Với việc học các âm của ngoại ngữ, bạn tiếp cận được các từ. Với việc học<br /> các từ, bạn tiếp cận được ngữ pháp. Và chỉ với một chút ít kiến thức về ngữ pháp,<br /> bạn có thể tiếp cận được phần còn lại của ngoại ngữ đã chọn.<br /> Đây là trò chơi ngôn ngữ. Đó là thời điểm khi một ngôn ngữ mới mở ra<br /> trước mắt bạn, và bạn có thể chọn trò chơi và con đường riêng.<br /> Ở một số mức độ, những con đường này rất đơn giản, thậm chí quá hiển<br /> nhiên: Để nâng cao vốn từ vựng, bạn cần phải học từ vựng; để học cách đọc, bạn<br /> cần phải đọc; để học cách nói chuyện, bạn cần nói chuyện. Nhưng có những cách<br /> tốt hơn và tệ hơn để đi trên những con đường này, và vì vậy chúng ta sẽ du lịch<br /> một vòng quanh tất cả các con đường. Chúng ta sẽ xem xét quá trình tùy biến và<br /> học từ vựng. Chúng ta sẽ bàn về cách tiếp cận cuốn sách đầu tiên và chương trình<br /> ti vi đầu tiên của bạn. Cuối cùng, chúng ta sẽ nói về các chiến lược để nói và nơi<br /> tìm người bản xứ.<br /> Hãy lang thang trên các con đường này theo cách mà bạn muốn. Bạn có thể<br /> thích đọc tạp chí tiếng Pháp hoặc xem chương trình truyền hình Nga. Bạn có thể<br /> yêu vốn từ vựng của Trung Quốc, hoặc bạn có thể yêu một người bạn Ý mới.<br /> Đây là ngôn ngữ của bạn. Hãy mang nó theo tới bất cứ nơi nào.<br /> ĐẶT MỤC TIÊU: VỐN TỪ VỰNG TÙY BIẾN CỦA BẠN<br /> Nếu không biết mình đang đi đâu, bạn có lẽ sẽ dừng lại ở một nơi nào đó<br /> khác.<br /> — Yogi Berra<br /> Bạn nên học bao nhiêu từ? Bạn nên học những từ nào? Câu trả lời phụ<br /> thuộc vào bạn: Bạn muốn làm gì với ngoại ngữ?<br /> Trở lại Chương 4 ở trên, chúng ta đã bàn về việc sử dụng danh sách tần suất<br /> để sắp xếp lại vốn từ vựng của mình. Tôi đã đưa cho bạn một danh sách 625 từ cơ<br /> bản để học, và chỉ cho bạn thấy làm thế nào để học chúng một cách nhanh chóng.<br /> Khi bạn kết hợp những từ đó với lượng ngữ pháp vừa đủ từ sách giáo khoa, bạn<br /> sẽ có tất cả mọi thứ cần thiết để làm chủ các phần từ vựng còn lại.<br /> Hãy bắt đầu với 1.000 từ thông dụng nhất trong ngoại ngữ của bạn. Sẽ<br /> không có nhiều từ mới – bạn sẽ học được hầu hết từ danh sách 625 từ – và chúng<br /> sẽ cho phép bạn hiểu được gần 85% những từ bạn nghe, 75% tất cả những từ bạn<br /> đọc.<br /> Các bước tiếp theo phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân của bạn. Nếu bạn chỉ<br /> muốn trò chuyện trong các nhà hàng, 1.000 từ này có thể đáp ứng được. Nếu bạn<br /> <br /> muốn lấy bằng tiến sĩ tại Sorbonne, hãy tiếp tục. 1.000 từ tiếp theo sau đó sẽ giúp<br /> bạn tăng 5% khả năng đọc hiểu và nghe hiểu – bạn sẽ hiểu được 90% những gì<br /> bạn nghe và 80% những gì bạn đọc.[1] Nhìn bề ngoài, 5% này có vẻ như quá nhỏ<br /> so với công sức bạn bỏ ra để học thêm 1.000 từ mới, nhưng trong thực tế, chúng<br /> tạo ra một sự khác biệt đáng kể. Thay vì gặp khó khăn với từ mới cứ sau mỗi bốn<br /> từ bạn đọc, giờ bạn sẽ đẩy xuống thành cứ sau mỗi năm từ. Lúc này, bạn đang<br /> làm khá tốt, nhưng vẫn chưa sẵn sàng cho tấm bằng tiến sĩ của mình. Những văn<br /> bản học thuật mà bạn đọc trông sẽ giống như này:<br /> [1]. Con số 80% chỉ áp dụng cho các văn bản phi hư cấu. Nếu đọc sách hư<br /> cấu, thì 2.000 từ thông dụng sẽ giúp bạn hiểu gần 90%.<br /> If current planting rates are __________ with planting _____ satisfied in<br /> each _____ and the forests milled at the earliest opportunity, the ______ wood<br /> supplies could further increase to about thirty-six million _____ meters _______<br /> in the ______ 2001-2015. The _____ _____ wood supply should greatly _____<br /> _____ _____, even if much is used for _____ production.<br /> Với 2.000 từ, bạn đang ở mức hiểu 80%. Bạn có thể đọc được các ý chính<br /> của một văn bản – đoạn văn này nói về các nguồn cung cấp gỗ – nhưng bạn đang<br /> thiếu rất nhiều các mảnh ngôn ngữ quan trọng. Để hiểu được rõ hơn, hoặc bạn<br /> có thể học thêm rất nhiều từ nữa (mức độ hiểu 90% cần đến khoảng 5.500 từ và<br /> mức độ hiểu 95% cần 12.500 từ), hoặc bạn có thể bắt đầu chuyên môn hóa.<br /> Mỗi lĩnh vực sử dụng một ngôn ngữ riêng. Các học giả sử dụng từ ngữ khác<br /> với chính trị gia, và nhạc sĩ sử dụng những từ ngữ khác với nông dân. Trong<br /> ngôn ngữ mẹ đẻ, chúng ta đã học được một lượng đủ vốn từ vựng − từ 15.000<br /> đến 35.000 từ − để giao tiếp thoải mái trong một loạt các bối cảnh khác nhau.<br /> Chúng ta có thể thoải mái nghe các bài diễn văn chính trị, dự các bài giảng đại<br /> học, và đi vào tiệm cắt tóc. Thỉnh thoảng, chúng ta sẽ gặp khó khăn với một bài<br /> phê bình nghệ thuật sâu sắc, hay bài viết khó hiểu về vật lý hạt nhân, nhưng đa<br /> phần, vốn từ vựng chúng ta đủ sức “phục vụ” trong bất cứ môi trường nào.<br /> Bạn không nhất thiết phải cần đến lượng từ vựng tương tự như thế trong<br /> một ngoại ngữ mới. Bạn có thể sẽ không bao giờ cần phải dự một bài giảng đại<br /> học bằng tiếng Pháp, hoặc ngược lại, bạn có thể sẽ phải sử dụng tiếng Pháp của<br /> mình chủ yếu trong môi trường đại học. Không phải ai cũng cần phải học những<br /> từ ngữ giống nhau, và bạn có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian bằng cách tùy biến<br /> vốn từ vựng sao cho phù hợp với nhu cầu của riêng mình. Ví dụ, nếu cần phải<br /> đọc các văn bản học thuật, bạn có thể học một tập hợp nhỏ các từ học thuật<br /> thường được sử dụng như: aff ect, confi rm và facilitate. Dưới đây là một phiên<br /> bản mới của bài luận về nguồn cung cấp gỗ của chúng ta. Ngoài tốp 2.000 từ đầu,<br /> tôi đã thêm vào chỉ 570 từ ngữ dạng học thuật nữa:<br /> If current planting rates are maintained with planting targets satisfied in<br /> each region and the forests milled at the earliest opportunity, the available wood<br /> supplies could further increase to about thirty- six million _____ meters _____ in<br /> the period 2001-2015. The _____ available wood supply should greatly<br /> exceeddomestic requirements, even if much is used for energy production.<br /> Bây giờ bạn đã đạt đến mức độ hiểu 90%, và bạn có thể hiểu hầu hết các<br /> đoạn văn trên (bạn đang thiếu các từ cubic, annually và additional). Bạn sẽ cần<br /> <br /> một vốn từ vựng 5.500 từ để đạt đến mức này trong mọi bối cảnh, nhưng ở đây,<br /> trong một bối cảnh học thuật, bạn đã đạt được kết quả tương tự chỉ với một nửa<br /> lượng công việc.<br /> Dù bạn có hay không dự định bước vào môi trường học thuật, bạn vẫn có<br /> thể tận dụng lợi thế của việc tùy biến vốn từ vựng nhằm tiết kiệm thời gian. Hãy<br /> bắt đầu với việc học 1.000-2.000 từ đầu tiên nhằm tạo một nền tảng vững chắc,<br /> và sau đó học thêm các từ quan trọng dựa trên sở thích cá nhân. Bạn có thể tìm<br /> thấy những từ này ở đâu? Hãy kiếm một cuốn tổng hợp từ vựng theo chủ đề –<br /> nhà xuất bản Barron khai thác rất tốt dòng sách này – và học bất kỳ từ nào bạn<br /> muốn. Những cuốn sách này cung cấp cho bạn danh sách các từ dựa trên các chủ<br /> đề cụ thể: gia đình, kinh doanh, ô tô, v.v.. Nếu bạn là nhạc sĩ, bạn có thể mở trực<br /> tiếp phần âm nhạc và chọn ra các từ vựng yêu thích của mình. Sau này, nếu bạn<br /> muốn học 30 từ về món mì ống, hãy giở đến phần thực phẩm và chọn ra những<br /> gì bạn cần từ đó. Việc chọn các từ vựng là một trong những phần thú vị nhất của<br /> việc học một ngoại ngữ mới: Nó giống như một chuyến mua sắm cá nhân cho bộ<br /> não của bạn vậy.<br /> NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ<br /> • Để học từ vựng hiệu quả, hãy bắt đầu với việc học 1.000 từ đầu tiên trong<br /> ngoại ngữ đích.<br /> • Nếu hướng đến mức độ thành thạo nâng cao, hãy tiếp tục học cho đến khi<br /> bạn biết 1.500 đến 2.000 từ đầu tiên.<br /> • Một khi bạn đã hoàn tất việc xây dựng một nền tảng vững chắc, hãy lựa<br /> chọn các từ ngữ bổ sung dựa trên nhu cầu cá nhân của bạn. Bạn có thể tìm thấy<br /> những từ này bằng cách đọc lướt qua một cuốn tổng hợp từ vựng theo chủ đề,<br /> hay tìm kiếm với các từ khóa cho mỗi bối cảnh — du lịch, âm nhạc, kinh doanh,<br /> v.v..<br /> VÀI LỜI VỀ CÁC TỪ<br /> Một cuốn từ điển: Toàn bộ vũ trụ xếp theo thứ tự bảng chữ cái.<br /> — Anatole France<br /> Trong chương trước, chúng ta đã nói về việc học các cấu trúc ngữ pháp mới và<br /> các từ ngữ phức tạp bằng cách sử dụng các câu ví dụ từ sách ngữ pháp. Bạn có thể<br /> lấy những câu này, biến chúng thành các bài tập dạng “điền vào chỗ trống”, thêm<br /> một vài hình ảnh, và học được một loạt các từ và dạng thức từ mới. Chẳng hạn, từ<br /> “Where” có thể đi với _____ are you going? I’m going to France!<br /> Chiến lược này có thể dạy bạn các từ mới có trong sách ngữ pháp, nhưng<br /> phần còn lại của từ vựng thì sao − danh sách từ mà chúng ta đã bàn đến ở phía<br /> trên ấy? Bạn sẽ cần cách để tìm ví dụ chất lượng và những lời giải thích cho mỗi<br /> từ mới, sẽ không hại gì nếu bạn học được thêm một chút ngữ pháp cùng lúc đó.<br /> Chúng ta sẽ sử dụng ba công cụ: Google Hình ảnh, việc tập viết tự định<br /> hướng, và một từ điển đơn ngữ. Chúng ta đã bàn về hai thứ đầu tiên rồi, và với<br /> lượng từ vựng và ngữ pháp đã tích lũy, bạn có thể sử dụng hết tiềm năng của<br /> chúng. Thứ công cụ cuối cùng, cuốn từ điển đơn ngữ, sẽ sớm trở thành người<br /> bạn tốt nhất của bạn. Nó sẽ cho phép bạn học bất kỳ từ nào trong ngoại ngữ đích<br /> dù phức tạp đến đâu. Đầu tiên, chúng ta hãy tự giới thiệu mình một lần nữa với<br /> <br /> Google Hình ảnh.<br /> Google Hình ảnh, phần tiếp theo<br /> Bạn đã thấy trong Chương 4 cách sử dụng Google Hình ảnh để tìm hình<br /> ảnh cho từ mới, cũng như cách để chơi trò chơi Phát hiện điểm khác biệt. Nhưng<br /> với chút ngữ pháp, bạn còn có thể sử dụng Google Hình ảnh theo một cách khác.<br /> Giả sử bạn cần phải học từ tiếng Pháp dernier (tiếng Anh là last; tiếng Việt là cuối<br /> cùng). Một cú nhấp chuột tìm kiếm nhanh từ dernier trên Google Hình ảnh cho<br /> bạn câu chuyện minh họa nho nhỏ này:<br /> <br /> nouvellesargentines.fr<br /> The last Argentine dictator sentenced to life imprisonment<br /> Và nếu di con trỏ chuột lên phần văn bản, bạn sẽ thấy được dòng tiêu đề<br /> nguyên bản bằng tiếng Pháp:<br /> <br /> Đột nhiên bạn đang học được không chỉ một từ. Bạn đang “nhặt” được cả<br /> các từ với nghĩa “Argentina/Ác-hen-ti-na” (argentin), “dictator/ độc tài”<br /> (dictateur), và “sentenced/kết án” (condamné). Bạn cũng đang học được cụm từ<br /> với nghĩa “life imprisonment/tù chung thân” (prison à perpétuité), và bạn đang<br /> nhận được rất nhiều mảnh ngữ pháp. Đây là một mỏ vàng ngôn ngữ, và chỉ mất<br /> vài giây để học. Từ dernier có nghĩa là gì? Đó là từ thích hợp để điền vào câu<br /> chuyện này: Le _____ dictateur argentin condamné à la prison à perpétuité.<br /> <br /> Phải thừa nhận rằng, dernier không phải là từ duy nhất phù hợp để điền<br /> vào câu chuyện của chúng ta. Có lẽ nhà độc tài thứ nhất hoặc thứ mười bảy của<br /> nước Agentina cũng đã đi tù. Tuy nhiên, bạn vẫn sẽ nhớ dernier mỗi khi bạn<br /> thấy câu chuyện này và hình ảnh đi kèm với nó. Xét cho cùng, câu chuyện đó chỉ<br /> là một lời nhắc nhở về một trải nghiệm phong phú hơn nhiều: tìm kiếm từ<br /> dernier, đọc lướt qua 19 câu chuyện minh họa khác – Justin Bieber tại buổi hòa<br /> nhạc dernier (cuối cùng) của mình, bộ phim The Dernier Stand (The Last Stand)<br /> của Arnold Schwarzenegger – và cuối cùng chọn câu chuyện về nhà độc tài<br /> Argentina. Tất cả những trải nghiệm đó kết nối lại với nhau trong trí nhớ của<br /> bạn, và những tấm thẻ học của bạn chỉ đơn thuần trở thành một lời nhắc nhở để<br /> mang những ký ức này trở lại.<br /> Google Hình ảnh cũng có thể cung cấp các ví dụ minh họa cho bất kỳ cấu<br /> trúc ngữ pháp nào. Bạn cần có một câu chuyện hay cho cấu trúc avait fait (anh<br /> ấy/cô ấy/nó đã làm) trong tiếng Pháp? Hãy tìm kiếm avait fait và bạn sẽ tìm thấy<br /> 1,6 triệu ví dụ khác nhau cho cấu trúc đó, với đầy đủ hình ảnh và bản dịch.<br /> Tập viết tự định hướng<br /> Google Hình ảnh là cách tuyệt vời (và nhanh) để tìm các câu ví dụ cho từ<br /> mới. Nhưng nếu bạn muốn học một loạt ngữ pháp cùng lúc, hãy viết ra các ví dụ<br /> và định nghĩa của riêng mình. Sau khi nhận được bản chữa lỗi cho các câu tự viết,<br /> bạn có thể sử dụng các câu ví dụ để tự học từ mới, và sử dụng bản chữa lỗi đã<br /> nhận được để học ngữ pháp.<br /> Đây là một cách sử dụng rất hiệu quả thời gian của bạn. Không chỉ là học từ<br /> vựng và ngữ pháp cùng lúc, mà bạn còn đang tạo ra những ví dụ đặc biệt đáng<br /> nhớ cho các từ của mình. Đây không chỉ là một câu chuyện mà bạn đã đọc ở đâu<br /> đó; chúng là những câu chuyện của bạn, và do đó, chúng sẽ đọng lại trong đầu<br /> bạn.<br /> Bạn cũng có thể viết ở bất cứ đâu, miễn là bạn có một danh sách bản dịch<br /> của các từ để học và một cuốn sổ tay nhỏ, hoặc một chiếc điện thoại thông minh.<br /> Bạn có lẽ sẽ mắc phải những lỗi sai – tiếng Hungary có hai từ với nghĩa “màu<br /> đỏ”; liệu bạn có chọn đúng từ để sử dụng không? – nhưng mỗi khi bạn mắc phải<br /> một lỗi sai, một người bản xứ sẽ phát hiện ra nó, và bạn sẽ học được nhiều hơn từ<br /> kinh nghiệm rút ra.<br /> Tôi thích viết bất cứ khi nào tôi bị kẹt trên một chuyến đi dài. Tôi sẽ hoàn<br /> <br />